Flokkur: Fréttir

Harðfisksframleiðandinn Gullfiskur beitti nýstárlegu bragði í auglýsingu í fjölmiðlum þegar fyrirtækið vísaði í skýrslu Matís um hollustu harðfisks. Í auglýsingunni, sem er undir heitinu Próteinbombur, segir að samkvæmt nýrri skýrslu Matís sé harðfiskur enn hollari en talið var.

Í skýrslu Matís, sem kom út á miðju ári 2007, segir að harðfiskur se afar heilsusamleg fæða, létt, næringarrík og rík af próteinum, Þar segir að harðfiskur sé ríkulegur próteingjafi með 80-85% próteininnihald.

Sífellt hefur komið betur í ljós að fiskprótein skipta verulegu máli hvað hollustuáhrif varðar. Sem dæmi má nefna að fersk ýsa er með 17-19% próteininnihald en harðfiskur úr ýsu er með 75-80% próteininnihald. Gert er ráð fyrir því að fullorðinn heilbrigður einstaklingur þurfi 0,75 g af próteinum á hvert kg líkamans. Því þarf karlmaður sem er 70 kg að fá 53 g af próteinum á dag. Til að fá þetta magn úr harðfiski þarf hann að borða rúmlega 66 g. Kona sem er 55 kg þarf 41 g af próteinum á dag, eða 51 g af harðfiski.

Harðfiskur hentar þess vegna vel fyrir þá sem sækjast eftir að fá viðbótarprótein úr fæðu sinni, svo sem fyrir fólk sem stundar fjallgöngu eða íþróttir og heilsurækt. Ennfremur hefur komið í ljós að saltinnihald er nokkuð hærra í harðfiski sem er inniþurrkaður en fisks sem er útiþurrkaður. Hins vegar er hægt að stjórna saltinnihaldi í vörunni og því auðvelt að stilla slíkri notkun í hóf. Snefilefni (frumefni) eru vel innan við ráðlagðan dagskammt, nema selen. Magn selen í 100 g er á við þrefaldan ráðlagðan dagskammt en ekki talið skaðlegt á nokkurn hátt.

Hægt er að lesa skýrslu Matís um hollustu harðfisks hér.

Auglýsing Gullfisks er hér.

Sveinn Margeirsson, deildarstjóri hjá Matís, varði doktorsverkefni sitt við verkfræðideild Háskóla Íslands á föstudaginn, 18. janúar. Verkefnið, sem nefnist Vinnsluspá þorskafla, fjallar um hvernig hægt er að hámarka afrakstur fiskveiða.

Markmið verkefnisins var að safna gögnum um þorskveiðar og vinnslu fjögurra íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja, greina þau á tölfræðilegan hátt og setja upp bestunarlíkön til að auðvelda stjórnun á veiðum og vinnslu þorsks á Íslandsmiðum. Gögnum um flakanýtingu, los og hringorma í þorski var safnað frá 2002 til 2006. Allar þessar breytur hafa veruleg áhrif á hagnað af þorskveiðum og vinnslu.

Niðurstöður verkefnisins gefa til kynna að afrakstur virðiskeðju þorsks geti verið aukinn með því að sækja þorskinn á ákveðin veiðisvæði og á ákveðnum tíma árs en niðurstöðurnar sýndu að flakanýting, los og hringormar í þorski eru m.a. háð veiðistaðsetningu og árstíma.

Samstarfsaðilar í doktorsverkefni Sveins voru: Samherji, Fisk Seafood, Vísir og Guðmundur Runólfsson hf. Grundarfirði.

NMKL (Nordisk Metodikkomité for Næringsmidler) bíður nú námskeið í skynmati á drykkjarvatni hjá Matís við Skúlagötu þann 12. febrúar. Námskeiðið byggir á nýrri og viðurkenndri skynmatsaðferð norrænnar nefndar um greiningu matvæla (NMKL). Aðferðin er ein af fyrstu skynmatsaðferðunum sem hefur verið sannprófuð á milli rannsóknastofa og gefur hlutlægar og endurtakanlegar niðurstöður þegar hún er framkvæmd rétt. Fram að þessu hefur skynmat á vatni ekki verið samræmt á milli rannsóknastofa.

Þátttakendur: Starfsfólk stofnana eða fyrirtækja sem hafa not fyrir einfalt, fljótlegt og hlutlægt skynmat á drykkjarvatni, svo sem starfsfólk vatnsveita, heilbrigðisfulltrúar og fleiri.

Efni Námskeiðs: Námskeiðið spannar hagnýt fræði um skynmat, nákvæma yfirferð á skynmatsaðferðinni og skynmatsgreiningu á drykkjarvatni. Námskeiðið er byggt á tveimur aðferðum: NMKL-metode nr. 183, 2005: Sensorisk kvalitetskontrolltest av drikkevann og NMKL-prosedyre nr. 11,2002: Sensorisk bedømmelse av drikkevann.

Staður og tími: 12. febrúar 2008 Matís, Skúlagötu 4, Reykjavik.

Námskeiðið verður haldið Á ENSKU af Steffen Solem, Eurofins -Norsk Matanalyse.

Nánari upplýsingar um námskeiðið.

Hægt er að skoða auglýsinguna hér.

Matís auglýsir eftir sérfræðingi í vöruþróun á starfsstöðina á Höfn sem er ætlað að því að efla matarferðamennsku á Suðausturlandi. Æskilegt er að viðkomandi starfsmaður búi á svæðinu.

Starfssvið
Vinna að eflingu matarferðamennsku á landsvísu með áherslu á Suðausturland auk annarra vöruþróunarverkefna. Æskilegt er að viðkomandi starfsmaður búi á svæðinu.

Í starfinu felst m.a.
• Þróa hugmyndir að staðbundinni matvöru. • Vinna með samstarfsaðilum í matarferðamennsku á Suðausturlandi. • Efla verkefnum í tengslum við atvinnulíf á svæðinu. • Hönnun og þróun á vinnsluferlum.

Hæfniskröfur
Háskólamenntun í matvælaverkfræði, verkfræði, líffræði eða sjávarútvegsfræði. Reynsla af vöruþróun er kostur.

Nánari upplýsingar veitir: ingibjorg.s.sigurdardottir@matis.is

Eftirlitsstofnun í sjávarútvegi í Mósambík getur nú tryggt íbúum þriggja borga öruggt neysluvatn og eflt gæðaeftirlit í matvælaframleiðslu að loknu námskeiði Matís í örverumælingum þar í landi.

Tveir starfsmenn Matís, Franklín Georgsson og Margrét Geirsdóttir, héldu námskeið í borgunum Maputo, Beira og Quelimane á vegum Þróunarsamvinnustofnunar Íslands (ÞSSÍ) í lok síðasta árs til þess að þjálfa sérfræðinga og starfsfólk rannsóknastofa stofnunarinnar í örverumælingum á vatni. Í kjölfarið verður hægt að bjóða áreiðanlegar gæða- og öryggismælingar á vatni fyrir matvælaframleiðslu auk þess að tryggja fjölda íbúa öruggt neysluvatn.

Þróunarsamvinnustofnun Íslands hefur á undanförnum árum stutt stjórnvöld í Mósambík við uppbyggingu opinbers gæðaeftirlits í sjávarútvegi og eru rannsóknastofurnar og þjálfun starfsmanna þeirra hluti af því samstarfi.

Nánar um matvælaöryggissvið Matís.

Hugsandi fólk framtíðarinnar borðar hollt, reykir ekki og er vel borgandi, að því er fram kemur í viðtali við Ragnar Jóhannsson, sviðstjóra hjá Matís, í Morgunblaðinu. Hann segir að hér fari sístækkandi markaður, sem vert væri að gera út á.

Þar segir að verslunarvörurnar væru þó viðkvæmar og með takmarkað geymsluþol, s.s. fiskur og grænmeti sem oft þarf að flytja langar leiðir. “Matur framtíðarinnar fyrir hugsandi fólk kemur í auknum mæli til með að snúast bæði um hollt og ferskt þar sem hollur matur er jafnframt sá ferskasti sem völ er á. Hér er um að ræða mat, sem inniheldur fosfólípíð með hátt hlutfall omega-3 fitusýra auk andoxunarefna, sem þeim fylgja frá náttúrunnar hendi. Dæmi um þetta er fiskur og grænmeti. Þessar matvörur eru þó vanalega viðkvæmar og hafa takmarkað geymsluþol,“ segir Ragnar.Vel menntað fólk með rúm fjárráð

Þá kemur fram að lífslíkur Evrópubúa séu að aukast þó líkur á heilbrigðu lífi hafi ekki vaxið jafn hratt. „Stækkandi hluti Evrópubúa er því vel menntað fólk með rúm fjárráð og það er akkúrat hinn hugsandi markaður framtíðarinnar. Þetta er fólk, sem vill vera jafn vel á sig komið um fimmtugt og um tvítugt og þetta fólk vill helst geta hlaupið hálft maraþon við sjötugsaldurinn. Í þessu samhengi er við hæfi að rifja upp söguna af grísku gyðjunni Eos, sem bað guðinn Seif um að gera hinn föngulega ástmann sinn Tithonus ódauðlegan. Seifur brást vel við bóninni, en gleymdi að gefa ástmanninum fagra eilífa æsku. Það fór því svo að gyðjuna Eos dagaði uppi í umhyggju- og öldrunarþjónustu með ellihrumt gamalmenni í nokkur þúsund ár. Við viljum náttúrulega ekkert lenda í þessu,“ segir Ragnar í samtali við Jjóhönnu Ingvarsdóttur blaðamann Morgunblaðsins.Að viðhalda æskuljómanum

Þá kemur fram í viðtalinu að til að viðhalda æskuljómanum og heilsunni sé einkum þrennt sem hafi áhrif: matur, hreyfing og erfðir. „Við verðum einfaldlega að taka því sem að höndum ber í erfðalegu tilliti því erfðunum er búið að „klúðra“ strax við getnað og við fáum engu breytt í þeim efnum,“ segir Ragnar.

„Við hefðum nefnilega þurft að velja okkur foreldra af kostgæfni fyrir getnað til að hafa áhrif á þann þátt tilverunnar. Hins vegar hefur bæði hreyfingin og mataræðið heilmikið að segja um hvernig okkur kemur til með að reiða af. Sýnt hefur fram á að hreyfing og heilaleikfimi framkallar meira magn pósítífra fitusýrna í blóði en ella, sem þýðir með öðrum orðum að notkun á líkamanum í stað kyrrstöðu eykur endingu hans,” segir Ragnarí samtali við Morgunblaðið.

Hægt er að lesa viðtalið í heild sinni í Morgunblaðinu 3. janúar.

Matís vill efla matarferðamennsku á Suðausturlandi og óskar fyrirtækið eftir samstarfi við áhugasama aðila á svæðinu sem búa yfir góðri hugmynd að staðbundinni matvöru. Guðmundur H. Gunnarsson, verkefnastjóri Matís á Höfn, segir að markmiðið með verkefninu sé að efla atvinnulíf og auka framlegð með frekari vinnslu staðbundinna afurða á svæðinu.

“Við leitum að samstarfsaðilum í matarferðarmennsku. Verkefnið felur í sér þróun á vörum úr staðbundnu hráefni sem unnt er að selja til ferðamanna á svæðinu.”

Hann segir að með matarferðamennsku sé leitast við að framleiða matvöru úr staðbundnu hráefni sem höfðar til ferðamanna. “Þannig er hægt að auka framlegð innan svæðis bæði með frekari vinnslu hráefnis, sölu staðbundinna afurða og lengri dvöl ferðamanna. Það er ljóst að eftirspurn eftir staðbundnum afurðum hefur aukist m.a. vegna áhuga ferðamanna á að upplifa og taka með sér sérstöðu svæða þegar kemur að matvælum,” segir Guðmundur. “Við viljum ýta enn frekar undir þennan áhuga og aðstoða heimamenn að hasla sér völl á þessum vettvangi.”

Matarferðamenneskan hluti af menningar- og afþreyingartengdri ferðaþjónustu

“Við finnum fyrir auknum áhuga heimamanna á samþættingu matavæla, menningar og ferðamennsku. Gott dæmi um það er stofnun klasans Í ríki Vatnajökuls sem vinnur að framgangi slíkrar samþættingar. Þar sameinast aðilar á svæðinu um heildarmarkaðsetningu þess. Það er einnig ljóst að markhópurinn er til staðar hér á svæðinu. Samkvæmt rannsóknum er áætlað að helmingur allra erlendra ferðamanna heimsæki svæðið yfir sumartímann eða um 120 þúsund á ári og það á bara eftir að aukast,” segir Guðmundur.

Hann segir að matarferðamennska feli í raun í sér upplifun ákveðins staðar eða svæðis í gegnum neyslu á stað- eða svæðisbundnum mat og drykk. “Þarna eru dregin fram hráefni og framleiðsluaðferðir sem tíðkast á svæðinu og skapa því sérstöðu. Matarferðamenneskan getur því verið hluti af menningar- og afþreyingartengdri ferðaþjónustu, svo sem á veitingahúsum sem bjóða gestum staðbundnar afurðir, eins og humar hér á Höfn. Þá er hægt að hugsa sér sölu á heimaframleiðslu bænda, matarhátíðir og matreiðslunámskeið svo dæmi séu tekin,” segir Guðmundur.

Hann segir að Matís hafi áhuga á því að styðja við uppbyggingu á matarferðamennsku á landsvísu en með áherslu á Suðausturland. “Við viljum koma að þróun á vörum úr staðbundnu hráefni með áhugasömum aðilum á þessu svæði. Framlag Matís fellst í sérfræðiþekkingu og búnaði til vöruþróunar og stuðningi frá hugmynd að vöru.”

Fólk nýtur fiskmáltíðar betur og getur hugsað sér að kaupa fisk oftar ef það fær kennslu í gæðamati á fiski, að því er fram kemur í könnun sem Matís gerði meðal fiskneytenda.

Haldið var námskeið um hvernig meta megi ferskleika fisks fyrir neytendur. Námskeiðið var tvískipt. Í fyrri hlutanum fengu neytendur stuttan fyrirlestur um gæðaeinkenni þorsks og hvernig hann breytist við geymslu. Þeir fengu þjálfun í að meta ferskleika hrárra og soðinna þorskflaka af mismunandi ferskleika samkvæmt einkunnaskölum.

Í seinni hluta námskeiðsins voru sömu neytendurnir beðnir um að gefa hráum og soðnum flökum einkunn samkvæmt eigin smekk og einnig meta ferskleika. Ennfremur voru þeir beðnir um ábendingar varðandi leiðbeiningarnar, einkunnaskalana og hvort efni námskeiðsins væri gagnlegt. Niðurstöður námskeiðsins bentu til þess að leiðbeiningar af þessu tagi eigi fyllilega erindi við neytendur.

Mat þátttakenda námskeiðsins á hráum og soðnum fiskflökum samkvæmt einkunnaskölum sýndi að þeir voru fljótir að tileinka sér aðferðirnar og þær lýsingar sem gefnar voru á misfersku hráefni. Að námskeiði loknu voru viðkomandi þátttakendur öruggari í gæðamati á fiski, töldu að þeir myndu njóta fiskmáltíða betur en áður og komi til með að kaupa fisk oftar en áður.

Niðurstöður verkefnisins, sem ber heitið Fróðir fiskneytendur, gefur vísbendingar um að fólk hafi gagn af leiðbeiningum um meðhöndlun og gæði. Skynsamlegt væri að fylgja verkefninu eftir með stærri hópi neytenda, bæði til að fá áreiðanlegra mat á gagnsemi leiðbeininga af þessum toga, sem og að fylgjast með áhrifum upplýsinga af þessu tagi til lengri tíma.

Hægt er að lesa um niðurstöður könnunarinnar hér.

“Aðlástæðan fyrir gæðavandamálum í síld er hátt innihald efnasambanda sem stuðla að þránun og hafa áhrif á lit- og áferðarbreytingar, ásamt tapi næringarefna,” segir í skýrslu Matís um hvernig hægt er að bæta gæði síldar til neyslu. Þá segir að betri gæði leiða af sér aukna samkeppni í framleiðslu síldar á Norðurlöndum, ásamt jákvæðu viðhorfi neytenda gagnvart síldarafurðum.

Í ágripi skýrslunnar (Improved quality of herring for human consumption) segir að síld sé ein af mikilvægustu fisktegundum í Norður Atlandshafi og í Eystrasalti. “Þrátt fyrir að stór hluti af aflanum fari til manneldis, þá fara um 85% af síld í vinnslu á lýsi og mjöli.” Þá segir að mikilvægt sé að rannsaka mismunandi þætti sem hafa áhrif á gæði síldar og sérstaklega hvernig þeim er stjórnað af líffræðilegum aðstæðum.

“Aðlástæðan fyrir gæðavandamálum í síld er hátt innihald efnasambanda sem stuðla að þránun, og hafa áhrif á lit- og áferðarbreytingar, ásamt tapi næringarefna. Betri gæði leiða af sér aukna samkeppni á framleiðslu síldar á Norðurlöndum, ásamt jákvæðu viðhorfi neytenda gagnvart síldarafurðum.”

Meginmarkmið verkefnisins var að bæta gæði og magn síldar, til neyslu, með því að rannsaka gæði hráefnisins eftir veiðar. “Lögð var áhersla á gæði strax eftir veiðar og gæði hráefnisins eftir mislangan tíma í frosti. Þættir eins og veiðistaður og veiðitími höfðu ekki áhrif á gæði síldar. Hins vegar hafði geymsla í frosti við
-20°C teljandi áhrif á gæði hráefnisins.”

Hægt er að skoða skýrsluna hér.

Hægt er að lækka fóðurverð fyrir eldisþorsk um allt að því 30% og lækka þar með framleiðslukostnað um 15% með því að draga úr próteinnotkun og auka fitu. Þá er hægt að lækka fóðurkostnað því að nota ódýrara fiskimjöl og hráefni úr jurtaríkinu í fóðrið, aðallega hjá stærri fiski, að því er fram kemur í rannsókn á þróun sjófiskafóðurs.

Verkefnið: Þróun sjófiskafóðurs er samstarfsverkefni Matís, Fóðurverksmiðjunnar Laxár, Háskólans á Hólum, Versins á Sauðárkróki og Háskólans á Akureyri. Það var styrkt af AVS rannsóknasjóði.

Jón Árnason deildarstjóri á eldisdeild Matís segir mikilvægt að rannsaka sérstaklega fóður fyrir fiskeldi því það sé langstærsti einstaki kostnaðarliður eldisfyrirtækja vegna framleiðslunnar, eða í kringum 55% af rekstrarkostnaði við framleiðslu á hvert kg af þorski. “Stór hluti rannsókna á fóðri á heimsvísu hefur hingað til verði unnin innan fóðurfyrirtækja og þess vegna eru niðurstöður oft ekki opinberar. Því skiptir miklu máli fyrir fiskeldisfyrirtæki hér á landi að fá í hendur nýjar rannsóknir um hvernig þau geti lækkað kostnað,” segir Jón.

Prótein er dýrasta hráefnið í fóðurgerð

Hann segir að þorskur bregðist við mismunandi hráefnum í fóðri; hann hafi þörf fyrir ýmis næringarefni en einkum mikla þörf fyrir prótein, sem sé nauðsynlegur þáttur til uppbyggingar á fiskholdi. Próteinið er hins vegar dýrasta meginhráefnið í fóðurgerð. “Það skiptir þorskinn ekki öllu máli að fá allt próteinið úr hágæða fiskimjöli heldur getur hann að vissu marki nýtt sér aðrar gerðir fiskimjöls og prótein úr jurtaríkinu,” segir Jón.

Niðurstöður tilrauna með mismikið prótein í fóðri sýna að ekki sé tölfræðilegur munur á vexti ef prótein er aukið umfram 48% í 70 gr. fiski. Þá sé ekki ávinningur að því að auka prótein umfram 39-43% í fóðri fyrir 600 gr. fisk. Það er því hægt að lækka hráefniskostnað með því að lækka próteininnihald í fóðri frá því sem er í dag án þess að það komi niður á vexti.

Þá segir Jón að aukning fitu í fóðri valdi einhverri aukningu í lifraprósentu hjá 500-800 gr. þorski en hún sé innan þess sem fundist hafi í villtum þorski við landið. Þó sé marktæk hærri lifraprósenta í smærri þorski við aukna fitu í fóðri. Þetta þýðir að hægt er að skipta út próteini fyrir fitu upp að vissu marki.

Ótvíræðar niðurstöður

Niðurstöður verkefnisins benda til þess að ýmsir möguleikar séu fyrir hendi til þess að lækka fóðurkostnað. Hægt sé að nota mismunandi hráefni og lækka prótein miðað við notkun dagsins í dag. Þá er ennfremur mögulegt að nota meiri fitu, einkum í stærri fiski.

Jón segir að afrakstur rannsókna á fóðri fyrir þorskeldi hér á landi séu ótvíræðar. “Niðurstöður benda til þess að hægt sé að lækka fóðurverð um 30% og lækka þar með framleiðslukostnað á þorski um 15%, ef tekið er mið af hráefnisverði frá því fyrr á þessu ári. Þá eru tækifæri til þess að lækka fóðurkostnað enn frekar með þvi að stilla nákvæmlega af hlutföll hráefna í fóðri með hliðsjón af meltanleika næringarefnanna í þeim.”