Flokkur: Fréttir

Hægt er að auka vaxtahraða þorsks í sjókvíaeldi með náttúrulegri aðferð, að því er fram kemur í niðurstöðum úr Evrópuverkefninu CODLIGHT-TECH sem stýrt er af vísindamönnum hjá Matvælarannsóknum Íslands (Matís). Niðurstöður benda til að hægt sé að hvetja vöxt og hægja á kynþroska hjá þorski í sjókvíaeldi. Þessar niðurstöður eru nýnæmi og mikilvægar í þeirri þróun sem á sér stað í þorskeldi í heiminum en þær geta stuðlað að því að eldistími styttist, fóðurnýting batni og þorskeldi geti orðið hagkvæmara.

Ennfremur má segja að niðurstöðurnar séu áhugaverðar fyrir þær sakir að orkuverð er lágt á Íslandi og því er hér um raunverulegan valkost að ræða fyrir íslenska eldisaðila.

Rannsóknin er samtarfsverkefni Matís, Hraðfrystihússins Gunnvarar og Álfsfells á Ísafirði, Háskólans í Stirling og Johnsons Seafarms í Skotlandi, Intravision Group, Hafrannsóknastofnunarinnar í Bergen og Fjord Marin í Noregi og Landbúnaðarháskólans í Lundi í Svíþjóð. Auk þess tekur Vaki DNG þátt í verkefninu.

Dr. Þorleifur Ágústsson, verkefnastjóri hjá Matís, segir að mjög mikilvægt sé að geta komið í veg fyrir kynþroska hjá þorski í eldi. Þegar þorskur verði kynþroska hætti hann að vaxa svo að eldistími lengist með tilheyrandi kostnaði fyrir eldisaðila.

Þá sé vitað að þorskur hrygnir í sjókvíunum og því megi telja að frjóvguð hrogn berist út í umhverfið en þó beri að taka fram að ekki hafi verið sýnt fram á neikvæða blöndun erfðaefnis og slíkar rannsóknir séu ennþá á byrjunarreit. Þá sé hér stigið mjög mikilvægt skref í þá átt að gera eldi að umhverfisvænum iðnaði með bættri nýtingu fóðurs sem leiðir til þess að minna fóður fellur til botns undir kvíum. “Samhliða þessum rannsóknum vinnur Matís ásamt samstarfsaðilum að víðtækum rannsóknum á umhverfisáhrifum sjókvíaeldis með það að markmiði að auka sjálfbærni þorskeldis, sem þýðir að ekki sé gengið á auðlindina,” segir Dr. Þorleifur Ágústsson.

“Þegar fylgst er með umræðu í Evrópu um fiskeldi kemur í ljós að almennt er talið að þorskeldi komi til með að verða næsta stóra eldisgreinin á eftir laxeldi. Því er spáð að árið 2010 verði framleiðsla Evrópuþjóða á eldisþorski komin í um 175.000 tonn sem eru að markaðsvirði á um 880 milljónir evra. Því leggja framleiðendur mikla áherslu á að skilgreina og leysa þau vandamál sem geta haft áhrif á þróun iðnaðarins, en eitt af þeim vandamálum er kynþroski hjá eldisþorski,” segir Þorleifur.

Nokkuð hefur verið fjallað að undanförnu um verkefni sem Matís vinnur m.a. að og kallast Codlight, en það miðar m.a. að því að seinka kynþroska eldisþorsks með notkun sérstakra ljósa. Í dag og á morgun eru fundarhöld á Ísafirði í verkefninu.

Í frétt á vef BB á Ísafirði kemur fram að Matís ohf, ásamt samstarfsaðilum í Evrópuverkefninu Codlight-tech haldi verkefnisfund á Ísafirði dagana 2. og 3. maí. Verkefnið, sem unnið hefur verið að í Álftafirði auk Noregs og Skotlands, snýst um að nota hátækniljósabúnað til að koma í veg fyrir kynþroska hjá þorski í eldi. Í tilefni af fundinum mun samstarfsaðili Matís í verkefninu, Johnsons Seafarms kynna fyrirtæki sitt og framleiðslu.

Johnson Seafarms er eitt elsta eldisfyrirtæki Bretlandseyja og stærsta einstaka þorskeldisfyrirtæki í heiminum. Framleiðsla Johnson er um 2000 tonn af þorski á ári og spár fyrirtækisins gera ráð fyrir að árið 2010 verði framleiðsla á eldisþorski verði komin í um 15 þúsund tonn. Johnson Seafarms er þekkt á Bretlandseyjum fyrir vörumerkið “No Catch” – og í fyrirlestrinum mun Alan Bourhill, rannsókastjóri og velferðarfulltrúi fyrirtækisins fjalla um tilurð þessa vörumerkis og mikilvægi þess á markaðssetningu.

Samstarfsaðilar í Codlight-tech verkefninu eru auk Matís ohf sem sér um verkefnisstjórn: Hraðfrystihúsið Gunnvör, Álfsfell, Havsforsknings institutet í Bergen og Fjord Marin í Noregi, Stirling háskóli og Johnson Seafarms í Skotlandi, Landbúnaðarháskólinn í Uppsala í Svíþjóð ásamt Intravision Group í Noregi sem er framleiðandi ljósabúnaðarins.

Fyrirlesturinn hefst kl. 13 í dag, 2. maí í Þróunarsetrinu á Ísafirði og er öllum opinn.  Fyrirlesturinn er á ensku.

Árni Mathiesen fjármálaráðherra opnaði með formlegum hætti starfsstöð Matís (Matvælarannsóknir Íslands) og Humarhótel á Höfn í Hornafirði í dag. Við opnunina fengu ráðherra og Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís að gæða sér á ferskum leturhumri frá Humarhótelinu.

Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís sagði við opnunina að markmiðið með starfsstöð á Höfn væri að efla rannsóknastarf, skapa aðstöðu og vettvang til aukins samstarfs við atvinnulíf og stuðla að verðmætasköpun í samvinnu við matvælafyrirtæki á svæðinu.

Þá sagði Hjalti Vignisson bæjarstjóri á Höfn það mikilvægt fyrir svæðið að fá matvælarannsóknafyrirtæki eins og Matís til þess að efla þróunarstarf og stuðla að fjölbreyttara atvinnulífi.

Á Humarhótelinu, sem er samvinnuverkefni Matís, Frumkvöðlaseturs Austurlands, Sæplasts, Hafrannsóknarstofnunar og Skinney Þinganess, er hægt að geyma lifandi leturhumar sem er veiddur úti á Hornafjarðardýpi. Humarinn er fluttur lifandi á hótelið þar sem hann er geymdur við kældar aðstæður. Hann er svo fluttur lifandi á markað erlendis. Tilraunaverkefni um útflutning á lifandi leturhumri hefur staðið yfir undanfarin misseri og hefur humarinn nú þegar verið fluttur til Belgíu.

Verkefnið hefur því gengið afar vel en tekist hefur að fá allt að því þriðjung hærra verð fyrir lifandi humar frá Höfn heldur en frystan humar.

Mynd 1: Árni Mathiesen fjármálaráðherra og Sjöfn Sigurgísladóttir forstjóri Matís smakka á ferskum humri frá Humarhótelinu við opnun starfsstöðvar Matís á Höfn.

Mynd 2: Friðrik Friðriksson stjórnarformaður Matís og Árni Mathiesen fjármálaráðherra.

Mynd 3: Hjalti Vignisson bæjarstjóri á Höfn og Ari Þorsteinsson framkvæmdastjóri Frumkvöðlaseturs Austurlands.

Norræn nefnd um aðferðafræði sem tengist matvælum (NMKL) hefur gefið út leiðbeiningar um skynmat á matvælaumbúðum. Þær eru á sænsku og kallast Riktlinjer för sensorisk bedömning av livsmedelsförpackningar og meðal höfunda er Emilía Martinsdóttir, verkefnastjóri á Matís.

Norræn nefnd um aðferðafræði sem tengist matvælum (NMKL) er nefnd sem heyrir undir Norðurlandaráð og í henni sitja fulltrúar frá öllum Norðurlandanna. Fulltrúar Íslands í NMKL eru sex frá fjórum stofnunum eða fyrirtækjum og þar af eru þrír frá Matís. Það eru þau Franklín Georgsson, sviðsstjóri, Margrét Geirsdóttir, verkefnastjóri og Heiða Pálmadóttir, deildarstjóri. Nefndin er ein af nokkrum nefndum sem starfar á vettvangi er kallast Norrænn vettvangur um matvæli.

Eins og segir á vefsíðu Norðurlandaráðs þá er “markmiðið með samstarfi Norðurlanda í matvælamálum að vernda heilbrigði neytenda, koma í veg fyrir villandi merkingar og að hvetja til neyslu hollari matvæla.”

Hlutverk NMKL er m.a. að samræma aðferðir við prófun og mat á matvælum á Norðurlöndum, sem og að útbúa leiðbeiningabæklinga fyrir gæðaeftirlit á rannsóknarstofum sem tengjast matvælarannsóknum og í matvælaiðnaði.

Leiðbeiningarnar fjalla um skynmat á matvælaumbúðum, hvernig eigi að þjálfa dómara og hvernig eigi að framkvæma skynmatið. Við skynmat á umbúðum þarf að velja matvæli í skynmatsprófin og taka þarf tillit til eiginleika matvælanna, t.d. hvort um drykki, fitumikil eða fitulítil matvæli með lágt vatnsinnihald, mjölkurvöru o.s.fv. er að ræða Oft er gerð geymluþolsprófun þar sem matvælin eru geymd í viðkomandi umbúðum í ákveðinn tíma. Leiðbeiningarnar eru greinargóðar og ættu að nýtast bæði þeim sem framleiða umbúðir utan um matvæli og matvælaframleiðendum. Leiðbeiningarnar eru á sænsku en unnið er að því að þýða þær á ensku.

Sem fyrr segir er Emilía Martinsdóttir, verkefnastjóri á Matís, einn höfunda leiðbeininganna, en annar íslenskur höfundur er Ása Þorkelsdóttir, en hún starfaði um árabil á Rf.  Nánari upplýsingar veitir Emilía í síma 422 5032, en hún hefur um árabil verið í fararbroddi í notkun skynmats í matvælaiðnaði hér á landi.

Matís auglýsir eftir nokkrum starfsmönnum á Vestfjörðum og í Reykjavík. Á Vestfjörðum er auglýst eftir verkefnastjóra Aflakaupabanka, sérfræðingi við sértækar mælingar og verkefnastjóra á sviði vinnslutækni.

Þá er einnig auglýst eftir tveimur aðstoðarmönnum á örverurannsóknarstofu og efnarannsóknarstofu.

Nánari upplýsingar um störfin er að finna hér.

Nokkur hundruð lifandi leturhumrar frá Íslandi, sem fluttir voru á sjávarútvegssýninguna European Seafood Exposition í Brussel í Belgíu, vöktu mikla athygli sýningargesta.

Humrarnir, sem voru veiddir á Hornarfjarðardjúpi, voru fluttir fyrst á humarhótelið, sem er rekið á vegum Matís (Matvælarannsókna Íslands) og Frumkvöðlaseturs Austurlands. Þar voru þeir kældir áður en þeir voru fluttir út með Icelandair Cargo til Brussel. Humrarnir voru svo fluttir á bás fyrirtækisins OOJEE. Humranir þykja vænir að stærð en þeir eru um 100 gr. að þyngd að meðaltali.

Veiðar og flutningur á lifandi humri frá Hornafirði er hluti af tilraunaverkefni Matís, Frumkvöðlasetus Austurlands og Skinney Þinganess. Það er styrkt af AVS rannsóknasjóðnum.

European Seafood Exposition sýningin í Brussel hófst sl. þriðjudag og lýkur í dag, 26. apríl. Í raun er um að ræða tvær sýningar á sama stað: European Seafood Exposition, þar sem sýndar eru sjávarafurðir og Seafood Processing Europe með vélum, tækjum, þjónustu og öðrum búnaði fyrir sjávarútveg.

Á myndinni eru f.v.: Guðmundur Gunnarsson, Matís, Ari Þorsteinsson, framkvæmdastjóri Frumkvöðlaseturs Austurlands, og Karl Jóhannesson, OOJEE.

Í gær var fyrirtækið Verið Vísindagarðar ehf. kynnt á opnum fundi á Sauðárkróki. Eitt af meginmarkmiðum Versins er að stuðla að uppbyggingu atvinnulífs, efla rannsóknir og námsframboð og auka verðmætasköpun í samvinnu við fyrirtæki á svæðinu.

Á kynningarfundinum sagði sjávarútvegsráðherra, Einar K. Guðfinnsson, að Verið Vísindagarðar væri farsæl leið til uppbyggingar atvinnulífs á svæðinu, einkum í matvælaiðnaði. Hann sagði að ráðuneytið hafði lagt sig fram um að fjölga sérfræðistörfum hjá stofnunum ráðuneytisins á landsbyggðinni, en þeim hefði fjölgað um 25 síðustu misseri og álíka fjöldi hið minnsta væri fyrirsjáanlegur. Í ræðu sinni lagði ráðherrann áherslu á mikilvægi þess að fjölga atvinnutækifærum fyrir háskólamenntað fólk á landsbyggðinni og sömuleiðis námsmöguleikum og sagði að stofnun Versins Vísindagarða væri liður í því.

Fyrirtækið Verið Vísindagarðar ehf var stofnað fyrr á þessu ári og mun annast rekstur kennslu og rannsóknaraðstöðu í formi vísindagarða í tengslum við Háskólann á Hólum, Matís (Matvælarannsóknir Íslands), FISK Seafood og fleiri aðila. Félagið stefnir að enn frekari uppbyggingu á því sviði með því að skapa aðstöðu og vettvang til aukins samstarfs atvinnulífs, innlendra og erlendra háskóla og rannsóknaraðila.

Verið Vísindagarðar eru í dag reknir í um 1.500 fermetra húsnæði að Háeyri 1, en þar er Háskólinn á Hólum með aðstöðu fyrir kennslu og rannsóknir í fiskeldi, fiskalíffræði, sjávar- og vatnalíffræði. Þá er Matís með starfsemi þar fyrir fyrirtækið Iceprotein, sem framleiðir prótein úr fiskafskurði. Sjávarútvegsráðherra sagði á kynningarfundinum að þátttaka Matís í rannsóknar- og þróunarstarfi í Verinu hefði það m.a. að markmiði að búa í haginn fyrir atvinnulífið og stuðla að frekari fjárfestingu og atvinnusköpun. Það sama ætti einnig við um starfsemi rannsóknastofnana sem heyrðu undir sjávarútvegsráðuneytið víða um landið.

Vísindagarðar, eins og þeir sem hafa verið teknir í notkun á Sauðárkróki, hafa verið stofnaðir við fjölmarga háskóla erlendis því reynslan sýnir að slík starfssemi sé öflug leið til að efla byggðir og samfélög með víðtæku háskólastarfi í nánu samstarfi við fyrirtæki, stofnanir og sveitarfélög.

Vegna mikils áhuga þeirra sem koma að Verinu og fleiri þá eru þegar uppi áform um bæta verulega við núverandi húsnæði; svo sem rannsóknaraðstöðu og frekari vinnuaðstöðu fyrir kennara, nemendur og rannsóknarfólk.

Gísli Svan Einarsson hefur verið ráðinn framkvæmdastjóri Versins, en hann starfaði áður sem útgerðarstjóri hjá FISK Seafood á Sauðárkróki. Gísli veitir allar nánari upplýsingar í síma: 825 4409.

Miðvikudaginn 25. apríl milli kl. 16-18 verður opið hús í Verinu-Þróunarsetrinu v/höfnina á Sauðárkróki þar sem ýmis nýsköpunarverkefni, sem unnið er að á svæðinu verða kynnt. Tilefnið er stofnun nýs fyrirtækis sem nefnist Verið Vísindagarðar ehf.

Verið var formlega opnað þ. 7. mars í fyrra í húsnæði FISK Seafood við höfnina á Sauðárkróki. Þróunarsetrið er samstarfsverkefni Matís, Háskólans á Akureyri, Háskóla Íslands, FISK Seafood og Hólaskóla og lögðu iðnaðar- og sjávarútvegsráðuneytin sameiginlega tæpl. 10 milljónir króna til verkefnisins við opnun þróunarsetursins.

Nú hefur verið stofnað sérstakt fyrirtæki Verið Vísindagarðar ehf til þess að annast kennslu- og rannsóknaraðstöðu í þróunarsetrinu.

Flest áhugafólk um matargerð kannast við Nouvelle cuisine eða Haute cuisine sem öðlaðist vinsældir í Frakklandi á 8. áratug síðustu aldar, þar sem áhersla var lögð á léttan og hollan mat, t.d. mikið af grænmeti og léttar sósur í stað hinnar hefðbundnu, þungu frönsku matargerðar með hveitisósum og tilheyrandi rjómanotkun. Nú er komið að norrænni matargerð að ganga í endurnýjun lífdaga.

Verkefnið Ný norræn matvæli, matargerð, matur var sett á fót af Norrænu ráðherranefndinni haustið 2006 og er markmið þess að efla norræna matarmenningu og gera hana sýnilegri. Verkefnið á að skapa sameiginlegan skilning á norrænum hráefnum og sýn fyrir þróun í norrænni matarmenningu. Verkefnið á að styrkja sýnina og skapa hefð um vörumerkið “Ný norræn matvæli” sem byggir á hollum og margvíslegum norrænum hráefnum.

Að sumu leyti má segja að “Ný norræn matargerð” byggi á svipuðum grunni og nouvelle cuisine, þ.e. að þróa norræn gildi innan norrænnar matarmenningar og hefða, matargerðar, hráefna, ferðamennsku, heilsu og hollustu, atvinnusköpunar, hönnunar og verðmætasköpunar í matvælaframleiðslu.

Skapa á samvinnu milli norrænu landanna um starfsemi sem viðkemur norrænum mat og matarmenningu. Með verkefninu vill Norræna ráðherranefndin styðja alls konar starfssemi sem hjálpar til við jákvæða þróun norrænna matvæla.Sérstakur stýrihópur var stofnaður til að vinna verkefninu brautargengi og af hálfu Íslands sitja í honum Emilía Martinsdóttir frá Matís og Laufey Haraldsdóttir frá ferðamáladeild Hólaskóla.

Að sögn Emilíu hefur m.a. verið rætt innan stýrihópsins um aðgerðir til að auka útflutning matvæla og styðja innlenda matvælaframleiðslu og einnig að skilgeina þurfi ”Ný norræn matvæli” með tilliti til ólíkra matvælahefða hinna einstöku Norðurlanda og skapa jákvæða ímynd meðal Norðurlandabúa. Þá þurfi að hvetja til nýsköpunar í norrænni matvælaframleiðslu og stuðla að framleiðslu heima í héraði sem byggir á hráefni á hverjum stað. NNM þýðir ”ný norræn matvæli” bæði sem hversdagsmatur, veislumatur og útflutningur á matvælum. Auglýst verður eftir verkefnum á sviði norrænnar matvælaframleiðslu m.t.t matargerðar og norrænnar hönnunar og ferðamennsku.

Norræna ráðherranefndin hefur nú auglýst eftir fyrstu styrkumsóknum eða tillögum í verkefni sem NNM styður á árinu 2007. Verkefni sem NNM styður eru til eins árs í senn og tekið er fram að NNM styður ekki rannsóknir. Umsóknarfrestur fyrir verkefnishugmyndir er til 11. maí. Styrkir á bilinu 100.000-500.000 DKK verða veittir sem þýðir að alls verða veittir styrkir í 8-10 verkefni árið 2007.

Áherslan er á sýnileika og samvinnu í formi tengslaneta. Áherslusvið í þessum fyrstu verkefnum eru staðbundin framleiðsla og dreifing, matreiðsla og matargerð og norræn hönnun tengd matvælum Styrkur verður veittur fyrir 50% af heildarkostnaði verkefna og styrkur verður greiddur vegna til útlagðs kostnaðar en ekki til launa eða yfir stjórnunarkostnaðar. Þátttakendur þurfa að vera frá a.m.k. þremur Norðurlandanna.

Meiri upplýsingar á vef Norrænu ráðherranefndarinnar

Umræða um velferð dýra og umhverfisvæna matvælaframleiðslu hefur færst í aukana á undanförnum árum. Umræðan tekur á sig ýmsar myndir og blandast þar inn í ólíkustu baráttumál, eins og nýlegar fréttir frá Bretlandi um þrýsting hvalveiðiandstæðinga á verslanakeðjur um að selja ekki fisk frá ákveðnum íslenskum fyrirtækjum vitnar t.d. um.

Þessi umræða er reyndar dálítið afstæð þar sem stór hluti mannkyns hefur ekki efni á því að velta vöngum yfir því hvort þau dýr sem lögð eru til munns hafi þjáðst eða ekki fyrir slátrun. Slíkar samviskuspurningar eru því fyrst og fremst munaður ríkra þjóða. En þessar vangaveltur eru staðreynd engu að síður og munu trúlega hafa sífellt meiri áhrif á neysluhegðun á mikilvægum mörkuðum Íslendinga á komandi árum.

Í fiskeldi hefur verið lögð áhersla á að koma á ýmsum reglugerðum varðandi eldið og eitt af þeim sjónarmiðum sem hafa verið í umræðunni er einmitt dýravelferð í eldisframleiðslu. Það er því mikilvægt að kanna hvort mismunandi meðferð á fiski í tengslum við dýravelferð hafi í raun áhrif á gæði afurðarinnar. Ef sú er raunin gæti það haft áhrif á neytendur.

Haustið 2006 fór fram viðamikil rannsóknin sem var hluti af þátttöku Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins (nú Matís, ohf) í SEAFOODplus verkefninu sem styrkt er af ESB. Markmiðið var að kanna hvort eldisþorskur, sem framleiddur var með sérstöku tilliti til dýravelferðar annarsvegar, og hinsvegar framleiddur á hefðbundinn hátt, hefðu mismunandi gæðaeinkenni. Einnig var gerð neytendakönnun til að kanna hvort neytendur hefðu mismunandi smekk fyrir þessum afurðum og hvort mismunandi upplýsingar um eldið hefðu áhrif á það hvernig neytendum hugnaðist afurðirnar.

Í nýjasta tbl. Rannísblaðsins fjölluðu tveir af aðstandendum rannsóknarinnar, þær Emilía Martinsdóttir og Kolbrún Sveinsdóttir um rannsóknina. Í stuttu máli má segja að niðurstöðurnar bendi til að ef neytendur vissu ekki hvort eldisfiskurinn hafði verið alinn með sérstöku tilliti til velferðar fisksins eða ekki, þá hafi þeim frekar geðjast eldisþorskur sem alinn var á hefðbundinn hátt.

Það sýndi sig hins vegar að þegar neytendur fengu upplýsingar um eldisaðferðirnar þá kusu þeir heldur þann fisk sem alinn var m.t.t. velferðar fisksins og fannst eðlilegt að fiskur sem alinn væri við slíkar aðstæður væri dýrari en hefðbundinn eldisfiskur.

Þessar niðurstöður benda til að merkingar matvæla og hvaða upplýsingar eru gefnar á umbúðum skipti máli fyrir neytendur. Þær benda einnig til þess að fólk noti ekki eingöngu hefðbundin skynfæri er það metur fæðuna, heldur borðar einnig “með hjartanu.”

Nýlega var einnig umfjöllun um þetta efni á vef SEAFOODplus

Grein í Rannísblaðinu