Höfundur: admin

Nú stendur yfir ráðstefna á Akureyri um loðnu og loðnuveiðar en tilefnið er að hálf öld er liðin frá því að Íslendingar hófu hagnýtingu á loðnu. Sigurjón Arason, yfirverkfræðingur Matís, heldur erindi á ráðstefnunni og ber erindi Sigurjóns heitið “Tækniþróun í fiskimjölsiðnaði”.

Markmið ráðstefnunnar er að ná heildstæðu yfirliti um nýtingu á loðnu og sýna hvað hefur áunnist á fimmtíu árum. Farið verður yfir stöðu stofnsins, þróun iðnaðar, helstu afurðir og markaði, efnahagslegt mikilvægi loðnu og möguleg sóknarfæri.

Nánari upplýsingar um ráðstefnuna og tengiliði má finna á vef Háskólans á Akureyri og á vef Rannsóknamiðstöðvar Háskólans á Akureyri.

Nánari upplýsingar hjá Matís veitir Sigurjón Arason.

Sjónvarpsþáttaröðin „Nautnir norðursins“ fer í sýningu á Ríkissjónvarpinu í kvöld kl. 20:05. Matís hefur unnið að gerð þáttana í samstarfi við Sagafilm. Markmiðið með þáttunum er að gefa jákvæða ímynd af matarmenningu og efla matartengda ferðaþjónustu á Íslandi, Grænlandi, Færeyjum og í Noregi.

Í þáttunum verður fornum og hefðbundnum matarvenjum á Íslandi, Grænlandi, Færeyjum og í Noregi gerð skil. Matreiðslumenn frá hverju landi fyrir sig munu jafnframt sýna nýjungar sem þeir framreiða úr staðbundnu hráefni. Vonast er til þess að þættirnir kveiki áhuga almennings og framleiðenda á að prófa sig áfram með nýtingu hráefna á nýstárlegan hátt sem og að nýta hráefni og aukaafurðir sem hafa hingað til ekki verið nýtt.

Norræna eldhúsið hefur vakið talsverða athygli á undanförnum árum og matartengd ferðaþjónusta hefur aukist, ekki síst vegna þess hversu sterk tengsl eru við hefðina þegar staðbundnar fæðu er neytt. Vinsældir nýnorrænnar matarhefðar hafa sannað sig í alþjóðlegu matreiðslukeppninni Bocuse d’Or þar sem norrænu þjóðirnar hafa verið í efstu sætunum síðan árið 2008. Ennfremur var haldin mjög áhugaverð og vel sótt ráðstefna á Selfossi þann 25. júní sl. þar sem 30 nýjar vörur frá Grænlandi, Færeyjum og Íslandi voru kynntar. Ráðstefnan var hluti af formennsku Íslands í norræna ráðherraráðinu á þessu ári. Nánar um verkefnið má finna á vef Nordtic.

Þessi mikli áhugi á norrænni matarhefð gefur framleiðendum tækifæri til að koma vörum sínum á framfæri utan heimalandsins og styrkja þar með matarímynd landsins út á við. Þjóðir á borð við Japan, Ítalíu, Frakkaland og Spán hafa skapað einkar jákvæða ímynd af matarmenningu sinni sem hefur á sama tíma styrkt útflutning matvæla og gert löndin að eftirsóttum ferðamannastöðum. Með því að koma matvælum frá Íslandi, Noregi, Grænlandi og Færeyjum á framfæri mætti stuðla að margþættri virðisaukningu bæði í ferðamanna- og fæðuiðnaði.

Í þáttunum verður villibráð, sjávarfangi, þangi, kryddjurtum o.fl. staðbundnum hráefnum gerð skil. Þá verður einnig fjallað um fornar geymsluaðferðir og hvernig hægt er að nýta þær sem og hráefnið með nýstárlegum hætti.

Alls voru gerðir 8 þættir, tveir helgaðir hverju landi. Þættirnir verða sýndir í Noregi, Finnlandi og Færeyjum, fleiri lönd hafa þegar sýnt þáttunum áhuga og má því vænta frekari dreifingar.

Nánari upplýsingar veitir Gunnþórunn Einarsdóttir hjá Matís.

Facebooksíða þáttarins

QualiFish er norrænt samstarfsverkefni sem hefur það að markmiði að auka á þekkingu og þróa aðferðir, ferla og tækni sem stuðlað geti að enn frekari sjálfbærni og arðsemi veiða og vinnslu bolfiskafurða úr N-Atlantshafi.

Verkefnið sem hófst á vormánuðum er stýrt af norsku rannsóknarstofnuninni SINTEF og fjármagnað af Norska Rannsóknarráðinu (NRC). Auk Matís koma að QualiFish verkefninu þverfaglegur hópur sem samanstendur af útgerðum, fiskvinnslum, dreifingar- og markaðsfyrirtækjum, tækjaframleiðendum og rannsóknaraðilum.. Verkefninu er ætlað að rannsaka og þróa aðferðir sem framleiðendur geta nýtt sér til að mæta þörfum markaða með hágæða vörum allt árið um kring, en helstu áherslur verkefnisins eru meðal annars gæði, matvælaöryggi, tæknilausnir í vinnsluferlum og bestun í framleiðslu með tilliti til markaðs- og efnahagslegra sjónarmiða. Verkefnið er skipulagt í fjórum verkþáttum, hver með áherslu á tilteknum viðfangsefnum er viðkoma bolfisksiðnaðinum. Matís fer þar með forystu í verkþætti sem lýtur að því að þróa nýja/endurbæta tækni við uppþíðingu á sjófrystu hráefni; og er þátttakandi í verkþætti sem snýr að því að þróa nýja markaðsmiðaða tækni fyrir aðgreiningu á hráefni og afurðum, sem tryggir „rétta vöru á réttan markað“.

Nánari upplýsingar veitir Magnea G. Karlsdottir, fagstjóri hjá Matís en einnig má finna upplýsingar um verkefnið á heimasíðu QualiFish (www.qualifish.no).

Matís, ásamt atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, Háskóla Íslands og Mercator Media, skipuleggur mjög áhugaverða ráðstefnu sem fram fer fyrsta dag Sjávarútvegssýningarinnar (IceFish) í Kópavogi en ráðstefnan fer fram dagana 25.-27. september nk.

Matís hefur tekið þátt í öllum IceFish sýningunum frá stofnun Matís árið 2007. Sýningin er sú stærsta sinnar tegundar hér á landi og þar koma saman allir helstu aðilarnir í sjávarútvegi og greinum tengdum sjávarútvegi hér á landi sem og frá öðrum löndum. Sýningin hefur stækkað jafnt og þétt frá upphafi árið 1984 og er það eftirtektarvert að þátttakendum og gestum fjölgaði verulega árin 2008 og 2011 og það þrátt fyrir margskonar þrengingar hér á landi.

Ráðstefnan sem Matís tekur þátt í að skipuleggja mun fjalla gaumgæfilega um hvernig við getum bætt okkur enn frekar þegar kemur að fullnýtingu sjávarfangs. Íslendingar standa mjög framarlega í fullnýtingu sjávarafla og margir horfa til Íslendinga þegar kemur að því að læra réttu handtökin ef svo má á orði komast. Þegar talið kemur til dæmis að þorski og fullnýtingu alls hráefnis sem kemur að landi þá ber nafn Sigurjóns Arasonar, yfirverkfræðings hjá Matís, jafnan á góma enda fáir ef nokkur með jafn mikla reynslu og þekkingu þegar kemur að bættri nýtingu þorsks og annarra fisktegunda og spannar starf hans með íslenskum sjávarútvegi meira en 30 ár.

Sigurjón mun halda fyrirlestur á ráðstefnunni sem og dr. Sigrún Mjöll Halldórsdóttir, verkefnastjóri hjá Matís. Fleiri mjög áhugaverðir fyrirlesarar verða á ráðstefnunni og má þar nefna Friðrik Sigurðsson ráðgjafa sem lengi hefur starfað í sjávarútveginum í Noregi, Hólmfríði Sveinsdóttur, framkvæmdastjóra Iceprotein á Sauðárkróki, en Hólmfríður starfaði um árabil í starfsstöð Matís á Króknum, og Ingólfi Arnarsyni, framkvæmdastjóra Skagans.

Nánar um ráðstefnuna má finna á heimsíðunni www.icefishconference.com

Nánari upplýsingar veita Sigurjón Arason, yfirverkfræðingur Matís og Steinar B. Aðalbjörnsson, markaðsstjóri Matís.

Um helgina fer fram matarmarkaður Búrsins í Hörpunni, þar gefst tækifæri til að smakka söl, beltisþara og fleiri gómsæta þörunga. Þörungar eru fullir af steinefnum, vítamínum og öðrum heilsusamlegum næringarefnum sem gerir þá  næringarlega að góðri viðbót við allan mat. Þrátt fyrir að gífurlegt magn þeirra, rétt innan seilingar, þá eru þörungar vannýtt hráefni – en það á eftir að breytast segja fróðir menn. Þörungar gera allan mat áhugaverðari!

Þörungar vaxa meðfram ströndum okkar. Þeir teygja sig upp, niður og þversum og safna í sig sjávarsöltum og steinefnum. Þeir gefa fiskum, skeldýrum og örðum sjávarlífverum líf og vernd en hafa átt takmarkaðan sess í matarræði okkar. Margir spá því að í náinni framtíð verði sjávarþörungar hversdagsmatur á Norðurlöndunum. Þá má nota á margvíslegan hátt til að auka næringargildi matar samhliða því að styðja við baráttu Vesturlanda gegn ofþyngd sem og afleiðingu vannæringar þar sem hana er að finna.

Bakað bóluþang

Þörunga má matreiða á fjölbreyttan máta. Gott er að blanda þörung um í smoothie eða steikja þá lítillega með sesamfræjum auk þess sem gott getur verið að mala þá og sáldra síðan yfir ýmsa rétti. Bóluþang er frábært snakk eftir smá tíma í ofni með örlítilli olíu. Það má steikja kjúkling í eldföstu móti með smá þörungum í vatninu, til að gefa bragð. Í eftirréttum með sýrðum rjóma er hægt að nota sumar tegundir þörunga sem hleypiefni s.s. marínkjarna. Þörunga má einnig nota sem bragðauka í súpur og salöt, þurrkaða og skorna í smá bita. Þá er gott að setja þörunga í brauð, til dæmis söl. Það er því bara spurning um að prófa sig áfram. Fara sjálf að safna þörungum eða kaupa úti í næstu verslun. Vöruúrvalið er sífellt að verða betra og uppskriftir má finna í matreiðslubókum eða á netinu.

Eins og með önnur matvæli, þá er meðalhófið best. Það er mikilvægt að tryggja að þörungar séu skornir upp á hreinum svæðum og sumar tegundir af þörungum eru það ríkar af joði að eingöngu örlítið magn þarf af þeim til að fara yfir ráðlagða neyslu. Með það á bak við eyrað, eru þörungar frábært hráefni til að gera matarræði okkar heilsusamlegra.    

Heilsusamleg viðbót við norræna eldhúsið

Ný Norræn Matvæli, sem er verkefni á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, hefur lagt áherslu á nýtingarmöguleika þar sem hugmyndin er að nýta matþörunga sem heilsusamleg viðbót við norræna eldhúsið. Nú í haust verða viðburðir á öllum Norðurlöndunum þar sem þemað er sjávarþörungar sem hollur og bragðgóður matur (sjá nánar hér). Markmiðið er að kynna hráefnið og hvetja almenning til að nýta þörunga til matar.

Á Matarmarkaði Búrsins helgina 30 – 31 ágúst verður sérstök kynning og sala á matþörungum. Helstu framleiðendur verða á staðnum til að kynna vörur sínar og spyrja spjörunum úr. Það er því um að gera að skella sér og kynnast  þessu skemmtilega hráefni.

Sífellt vaxandi fólksfjöldi felur í sér miklar áskornir sem FAO (Matvæla-og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna) vekur athygli á í nýjustu útgáfu SOFIA. Talið er að mannfjöldi heimsins muni nema 9.6 milljörðum árið 2050. Nú þegar eru ýmis framleiðslusvæði komin að þenslumörkum, svo finna þarf nýjar leiðir til svara fæðuþörf vaxandi heims.

Í leiðara nýjustu útgáfu SOFIA (The State of World Fisheries and Aquaculture) sem er viðamesta rit FAO leggur José Graziano da Silva, framkvæmdastjóri FAO áherslu á mikilvægi þess að finna leiðir til að mæta hungursneyð í heiminum, án þess að það komi niður á gæðum matvæla eða stuðli að ofnýtingu auðlinda. Horfir hann hýru auga til þeirra möguleika sem liggja í fiskeldi og fram kemur að möguleiki sé á að fiskeldi geti spilað stórt hlutverk í að útrýma hungri, stuðla að bættri heilsu og minnka fátækt í heiminum.

Talið er að 800 milljónir manna búi nú þegar við hungursneyð og líkur eru á að sú tala hækki með auknum fólksfjölda. Landsvæði sem hafa verið notuð til ræktunar eru sumstaðar komin að þolmörkum og því er mikilvægt að efla sjávarútveginn og nýta þau tækifæri sem þar eru. Fiskneysla hefur aukist verulega á síðustu árum, en hún hefur verið einkar mikilvæg uppspretta próteina og næringarefna í fátækari löndum heims.

Blár hagvöxtur

Sú mikla aukning sem hefur verið í fiskeldi á síðustu árum hefur víða skapað atvinnu á svæðum sem hafa einkennst af fátækt og atvinnuleysi en í þróunarlöndum er fiskur oft ríflega helmingur útflutningsverðmæta. Á Íslandi hefur fiskeldi ýtt undir jákvæða byggðarþróun á svæðum sem hafa búið við fólksfækkun á undanförnum árum.

Í leiðaranum leggur da Silva jafnframt áherslu á að þrátt fyrir að stefnt sé að aukinni fæðuframleiðslu megi það ekki koma niður á auðlindum jarðar. Heilsa og fæða mannskyns sé háð heilsu jarðar. Því þurfi að efla sjálfbærar veiðar og fiskeldi og stuðla umfram allt að bláum hagvexti.

Hann segir bláan hagvöxtur fást með því að efla sjálfbæra notkun og varðveislu endurnýtanlegra vatnaauðlinda með hagfræði-, félags- og umhverfisvænum aðferðum. Blár hagvöxtur miðar að því að jafna og samrýma þau forgangsatriði sem stuðla hvortveggja að vexti sem og varðveislu og tryggja ávinning fyrir samfélög sem eiga allt sitt undir sjávarútvegi með því að viðhalda jafnvægi milli handverks-, iðnaðarveiða og fiskeldis.

Íslendingar eygja tækifæri í fiskeldi

Fiskeldi er sú fæðuframleiðslu grein sem hefur vaxið mest á síðustu árum og vex um þessar mundir hraðar en fólksfjölgun í heiminum. Fiskur framleiddur í fiskeldi er þegar orðið um helmingur þess fisks sem neytt er í heiminum og áætlað er að hlutur fiskeldis verið orðinn 62% árið 2030.

Fiskeldi er vaxandi atvinnugrein hérlendis. Arnljótur Bjarki Bergsson sviðstjóri hjá Matís telur þó að frekari rannsóknir og þróunarvinnu þurfi til að efla fiskeldi hérlendis. Hann bendir á að Íslendingar veiði um 1-2% af veiddum fisk í heiminum en ali einungis 0,01% af heildar fiskframleiðslu.

„Hér eru vissulega tækifæri til aukningar en leita þarf leiða til að hámarka arðsemi fiskeldis til dæmis með því að þróa ódýrara fóður án þess að það komi niður á gæðum hráefnisins.“

Arnljótur bendir þó á að Íslendingar ættu frekar að horfa til gæða frekar en magns og stefna þar með á dýrari markaði. Lífhagkerfið við strendur Íslands sé viðkvæmt og varúðar þurfi að gæta svo það spillist ekki.

Arnljótur telur að þegar fram í sækir megi ætla að fiskeldi á vestfjörðum muni framleiða jafn mikinn ef ekki meiri fisk en veiddur eru á svæðinu í dag. Ísland getur spilað stórt hlutverk í baráttuni gegn hungri, ekki bara sem fæðuframleiðandi heldur einnig með rannsóknum og nýsköpun.