Flokkur: Fréttir

Notkun ósons við þurrkun á fiski minnkar verulega lykt frá þurrkverksmiðjum, en hjá Matís er unnið að því að gera tilraunir með notkun ósons í samstarfi við Laugafisk á Akranesi.

Markmið verkefnisins er að minnka lykt við framleiðslu þurrkaðra afurða úr bolfiskvinnslu með aukinni stýringu á þurrkferlinu. Vegna aukinna krafna um lyktarminni framleiðslu er nauðsynlegt að vinna að lausnum til úrbóta fyrir framleiðslu á þurrkuðum afurðum úr aukahráefni.

Ýmsar lausnir og hreinsibúnaður geta dregið úr lykt sem myndast við hausaþurrkun, m.a. notkun á ósoni. Óson er mjög hvarfgjarnt efni og oxar allt sem það kemst í snertingu við. Því var brýnt að skoða áhrif ósons á umhverfi og afurðir. Ósonið drepur örverur, það eyðist fljótt og skilur ekki eftir neinar leifar eða aukabragð, líkt og klór.

Keyptur hefur verið búnaður til framleiðslu á ósoni, og hann notaður við rannsóknir í þurrklefa Matís á lyktarmyndun við þurrkun þorskhausa. Fyrstu niðurstöður sýndu að með því að dæla ósoni í þurrklefann minnkaði lyktarmyndun af völdum niðurbrotsefna umtalsvert.

Línuritið sýnir styrk lyktarefna í þurrklefa Matís, fyrir og eftir meðhöndlun með ósoni. Notaður var gasskynjari (FreshSence II) til greiningar á lyktarefnum. Helstu lyktarefnin sem búnaðurinn skynjar eru kolmónoxíð (CO), ammoníak (NH3) og brennisteinsdíoxíð (SO2).

Á næstunni er ætlunin að gera tilraunir með ósonbúnaðinn í sérsmíðuðum tilraunaklefa hjá Laugafisk á Akranesi. Þurrklofti verður safnað í sérstakan gám sem staðsettur er ofan á þurrklefanum og það meðhöndlað með ósoni. Áhrif ósons á gæði afurða verða einnig skoðuð.

Matís ohf. og Landbúnaðarháskóli Íslands hafa leitað leiða til að nýta íslenskt bygg til manneldis. Það er Framleiðnisjóður landbúnaðarins sem hefur styrkt þetta starf. Niðurstöðurnar verða kynntar á málþingi í húsi Landbúnaðarháskóla Íslands á Keldnaholti 31. október nk.

Prófanir hafa verið gerðar á framleiðslu byggbrauða, byggmalts og bjórs. Bygg úr ræktunartilraunum Landbúnaðarháskólans og frá bændum var rannsakað með tilliti til næringargildis og öryggis til manneldis. Góður árangur náðist við framleiðslu byggbrauða og tókst að framleiða brauð með allt að 40% af byggmjöli á móti hveiti. Framleidd voru 600 kg af malti úr íslensku byggi og var maltið síðan notað til að framleiða bjór. Þeir sem bragðað hafa á bjórnum eru sammála um að hann sé ágætur og vel hafi tekist til í þessari tilraun. Mælingar á efnainnihaldi íslenska byggsins benda til að það henti til manneldis. Ýmsir möguleikar eru á notkun byggs og byggmjöls í matvælaiðnaði. Verðhækkanir á innfluttri mjölvöru gætu stuðlað að því að gera íslenskt bygg samkeppnishæfara en áður.

Miklar framfarir hafa orðið í kynbótum og ræktun byggs hér á landi. Byggið hefur fyrst og fremst verið nýtt sem skepnufóður en áhugi á nýtingu þess til manneldis hefur farið vaxandi. Það er ekki síst vegna þess að meira er af trefjaefnum í byggi en hveiti. Frá manneldissjónarmiði er mikilvægt að auka magn trefjaefna í fæði Íslendinga. Það er sérstaklega áhugavert að í bygginu eru vatnsleysanleg trefjaefni sem kallast beta-glúkanar. Þessi trefjaefni geta lækkað kólesteról í blóði og haft dempandi áhrif á blóðsykur. Hægt er að auka hollustu brauðvara með því að nota að hluta til bygg í staðinn fyrir hveiti. Það er því hægt að mæla með því að bökunariðnaðurinn fari að nota bygg í framleiðslu sína.

Staður: Hús Landbúnaðarháskóla Íslands, Keldnaholti, efstu hæð

Tími: Föstudagurinn 31. október 2008, kl 14-16.

Fundarstjóri: Áslaug Helgadóttir

Dagskrá:

14:00 – 14:20	Bygg til manneldis. – Næringargildi og öryggi (Ólafur Reykdal, Matís)
14:20 – 14:40	Framleiðsla á íslensku bygg (Jónatan Hermannsson, LbhÍ)
14:40 – 14:55	Brauðvörur úr byggi (Aðalheiður Ólafsdóttir, Matís)
14:55 – 15:10	Íslenskt byggmalt til bjórgerðar (Jón Guðmundsson, plöntulífeðlisfræðingur, LbhÍ)
15:10 – 15:25	Íslenski bjórinn (Guðmundur Mar Magnússon, bruggmeistari Ölgerðarinnar)
15:25 – 16:00	Umræður
	Veitingar: Bjórinn og brauðið.

Komdu og taktu þátt í ráðstefnu á vegum Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna, sem haldin verður á Hótel Loftleiðum, dagana 24. og 25. október.

Sjávarútvegsskólinn fagnar um þessar mundir 10 ára starfsafmæli. Af því tilefni efnir skólinn til ráðstefnu um sjálfbærni sjávarútvegs, eða “Sustainble Fisheries”, sem vonast er til að styrki undirstöður kennslunnar við skólann. Að morgni fyrri dagsins (24.) munu erlendir gestafyrirlesarar flytja lykilerindi um helstu þætti er varðar framtíð sjávarútvegs og fiskiðnaðar í heiminum og að morgni 25. október verða 3 málstofur um eftirfarandi (sjá dagskrána hér):

1. Fiskveiðistjórnun og mat á fiskistofnum

2. Viðskipti með fisk og fiskafurðir og gæðastjórunu í fiskiðnaði

3. Veiðar og fiskeldi

Staður: Hótel Loftleiðir
Tími: 24. og 25 október.
Ráðstefnugjald: ekkert

Sjá heimsíðu ráðstefnunnar: www.unuftp.is/conference

Matvæladagur Matvæla- og næringarfræðafélags Íslands var haldin fimmtudaginn 16. október. 2008. Efni dagsins var Íslenskar matarhefðir og héraðskrásir. Á ráðstefnunni töluðu íslenskir fyrirlesarar og sænskur fyrirlesari frá Háskólanum í Örebro. Ráðstefnan stóð frá kl. 13:00-17:00 og var haldin í Iðnó. Ráðstefnustjóri var Gísli Einarsson fréttamaður. Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra Einar K. Guðfinnsson setti ráðstefnuna.

Guðmundur H. Gunnarsson deildarstjóri nýsköpunar matvæla hjá Matís flutti erindi um vöruþróun úr staðbundnum matvælum. Fyrirlesturinn má nálgast hér.

Auk þess að skrifuðu all margir starfsmenn Matís greinar í blað Matvæladags, Matur er mannsins megin. Nálgast má blaðið hér.

Arsen er bæði vel þekkt eiturefni og krabbameinsvaldandi efni og er því efst á lista “Agency for Toxic Substances and Disease Registry” í Bandaríkjunum yfir hættuleg efni. Formgreining arsens í matvælum og öðrum lífrænum sýnum er mikilvæg vegna þess að upptaka (bioavailability) og eiturvirkni arsens er mjög háð því á hvaða efnaformi það er.

Sum efnafrom arsens eins og t.d. metýlerað þrígilt arsen er mjög eitrað á meðan arsenobetaníð er hættulaust. Engu að síður taka núverandi reglugerðir um innihaldsmörk arsens í matvælum og fóðri einungis tillit til heildar arsens í fæðu/fóðurþáttum en miðast ekki við eitrað efnaform arsens. Rannsóknir á efnaformum arsens og formbreytingum þessara efna eru mikilvægar til þess að skilja hve mikil hætta okkur stafar af arsenic í fæðu.

Í lífríkinu er mikið til af efninu arseni í lífrænum efnasamböndum sem og á ólífrænu formi og hafa fundist meira en 50 náttúruleg efnaform af arseni. Sjávarfang inniheldur frá náttúrunnar hendi háan styrk heildararsens miðað við t.d. landbúnaðarafurðir. Fram til þessa hafa verið til takmarkaðar upplýsingar um mismunandi efnaform arsens í t.d. fiskimjöli og fóðurlýsi. Matís hefur tekið þátt í að rannsaka mismunandi efnaform arsens í fóðurlýsi sem unnið var úr þorski og loðnu og hafa niðurstöður þessara rannsókna nýlega verið birtar í tveimur vísindagreinum í ritrýndum tímaritum.

Rannsóknir á efnaformum arsens eru mjög mikilvægar til þess að afla gagna um hvaða efnaform arsens og í hvaða magni þau eru til staðar í t.d. fiskimjöli og fóðurlýsi. Síðan er er hægt að nýta þessi gögn sem grundvöll fyrir endurskoðun á lögum og reglugerðum um mörk arsens í viðkomandi sjávarfangi. Haldið verður áfram að vinna að rannsóknum á þessu rannsóknarsviði hjá Matís og hlaut Matís m.a. styrk frá AVS árið 2008 til að greina eitruð og hættulaus efnaforma arsens í fiskimjöli.

Nánari upplýsingar um niðurstöður ofangreindra rannsókna Matís má finna í Chemical Communication, 39, 2008 og Angewandte Chemie, 47, 2008.

Emilía Martinsdóttir, deildarstjóri á Vinnslu- og vöruþróunarsviði er nú formaður í European Sensory Network (ESN) sem eru alþjóðleg samtók rannsóknastofnana og fyrirtækja á sviði skynmats og neytendarannsókna.

Í ESN eru 23 þátttakendur frá 16 Evrópulöndum, en einnig eru fjórir aðilar utan Evrópu í samtökunum: frá Kanada, Suður-Afríku, Ástralíu og Ísrael.
Þessi alþjóðlegu samtök voru upphaflega stofnuð sem vettvangur fyrir umræður og samvinnu meðal bestu rannsóknafyrirtækja í hverju landi og er ætlað að tryggja matvælaiðnaði í hverju landi aðgengilegar og örugggar aðferðir við skynmat. Þáttakendur eru allir með mikla reynslu á þessu sviði.

Fundur var haldinn í European Sensory Netwok í byrjun október í Kaupmannahöfn. Fundurinn var fjölsóttur því að auk þátttakenda í ESN voru fulltrúar 15 matvælafyrirtækja sem boði hefur verið að taka beinan þátt í ESN samstarfi (ESN-Industry Network Partnerships).

Fyrirtækin munu leggja fram fjármagn í ákveðin rannsóknaverkefni sem þau geta sameinast um og verða rannsóknaverkefnin unnin af tveimur eða fleiri ESN-þáttakendum hverju sinni. Ný rannsóknaverkefni verða síðan valin árlega. Þessi ESN iðnaðarvettvangur mun auka samskipti einstakra aðila ESN við matvælaiðnaðinn.

Erlendu matvælafyrirtækin sem nú hafa skrifað undir samning um þátttöku í ESN eru eftirfarandi Givaudan, Kraft Foods, Symrise, Firmenich, Nestlé, Unilever, Friesland Foods,  Danone, Heineken, GlaxoSmithKlene, General Mills, Tetra Pak, Philip Morris og  Danisco.

Nánarí upplýsingar má fá á heimasíðu ESN, www.esn-network.com/, og hjá Emilíu, emilia.martinsdottir@matis.is.

Efling staðbundinna matvæla miðar að því að byggja upp staðbundið og sjálfbært matvælahagkerfi. Þetta felur í sér matvælaframleiðslu, vinnslu, dreifingu og neyslu. Talið er að þróun staðbundinna matvæla muni efla viðkomandi staði eða svæði efnahagslega, umhverfislega og félagslega. Þá gefa þau tækifæri á nánari tengingu milli framleiðenda og neytenda.

Breytilegt er hvaða skilning menn leggja í hugtakið staðbundin matvæli. Yfirleitt felur þó skilgreiningin í sér þá hugmyndfræði að matvæli séu af betri gæðum og bragðist betur vegna þess að þau séu ferskari og á „besta aldri” þegar þau komast í hendur neytenda. Þá nota framleiðendur síður efni eða aðrar aðferðir til að auka geymsluþol þeirra, þar sem þessar vörur þurfa að ferðast skemur en hefðbundnar vörur sem fást í verslunum. Annað markmið staðbundinna matvæla er að varðveita og endurvekja staðbundnar matarhefðir, stuðla að ræktun fjölbreyttra nytjaplantna til að draga úr notkun varnarefna, áburðar og myndun úrgangs. Þetta mun einnig efla staðbundin hagkerfi með því að styrkja lítil bændabýli, staðbundin störf og verslanir.

Matarferðamennska er oft tengd við borgarferðir, háklassa veitingahús og svo kölluð „matarlönd”. Það er því nokkur áskorun að koma á fót matarferðamennsku í dreifbýli Íslands. Á undanförnum árum hafa nokkur samtök verið stofnuð til að stuðla að framleiðslu og framboði á staðbundnum matvælum, bæði á landinu öllu og svæðisbundið.

Á landinu eru þrenn megin samtök; Beint frá býli, Lifandi landbúnaður og Matur-Saga-Menning sem hafa öll það að markmiði að örva matarmenningu á Íslandi meðal annars með því að efla framleiðslu matvæla úr staðbundnu hráefni og stuðla að varðveislu hefðbundinna framleiðsluaðferða og matargerðalistar. Þá hefur verið þónokkur vakning á undanförnum árum meðal hráefnisframleiðenda og ferðaþjónustuaðila á Íslandi, um mikilvægi matvæla í upplifun ferðamanna og þá virðisaukningu sem fæst með vinnslu og sölu hráefnis í héraði. Hagsmunaðilar á mörgum svæðum hafa efnt til samstarfs til að vinna sameiginlega að skilgreiningu og uppbyggingu á matarferðamennsku og til að styðja við framleiðslu á staðbundum matvælum. Dæmi um slíkt samstarf eru Matur úr héraði, Matarkistan Skagafjörður, Þingeyska matarbúrið, Austurlamb, Suðurland bragðast best og Ríki Vatnajökuls. Á Vesturlandi og Vestfjörðum er einnig hafinn undirbúningur að slíku samstarfi. Í dag er því net, og uppbygging þekkingar varðandi tækifæri í matarferðamennsku, orðið nokkuð þéttriðið. Auk þess stuðnings, sem slíkt samstarf veitir, er nú unnið að uppbyggingu á alhliða vöruþróunarhóteli á Hornafirði. Með þessu er markvisst reynt að hvetja til nýsköpunar í smáframleiðslu matvæla á landinu.

Þóra Valsdóttir matvælafræðingur, verkefnastjóri hjá Matís.

Greinin birtist í Fréttablaðinu þann 2. október sl.

Sjávarútvegssýningin 2008 fór fram í Fífunni í Kópavogi 2.-4. október sl. Eins og venja er þá voru veitt verðlaun fyrir sýningarbása og voru þau verðlaun veitt á sérstakri sýningarhátíð sem haldin var 3. október í boði Eimskip og Landsbankans.

Ennfremur voru veitt verðlaun fyrir bestu nýjung sýningarinnar og hlaut Trackwell þar verðlaun fyrir SeaData upplýsingakerfið en Matís hefur verið Trackwell innan handar í því verkefni í tengslum við annað athyglisvert verkefni, FisHmark.

Matís óskar Trackwell til hamingju með þessi góðu verðlaun.

Sjávarútvegssýningin 2008 fór fram í Fífunni í Kópavogi 2.-4. október sl. Mjög mikil ásókn var að sýningunni og virðist sem hver sýning sé stærri en sú sem á undan kom. Matís tók þátt nú eins og síðast og var mikil umferð í bás fyrirtækisins. Hápunktarnir voru þegar Ísfélag Vestmannaeyja bauð upp á lifandi kúffisk 3. og 4. október og þegar Einar Kristinn Guðfinnsson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra heimsótti sýningarsvæði Matís.

Mikil örtröð skapaðist þegar boði var upp á kúffiskinn og féll bragð fisksins vel í geð þeirra sem prófuðu enda mikið lostæti þarna á ferð. Svo mikil var ásóknin að sýnendur buðu mun lengur upp á veigarnar en til stóð í upphafi.

Á myndinni má sjá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og Sjöfn Sigurgísladóttur, forstjóra Matís, ásamt Siggeiri Stefánssyni, framleiðslustjóra hjá Ísfélaginu, gæða sér á kúfskelinni.

Í Vísindaporti Háskólaseturs Vestfjarða, föstudaginn 10. október, mun dr. Þorleifur Ágústsson verkefnastjóri hjá Matís kynna þorskeldisrannsóknir fyrirtækisins á Ísafirði. Megin áhersla rannsóknanna hefur falist í því að hindra ótímabæran kynþroska hjá þorski með ljósastýringu í sjókvíum.

Ótímabær kynþroski veldur því að mjög hægist á vexti þorsks, þyngdartap á sér stað ásamt því að gæði minnka og afföll aukast. Þá hefur Matís unnið að hönnun sjókvía fyrir íslenskar aðstæður, þróað sláturlínu fyrir eldisþorsk og unnið að rannsóknum um samspil erfða og umhverfis á þorsk í eldi. Sértæk rannsóknaraðstaða hefur verið sett upp í Álftafirði til að sinna þessum líffræði- og tæknirannsóknum.

Vísindaportið er óformlegur umræðutími í hádeginu á föstudögum og hefst stundvíslega kl. 12.10. Þar er fjallað í stuttu máli, 20-30 mínútur, um yfirstandandi rannsóknir eða rannsóknir sem er lokið og svo er orðið gefið laust. Vísindaportið fer fram í kaffisal Háskólaseturs Vestfjarða og eru allir velkomnir.