Höfundur: admin

Út er komin bókin „Antioxidants and Functional Components in Aquatic Foods” en Hörður G. Kristinsson, sviðsstjóri Líftækni og lífefnasviðs og rannsóknastjóri Matís er ritstjóri bókarinnar. Auk þess skrifa nokkrir starfsmenn Matís kafla í bókinni.

Í bókinni er fjallað um andoxunarefni og önnur lífvirk efni sem finna má í sjávardýrum og hvernig slík efni geta nýst til bættrar heilsu. Ítarlega er fjallað um hvað hefur áhrif á gæði þessara lífvirku efna við geymslu, framleiðslu og vegna fleiri þátta.

Nánari upplýsingar má finna á heimasíðu Wiley. Einnig veitir Hörður G. Kristinsson nánari upplýsingar.

Í tengslum við EcoFishMan verkefnið er skoðanakönnun í gangi á meðal hagsmunaaðila í sjávarútvegi. Tilgangur könnunarinnar er að leita sjónarmiða allra þeirra aðila sem koma að fiskveiðum á Íslandi, hvort sem það er í stjórnun eða framkvæmd.

Í EcoFishMan verkefninu er lögð áhersla á samstarf við sjómenn, útgerð og vinnslu og að hagnýta upplýsingar úr rafrænum afladagbókum. Markmið verkefnisins er að stuðla að vistvænni, sjálfbærri og hagrænni stjórnun með sérstakri áherslu á rekjanleika og að lágmarka brottkast afla.  Eitt af markmiðum EcoFishMan verkefnisins er að greina það sem vel hefur tekist í íslenskri fiskveiðistjórnun og miðla þeirri reynslu áfram. Jafnframt því er horft til meira samstarfs við þá sem starfa að veiðum og vinnslu í sjávarútveginum. Gert er ráð fyrir að kerfið verði innleitt í áföngum og sniðið að hverri tegund fiskveiða fyrir sig.  Fullkominnar nafnleyndar verður gætt við úrvinnslu og farið verður með öll gögn samkvæmt fyrirmælum Persónuverndar. Nafn þátttakenda mun að sjálfsögðu hvergi koma fram og þess verður gætt að ekki verði hægt að rekja neinar upplýsingar í niðurstöðum til einstaklinga.

Mjög mikilvægt er að sem flestir svari könnuninni, svo niðurstöður verði sem áreiðanlegastar.

Könnuninni má svara hér: https://docs.google.com/forms/d/1sv5xw8Ya8kRtC0UPGeOtB7_aT0SB61MZZ4P_syIQuuA/viewform

Atvinnulífssýningin Lífsins gæði og gleði 2014 fer fram í þriðja sinn á morgun og á sunnudaginn og mun Matís kynna starfssemi sína ásamt öðrum úr Verinu á Sauðárkróki.

Sveitarfélagið Skagafjörður mun í samvinnu við Skagafjarðarhraðlestina, SSNV og ýmsa aðila standa fyrir atvinnulífssýningu á Sauðárkróki við upphaf Sæluviku, dagana 26. – 27. apríl nk. Var sú ákvörðun tekin í kjölfarið á óformlegri könnun um tíðni atvinnulífssýninga þar sem mikill vilji kom fram um að halda sýningarnar á 2ja ára fresti en fyrri sýningar voru haldnar árin 2010 og 2012.

Sjá nánar á vef Sveitarfélags Skagafjarðar.

Magnea Guðrún Karlsdóttir matvælafræðingur varði doktorsritgerð sína, Oxunarferlar og stöðugleiki frosinna sjávarafurða, í Hátíðarsal HÍ þann 21.3. sl.. Andmælendur voru dr. Santiago Aubourg prófessor hjá CSIC á Spáni, og dr. Sigríður Jónsdóttir fræðimaður við HÍ. Leiðbeinendur voru dr. Hörður G. Kristinsson og próf. Sigurjón Arason.

Neysla á unnum og frystum sjávarafurðum hefur aukist á undanförnum árum. Fita í fiskafurðum er góð uppspretta af fjölómettuðum fitusýrum (PUFA) sem sýnt hefur verið fram á að hafa jákvæð áhrif á heilsu manna. Fiskafurðir með hátt hlutfall af PUFA eru einstaklega viðkvæmar gagnvart þránun. Varðveisla á gæðum fitu er því mikilvæg við geymslu og vinnslu sjávarafurða. Frysting og frostgeymsla er skilvirk aðferð til að lengja geymsluþol fiskafurða, og hefur verið beitt í fjölda ára. Engu að síður geta gæði afurðanna rýrnað í frostgeymslu. Verkefninu var ætlað að auka skilning á mismunandi oxunarferlum sem eiga sér stað í frystum fiskafurðum, og kanna stöðugleika ólíkra fisktegunda við langvarandi frostgeymslu. Rannsökuð voru áhrif mismunandi geymsluhita á hráefnisgæði og stöðugleika fiskafurða, og áhrif hitunar og áframhaldandi frostgeymslu eldaðra afurða á gæði fitunnar. Ennfremur var lagt mat á ýmsar efnamælingar og hraðvirkar mælingar sem gjarnan er beitt til þess að fylgjast eftir með niðurbroti fitu.

Rannsóknir verkefnisins leiddu í ljóst dýpri skilning á mismunandi ferlum oxunar og stöðugleika frystra sjávarafurða og á því hvernig mismunandi geymsluskilyrði og breytileiki hráefnis hefur áhrif á þessa ferla. Hitastig og tími við geymslu reyndust mjög mikilvægir þættir fyrir stöðugleika frystra afurða. Gæði og stöðugleiki fitunnar í frostgeymslu reynast mjög háð fisktegundum. Þá hefur langvarandi geymsla fyrir eldun mest áhrif á stöðugleika fitunnar eftir eldun.

Magnea Guðrún er fædd 1978. Hún lauk BS prófi í matvælafræði frá HÍ 2008 og MSc-prófi í matvælafræði 2010. Samhliða námi hefur Magnea starfað hjá Matís ohf. og sinnt margvíslegum rannsóknarverkefnum.

Foreldrar Magneu eru Karl Jóhann Valdimarsson og Erla Þóra Óskarsdóttir. Eiginmaður Magneu er Ingvar Júlíus Tryggvason og eru börn þeirra Ástrós, Erla Ósk, Eva María og Tryggvi.

Nánari upplýsingar veitir Magnea Guðrún Karlsdóttir.

Nú er lag. Vissulega liggja tækifæri í ókönnuðum efnum sem kann að verða hagkvæmt að einangra úr ólíkum áttum íslenskrar matvælavinnslu. Til að gera verðmæti úr tækifærum þarf þolinmæði eins og t.d. aðstandendur Zymetech hafa tamið sér. Nærtækt er að einbeita sér að frekari framförum í daglegum athöfnum.

Líklegra er að Íslendingar geri sig gildandi í matvælaframleiðslu út frá gæðum en út frá magni. Allur sá styr sem staðið hefur hér um stjórn fiskveiða snýst um rétt rúman hundraðshluta lagarafurða heimsins, afli og eldi heimshafa og ferskvatns. Talið er að sóun matvæla nemi um tífaldri framleiðslu lagarafurða. Okkar framlag er því brotabrot af því sem lagt er á borð fyrir meðal jarðarbúann.

Ábyrgð og öryggi

Ímynd byggist á raunveruleika. Sé ímyndin fölsk er hún blekking. Virði menn þau viðmið að vinnsla matvæla snúist um virðingu fyrir neytendum og hráefnum og nýting við þá vinnslu snúist um virðingu fyrir hráefnum og umhverfi geta þeir selt vörur sem uppfylla væntingar og þarfir upplýstra og greiðslufúsra neytenda. Íslendingar eiga að geta sagt sögur, til að aðgreina sínar vörur, sem vísa til atriða eins og uppruna, afhendingaröryggis, samfélagslegrar ábyrgðar, sjálfbærrar nýtingar, öryggis, hollustu matvæla, hefða og heilnæmis á grípandi hátt. Tækifæri eru fyrir hendi til að marka íslenskum matvælum sérstöðu á grunni gæða og öryggis sem fá neytendur til að sækja í að kaupa íslensk matvæli fremur en annars staðar að. Eigi neytendur að greiða hærra verð fyrir íslenskar vörur en sambærilegar vörur þurfa íslenskir matvælaframleiðendur að undirgangast aga, fylgja reglum, uppfylla kröfur, fara að lögum og mæta þörfum, sýna þrautseigju og temja sér þolinmæði. Til að ná árangri á neytendavörumörkuðum þarf að móta stefnu til langs tíma.

Líta ber á allan fisk sem hráefni fyrir verðmætar vörur – afurðir vinnslunnar – og forðast að lítillækka þá sem brydda upp á nýjungum því rúm er fyrir ólíkar vörur í fjölbreyttu atvinnulífi. Dæmin sýna að við þurfum að taka okkur á svo við getum gert 21. öldina að öldinni sem þurrkuðu hausarnir okkar komast í samskonar sérflokk eins og indónesíska Luwak-kaffið; ígulkerjahrognin úr Breiðafirði eignist greiða leið að hæsta verði í Evrópu og Japan, þann tíma sem þroski þeirra er réttur. Komum við íslenska þorsknum á svipaðan stall og nuddaða bjóralda nautakjötinu frá Kobe eða niðursoðinni tegundagreindri fisklifur í samanburði við foie gras? Verður loðnunni líkt við goji-ber? Mun okkur takast að upphefja ufsa eins og brokkólí? Rannsóknir Matís hafa, með stuðningi AVS og Tækniþróunarsjóðs Rannís o.fl., opnað augu sjómanna, útgerðarmanna, fiskverkenda og fiskseljenda t.d. fyrir því að með öguðum vinnubrögðum um borð, góðri aflameðhöndlun – kælingu þar með talinni – og kælingu við vinnslu má koma ferskum fiskafurðunum köldum í frauðplastkassa. Þannig er íslenskum fiskverkendum mögulegt að flytja út fersk flök með skipum. Lykilatriði er að matvæli, sem flytja á fersk úr landi séu köld þegar þau eru komin í umbúðirnar, í flutningi er reynt að varðveita ástand vöru fremur en að bæta það.

Eins og sjómenn kappkosta að láta fiski blæða út fyrir þvott og slægingu og flokka um borð geta lyftaramenn forðast það að sturta fiski, sé þeim nauðugur einn kostur þá þarf ekki að sturta fiski úr hæstu mögulegu stöðu. Má ekki birta tölur um hitastig í afla á sama hátt og aflamagn er gert opinbert? Geta fiskmarkaðir ekki boðið upp fisk flokkaðan á grunni gæða eins og á grunni stærðar?

Íslenskur sjávarútvegur er ekkert slor

Íslenskur sjávarútvegur er ein samkeppnishæfasta atvinnugrein landsins að mati McKinsey. Íslenskur sjávarútvegur er og hefur verið grunnatvinnuvegur á Íslandi (og frá Seðlabankanum), eins og Háskólinn á Akureyri gekk út frá við stofnun sjávarútvegsdeildar 1990 (og meira: Saga HA), hvaðan á annað hundrað sjávarútvegsfræðingar hafa útskrifast.

Ein leið til frekari verðmætaaukningar felst í því að selja máltíðir í stað matvæla sem nýtast við matreiðslu máltíða. Hafi menn vonir um aukinn hagnað geta menn litið til samspils nýtingar og verðmæta í tengslum við óskir á mörkuðum. Okkur ber að rýna í íslensk hráefni út frá óskum markaða fremur en að mæna álengdar á markaðina út frá hráefnunum sem hér eru aðgengileg.

Kapp er best með forsjá í ölduróti alheimsviðskipta, vönduð stefnufesta skilar okkur í höfn frekar en bóluleitandi hjarðhegðun. Væntingar geta skekkt myndir og kippt stoðum undan vönduðum áætlunum.

Öflugur sjávarútvegur stendur, enn sem fyrr undir fjórðungi lífskjara landsmanna. Sjávarútvegurinn er atvinnuvegur sem hefur þróast að nokkru leyti í takt við aukna þekkingu og hrygnt fyrirtækjum er þjónusta sjávarútveginn. Þjóðin má vart við því að sjávarútvegurinn verði fyrir skakkaföllum, við þurfum á því sem þjóð að halda að sjávarútvegurinn vaxi og dafni áfram með aukinni þekkingu.

Nánari upplýsingar veitir Arnljótur Bjarki Bergsson, sviðsstjóri Auðlinda og afurða.

Stórar áskoranir þarf að glíma við í nútíð og framtíð. Handan við hornið eru enn meir breytingar á öllum þáttum matvælaframleiðslu. Hvernig geta Íslendingar leikið lykilhlutverk? Með hvaða hætti getum við sem þjóð stuðlað að auknu matvælaöryggi og auknu fæðuöryggi?

Í þessu myndbandi fjalla Daði Már Kristófersson forseti félagsvísindadeildar Háskóla Íslands, Sigrún Elsa Smáradóttir fagstjóri hjá Matís og Sveinn Margeirsson forstjóri Matís um þessi mál.

Viltu kíkja á fleiri myndbönd frá Matís. Smelltu þá á tengil á myndbandasíðu Matís.

Eru hringormar í fiski hættulegir? Af hverju erum við að eyða öllum þessum tíma og peningum í að fjarlægja þennan orm?

Hringormar

Sýking fólks af hringormum er ekki mjög þekkt hér á landi hér á landi, en erlendis og sérstaklega þar sem neysla á hráum fiski er algeng hefur slíkt gerst, og er sá sjúkdómur nefndur “anisakiasis”. Þessi sjúkdómur er mjög kvalafullur, og fólk getur fengið hann ef það neytir fisks sem er með lifandi síldarormslirfum.

Dauðir ormar valda engri sýkingu og eru hættulausir, en síldarormarnir eru mjög þolnar lífverur en eitt er þó víst að þeir þola ekki mikla hitun og drepast ef hiti fisksins fer yfir 60°C í 1 mínútu, þannig að í soðnum fiski eru þessir ormar dauðir og þar af leiðandi hættulausir.

Frysting drepur einnig ormana þannig að í hefðbundnum frystum afurðum er ekki að finna lifandi orma.

Síldarormar geta lifað af væga saltmeðhöndlun, en þeir drepast þó í hefðbundnum saltfiski eftir tiltölulega stuttan tíma. Varðandi verkun á síld þá er þess nú krafist í að síld sem er verkuð í minni seltu en 15% skuli vera fryst áður í 24 klst við -20°C.

Reyking ein og sér er ekki nægileg til þess að drepa hringormalirfurnar, þær þola vel kaldreykingu og því nauðsynlegt að frysta hráefnið fyrir reykinguna, en heitreyking ætti þó í flestum tilvikum að duga til þess að gera orminn skaðlausan.

Hringormslirfur þola vel marineringu t.d. 2% ediksýru og 5% saltblöndu og eru enn lifandi eftir 25 daga í slíkri blöndu, en rotvarnarefni eins og sorbinsýra og bensósýra flýta fyrir dauða þeirra.

Þornun þola ormarnir illa og drepast allir þegar fiskurinn er orðinn þurr.

Því má ljóst vera að enginn þarf að hræðast neyslu á hráum fiski eins og t.d. í sushi.

Það sem þarf að gera er að tryggja að hráefnaframleiðandi sé vottaður af þar tilbærum stjórnvöldum, innra eftirlit framleiðandans og allra aðila í virðiskeðjunni sé virkt og að hráefnið sé fryst niður í a.m.k. -20 gráður í sólahring til að taka af allan vafa varðandi sníkjudýrin. Eins má ekki rugla saman fiski úr eldi og ferskvatnsfiskum saman við villtan sjávarfisk þar sem minna er um þessi sníkjudýr í fiskeldi og í ferskvatnsfiskum.

Flestir vita hversu hollt íslenskt sjávarfang er. Íslenski fiskurinn er eins hreinn og laus við óæskileg efni og kostur er enda hafsvæðið í kringum landið hreint og ómengað. Ef borin eru saman hámarksgildi Evrópusambandsins fyrir magn þessara efna má glögglega sjá að íslenskt sjávarfang er langt undir mörkum og í sumu sjávarfangi vart marktækt magn að finna í hinum ýmsu tegundum.

Í fiski veiddum við Íslandsstrendur erum við ekki eingöngu með hreint hráefni heldur er það líka stútfullt af æskilegum efnum. Í fiski og öðru sjávarfangi eru mikilvæg næringarefni, t.d. prótein, vítamín og steinefni, og heilnæmar fitusýrur, ómega-3. Margir þekka ágæti ómega-3 fitusýranna og mikilvægi þess að auka hlut þeirra fitusýra á kostnað annarrar fitu, t.d. ómega-6 fitusýra, sem iðulega eru notaðar í mikið unnin mat.

Flestir vísindamenn eru sammála um að nægjanleg en þó hófleg neysla á ómega-3 fitusýrum geti haft jákvæð áhrif á heilsu og vellíðan. Talið er að neysla á ómega-3 fitusýrum geti:

• Haft bólguminnkandi áhrif á líkamann
• Stuðlað að jákvæðu jafnvægi vissra blóðfitugilda sem í flestum tilfellum minnkar líkur á hjarta- og æðasjúkdómum
• Haft áhrif til lækkunar á dánartíðni vegna krabbameins í blöðruhálskirtli
• Stuðlað að jákvæðum áhrifum í meðferð barna með ADHD
• Aukið skilvirkni í meðferð barna með einhverfu
• Dregið úr elliglöpum hjá öldruðum körlum
• Haft fleiri jákvæð áhrif, t.d. aukið greind, sem enn er verið að rannsaka og á eftir að staðfesta með niðurstöðum frá auknum fjölda rannsókna

Höldum því áfram að borða eina heilnæmustu fæðu jarðar, nefnilega íslenskt sjávarfang!

Nánari upplýsingar veitir dr. Magnea G. Karlsdóttir, fagstjóri gæða og vinnslu hjá Matís.