Flokkur: Fréttir

Dagurinn verður að þessu sinni helgaður umfjöllun um ráðleggingar um mataræði og næringarefni og hvernig þær nýtast í daglegu lífi.

Titill ráðstefnunnar verður:

Ráðleggingar um mataræði og næringarefni – nýjar áherslur

Meginmarkmiðið með ráðstefnunni er að skýra hvað býr að baki ráðleggingum um mataræði og næringarefni, hvernig þær verða til og hvernig þær nýtast í forvörnum og við vöruþróun í matvælaiðnaði. Norræna skráargatið og notkunarmöguleikar þess verða kynntir en til stendur að taka það upp hér á landi.

Á þessu ári verða teknar upp nýjar norrænar ráðleggingar um næringarefni sem verða kynntar á ráðstefnunni. Endurskoðun hefur staðið yfir í fjögur ár með aðkomu fjölda íslenskra sérfræðinga og fræðimanna, sem flestir eru akademískir starfsmenn Háskóla Íslands og virkir í rannsóknum á sviði næringarfræði. Íslenskar ráðleggingar um mataræði og næringarefni byggja að stórum hluta á þeim norrænu og verða þær endurskoðaðar í kjölfarið.

Matvæladagurinn er haldinn á alþjóðlegum fæðudegi FAO sem  er haldinn 16. október ár hvert. Í tilefni af Matvæladeginum gefur Matvæla- og næringarfræðafélagið út veglegt fréttabréf Matur er mannsins megin þar sem fjallað er um alþjóðlega fæðudaginn auk ýmissa áhugaverðra málefna á sviði matvælaiðnaðar og manneldis.

Á Matvæladegi verður Fjöregg MNÍ afhent en það er veitt fyrir lofsvert framtak á sviði matvælaframleiðslu og manneldis. Fjöreggið er veglegur verðlaunagripur, hannaður og smíðaður af Gleri í Bergvík og hefur frá upphafi verið gefinn af Samtökum iðnaðarins. Orri Hauksson, framkvæmdastjóri SI afhendir Fjöreggið.

Frá: 16 október 2013 12:00
Til: 16 október 2013 17:00

Dagskrá matvæladags MNÍ 2013

Skráning á matvæladag MNÍ 2013

Nánari upplýsingar veitir Steinar B. Aðalbjörnsson, markaðsstjóri Matís.

Nú liggja fyrir niðurstöður rannsóknar sem var framkvæmd yfir 12 mánaða tímabil með það að markmiði að kanna tíðni sýklanna Salmonella og Campylobacter í íslenskum ferskum kjúklingaafurðum á markaði. 

Forsendur rannsóknarinnar var sú að Ísland hefur nú tekið upp megin hluta af matvælareglum og matvælalöggjöf ESB og því ljóst að innflutningur á ferskum kjötafurðum til Íslands gæti orðið að veruleika, en hingað til hafa stjórnvöld lagt algert bann á slíkan innflutning. Því var því þörf á öflun gagna til að meta stöðuna á öryggi íslenskra ferskra afurða á markaði með tilliti til örverumengunar og voru kjúklingaaurðir valdnar þar sem mengun þessara sýkla er þar helst að finna.

Yfirgripsmikil gögn eru til um tíðni Salmonella og Campylobacter í kjúklingaeldi á Íslandi og við slátrun undanfarinna ára en vöntun hefur verið á upplýsingum um stöðu mála á neytendamarkaði. Í rannsókninni voru tekin 537 sýni frá Maí 2012 til Apríl 2013 frá þremur stærstu framleiðendum landsins. Teknar voru til rannsóknar 183 neytendapakkningar af heilum kjúklingum, 177 pakkningar af bringum og 177 pakkningar af vængjum. Öll sýnin í rannsókninni reyndust neikvæð bæði fyrir Salmonella og Campylobacter. Því er ljóst að staða þessara mála er mjög góð hér á landi og jafngóð eða betri en gengur og gerist í öðrum ríkjum.

Skýrslu rannsóknarinnar má finna hér.

Rannsóknin var samstarfsverkefni Matís og Matvælastofnunar (MAST).

Nánari upplýsingar veitir Eyjólfur Reynisson hjá Matís.

Getur Ísland gegnt hlutverki í bæði matvælaöryggi og fæðuöryggi okkar sjálfra? En hvað með þegar litið er til annarra landa? Getur landið leikið hlutverk annars staðar en á Íslandi?

Hér fyrir neðan má sjá myndband þar sem Sveinn Margeirsson, forstjóri Matís, útskýrir m.a. muninn á matvælaöryggi og fæðuöryggi.

Sprotafyrirtækið Hafbor á Siglufirði hefur hannað og smíðað neðansjávarborvél sem setur festingar í sjávarbotn fyrir ýmsan búnað. Verkefnið var styrkt af Tækniþróunarsjóði og NORA- Norræna tækniþróunarsjóðnum í samstarfi við Matís ofl.

Vélakosturinn hefur þegar verið notaður hér innanlands og er á leið í verkefni erlendis.

Hafbor ehf var stofnað í maí 2012. Vélin setur festingar í sjávarbotn fyrir m.a. fiskeldisbúnað, flotbryggjur og hvað eina sem þarf að festa í sjávarbotn á allt að 100 metra dýpi, án aðstoðar kafara.

Að sögn Ingvars Erlingssonar, framkvæmdastjóra Hafbors, var vélin alfarið þróuð hér á landi og hefur þegar sinnt nokkrum verkefnum hér heima. Samningagerð stendur yfir við dreifingaraðila í Svíþjóð og vélin fer til Bandaríkjanna í lok mánaðarins.

Nánari upplýsingar og myndband með fréttinni má finna hér.

Ofangreind frétt birtist fyrst á vefsvæði Morgunblaðsins, www.mbl.is.

Þann 1. og 2. október nk. mun Matís í samstarfi við fjölda innlendra og erlendra sérfræðinga standa fyrir vinnufundi sem ber titilinn „Ný tækni fyrir Norrænan fiskiskipaflota: veiðarfæri og aflameðferð“. Fundurinn fer fram í höfuðstöðvum Matís í Reykjavík að Vínlandsleið 12. Þátttaka er öllum opin og gjaldfrjáls, en fólk er þó beðið um að skrá sig með því að senda póst á jonas()matis.is.

Vinnufundur um rannsóknir og þróun er snýr að veiðarfærum og aflameðferðar

Markmið fundarins er að greina frá helstu nýungum á sviði rannsókna og þróunar er snúa að veiðarfærum og aflameðferð um borð í fiskiskipum. Fundurinn er styrktur af Norrænu ráðherranefndinni í gegnum AG-fisk (Working group for fisheries co-operation), en AG hefur það að aðalmarkmiði að stuðla að samstarfi í sjávarútvegi á meðal Norrænna þjóða.

Á fundinum munu nítján sérfræðingar frá níu löndum kynna rannsóknir og helstu nýjungar í veiðarfæraþróun og tækni er snýr að aflameðferð. Fundinum er skipt upp í fjóra hluta og í lok hvers hluta fer fram verkefnavinna og pallborðsumræður. Von þeirra sem að fundinum standa er að hann muni stuðla að auknu samstarfi meðal fagaðila í Norrænum sjávarútvegi.

Allar upplýsingar um fundinn er að finna á www.fishinggearnetwork.net og mun sú síða verða nýtt til að deila upplýsingum um helstu nýjungar er varða veiðarfæri og aflameðferð í kjölfar fundarins.

Allar frekari upplýsingar gefur Jónas R. Viðarsson hjá Matís í síma 422 5107

Matís er að fara af stað með herferð á landsvísu sem kallast Fiskídag og er ætlað að gera neytendur meðvitaðri um mikilvægi fiskneyslu og fisk tengdum afurðum svo sem lýsi og öðru sjávarfangi. Markmiðið með átakinu er að auka fiskneyslu Íslendinga en átakið er styrkt af AVS sjóðnum.

Fjölmargir koma að þessu jákvæða átaki. Nokkrir 5 mínútna innskotsþættir verða á RÚV, þar sem tekið verður á mýtum um sjávarafurðir og einnig útbúum við námsefni fyrir grunn- og framhaldsskóla um meðhöndlun sjávarfangs, næringu og matreiðslu. Stærsti þátturinn er þó í formi auglýsingaherferðar þar sem hamrað er á einstökum eiginleikum hvers kyns sjávarfangs og neytendur hvattir til að hafa fisk í matinn minnst tvisvar í viku og auðvitað að taka lýsi.

Fisk í dag átakið hefst með formlegum hætti núna um helgina og verður opnunarhátíð haldin í Smáralindinni laugardaginn 28. september milli kl. 12:00-16:00.

…og þegar krakkarnir spyrja: “hvað er í matinn?”, er svarið auðvitað: “við ætlum að hafa Fiskídag”!

Vísindavaka Rannís fer fram í Háskólabíói föstudaginn 27. september nk. Úrval spennandi rannsóknaverkefna verða kynnt á Vísindavökunni í ár eins og undanfarin ár.

Boðið verður upp á að smakka mysudrykkurinn Íslandus en mysuklakinn Íslandus, sem drykkurinn byggir á, var valinn vistvænasta og vænlegasta nýsköpunarhugmynd Íslands á matvælasviði í nemendakeppni sem haldin var fyrir skömmu. Mysuklakinn er með beina vísun til lífshlaups Sölva Helgasonar og er Íslandus 100% náttúrulegur og lífrænn.

Þær Elín Agla Briem og Sigríður Anna Ásgeirsdóttir, nemendur í umhverfis- og auðlindafræði við Háskóla Íslands eru höfundar Íslandus. Höfundarnir lögðu áherslu á bætta nýtingu afurða, hugmyndaríka notkun á staðbundnu hráefni og vistvæna framleiðsluhætti við sköpun klakans. Kjartan Þór Trauner, nemandi við Listaháskóla Íslands sá um vöruhönnunina.

Íslandus var framlag Íslands í Evrópukeppninni EcoTrophelia 2012 þar sem vistvænar hugmyndir frá ýmsum löndum í Evrópu kepptu sín á milli.

Nánari upplýsingar um Vísindavökuna og Vísindakaffi, sem munu fara fram alla vikuna, má finna á vef Rannís, http://www.rannis.is/visindavaka/visindavaka/

Nánari upplýsingar veitir Steinar B. Aðalbjörnsson, markaðsstjóri Matís.

Á Akureyri stundar Matís rannsóknir, þróun og nýsköpun í samstarfi við Háskólann á Akureyri og aðrar stofnanir og fyrirtæki á Norðurlandi jafnt sem annars staðar á landinu.

Starfsemi Matís er til húsa í Rannsóknahúsinu að Borgum og hefur þar verið byggð upp aðstaða rannsókna á sviði sameindafræði en einnig fara þar fram rannsóknir m.a. á sviði örverufræði, efnarannsókna, ensímrannsókna, ónæmisvefjafræði og myndgreiningar matvæla.

Við uppbyggingu Matís á Akureyri hefur áhersla verið lögð á aðkomu nemenda í rannsóknatengdu meistaranámi í víðtæku samstarfi við innlenda jafnt og erlenda háskóla, rannsóknastofnanir og fyrirtæki. Að flestum verkefnum sem unnin eru hjá Matís á Akureyri koma ennfremur nemendur í rannsóknatengdu framhaldsnámi til BSc prófs í líftækni eða sjávarútvegsfræðum.

Á starfsstöð Matís á Akureyri starfa 2 sérfræðingar auk rannsóknamanns og nemenda í rannsóknatengdu framhaldsnámi við verkefni sem unnin eru á vegum Matís.

Stöðvarstjóri Matís á Akureyri er Rannveig Björnsdóttir, fagstjóri hjá Matís og dósent við Háskólann á Akureyri.

Nánari upplýsingar má finna hér.

Um miðjan ágúst hélt Matís sex daga námskeið í Kenía um framleiðslu og gæði fisks og fiskafurða.  Námskeiðið var í skóla ríkisstarfsmanna í Kwale sýslu rétt sunnan við borgina Mombasa, sem stendur við Indlandshaf.

Þrjátíu verðandi þjálfara sóttu námskeiðið sem fjármagnað var af Sjávarútvegsskóla Sameinuðu þjóðanna og Alþjóðabankanum.  Þátttakendur voru almennt ánægðir með námskeiðið og sér í lagi með verklega æfingu þar sem „Sigurjóns kofinn“ var notaður til að reykja fisk.  Þvílíka gæðaafurð höfðu þátttakendur aldrei smakkað fyrr og má segja að tekið hafi verið hraustlega til matarins.

Matís hefur á undanförnum árum verið með námskeið í löndum sem liggja að Viktoríu vatni og því verið lögð áhersla ferskvatnsfiska.  Námskeiðið í Kwale sýslu í Kenía er því fyrsta námskeið í austanverðri Afríku það fjallað er sérstaklega um sjávarfiska.  Gert er ráð fyrir að áframhald verði á því í náinni framtíð.

Nánari upplýsingar veitir Margeir Gissurarson hjá Matís.

Fyrstu niðurstöður rannsókna á stofnerfðafræði makríls á Íslandsmiðum sýna að ekki sé hægt að útiloka að lítill hluti hans sé af öðrum uppruna en evrópskum. Á næstu mánuðum munu niðurstöður úr öflugri erfðafræðilegri greiningu skera úr um hvort og þá í hvaða hlutfalli makríllinn hér við land komi vestan að.

Fyrir stuttu tók Kjartan Stefánsson hjá Fiskifréttum áhugavert viðtal við Önnu Kristínu Daníelsdóttur, sviðsstjóra Öryggis, umhverfis og erfða hjá Matís. Viðtalið er hér í heild sinni en það hafði áður birst í Fiskifréttum.

Vísindamenn Hafrannsóknastofnunar, Matís og Háskóla Íslands ásamt norskum, færeyskum, grænlenskum og kanadískum vísindamönnum hófu rannsóknir á makríl í Norður Atlantshafi fyrir tveimur árum í samvinnu við nokkur fyrirtæki. Meðal þeirra eru Huginn ehf, Síldarvinnslan hf, Vinnslustöðin hf. og Framherji aps. Styrkur frá Verkefnasjóði sjávarútvegsins ýtti verkefninu úr vör árið 2011 og í kjölfarið fylgdu færeyski rannsóknasjóðurinn (Faroese Research Council) og norræni NORA sjóðurinn með fjármögnun. Einnig hefur Rannís veitt verkefninu styrk. Verkefnið heitir: „Stofnerfðafræði makríls í Norður-Atlantshafi – er stofninn eingöngu evrópskur?“

Dr. Anna Kristín Daníelsdóttir, sviðsstjóri hjá Matís ohf., er verkefnisstjóri í þeim hluta rannsóknanna sem styrktar eru af Verkefnasjóði sjávarútvegsins en Christophe Pampoulie, sérfræðingur í erfðafræði hjá Hafrannsóknastofnun, er verkefnisstjóri í NORA verkefninu.

Endanlegar niðurstöður úr verkefninu liggja ekki fyrir en niðurstöður úr forrannsóknum hafa verið kynntar fyrir þátttakendum. Þrátt fyrir að makríllinn sem gengur inn í íslensku lögsöguna sé að langstærstum hluta evrópskur eru vísbendingar um að hann sé að einhverju leyti af kanadískum uppruna, að því er Anna Kristín Daníelsdóttir sagði í samtali við Fiskifréttir. Hún tók þó fram að hæfni aðferðarinnar sem þessar niðurstöður byggja á til að greina milli stofna í vestur og austur Atlantshafi væri of veik til að gefa afdráttarlausar fullyrðingar um að kanadískan makríl sé að finna á íslensku hafsvæði og þá í hvaða hlutfalli.

Fjöldi sýna

Alls voru 1414 sýni erfðagreind innan þessa verkefnis. Viðmiðunargagnagrunnur samanstóð af sýnum af hrygningarslóð frá Frakklandi, Írlandi og Kanada og var stofngerð þessara sýna könnuð. Í heild var 471 sýni safnað á Íslandsmiðum árin 2010 og 2011 og þau erfðagreind með 15 völdum erfðamörkum sem hönnuð voru í verkefninu. Íslensku sýnin endurspegla dreifingu makríls hringinn í kringum landið.  Með því að nýta raðgreiningartækni frá Roche (454 flx) voru 30 ný svokölluð „microsatellite“ erfðamörk hönnuð. Búið er að birta ritrýnda vísindagrein þar sem aðferðafræði og einkennum þessara 30 erfðamarka er lýst.

Þrjár niðurstöður

Þessi rannsókn leiddi af sér þrjár megin niðurstöður: 1) Ekki fannst marktækur erfðafræðilegur munur á milli sýnanna tveggja frá Evrópu þegar þau voru rannsökuð með hlutlausum „microsatellite“ erfðamörkum. 2) Marktækur erfðafræðilegur munur fannst á milli sýna frá Evrópu og Kanada. Þrátt fyrir að genaflæði sé takmarkað yfir Atlantshafið þá er erfðafræðilegur munurinn minni (1,6%) en búist var við ef niðurstöðurnar eru bornar saman við aðrar uppsjávartegundir eins og síld. 3) Stærsti hluti makríls sem veiðist í íslenskri fiskveiðilandhelgi er af evrópskum uppruna eins og áður segir en þó er mögulega lítill hluti af kanadískum uppruna. Makríll sem flokkast til kanadísks uppruna virðist finnast á öllu hafsvæðinu kringum Ísland sem vekur upp ýmsar spurningar sem einnig verður leitað svara við.
Það skal áréttað að tölfræðilegur grunnur þessarar rannsóknar er veikur og frekari rannsóknir eru í gangi. Næstu skref í rannsóknunum snúa að því að finna næmari erfðamörk sem greina betur á milli stofneininga og beita þannig nýjustu erfðagreiningartækni í að þróa aðgreinandi erfðamörk undir vali (t.d. SNP erfðamörk).

Greinilegur munur milli makríls við Kanada og í Evrópu

Fram kom hjá Önnu að marktækur erfðafræðilegur munur væri á evrópska makrílnum vestur af Írlandi og í Biscayflóa annarsvegar og makríl við Kanada hins vegar. Þó væri þessi erfðafræðilegur munur minni en á síldarstofnum sem halda sig á samsvarandi hafsvæðum. Það skýrist væntanlega af fari og hegðun makrílsins en útbreiðslusvæði makrílsins er mjög víðfeðmt.

Staðan á verkefninu

Anna var í lokin spurð hver staðan væri á verkefninu. „Nú er unnið að frekari sýnaöflun, tölfræðigreiningu og verið að kanna sýni betur með nýjum erfðamörkum (SNPs). Með því verður hægt að fá gleggri og áreiðanlegri upplýsingar um erfðafræði makríls í íslensku lögsögunni. Fyrstu vísbendingar þar um eru væntanlegar í haust.

NORA samstarfsverkefnið er nú á öðru ári af þremur. Eftir ár teljum við að unnt verði að svara með meiri vissu hvort og þá hve hátt hlutfall makríls hér við land kemur að vestan. Það tekur tvö til þrjú ár að þróa aðferðarfræði, safna sýnum og koma á samstarfi. Við erum líka að horfa á þetta verkefni sem grunn að frekari rannsóknum og að niðurstöðurnar megi nýta í stofnmati, fiskveiðistjórnun og við veiðar í framtíðinni,“ sagði Anna Kristín Daníelsdóttir.

Nánari upplýsingar veitir Anna Kristín Daníelsdóttir.