Flokkur: Fréttir

Vinnufundur íslenskra og færeyskra aðila um sjálfbærni í sjávarútvegi fer fram á Sauðárkróki þann 14. júní. Fundurinn er hluti af vestnorrænu verkefni sem nefnist “Sustainable Food Information” sem hefur það að markmiði að auðvelda fyrirtækjum í matvælaiðnaði, svo sem sjávarútvegsfyrirtækjum, að sýna fram á sjálfbærni í veiðum, vinnslu og sölu.

Matvælarannsóknir Íslands (Matís) annast skipulagningu fundarins, sem er eingöngu ætluð aðilum í sjávarútvegi.

Sjálfbærni er orðið einkar mikilvægt hugtak í sjávarútvegi í ljósi sívaxandi krafna seljenda, verslunarkeðja og neytenda um að ekki sé gengið á auðlindir hafsins. Þá er mikil áhersla lögð á rekjanleika í umræðu um sjálfbærni í fiskiðnaði. Með rekjanleika fást nákvæmar upplýsingar um vöruna og geta seljendur sem búa yfir gæðaafurð aðgreint sig betur frá öðrum á markaði.

Rekjanleiki er þar af leiðandi mikilvægur hlekkur í umhverfismerkingum
sjávarafurða. Nánar um ráðstefnuna hér.

Vinnufundurinn fer fram í Verinu Vísindagörðum á Sauðárkróki.

Í nýrri Matísskýrslu, sem nefnist Verðmæti og öryggi íslenskra sjávarafurða. Áhættusamsetning og áhætturöðun er fjallað um grunnvinnu að áhættumati fyrir þorsk, rækju, karfa, ýsu, grálúðu, síld, ufsa og kúfisk. Þessar tegundir voru kortlagðar m.t.t. hugsanlegrar áhættu varðandi neyslu þeirra og fékkst þannig fram áhættusamsetning þeirra og hálf-magnbundið áhættumat framkvæmt á þeim.

Við áhættumatið var notað reiknilíkan sem þróað hefur verið í Ástralíu og nefnist Risk Ranger. Við áhættumatið voru notuð gögn um neysluvenjur (skammtastærðir, tíðni o. fl.), og einnig tíðni og orsakir fæðuborinna sjúkdóma. Þannig var reiknuð út áhætta tengd neyslu þessara sjávarafurða, miðað við ákveðnar forsendur.

Áreiðanleiki áhættumats er háð þeim gögnum og upplýsingum sem notuð eru við framkvæmd þess. Samkvæmt fyrirliggjandi mæligögnum og gefnum forsendum raðast ofangreindar sjávarafurðir í lægsta áhættuflokk (stig <32) – sem þýðir lítil áhætta, miðað við heilbrigða einstaklinga.

Á alþjóðlegum matvælamörkuðum hafa íslenskar sjávarafurðir á sér gott orðspor hvað varðar heilnæmi og öryggi. Þar sem áhyggjur vegna öryggis matvæla hafa aukist víða um heim á undanförnum árum er hins vegar nauðsynlegt fyrir Íslendinga að viðhalda þessu góða orðspori með vönduðum rannsóknum.

Lesa skýrslu

Með svokallaðri ofurkælingu á fiskflökum og flakastykkjum er hægt að auka geymsluþol flakanna verulega, bæta gæði þeirra og fá hærra verð á erlendum fiskmörkuðum, að því er fram kemur í Morgunblaðinu í dag, 11. maí. Þar er rætt við Sigurjón Arason, deildarstjóra hjá Matís, um kosti ofurkælingar. Matís hefur unnið að þróun slíkrar aðferðar með fiskvinnslu og árangurinn lætur ekki á sér standa, að því er fram kemur í Morgunblaðinu.

Sigurjón segir að með ofurkælingu sé farið með hitastig vel undir núll gráður, eins neðarlega og unnt er án þess að þeir ískristallar sem myndast í fiskholdinu fari að skemma út frá sér og rýra gæði flakanna. “Þannig förum við með hitastigið niður í mínus 1 til mínus 1,5 gráður,” segir Sigurjón.

Þá segir hann: “Í dag er fiskvinnsla og útflutningur á fiski ekkert annað en útflutningur á þekkingu. Að samtvinna svona þekkingu, eins og við gerum, er útflutningur á þekkingu. Að geta alltaf sagt til um það að fiskur á þessum árstíma, og af þessu eða hinu veiðisvæðinu, sé ekki nógu góður til að flytja út sem fersk flök, er auðvitað ekkert annað en þekking. Meðhöndlunin um borð í skipunum og vinnsluaðferðin í landi er ekkert annað en þekking. Því má segja að sjávarútvegurinn sé orðinn mjög tæknivæddur þekkingariðnaður í dag,” segir Sigurjón í samtali við Hjört Gíslason blaðamann Morgunblaðsins.

Aðalfundur Matís ohf. fyrir 2006 var haldinn þriðjudaginn 8. maí í samræmi við lög. félagsins Um var að ræða fund vegna undirbúningstímabisins 14 september sl. til áramóta þegar unnið var að undirbúningi að stofnun Matís en félagið tók til starfa 1. janúar 2007.

Stjórn félagsins var endurkjörin til eins árs og er Friðrik Friðriksson formaður stjórnar.
Aðrir í stjórn eru:

• Guðrún Elsa Gunnarsdóttir
• Jón Eðvald Friðriksson
• Sigríður Sía Jónsdóttir
• Einar Matthíasson
• Arnar Sigurmundsson
• Ágústa Guðmundsdóttir

Skýrslan ber titilinn Characterization of cod myosin aggregates using static and dynamic light scattering og fjallar um rannsóknir sem gerðar voru á Matís á mýósín úr þorski.

Mýósín er eitt aðal byggingarefni vöðva, bæði land- og sjávardýra. Ef þverrákóttar vöðvafrumur eru skoðaðar í smásjá má sjá einhvers konar rákir eða bönd innan í frumunum. Í þessum böndum eru aðallega svokölluð samdráttarprótein sem gera samdrátt vöðvans mögulegan. Meginsamdráttarpróteinin eru myósín og aktín. Í vöðvanum eru sameindir hvors próteins vafið saman í þræði, mýósín-þræðirnir eru mun þykkari og heita því þykku þræðirnir. Aktín-þræðirnir, eða þunnu þræðirnir, hafa jafndreifðar tengistöðvar fyrir mýósín. Mýósín og aktín eru því samtengd í vöðvanum. Við uppleysingu vöðvans hins vegar raskast þetta ofur skipulagða komplex af próteinum, og hægt er að skilja aktín og mýósín að.

Mýósín úr spendýrum hefur verið rannsakað töluvert, en minna í fiskum. Hugsanlega er ein ástæðan sú að fiskmýósín er óstöðugara en t.d. mýósín úr spendýrum. Það er samt vert að skoða hegðun þess í vatnslausnum, ef tekið er mið af því að það er væntanlega aðaldrifkrafturinn við myndun próteingelja eins og surimi og skyldra matvara.

Lesa skýrslu

Hægt er að auka vaxtahraða þorsks í sjókvíaeldi með náttúrulegri aðferð, að því er fram kemur í niðurstöðum úr Evrópuverkefninu CODLIGHT-TECH sem stýrt er af vísindamönnum hjá Matvælarannsóknum Íslands (Matís). Niðurstöður benda til að hægt sé að hvetja vöxt og hægja á kynþroska hjá þorski í sjókvíaeldi. Þessar niðurstöður eru nýnæmi og mikilvægar í þeirri þróun sem á sér stað í þorskeldi í heiminum en þær geta stuðlað að því að eldistími styttist, fóðurnýting batni og þorskeldi geti orðið hagkvæmara.

Ennfremur má segja að niðurstöðurnar séu áhugaverðar fyrir þær sakir að orkuverð er lágt á Íslandi og því er hér um raunverulegan valkost að ræða fyrir íslenska eldisaðila.

Rannsóknin er samtarfsverkefni Matís, Hraðfrystihússins Gunnvarar og Álfsfells á Ísafirði, Háskólans í Stirling og Johnsons Seafarms í Skotlandi, Intravision Group, Hafrannsóknastofnunarinnar í Bergen og Fjord Marin í Noregi og Landbúnaðarháskólans í Lundi í Svíþjóð. Auk þess tekur Vaki DNG þátt í verkefninu.

Dr. Þorleifur Ágústsson, verkefnastjóri hjá Matís, segir að mjög mikilvægt sé að geta komið í veg fyrir kynþroska hjá þorski í eldi. Þegar þorskur verði kynþroska hætti hann að vaxa svo að eldistími lengist með tilheyrandi kostnaði fyrir eldisaðila.

Þá sé vitað að þorskur hrygnir í sjókvíunum og því megi telja að frjóvguð hrogn berist út í umhverfið en þó beri að taka fram að ekki hafi verið sýnt fram á neikvæða blöndun erfðaefnis og slíkar rannsóknir séu ennþá á byrjunarreit. Þá sé hér stigið mjög mikilvægt skref í þá átt að gera eldi að umhverfisvænum iðnaði með bættri nýtingu fóðurs sem leiðir til þess að minna fóður fellur til botns undir kvíum. “Samhliða þessum rannsóknum vinnur Matís ásamt samstarfsaðilum að víðtækum rannsóknum á umhverfisáhrifum sjókvíaeldis með það að markmiði að auka sjálfbærni þorskeldis, sem þýðir að ekki sé gengið á auðlindina,” segir Dr. Þorleifur Ágústsson.

“Þegar fylgst er með umræðu í Evrópu um fiskeldi kemur í ljós að almennt er talið að þorskeldi komi til með að verða næsta stóra eldisgreinin á eftir laxeldi. Því er spáð að árið 2010 verði framleiðsla Evrópuþjóða á eldisþorski komin í um 175.000 tonn sem eru að markaðsvirði á um 880 milljónir evra. Því leggja framleiðendur mikla áherslu á að skilgreina og leysa þau vandamál sem geta haft áhrif á þróun iðnaðarins, en eitt af þeim vandamálum er kynþroski hjá eldisþorski,” segir Þorleifur.

Nokkuð hefur verið fjallað að undanförnu um verkefni sem Matís vinnur m.a. að og kallast Codlight, en það miðar m.a. að því að seinka kynþroska eldisþorsks með notkun sérstakra ljósa. Í dag og á morgun eru fundarhöld á Ísafirði í verkefninu.

Í frétt á vef BB á Ísafirði kemur fram að Matís ohf, ásamt samstarfsaðilum í Evrópuverkefninu Codlight-tech haldi verkefnisfund á Ísafirði dagana 2. og 3. maí. Verkefnið, sem unnið hefur verið að í Álftafirði auk Noregs og Skotlands, snýst um að nota hátækniljósabúnað til að koma í veg fyrir kynþroska hjá þorski í eldi. Í tilefni af fundinum mun samstarfsaðili Matís í verkefninu, Johnsons Seafarms kynna fyrirtæki sitt og framleiðslu.

Johnson Seafarms er eitt elsta eldisfyrirtæki Bretlandseyja og stærsta einstaka þorskeldisfyrirtæki í heiminum. Framleiðsla Johnson er um 2000 tonn af þorski á ári og spár fyrirtækisins gera ráð fyrir að árið 2010 verði framleiðsla á eldisþorski verði komin í um 15 þúsund tonn. Johnson Seafarms er þekkt á Bretlandseyjum fyrir vörumerkið “No Catch” – og í fyrirlestrinum mun Alan Bourhill, rannsókastjóri og velferðarfulltrúi fyrirtækisins fjalla um tilurð þessa vörumerkis og mikilvægi þess á markaðssetningu.

Samstarfsaðilar í Codlight-tech verkefninu eru auk Matís ohf sem sér um verkefnisstjórn: Hraðfrystihúsið Gunnvör, Álfsfell, Havsforsknings institutet í Bergen og Fjord Marin í Noregi, Stirling háskóli og Johnson Seafarms í Skotlandi, Landbúnaðarháskólinn í Uppsala í Svíþjóð ásamt Intravision Group í Noregi sem er framleiðandi ljósabúnaðarins.

Fyrirlesturinn hefst kl. 13 í dag, 2. maí í Þróunarsetrinu á Ísafirði og er öllum opinn.  Fyrirlesturinn er á ensku.

Árni Mathiesen fjármálaráðherra opnaði með formlegum hætti starfsstöð Matís (Matvælarannsóknir Íslands) og Humarhótel á Höfn í Hornafirði í dag. Við opnunina fengu ráðherra og Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís að gæða sér á ferskum leturhumri frá Humarhótelinu.

Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís sagði við opnunina að markmiðið með starfsstöð á Höfn væri að efla rannsóknastarf, skapa aðstöðu og vettvang til aukins samstarfs við atvinnulíf og stuðla að verðmætasköpun í samvinnu við matvælafyrirtæki á svæðinu.

Þá sagði Hjalti Vignisson bæjarstjóri á Höfn það mikilvægt fyrir svæðið að fá matvælarannsóknafyrirtæki eins og Matís til þess að efla þróunarstarf og stuðla að fjölbreyttara atvinnulífi.

Á Humarhótelinu, sem er samvinnuverkefni Matís, Frumkvöðlaseturs Austurlands, Sæplasts, Hafrannsóknarstofnunar og Skinney Þinganess, er hægt að geyma lifandi leturhumar sem er veiddur úti á Hornafjarðardýpi. Humarinn er fluttur lifandi á hótelið þar sem hann er geymdur við kældar aðstæður. Hann er svo fluttur lifandi á markað erlendis. Tilraunaverkefni um útflutning á lifandi leturhumri hefur staðið yfir undanfarin misseri og hefur humarinn nú þegar verið fluttur til Belgíu.

Verkefnið hefur því gengið afar vel en tekist hefur að fá allt að því þriðjung hærra verð fyrir lifandi humar frá Höfn heldur en frystan humar.

Mynd 1: Árni Mathiesen fjármálaráðherra og Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís smakka á ferskum humri frá Humarhótelinu við opnun starfsstöðvar Matís á Höfn.

Mynd 2: Friðrik Friðriksson stjórnarformaður Matís og Árni Mathiesen fjármálaráðherra.

Mynd 3: Hjalti Vignisson bæjarstjóri á Höfn og Ari Þorsteinsson framkvæmdastjóri Frumkvöðlaseturs Austurlands.

Norræn nefnd um aðferðafræði sem tengist matvælum (NMKL) hefur gefið út leiðbeiningar um skynmat á matvælaumbúðum. Þær eru á sænsku og kallast Riktlinjer för sensorisk bedömning av livsmedelsförpackningar og meðal höfunda er Emilía Martinsdóttir, verkefnastjóri á Matís.

Norræn nefnd um aðferðafræði sem tengist matvælum (NMKL) er nefnd sem heyrir undir Norðurlandaráð og í henni sitja fulltrúar frá öllum Norðurlandanna. Fulltrúar Íslands í NMKL eru sex frá fjórum stofnunum eða fyrirtækjum og þar af eru þrír frá Matís. Það eru þau Franklín Georgsson, sviðsstjóri, Margrét Geirsdóttir, verkefnastjóri og Heiða Pálmadóttir, deildarstjóri. Nefndin er ein af nokkrum nefndum sem starfar á vettvangi er kallast Norrænn vettvangur um matvæli.

Eins og segir á vefsíðu Norðurlandaráðs þá er “markmiðið með samstarfi Norðurlanda í matvælamálum að vernda heilbrigði neytenda, koma í veg fyrir villandi merkingar og að hvetja til neyslu hollari matvæla.”

Hlutverk NMKL er m.a. að samræma aðferðir við prófun og mat á matvælum á Norðurlöndum, sem og að útbúa leiðbeiningabæklinga fyrir gæðaeftirlit á rannsóknarstofum sem tengjast matvælarannsóknum og í matvælaiðnaði.

Leiðbeiningarnar fjalla um skynmat á matvælaumbúðum, hvernig eigi að þjálfa dómara og hvernig eigi að framkvæma skynmatið. Við skynmat á umbúðum þarf að velja matvæli í skynmatsprófin og taka þarf tillit til eiginleika matvælanna, t.d. hvort um drykki, fitumikil eða fitulítil matvæli með lágt vatnsinnihald, mjölkurvöru o.s.fv. er að ræða Oft er gerð geymluþolsprófun þar sem matvælin eru geymd í viðkomandi umbúðum í ákveðinn tíma. Leiðbeiningarnar eru greinargóðar og ættu að nýtast bæði þeim sem framleiða umbúðir utan um matvæli og matvælaframleiðendum. Leiðbeiningarnar eru á sænsku en unnið er að því að þýða þær á ensku.

Sem fyrr segir er Emilía Martinsdóttir, verkefnastjóri á Matís, einn höfunda leiðbeininganna, en annar íslenskur höfundur er Ása Þorkelsdóttir, en hún starfaði um árabil á Rf.  Nánari upplýsingar veitir Emilía í síma 422 5032, en hún hefur um árabil verið í fararbroddi í notkun skynmats í matvælaiðnaði hér á landi.

Matís auglýsir eftir nokkrum starfsmönnum á Vestfjörðum og í Reykjavík. Á Vestfjörðum er auglýst eftir verkefnastjóra Aflakaupabanka, sérfræðingi við sértækar mælingar og verkefnastjóra á sviði vinnslutækni.

Þá er einnig auglýst eftir tveimur aðstoðarmönnum á örverurannsóknarstofu og efnarannsóknarstofu.

Nánari upplýsingar um störfin er að finna hér.