Höfundur: admin

Hin viðurkennda verndandi arfgerð gegn riðuveiki í sauðfé, ARR, hefur nú fundist í fyrsta sinn í íslenskri kind. Þetta er stórmerkur fundur því hér er um að ræða arfgerð sem er alþjóðlega viðurkennd sem verndandi og unnið hefur verið með víða í Evrópu við útrýmingu riðu með góðum árangri.

Arfgerðin hefur aldrei áður fundist í sauðfé hérlendis þrátt fyrir víðtæka leit. Matís hefur allt frá árinu 2004 boðið uppá greiningar á riðugeni. Matís hefur í gengum tíðina raðgreint riðugenið í um 3.500 kindum og aldrei áður fundið þennan breytileika. Sérfræðingar á Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum hafa janframt stundað markvissa leit að þessari arfgerð um árabil.

Matís fékk sýni til greiningar úr umfangsmiklu rannsóknaverkefni á vegum RML, Tilraunastöðvar Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum og Karólínu Elísabetardóttur sauðfjárbónda í Hvammshlíð. Þær greiningar staðfestu fyrri niðurstöðu en jafnframt fundust fjórir skyldir gripir til viðbótar á bænum sem bera þessa arfgerð.

Matís vinnur nú í samstarfi við Stefaníu Þorgeirsdóttur, sérfræðing á Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, að innleiðingu nýrra aðferða við greiningu á riðugeninu. Markmið rannsóknarinnar er tvíþætt. Í fyrsta lagi að bæta inn fleiri erfðasætum í reglubundnar greiningar, m.a. hinni ný uppgötvuðu verndandi arfgerð (sæti 171) og mögulega fleiri breytilegum sætum innan riðugensins. Í öðru lagi verður leitað leiða til að auka skilvirkni og afkastagetu riðugensgreininga, með það að markmiði að lækka kostnað við greiningar svo mögulegt verði að lækka verð á greiningum til bænda.

Nánari upplýsingar um þessa merku uppgötvun má finna á heimasíðu RML: Verndandi arfgerðin ARR fundin

Stykkishólmsbær og Matís hafa gert með sér samkomulag um uppbyggingu samstarfs í sveitafélagi Stykkishólms með áherslu á fræðslu, nýsköpun, rannsóknir og atvinnuuppbyggingu innan sveitafélagsins. Báðir aðilar samkomulagsins munu nýta styrkleika sína og innviði viðkomandi aðila eins og kostur er.

Stykkishólmsbær stofnaði til hugarflugsfundar með Matís, KPMG og fulltrúum atvinnulífsins á svæðinu þann 26. nóvember síðastliðinn. Fulltrúar atvinnulífsins fjölmenntu og sköpuðust  líflegar umræður um tækifærin til aukinnar verðmætasköpunar og eflingu atvinnulífsins er varðar sjálfbæra matvælaframleiðslu á svæðinu.

Gróska í atvinnu- og nýsköpunarmálum í Stykkishólmi

Bæjarstjóri heimsótti, ásamt formanni atvinnu- og nýsköpunarnefndar, fyrirtæki í Stykkishólmi í þeim tilgangi að kynnast betur starfsemi fyrirtækja og stofnana í bænum auk fyrirliggjandi áskorana og tækifæra og kanna með hvaða móti Stykkishólmsbær geti betur stutt við hagsmuni atvinnulífs í sinni stefnumótun og hagsmunagæslu.

„Atvinnulífið er grundvöllur byggðar á hverjum stað og lífæð allra samfélaga. Að vera í góðum tengslum við atvinnulífið og skilja þarfir þess er mikilvægt,“ að sögn Jakobs.

Bæjarstjórn Stykkishólmsbæjar skipaði starfshóp um eflingu atvinnulífs í bænum sem vinnur nú að því að greina tækifæri til eflingar atvinnulífsins á grunni svæðisbundinna styrkleika sem mun nýtast við stefnumörkun bæjarins í atvinnumálum. Í starfshópnum eiga sæti fulltrúar frá Samtökum sveitarfélaga á Vesturlandi og Byggðastofnun. Þar er m.a. horft til verðmætasköpunar í tengslum við sjálfbæra nýtingu auðlinda Breiðafjarðar. Er samkomulag Matís ohf. og Stykkishólmsbæjar liður í sömu vegferð.

„Með þessu vill Stykkishólmsbær tryggja fyrirtækjum hagstæð skilyrði, vera hreyfiafl góðra verka og styðja við rannsóknir og nýsköpun,“ undirstrikar Jakob.

Samningur undirritaður á hugarflugsfundi í Stykkishólmi

Nokkrir fulltrúar atvinnulífsins í Stykkishólmi áttu, ásamt bæjarstjóra og formanni atvinnu- og nýsköpunarnefndar, hugaflugsfund með fulltrúum frá Matís og KPMG þann 26. nóvember síðastliðinn.

Á fundinum voru til umræðu rannsóknir, nýsköpun, sprotastarfsemi, matvælaframleiðsla og ábyrg nýting auðlinda Breiðafjarðar með það að markmiði að stuðla að sjálfbærri nýtingu auðlinda og aukinni verðmætasköpun á svæðinu. Að loknum fundi rituðu Jakob Björgvin Jakobsson, bæjarstjóri, og Oddur Már Gunnarsson, forstjóri Matís, undir samkomulag um samstarf Stykkishólmsbæjar og Matís.

Mikil gróska og uppbygging á sér stað á sviði sjálfbærrar afurða- og matvælaframleiðslu í Stykkishólmsbæ og er það markmið Stykkishólmsbæjar og Matís að styðja eftir megni við einstaklinga og fyrirtæki á svæðinu til verðmæta- og nýsköpunar í matvælaiðnaði og frekari vinnslu svæðisbundinna afurða, og þannig stuðla að aukinni hagsæld, fæðuöryggi, matvælaöryggi og bættri lýðheilsu fyrir íslenskt samfélag.

Á dögunum birtist skýrsla um niðurstöður sívirkrar vöktunar á óæskilegum efnum í sjávarfangi úr auðlindinni fyrir árið 2021. Matís hefur um árabil séð um verkefni sem snýr að því að safna gögnum og gefa út skýrslu vegna þessarar kerfisbundnu vöktunar.

Markmiðið með verkefninu er að sýna fram á stöðu íslenskra sjávarafurða m.t.t. öryggis og heilnæmis og nýta gögnin við gerð áhættumats á matvælum til að tryggja hagsmuni neytenda og lýðheilsu. 

Verkefnið byggir upp þekkingargrunn um magn óæskilegra efna í efnahagslega mikilvægum tegundum og sjávarafurðum, það er skilgreint sem langtímaverkefni þar sem útvíkkun og endurskoðun er stöðugt nauðsynleg.

Niðurstöðurnar sýndu að íslenskar sjávarafurðir innihalda óverulegt magn þrávirkra lífrænna efna s.s. díoxín, PCB og varnarefni. Jafnframt voru öll sýni af sjávarafurðum til manneldis vel undir hámarksgildum ESB fyrir þrávirk lífræn efni og þungmálma. Einnig reyndist styrkur svokallaðra ICES6-PCB efna vera lágur í ætum hluta sjávarfangs, miðað við hámarksgildi ESB.

Frekari útlistun á niðurstöðum auk skýrslunnar í heild má finna hér:

Í gærkvöldi hóf þáttaröðin Nærumst og njótum göngu sína á RÚV en í þáttunum verður fylgst með fjölbreyttum hópi fólks taka næringar- og matarvenjur sínar til gagngerrar endurskoðunar í þeim tilgangi að skoða hvernig mögulegt er að sameina þessi tvö atriði, þ.e. að nærast og njóta.

þættirnir Nærumst og njótum eru hugmyndasmíð og í umsjón Önnu Sigríðar Ólafsdóttur, prófessors í næringafræði og eru mikilvægt innlegg í lýðheilsumál á Íslandi. Í þessum fyrsta þætti fengu áhorfendur að kynnast viðfangsefninu, þátttakendum og álitsgjöfum en í næstu þáttum verður fylgst með matarlífi sjö heimila á Íslandi. Heimilin eru fjölbreytt, allt frá fólki sem býr eitt upp í samsettar stórfjölskyldur og þátttakendur eru á aldursbilinu 10 vikna til sjötugs.

„Matur er rauður þráður í gegnum líf okkar en fæst borðum við þó bara til þess að halda lífi. Matur er nefnilega órjúfanlegur þáttur líkamlegrar, andlegrar og félagslegrar heilsu. Við erum tilfinningalega tengd mat og hann er stór hluti menningar okkar.”

Kolbrún Sveinsdóttir, matvælafræðingur og verkefnastjóri hjá Matís er einn þeirra sérfræðinga sem fengnir voru til að gefa álit og fjalla um ýmis málefni tengd mat og matarvenjum. Hún tók sérstaklega fyrir unnin matvæli, muninn á þeim og ferskum matvælum og hinar ýmsu vinnsluaðferðir sem geta bæði verið af hinu góða og slæma.

Þættirnir verða á dagskrá RÚV næstu vikurnar en fyrsti þátturinn er þegar orðinn aðgengilegur í spilaranum hér: Nærumst og njótum, fyrsti þáttur.

Á nýársdag 2022 fór fram hátíðleg athöfn á Bessastöðum þegar forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson sæmdi 12 einstaklinga heiðursmerki hinnar íslensku fálkaorðu. Þeirra á meðal var yfirverkfræðingur Matís, Sigurjón Arason, en hann hlaut orðuna fyrir rannsóknir og þróun á vinnslu sjávarafurða.

Sigurjón Arason hefur starfað hjá Matís frá upphafi en fyrir það starfaði hann sem sérfræðingur og yfirverkfræðingur hjá Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins sem rann saman við fleiri fyrirtæki og stofnanir þegar Matís var stofnað.  Sigurjón er einnig prófessor emeritus við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og hefur í gegnum tíðina kennt ótal námskeið og leiðbeint fjölda nemenda í grunn-, meistara- og doktorsnámi.

Sigurjón hefur hlotið ýmsar viðurkenningar fyrir störf sín og var meðal annars haldið málþing honum til heiðurs í Háskóla Íslands í haust.

Í viðtali sem tekið var við Sigurjón og birtist á vef Háskóla Íslands undir yfirskriftinni Nýjungasmiðurinn frá Neskaupstað er eftirfarandi tekið fram:

„Sigurjón hefur komið að ótrúlegum fjölda verkefna sem hafa skilað sér í hreinum tekjum fyrir íslensk fyrirtæki og þjóðarbú. Hann hefur ásamt fjölmörgum samstarfsaðilum úr atvinnulífinu og þekkingarsamfélaginu komið að því að þróa byltingarkenndar aðferðir til kælingar á fiski, m.a. á makríl, sem hefur stóraukið útflutningsverðmæti afurðanna. Þá hefur hann stuðlað að vinnslu og þurrkun á vannýttu aukahráefni og fisktegundum, endurhannað umbúðir og fiskkassa til að tryggja betur gæði hráefnis og afurða, þróað frystingu fisks og vinnslu saltfisks til að auka verðmæti, unnið að bættri meðhöndlun afla og bættu geymsluþoli fisks, bætt stýringu á veiðum og notkun veiðarfæra. Enn fremur hefur hann fundið leiðir til að nýta betur aukaafurðir úr hráefnum sem jafnvel var hent en undir þetta falla fiskinnyfli, lifur, svil, hausar, hryggir, sundmagi og roð sem breytt var í verðmætar afurðir. Hér er fátt eitt talið.“

Sigurjón er vel að þessum heiðri kominn og óskar starfsfólk Matís honum til hamingju með fálkaorðuna.