Flokkur: Fréttir

Rf hefur, ásamt ýmsum samstarfsaðilum, unnið að fjölda verkefna um aukið verðmæti sjávarfangs á undanförnum árum. Þar á meðal eru nokkur verkefni um aukna nýtingu á próteinum úr aukafurðum og uppsjávarfiskum til manneldis, bæði með því að þróa nýja vinnsluferla, nýjar vörur og með því að kanna markaði fyrir heilsufæði og markfæði.

Eitt þeirra er Propephealth innan SEAFOODplus Evrópuverkefnisins sem stjórnað er af Rf. Markmið þess eru :

• Að skima eftir, kortleggja og vinna ný heilsubætandi efni úr aukafurðum sjávarfangs eða uppsjávarfiskum með háþróuðum og mildum vinnsluaðferðum
• Að þróa ný lífvirk íblöndunarefni úr sjávarfangi
• Að nota þessi efni til að þróa  nýtt markfæði

Í væntanlegu hefti af vísindatímaritinu Process Biochemistry eru birtar fyrstu niðurstöður á rannsókn á áhrifum vatsrofinna fiskpróteina á vöxt brjóstakrabbameinsfruma.   Vatnsrofin prótein, unnin úr þorski, kola, kolmunna og laxi, drógu verulega úr vexti þeirra.

Þessar niðurstöður eru vísbending um hvernig hægt er að þróa þessi fiskprótein áfram til notkunar í heilsufæði og sem fæðubótarefni.  Enn er langt land.  Vísindaleg þekking liggur enn ekki fyrir um hvort í framtíðinni verði hægt að fullyrða um heilsusamleg áhrif þessara próteina á neytendum.  Þessi rannsókn er eingöngu fyrsta skrefið á langri leið.

Nánari upplýsingar veitir Guðjón Þorkelsson: 860 4748/ gudjont@rf.is

Eins og sagt var frá hér á vefnum í nóvember, tekur Rf þátt í stóru Evrópuverkefni um velferð fiska í fiskeldi. Nýlega var fyrsti fundur stýrihópsins sem fulltrúi Rf situr í haldinn í Brussel og hér má lesa ágrip af því sem þar var rætt.

COST 867- verkefnið “Welfare of Fish in European Aquaculture” fjallar, eins og nafnið gefur til kynna, um velferð fiska í eldi. Á undanförnum árum hefur víða verið lögð aukin áhersla á velferð dýra, bæði húsdýra og annarra, og koma þar m.a. til siðfræðileg sjónarmið ábyrgra neytenda sem er annt um hirðu og líðan húsdýra, hertar kröfur í reglugerðum um aðbúnað húsdýra og reglur um lífrænt eldi.

Velferð er flókið hugtak og ekki er til nein einhlít skilgreining á velferð eldisfiska, enda hefur þetta lítið verið rannsakað og ekki eru til líffræðilegir mælikvarðar á velferð eldisfiska. Deilt er um hvort fiskar geti fundið til, en enga að síður hefur þessi umræða skotið upp kollinum í tengslum við fiskeldi og ekki síður fiskveiðar. Það er því mikilvægt að tekið sé af skynsemi á þessu máli og að iðnaðurinn hafi frumkvæði að því að hrinda umræðunni af stað. Þó að menn greini á um hvernig beri að skilgreina velferð, þá ættu flestir að geta verið sammála um að forðast beri árekstra á milli velferðarsjónarmiða og hagkvæms rekstar eldisfyrirtækja. Það er beint samband milli velferðar, trausts neytenda og gæða í framleiðslu.

Markmið verkefnisins er að ná saman fulltrúum þeirra sem tengjast velferð fiska á einhvern hátt. Þátttakendur eru fiskeldismenn, fulltrúar stjórnsýslu og fulltrúar rannsóknastofnana. Gert er ráð fyrir því að unnið verði að því að móta leiðbeiningar og starfsreglur um velferð eldisfiska og að skilgreina mælikvarða á velferð eldisfisks. Einnig verður unnið að viðamiklu riti þar sem teknar verða saman upplýsingar um velferð fiska, sem nýtast munu m.a. í allri stefnumótun á þessu sviði. Auk þess að fjalla um velferð eldisfisks verður líka tekið á velferð fiska sem tilraunadýra, skrautfiska og og í tengslum við fiskveiðar. Það er því mikilvægt fyrir Íslendinga að eiga fulltrúa í þessum hópi.

Verkefninu er skipt í þrjá vinnuhópa (working groups). Þeir eru:

1. Líffræði fiska sem skipta máli varðandi velferð.
2. Mælanleg velferð í fiskeldi.
3. Velferð fiska og stjórnun.

Íslenskir þátttakendur í verkefninu og sem sitja í stýrihóp verkefnisins eru fyrir hönd Rf dr. Þorleifur Ágústsson (mynd t.h.) og dr. Helgi Thorarensen frá Hólaskóla.

Þess má geta að í undirbúningi er gerð sérstakrar vefsíðu verkefnisins og verður hún unnin af Háskólasetri Vestfjarða, í samstarfi við Rf og háskólann í Stirling í Skotlandi.

Vefsíða COST

Dr. Kristin Lauritzen, sérfræðingur við Fiskeriforskning í Tromsø í Noregi, flutti í morgun fyrirlestur um rannsóknir á breytingum sem verða á þurrkuðum saltfiski við geymslu og flutning.

Kristin Lauritzen, sem eins og fyrr segir starfar við Fiskeriforskning í Norgegi, er stödd hér á landi sem e.k. “gestavísindamaður” á Rf um mánaðartíma.  Heimsókn hennar tengist einkum rannsóknum á verkun saltfisks, en doktorsverkefni hennar fjallaði einmitt um rannsóknir á saltfiski.  Þess má geta að Kristín vinnur að einum hluta í stóru verkefni sem unnið er að á Rf og nefnist Ferlastýring við veiði, vinnslu og verkun saltfisks.

Norðmenn framleiða þó nokkuð af saltfiski, einkum þurrkuðum ((klippfisk á norsku),  og eru mikilvægustu markaðir þeirra einkum í Brasilíu, Dóminíkanska lýðveldinu og á eyjunum við Karabíska hafið.  Saltfiskvinnsla er mikilvægur þáttur í fiskvinnslu á Íslandi og saltaðar fiskafurðir hafa undanfarin ár verið um 15-20% af verðmæti útfluttra sjávarafurða héðan.  Mikilvægustu markaðir Íslendinga eru í S-Evrópu.

Um 30 manns hlýddu á fyrirlestur Lauritzen í morgun, aðallega starfsfólk Rf, en einnig voru þar aðilar frá saltfiskvinnslu hér á landi.   

Glærur frá fyrirlestri

Um helgina auglýsti Rf eftir því að ráða verkefnastjóra til starfa á Höfn í Hornafirði.  Um er að ræða nýtt starf sem unnið verður í nánum tengslum við starfsemi Frumkvöðlasetur Austurlands ehf.

Hlutverk verkefnistjórans er að stjórna og vinna að verkefnum á vegum Rf. á Hornafirði en þau fela m.a. sér:

• umsjón með daglegum rekstri, öflun verkefna og áætlanagerð
• samstarf við fyrirtæki og einstaklinga um verkefni
• vinna við verkefni sem tengjast humarveiðum og vinnslu
• kortlagning á tækifærum
• kynna verkefni og tækifæri í umhverfinu.

Umsækjendur skulu hafa lokið meistaraprófi í raunvísindum eða verkfræði. Umsækjendur þurfa að hafa frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum, gott vald á ensku og íslensku og lipurð í mannlegum samskiptum.

Fyrirhuguð starfsemi verður með aðsetur í þekkingarsetrinu Nýheimum Höfn í Hornafirði.  Í Nýheimum eru  meðal annarra  til húsa Fruman , Framhaldsskólinn í Austur-Skaftafellssýslu,  Menningarmiðstöð Hornafjarðar, Háskólasetur Háskóla Íslands, Þjóðgarðurinn í Skaftafelli,  Þórbergssetur,  Frumkvöðlafræðslan SES, og Fuglaathugunarstöð suðausturlands . Nýheimar er ný sérhönnuð bygging þar sem lögð er áhersla á að innleiða nýja hugsun, tækni og vinnubrögð í menntun, menningarmálum,  þróunarstarfi og nýsköpun, sem nýtist við styrkingu menningar og atvinnulífs.

Umsóknum með upplýsingum um menntun og starfsreynslu, auk meðmæla sendist til Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins, Skúlagötu 4, 101 Reykjavík.

Laun eru samkvæmt kjarasamningi fjármálaráðherra og hlutaðeigandi stéttarfélags.

Umsóknafrestur er til 31.mars 2006. Æskilegt er að viðkomandi geti hafið störf sem fyrst

Nánari upplýsingar veitir Sigurjón Arason, sigurjon@rf.is, sími 530 8600

Eins og greint var frá í fréttum í vikunni, hefur Rf flutt próteinfyrirtæki sitt, Iceprotein ehf, til Sauðárkróks. Fyrirtækið, sem stofnað var árið 2005, er þróunar-, framleiðslu- og markaðsfyrirtæki sem þróar, framleiðir og mun selja blautprótein fyrir fiskiðnað á Íslandi og þurrkuð prótein fyrir heilsu- og fæðubótarmarkaðinn.

Markmiðið með stofnun Iceprotein ehf var að þróa, framleiða og selja próteinafurðir úr uppsjávarfiski og afskurði af bolfiski í fiskafurðir og í heilsuvörur. Fyrirækið var til að byrja með staðsett á Akranesi, en fljótlega kom í ljós að finna þurfti hentugri aðstöðu fyrir fyrirtækið, sérstaklega m.t.t. matvælaframleiðslu. Á endanum var ákveðið að Iceprótein ehf fengi inni í húsnæði FISK Seafood á Sauðárkróki.

Tilkynnt var um flutninginn þegar Verið, Þróunarsetur Hólaskóla var formlega opnað þ. 7.mars í sama húsnæði FISK Seafood við höfnina á Sauðárkróki.  Þróunarsetrið er samstarfsverkefni Rannsóknarstofnunar fiskiðnaðarins, Háskólans á Akureyri, Háskóla Íslands, FISK Seafood og Hólaskóla og leggja iðnaðarráðuneytið og sjávarútvegsráðuneytið samtals 9,6 milljónir króna til verkefnisins.  Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, og Einar K. Guðfinnsson, sjávarútvegsráðherra, undirrituðu samning þess efnis við athöfnina í Verinu þ. 7. mars.

Iceprótein ehf er þó fjarri því að vera eini vettvangur próteinrannsókna á Rf.  Má t.d. nefna að Rf stýrir Propephealth-hlutanum í SEAFOODplus, stóru evrópsku vísindaverkefni, þar sem m.a. er rannsakað hvort að það séu einhver önnur efni í fiskinum en ómegafitusýrur sem hafi jákvæð áhrif á heilsu manna. Ákveðnar vísbendingar eru um að svo sé og beinast rannsóknirnar einkum að próteinum og peptíðum sem finna má í uppsjávarfiskum, loðnu, síld og kolmunna.

Þá má nefna rannsóknir á því hvort nýta megi vannýtt prótein úr frárennsli frá fiskvinnslum í landi, jafnvel til manneldis, en venjulega eru próteinin nýtt í fóður eða þau tapast út í umhverfið.  Verkefnið mun stuðla að hreinni framleiðslutækni, auka verðmæti þess afla sem berst að landi og stuðla að þróun á tæknilegum íblöndunarefnum úr vannýttu hráefni. 

Þá má nefna verkefni um notkun fiskpróteina við flakavinnslu, en þar er tilgangurinn sá að geta notað próteinafurðir sem náttúruleg hjálparefni til að bæta stöðugleika og nýtingu afurða. Einnig má nefna verkefni um notkun fiskpróteina sem fæðubótaefnis þar sem markmiðið er að er að vinna lyktar- og bragðlaus og vatnsleysanleg prótein með hátt næringargildi úr fiski sem hægt.er að nota sem  fæðubótarefni.

Samningur iðanaðar/sjávarútvegsráðherra

Fylgiskjal með samning

Raunvísindaþing H.Í. 2006 hefst í dag í Öskju, Náttúrufræðihúsi H.Í. í Vatnsmýrinni og stendur það yfir í tvo daga. Markmið þingsins er að kynna hinar miklu og fjölbreyttu rannsóknir í raunvísindum sem stundaðar eru við Háskóla Íslands og stofnanir hans. Á þinginu verða rannsóknir kynntar í erindum og á veggspjöldum og kynnir Rf sjö rannsóknir á veggspjöldum.

Rf hefur lengi átt gott samstarf við Háskóla Íslands, sérstaklega matvælafræðiskor H.Í. þar sem sérfræðingar Rf hafa sinnt kennslu um árabil. Af 13 veggspjöldum sem kynnt eru í flokknum Matvæla- og næringarfræði eru fimm frá Rf að þessu sinni. Eitt veggspjald er síðan í flokknum Líffræði og loks eitt í flokknum Efna- og lífefnafræði.

Eftirfarandi veggspjöld eru frá Rf:

Matvæla- og næringarfræði

• V309: Þurrkun rækju og fiskskífa í varmadæluþurrkara / Study on heat pump dried shrimp and fish cake. – Zhang Guo-chen, Sigurjón Arason og Sveinn Víkingur Árnason.
• V310: Stöðugleiki fiskdufts úr ufsa (Pollachius virens) / Stability of fish powder made from saithe (Pollachius virens). – Margrét Bragadóttir, Eyjólfur Reynisson, Kristín A. Þórarinsdóttir og Sigurjón Arason. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, Háskóli Íslands.
• V311: Áhrif hitastigs og pökkunar á fituskemmdir í þorskaafurðum (afskurður og lifur) við Frystigeymslu / Effects of storage condition on lipid degradation in cut-offs and lipids from cod (Gadus Morhua). – Kristín A. Þórarinsdóttir, Margrét Bragadóttir og Sigurjón Arason. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, Háskóli Íslands.
• V312: Low field NMR research on the state of water at superchilling and freezing temperatures and the effect of salt on the freezing process of water in cod mince. – María Guðjónsdóttir, Helga Gunnlaugsdóttir og Sigurjón Arason. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, Háskóli Íslands.
• V313: Rokgjörn efni sem gæðavísar í kældum fiski: Mat á niðurbrotsefnum örvera með Rafnefi / Volatile compounds as quality indicators in chilled fish: Evaluation of microbial metabolites by an electric nose. – Guðrún Ólafsdóttir. Matvæla- og næringarfræðiskor Háskóla Íslands og Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins.

Líffræði:

• V436: Mat á mismunandi þreifaratækni og tækjum til að auka greiningarhæfni rauntíma PCR / Evaluation of probe chemistries and platforms to improve detection limit of real-time PCR. – Eyjólfur Reynisson, M.H. Josefsen, M. Krause og J. Hoorfar. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, Danish Institute for Food and Veterinary Research, Kaupmannahöfn.

Efna- og lífefnafræði:

• V206: Rannsóknir á geljunareiginleikum þorskpróteina með ljósdreifingu / Light Scattering Investigations of Cod Muscle Proteins. – Tom Brenner, Ragnar Jóhannson og Taco Nicolai. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins og Université du Maine.

Annað hvert ár eru haldnar á Norðurlöndum ráðstefnur sem fjalla að mestu um skynmat og neytendarannsóknir og hefur Rf tekið þátt í undirbúningi þeirra. Næsta ráðstefna verður haldin í Osló dagana 3.-5. maí og ber hún yfirskriftina Focus on the Nordic Consumer.

Áhugi og þátttaka fólks úr matvælaiðnaði á að sækja þessar ráðstefnur hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum árum, enda um kjörinn vettvang að ræða fyrir iðnaðinn og vísindamenn til að hittast. Hafa að jafnaði meira en 100 manns, frá fjölmörgum löndum, sótt ráðstefnurnar á undanförnum árum og má geta þess að fólk frá a.m.k. 12 löndum, fyrir utan Íslendinga, tók þátt í slíkri ráðstefnu sem Rf stóð að í Reykjavík árið 1999.

Helstu umfjöllunarefni ráðstefnunnar að þessu sinni verða nýjungar og eftirspurn á sviði “hefðbundinna” matvæla, máltíðin sjálf og einnig verður fjallað um heilsu og mataræði, þ.á.m. markfæði. Rf hefur, sem fyrr tekið þátt í undirbúningi ráðstefnunnar og á ráðstefnunni í Osló munu tveir starfsmenn Rf flytja erindi. Emilía Martinsdóttir mun fjalla um Evrópuverkefnið “SeafoodSense” Aukin skynmatsgæði fyrir neytandann, sem er hluti af SEAFOODplus verkefninu og Kolbrún Sveinsdóttir sem mun segja frá AVS-verkefninu um Viðhorf og fiskneyslu ungra neytenda.

Fólk í matvælaiðnaði hér á landi og aðrir sem áhuga hafa á þessu efni eru hvattir til að skrá þátttöku sína sem fyrst.  Tekið verður á móti skráningum næstu tvær vikurnar a.m.k.  Nánari lýsing og dagskrá

Skynmat og skynmatsrannsóknir hafa lengi verið mikilvæg sérsvið á Rf og hefur áherslan í vaxandi mæli beinst að neytendarannsóknum. Rf hefur tekið þátt í mörgum innlendum og erlendum rannsóknarverkefnum varðandi skynmat og gæði matvæla og haldið margvísleg námskeið í skynmati fyrir starfsfólk fiskvinnslufyrirtækja og annarra matvælafyrirtækja á undanförnum árum. Starfsfólk Rf hefur einnig annast bóklega og verklega kennslu í skynmati við matvælafræðiskor Háskóla Íslands og við sjávarútvegsbraut auðlindadeildar Háskólans á Akureyri. Einnig hefur kennir starfsfólk Rf skynmat við Sjávarútvegsskóla Sameinuðu þjóðanna.

Skynmat á Rf

Í marshefti vísindaritsins The Journal of Food Science 2006 er að finna tvær greinar, sem að mestu leyti eru ritaðar af starfsfólki Rf. Fjallar önnur um að viðhalda gæðum saltfisks í neytendapakkningum eftir útvötnun og hin fjallar um ofurkælingu á þorskflökum.

Höfundar greinarinnar um saltfiskinn er eftir starfsfólk Rannsóknarsviðs Rf og nefnist hún “Keeping quality of desalted cod fillets in consumer packs.” Höfundar hennar eru: Hannes Magnússon, Kolbrún Sveinsdóttir, Hélène L. Lauzon, Ása Þorkelsdóttir og Emilía Martinsdóttir og starfa öll, sem fyrr segir, á Rannsóknarsviði Rf.

Lesa grein

Hin greinin nefnist  “Evaluation of shelf life of superchilled cod (Gadus morhua) fillets and the influence of temperature fluctuations during storage on microbial and chemical quality indicators”.  Höfundar eru dr. Guðrún Ólafsdóttir, Hélène L. Lauzon og Emilía Martinsdóttir, sem öll starfa á Rannsóknarsviði Rf, og þá  Jörg Oehlenschlager og Kristberg Kristbergsson.  

Þess má geta að greinin var hluti af doktorsverkefni Guðrúnar Ólafsdóttur og Jörg Oehlenschlager og Kristberg Kristbergsson voru leiðbeinendur hennar í verkefninu.

Lesa grein

Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins í Reykjavík óskar eftir að ráða starfsmann í skrifstofustarf. Um er að ræða 100% starf. Starfið felur í sér sérhæfð skrifstofustörf.

Á meðal þess sem starfið felur í sér er:

• Umsýsla verkefna
• Vistun gagna
• Aðstoð við útgáfumál
• Bréfaskriftir
• Ljósritun
• Afleysing í símaþjónustu
• Önnur tilfallandi verkefni

Hæfniskröfur:

• Haldgóð menntun
• Góð tölvukunnátta
• Gott vald á íslenskri og enskri tungu
• Færni í mannlegum samskiptum
• Sjálfstæð, nákvæm og skipulögð vinnubrögð
• Tilbúin að takast á við krefjandi verkefni
• Sveigjanleiki og jákvætt viðmót

Launakjör eru skv. kjarasamningum opinberra starfsmanna. Um starfskjör, réttindi og skyldur gilda að öðru leyti lög um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins nr 70/1996.

Umsóknarfrestur er til 12. mars 2006 og miðað er við að viðkomandi hefji störf þ. 1.apríl n.k.. Umsóknir með upplýsingum um menntun og fyrri störf ásamt afritum af prófgögnum óskast sendar með tölvupósti á netfangið gulla@rf.is eða í bréfpósti til Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins, Skúlagötu 4, 101 Reykjavík.  Upplýsingar um starfið veitir Guðlaug Þóra Marinósdóttir í síma 530-8600.

Eins og sagt var frá hér á vefnum í janúar, var nýlega kynnt verkefni um mögulegar leiðir til að auka á ný fiskneyslu, sérstaklega ungs fólks, en rannsóknir sýna að hún á að mörgu leyti á brattann að sækja hjá þeim aldurshóp. Á dögunum birtist í tímaritinu Ægi fróðleg samantek á verkefninu og er hægt að lesa hana hér á pdf-formi.

Eins og lesendur þessarar vefsíðu hafa ugglaust tekið eftir, þá hefur fjölbreytt umræða um kosti fiskneyslu verið áberandi á síðustu vikum. Þannig var nýlega sagt frá umræðu The Economist um ágæti fiskneyslu, sérstaklega m.t.t. omega-3 fitusýra, einnig var birt skýrsla sem sýnir að sáralítið er af óæskilegum efnum í fiski af Íslandsmiðum. Þá var í janúar kynnt verkefni hér á Rf sem miðar að því auka á ný fiskneyslu hér á landi og er verkefninu gerð góð skil í greininni í Ægi. Höfundar greinarinnar, sem nefnist “Hvert stefnir fiskneysla Íslendinga?” eru þær Emilía Martinsdóttir, deildarstjóri á Rf og Kolbrún Sveinsdóttir, matvælafræðingur.

En þrátt fyrir þessar jákvæðu fréttir sýna kannanir að fiskur á sífellt minna upp á pallborðið hjá fólki, sérstaklega yngri kynslóðinni.   Þetta er visst áhyggjuefni, enda um mikilvæga neytendur í framtíðinni að ræða.  Þá er minnkandi fiskneysla ekki síður áhyggjuefni út frá heilsufarssjónarmiði, enda sjávarfang og lýsi t.d. mikilvæg uppspretta D-vítamíns, sem er nauðsynlegt fyrir kalkbúskap líkamans og getur unnið gegn beinþynningu á efri árum. 

Það er því ekki að ósekju sem ákveðið var að setja af stað sérstakt átaksverkefni, sem hefur það að markmiði að glæða áhuga yngri kynslóða hér á landi á fiski. 

Lesa greinina í Ægi