Höfundur: admin

Flest áhugafólk um matargerð kannast við Nouvelle cuisine eða Haute cuisine sem öðlaðist vinsældir í Frakklandi á 8. áratug síðustu aldar, þar sem áhersla var lögð á léttan og hollan mat, t.d. mikið af grænmeti og léttar sósur í stað hinnar hefðbundnu, þungu frönsku matargerðar með hveitisósum og tilheyrandi rjómanotkun. Nú er komið að norrænni matargerð að ganga í endurnýjun lífdaga.

Verkefnið Ný norræn matvæli, matargerð, matur var sett á fót af Norrænu ráðherranefndinni haustið 2006 og er markmið þess að efla norræna matarmenningu og gera hana sýnilegri. Verkefnið á að skapa sameiginlegan skilning á norrænum hráefnum og sýn fyrir þróun í norrænni matarmenningu. Verkefnið á að styrkja sýnina og skapa hefð um vörumerkið “Ný norræn matvæli” sem byggir á hollum og margvíslegum norrænum hráefnum.

Að sumu leyti má segja að “Ný norræn matargerð” byggi á svipuðum grunni og nouvelle cuisine, þ.e. að þróa norræn gildi innan norrænnar matarmenningar og hefða, matargerðar, hráefna, ferðamennsku, heilsu og hollustu, atvinnusköpunar, hönnunar og verðmætasköpunar í matvælaframleiðslu.

Skapa á samvinnu milli norrænu landanna um starfsemi sem viðkemur norrænum mat og matarmenningu. Með verkefninu vill Norræna ráðherranefndin styðja alls konar starfssemi sem hjálpar til við jákvæða þróun norrænna matvæla.Sérstakur stýrihópur var stofnaður til að vinna verkefninu brautargengi og af hálfu Íslands sitja í honum Emilía Martinsdóttir frá Matís og Laufey Haraldsdóttir frá ferðamáladeild Hólaskóla.

Að sögn Emilíu hefur m.a. verið rætt innan stýrihópsins um aðgerðir til að auka útflutning matvæla og styðja innlenda matvælaframleiðslu og einnig að skilgeina þurfi ”Ný norræn matvæli” með tilliti til ólíkra matvælahefða hinna einstöku Norðurlanda og skapa jákvæða ímynd meðal Norðurlandabúa. Þá þurfi að hvetja til nýsköpunar í norrænni matvælaframleiðslu og stuðla að framleiðslu heima í héraði sem byggir á hráefni á hverjum stað. NNM þýðir ”ný norræn matvæli” bæði sem hversdagsmatur, veislumatur og útflutningur á matvælum. Auglýst verður eftir verkefnum á sviði norrænnar matvælaframleiðslu m.t.t matargerðar og norrænnar hönnunar og ferðamennsku.

Norræna ráðherranefndin hefur nú auglýst eftir fyrstu styrkumsóknum eða tillögum í verkefni sem NNM styður á árinu 2007. Verkefni sem NNM styður eru til eins árs í senn og tekið er fram að NNM styður ekki rannsóknir. Umsóknarfrestur fyrir verkefnishugmyndir er til 11. maí. Styrkir á bilinu 100.000-500.000 DKK verða veittir sem þýðir að alls verða veittir styrkir í 8-10 verkefni árið 2007.

Áherslan er á sýnileika og samvinnu í formi tengslaneta. Áherslusvið í þessum fyrstu verkefnum eru staðbundin framleiðsla og dreifing, matreiðsla og matargerð og norræn hönnun tengd matvælum Styrkur verður veittur fyrir 50% af heildarkostnaði verkefna og styrkur verður greiddur vegna til útlagðs kostnaðar en ekki til launa eða yfir stjórnunarkostnaðar. Þátttakendur þurfa að vera frá a.m.k. þremur Norðurlandanna.

Meiri upplýsingar á vef Norrænu ráðherranefndarinnar

Umræða um velferð dýra og umhverfisvæna matvælaframleiðslu hefur færst í aukana á undanförnum árum. Umræðan tekur á sig ýmsar myndir og blandast þar inn í ólíkustu baráttumál, eins og nýlegar fréttir frá Bretlandi um þrýsting hvalveiðiandstæðinga á verslanakeðjur um að selja ekki fisk frá ákveðnum íslenskum fyrirtækjum vitnar t.d. um.

Þessi umræða er reyndar dálítið afstæð þar sem stór hluti mannkyns hefur ekki efni á því að velta vöngum yfir því hvort þau dýr sem lögð eru til munns hafi þjáðst eða ekki fyrir slátrun. Slíkar samviskuspurningar eru því fyrst og fremst munaður ríkra þjóða. En þessar vangaveltur eru staðreynd engu að síður og munu trúlega hafa sífellt meiri áhrif á neysluhegðun á mikilvægum mörkuðum Íslendinga á komandi árum.

Í fiskeldi hefur verið lögð áhersla á að koma á ýmsum reglugerðum varðandi eldið og eitt af þeim sjónarmiðum sem hafa verið í umræðunni er einmitt dýravelferð í eldisframleiðslu. Það er því mikilvægt að kanna hvort mismunandi meðferð á fiski í tengslum við dýravelferð hafi í raun áhrif á gæði afurðarinnar. Ef sú er raunin gæti það haft áhrif á neytendur.

Haustið 2006 fór fram viðamikil rannsóknin sem var hluti af þátttöku Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins (nú Matís, ohf) í SEAFOODplus verkefninu sem styrkt er af ESB. Markmiðið var að kanna hvort eldisþorskur, sem framleiddur var með sérstöku tilliti til dýravelferðar annarsvegar, og hinsvegar framleiddur á hefðbundinn hátt, hefðu mismunandi gæðaeinkenni. Einnig var gerð neytendakönnun til að kanna hvort neytendur hefðu mismunandi smekk fyrir þessum afurðum og hvort mismunandi upplýsingar um eldið hefðu áhrif á það hvernig neytendum hugnaðist afurðirnar.

Í nýjasta tbl. Rannísblaðsins fjölluðu tveir af aðstandendum rannsóknarinnar, þær Emilía Martinsdóttir og Kolbrún Sveinsdóttir um rannsóknina. Í stuttu máli má segja að niðurstöðurnar bendi til að ef neytendur vissu ekki hvort eldisfiskurinn hafði verið alinn með sérstöku tilliti til velferðar fisksins eða ekki, þá hafi þeim frekar geðjast eldisþorskur sem alinn var á hefðbundinn hátt.

Það sýndi sig hins vegar að þegar neytendur fengu upplýsingar um eldisaðferðirnar þá kusu þeir heldur þann fisk sem alinn var m.t.t. velferðar fisksins og fannst eðlilegt að fiskur sem alinn væri við slíkar aðstæður væri dýrari en hefðbundinn eldisfiskur.

Þessar niðurstöður benda til að merkingar matvæla og hvaða upplýsingar eru gefnar á umbúðum skipti máli fyrir neytendur. Þær benda einnig til þess að fólk noti ekki eingöngu hefðbundin skynfæri er það metur fæðuna, heldur borðar einnig “með hjartanu.”

Nýlega var einnig umfjöllun um þetta efni á vef SEAFOODplus

Grein í Rannísblaðinu

Matís ohf. (Matvælarannsóknir Íslands) óskar eftir að ráða drífandi og duglegan sérfræðing til starfa hjá fyrirtækinu á Akureyri. Umsóknarfrestur er til 30. apríl.

Starfssvið:
Starfið felst í umsjón með rannsóknum á varnarefnum í matvælum og ýmsum öðrum efnarannsóknum sem gerðar eru hjá fyrirtækinu.

Hæfniskröfur:

• Háskólamenntun á raunvísindasviði
• Æskilegt er að umsækjendur hafi starfsreynslu við efnarannsóknir
• Frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum
• Lipurð í mannlegum samskiptum
• Metnaður til að ná árangri í starfi
  
  Umsóknir með upplýsingum um menntun og starfsreynslu, auk meðmæla, skal senda til Matís ohf., Skúlagötu 4, 101 Reykjavík. Einnig má skila umsóknum á tölvupóstfangið matis@matis.is
  
  Umsóknarfrestur er til 30. apríl 2007. Æskilegt er að viðkomandi geti hafið störf sem fyrst.
  
  Nánari upplýsingar veita Helga Gunnlaugsdóttir og Ásta Ásmundsdóttir í síma 422 5000.

Matís ohf. auglýsir eftir verkefnastjóra í Vestmannaeyjum. Hlutverk verkefnistjórans er að stjórna og vinna að verkefnum á vegum Matís ohf. í Vestmannaeyjum. Æskilegt er að umsækjendur að hafi tækni- eða háskólapróf í raunvísindum eða verkfræði.

Helstu verkefni:

– umsjón með daglegum rekstri, öflun verkefna og áætlanagerð

– samstarf við fyrirtæki og einstaklinga um verkefni

– vinna við verkefni er tengjast rannsóknum og þróun á sviði matvæla

– kortlagning á tækifærum

– kynna verkefni og tækifæri í umhverfinu

Umsækjendur þurfa að hafa frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum, gott vald á ensku og íslensku og lipurð í mannlegum samskiptum. Æskilegt er að umsækjendur að hafi tækni- eða háskólapróf í raunvísindum eða verkfræði.

Umsóknum með upplýsingum um menntun og starfsreynslu, auk meðmæla sendist til Matís ohf, Skúlagötu 4, 101 Reykjavík.

Umsóknafrestur er til 2. maí 2007. Æskilegt er að viðkomandi geti hafið störf 1. júní 2007.

Nánari upplýsingar veita Guðjón Þorkelsson, gudjon.thorkelsson@matis.is, og Ragnar Jóhannsson, ragnar.johannsson@matis.is.

Matís ohf er nýtt hlutafélag í eigu ríkisins sem hefur tekið við starfsemi Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins, Matvælarannsókna Keldnaholti (MATRA) og Rannsóknastofu Umhverfisstofnunar. Tilgangur félagsins er að sinna rannsóknum og nýsköpun á sviði matvæla í þágu atvinnulífsins, lýðheilsu og matvælaöryggis.

Mikill fjárhagslegur og umhverfislegur ávinningur felst í því að nýta fiskhold eða prótein sem tapast í bolfiskvinnslu. Verðmæti geta numið hundruð milljóna króna miðað við það 60 þúsund tonna ársframleiðslu af ferskum og frosnum bolfiskafurðum. Þá fer minna af lífrænum efnum út í umhverfið með því að nýta fiskhold eða prótein í vinnslunni, að því er fram kemur í rannsókn Matís (Matvælarannsóknir Íslands), Brims og Toppfisks.

Í rannsókninni, sem nefnist “Vannýtt prótein í frárennslisvatni frá fiskvinnslum” er lýst úttekt á vatnsnotkun og próteintapi við flökun og roðflettingu í bolfiskvinnslu. Þar segir að ef gert er ráð fyrir að um 1% af hráefnisþyngd tapist við flökun og roðflettingu samsvarar það um 1.200 tonnum af flakaafurðum miðað við 60 þús. tonna ársframleiðslu af ferskum og frosnum bolfiskafurðum. Verðmæti geta því numið um 120-500 milljónum króna á ári, eftir því hvort fiskmassinn er verðlagður sem marningur eða verðmætari afurðir til manneldis. Rétt er að benda á að ýmsir þættir geta haft áhrif á tap fiskholds við vinnslu, s.s. ástand hráefnis og vinnslubúnaðar en ekki var lagt mat á breytileika m.t.t. þess.

Í rannsókninni kom í ljós að vatnsnotkun var um 0,5 l/kg afurðar við flökun og sambærileg vatnsnotkun við roðdrátt ef miðað var við vinnslu á 2 kg af fiski og 50% vinnslunýtingu. Vatnið var síað með nokkrum sigtum af mismunandi grófleika (0,25-1mm). Með grófri síun (1mm) mátti skilja mestan hluta blóðtægja og beina frá en eftir því sem að síun var fínni því hvítari og einsleitari varð fiskmassinn. Með því að einangra þurrefni úr frárennslisvatni er hægt að auka verðmæti og bæta nýtingu sjávarfangs en jafnframt stuðla að umhverfisvænni framleiðsluháttum. Vissulega þarf að leggja í nokkurn kostnað til að einangra próteinin en með tiltölulega einföldum síunarbúnaði mætti ná umtalsverðu magni þeirra próteina sem nú fara forgörðum í frárennsli fiskvinnslustöðva.

Verkefnið var unnið af sérfræðingum Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins (nú Matís ohf) í samvinnu við Brim og Toppfisk styrkt af AVS sjóðnum.

Matvælarannsóknir Íslands (Matís) og Háskólinn á Hólum taka þátt í umfangsmiklu Evrópuverkefni sem felst í því að rannsaka velferð fiska í eldi.

Markmiðið er að skilgreina hvað veldur streitu og vanlíðan fiska. 60 rannsóknahópar frá yfir 20 löndum taka þátt í verkefninu sem stendur í 5 ár. Rannsóknarverkefnið er hluti COST áætlunar Evrópusambandsins en sú áætlun leggur til um 10 milljarða króna til rannsókna. Verkefnastjóri rannsóknaverkefnisins er prófessor Anders Kiessling við Háskólann í Ási í Noregi.

Dr. Þorleifur Ágústsson, verkefnastjóri hjá Matís, og Dr. Helgi Thorarensen, hjá Háskólanum á Hólum, sitja í stjórn verkefnisins. Þorleifur segir að nýjar rannsóknir bendi til þess að fiskar upplifi sársauka líkt og fuglar og spendýr þó svo að ekki sé ljóst hvort að um sambærilega sársaukatilfinningu sé að ræða og hjá æðri hryggdýrum. Hann segir að til þess að rannsaka hvernig fiskar upplifi umhverfi sitt þurfi að kalla fram líffræðilega svörun með áreiti og rannsaka áhrifin.

“Þar sem fiskar hafa ekki möguleika á að gefa til kynna sársauka eða vanlíðan með hljóðum og/eða svipbrigðum þá hefur einkum verið stuðst við breytingar í atferli ásamt því að reyna að meta stressviðbrögð.”

Mengunarefni hafa áhrif á streitu

Þorleifur segir að áreiti sem veldur stressi sé miðlað um taugar sem tengjast sjón, heyrn, lyktarskyni og skynfærum sem skynja breytingar í vatnsþrýstingi. Umhverfi eða aðstæður sem fiskar þola illa, svo sem of mikill þéttleiki, of hátt/lágt súrefnisstig, óhagstætt seltustig, hár styrkur koltvíildis (áhrif á sýrustig í blóði) hafa einnig áhrif á taugaboð sem berast heilanum og valda streitu. Mengunarefni (náttúruleg eða af mannavöldum) hafa einnig mjög mikil streituáhrif á fiska.

“Stress í fiskum er því ákaflega flókið fyrirbrigði en í stuttu máli má segja að lífeðlisfræðileg breyting eigi sér stað hjá stressuðum fiskum úr því að vera í örum vexti við góða heilsu yfir í að vera sjúkur fiskur með litlar lífslíkur,” segir Þorleifur.

Þorleifur segir að ljóst sé að í fiskeldi bíði mörg vandamál úrlausnar sem tengjast rannsóknum á velferð fiska. “Mjög mikilvægt er að efla slíkar rannsóknir, ekki síst á Íslandi þar sem þorskeldi er í örum vexti, því að aðstæður þær sem hér eru af náttúrunnar hendi eru gjörólíkar þeim er þekkjast í nágrannalöndunum – íslenskar aðstæður þurfa því íslenskar úrlausnir.”

Frekari upplýsingar er að finna á heimasíðu verkefnisins: www.fishwelfare.com

Matís á Akureyri hefur tekið við mælingum á mengunarefnum í matvælum. Um er að ræða nýtt svið sem mun stórefla starfsemi Matís á Akureyri. Sviðið mun sinna rannsóknum og mælingum á mengunarefnum í matvælum, svo sem magni skordýraeiturs, plöntueiturs og annarra lífrænna mengunarefna sem safnast upp í umhverfinu.

Í tilefni af uppbyggingu Matís á Akureyri og formlegri opnun á aðstöðu fyrir slíkar rannsóknir kynnti Sigrún Björk Jakbosdóttir bæjarstjóri á Akureyri sér starfsemi Matís í bænum í dag. Á hinu nýja sviði fara fram mælingar á magni mengunarefna í innfluttu grænmeti, ávöxtum, fiski, kjöti og öðrum matvælum.

Matís á Akureyri mun því gegna lykilhlutverki í neytendavernd hér á landi. Auk þess er sviðnu ætlað að safna gögnum sem sýna fram á hreinleika íslenskra matvæla. Þessi gögn eru ætluð í gagnagrunn sem mun nýtast framleiðendum og útflytjendum íslenskra matvæla auk kaupendum og neytendum erlendis. Krafa um heilnæmi matvæla hefur stóraukist og því munu rannsóknir Matís á Akureyri styðja við íslenskan matvælaiðnað og tryggja öryggi framleiðslunnar.

Mynd:Ásta Ásmundsdóttir, efnafræðingur hjá Matís, Sjöfn Sigurgísladóttir, forstjóri Matís, Rannveig Björnsdóttir deildarstjóri Matís á Akureyri, og Sigrún Jakobsdóttir, bæjarstjóri, í húsakynnum Matís á Akureyri.

Matís ohf. (Matvælarannsóknir Íslands) óskar eftir að ráða drífandi og metnaðarfullan einstakling í starf viðskiptafræðings hjá fyrirtækinu.

Starfssvið:

• Vinna að uppgjöri með fjármálastjóra
• Áætlanagerð
• Bókhaldsvinna
• Greiningavinna
• Upplýsingar fyrir stjórnendur
• Verkefnastjórnun
• Ýmis sérverkefni

Hæfniskröfur:

• Háskólamenntun í viðskiptafræði, helst af endurskoðunar- eða bókhaldasviði
• Góð þekking og reynsla á bókhaldi og uppgjörsmálum
• Frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum
• Lipurð í mannlegum samskiptum
• Metnaður til að ná árangri í starfi

Umsóknum með upplýsingum um menntun og starfsreynslu, auk meðmæla, sendist til Matís ohf., Skúlagötu 4, 101 Reykjavík.

Umsóknafrestur er til 10. apríl 2007. Æskilegt er að viðkomandi geti hafið störf 1. maí 2007.

Nánari upplýsingar á matis@matis.is

Hafnar eru tilraunaveiðar á humri á Höfn í Hornafirði með það fyrir augum að flytja út lifandi humar frá humarhóteli Matís á markað erlendis um páskahátíðina, að því er fram kemur í nýjustu Fiskifréttum.

Þá verður humarinn einnig veiddur til dvalar á svokölluðu humarhóteli sem starfrækt er á Höfn á vegum Matís. Til veiðanna hefur verið fenginn lítill humarbátur, Mundi Sæm SF-1, sem er 26 brúttótonn að stærð. Á þeim tíma sem tilraunaveiðar standa yfir er markmiðið að veiða um 750 kíló af humri sem fengin eru af rannsóknakvóta Hafrannsóknastofnunar.

,,Við fáum hæst verð fyrir lifandi humar fyrir stórhátíðir eins og jól og páska. Við erum í sambandi við markaðsmenn í Frakklandi og á Spáni og það verður spennandi að sjá hvernig prufusendingum með humrinum frá Íslandi fyrir páskana verður tekið,“ sagði Ari Þorsteinsson framkvæmdastjóri Frumkvöðlaseturs Austurlands ehf í samtali við Fiskifréttir.

Mögulegt er að lækka fóðurkostnað í þorskeldi allverulega með nýrri samsetningu af fóðri, að því er fram kemur í rannsóknum Matís og samstarfsaðila. Niðurstöður rannsókna sýna að lækka má kostnað á fóðri fyrir eldisþorsk um amk. 25%, sem þýðir 12-15% lækkun framleiðslukostnaðar í þorskeldi. Niðurstöður rannsóknanna hafa þegar verið nýttar að hluta við fóðurframleiðslu hjá Laxá hf og eru þær mikilvægt skref í þá átt að gera eldi á þorski enn arðbærara.

Eldisdeild Matís hefur undanfarin ár unnið með Fóðurverksmiðjunni Laxá, Hólaskóla og fleiri samstarfsaðilum að rannsóknum á fóðri fyrir þorsk með það að markmiði að lækka fóðurkostnað. Hefur fyrirtækið meðal annars fengið styrki til verkefnanna frá AVS rannsóknarsjóði í sjávarútvegi. Norðmenn hafa verið leiðandi í frameiðslu á fóðri fyrir fiskeldi en á nýafstaðinni þorskeldisráðstefnu sem haldin var í Noregi kom fram að takmörkuð þróun á fóðri fyrir þorsk virðist eiga sér stað þar í landi og þar af leiðandi hafa ekki skapast forsendur til að lækka verð á þorskfóðri.

13% lækkun fóðurkostnaðar í þorskeldi

Niðurstöður tilraunanna hér á landi sýna m.a. að hægt er að nota lægra hlutfall af próteini í fóðrið en áður var talið, án þess að það komi niður á vexti fiskanna. Mest af próteinum í fóðrinu kemur úr hágæða fiskimjöli og hefur hátt verð á fiskimjöli orðið til þess að verð á fiskafóðri hefur hækkað og afkoma fiskeldisfyrirtækja versnað. Tilraunirnar sýna að hægt er að skipta út hluta af fiskimjölinu í fóðrinu með ódýrari próteinum úr jurtaríkinu og lækka þannig fóðurverðið enn frekar.

Áður var talið að fituinnihald í þorskfóðri mætti ekki vera hærra en 10-15% en niðurstöður tilrauna á 500-1000 gr. þorski, þar sem prófuð var fita í fóðri á bilinu 10 – 26%, sýndu að hægt er að auka fituhlutfallið í 26% án þess að það kæmi niður á vexti og gæðum fisksins. Ótti um að aukin fita í fóðri gæfi óeðlilega stóra lifur reyndist jafnframt ástæðulaus þar sem lifur var á bilinu 8,8 til 10,8% af fiskþunga sem er sambærilegt við það sem gerist í velhöldnum villtum þorski. Tilraunir á minni þorski (um 50 gr. seiði) eru að hefjast og er gert ráð fyrir að niðurstöður liggi fyrir í júní á þessu ári.

Ef gengið er út frá núverandi hráefnisverðum og með hliðsjón af niðurstöðum má lækka hráefniskostnað í þorskfóðri um 21% (þorskseiði) og 32% (stærri þorskur). Að meðaltali er því hægt að lækka hráefniskostnað um amk. 25% sem þýðir um 13% lækkun fóðurkostnaðar í þorskeldi.