Flokkur: Fréttir

Þriðjudaginn 3. október n.k. mun Runólfur Guðmundsson verja meistaraverkefni sitt, ,,Ákvarðanataka og bestun í sjávarútvegi”.  Vörnin fer fram í húsnæði Verkfræðideildar Háskóla Íslands (VRII), Hjarðarhaga 6, stofu V-158 og hefst kl. 13.45. 

Meistaraverkefnið er hluti af verkefninu ,,Vinnsluspá þorskafla” sem styrkt hefur verið af AVS og rannsóknasjóði Rannís. Markmiðið með meistaraverkefninu var að greina gögn sem safnað hefur verið sl. 5 ár um flakanýtingu, hringorma og los og sýna hvernig er hægt að nota þá þekkingu sem skapast hefur til að auka hagnað sjávarútvegsfyrirtækja. Í verkefni sínu þróaði Runólfur bestunarlíkan af ákvarðanatöku í útgerðarfyrirtæki og sýnir hann með því hvernig hægt er að notast við gögn og aðferðafræði af þessum toga við stýringu á sjávarútvegsfyrirtæki.

Leiðbeinendur Runólfs voru þeir Páll Jensson, prófessor við Véla- og iðnaðarverkfræðiskor HÍ, Sigurjón Arason dósent við Raunvísindadeild og Sveinn Margeirsson doktorsnemi við HÍ og DTU. Prófdómari er Snjólfur Ólafsson, prófessor við Hagfræði- og viðskiptadeild HÍ.

Allir eru velkomnir!

Dagana 21-22 september s.l. var haldinn á Rf fundur í Evrópuverkefninu Chill-on, sem er stórt samþætt verkefni sem hófst nú í sumar. Verkefnið er styrkt af ESB og nemur styrkurinn alls um 9,8 milljónir Evra og er umfang þess alls um 15,1 m. Evra eða um 1,4 miljarðar íslenskra króna.

Rf stýrir einni af fjórum meginrannsóknarstoðum Chill-on verkefnisins auk þess að vera þáttakandi í fleiri verkþáttum þess. Fundurinn á Rf var í þeim rannsóknarhópi sem Rf stýrir og fjallar um kælitækni og flutninga á viðkvæmum matvælum eins og ferskum fiski og hvernig megi auka öryggi og gæði afurða með nýrri tækni.

Á vefsíðu verkefnisins kemur m.a. fram að markaðssvæði Evrópusambandsins sé annar stærsti markaður í heimi fyrir fersk og frosin matvæli og að viðskipti með kæld og frosin matvæli aukist um meira en 10% á ári. Þar segir einnig að fiskur sé í þriðja sæti af þeim matvælum sem mest sé neytt af í Evrópu og vegna þess hve ferskur fiskur sé viðkvæm vörutegund hafi verið ákveðið að rannsaka allt sem viðkemur gæðamálum og rekjanleika í birgðakeðju og flutningum með kældan og frystan fisk í verkefninu.

Rannsóknir Rf í verkefninu snúa að mestu að fiskafurðunum og aðferðum til að auka geymsluþol og öryggi þeirra, en samstarfsverkefni af þessari stærð opnar fyrir ýmsa nýja möguleika og þekkingarflæði hingað heim.

Í Chill-on verkefninu verður jafnframt unnið að þróun sömu þátta fyrir kjúklingaafurðir og birgðaleiðir slíkra afurða til Evrópu. Má í þessu sambandi geta þess að frá Brasilíu eru t.d. flutt um 250 þús tonn árlega af kjúklingabringum til markaða í Evrópu. Í Chill-on verkefninu eru alls 24 þátttakendur frá Evrópu og fjarlægum löndum s.s. Kína, S-Ameríku, en þátttakendur á fundinum í Reykjavík, fyrir utan vísindamenn frá Rf, komu frá Ísrael, Tyrklandi, Spáni, og Þýskalandi.

Verkefnisstjóri í Chill-on fyrir hönd Rf er dr. Sigurður Bogason:

Upplýsingar um verkefnið fást hjá Matís, matis@matis.is 

Í síðustu viku var haldinn tveggja daga fundur hér á Rf í einum hluta SEAFOODplus klasaverkefnisins. Um er að ræða verkefnið Seabac, sem er eitt af fjórum flokkum sem heyra undir þriðju stoð (3.rd pillar) Sfplus.

Fullt heiti Seabac er Seafood: Enhanced assessment of bacterial associated contamination og verkefnastjóri þess er dr. Rachel Rangdale frá The Centre for Environment, Fisheries & Aquaculture Science (CEFAS) í Bretlandi.

Að sögn Sigrúnar Guðmundsdóttur, sem starfar að þessu verkefni fyrir hönd Rf og skipulaði fundinn hér í Reykjavík var um venjubundinn verkefnafund að ræða. “Við erum að vinna að því að þróa aðferðir til þess að finna sjúkdómsvaldandi Vibrio spp. í skelfiski. Við notum bæði PCR aðferðir og svo kallaðar “hybridization” aðferðir,” segir hún. Sigrún segir að einnig sé unnið að því að þróa  PFGE aðferð til þess að bera saman skyldleika V. parahaemolyticus stofna sem hafa fundist.  

Á fundinn mættu þátttakendur frá Bretlandi, Frakklandi, Ítalíu, Portúgal og Íslandi. Þáttakandi frá Spáni sá sér ekki fært að mæta á fundinn.

Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins (Rf) er að leita að fólki til að taka þátt í neytendakönnunum á fiski. Kannanirnar verða gerðar um miðjan október og standa fram í nóvember næstkomandi.

Um er að ræða tvær kannanir:

1) könnun sem fer fram á Rf fimmtudaginn 19. október og er þá óskað eftir fólki, 18 ára og eldri, til að koma til okkar á Skúlagötu 4 þann dag og smakka fisk,

2) könnun þar sem fólk fær fisk með sér heim til matreiðslu alls 6 sinnum yfir 6 vikna tímabil (alla þriðjudaga) frá 17. október til 21. nóvember. Hér erum við að leita að fjölskyldum, þar sem a.m.k 2 eru 18 ára eða eldri.

Frekari upplýsingar og skráning þátttöku:

fisk@rf.is  og í síma: 530 8667

Tveir starfsmenn tóku til starfa á Rf fyrr í þessum mánuði, annar í Reykjavík en hinn á Höfn í Hornafirði. Björn Þorgilsson mun starfa á Umhverfis- og gæðasviði Rannsóknarsviðs Rf og Guðmundur Heiðar Gunnarsson á Höfn í Hornafirði.

Björn Þorgilsson mun einkum starfa vinna við gagnagrunna og áhættumat á Umhverfis og gæðasviði Rannsóknarsviðs Rf. Hann lauk M.Sc. prófi í eiturefnafræði frá Medical College of Wisconsin, í Milwaukee, Bandaríkjunum árið 2000. Síðustu fjögur ár var Björn starfsmaður  Hafrannsóknastofnunar og starfaði hjá Rannsóknastofu í stofnerfðafræði, Keldnaholti.

Guðmundur Heiðar Gunnarsson heitir starfsmaður í nýrri starfstöð Rf á Höfn í Hornafirði.  Þetta er önnur af nýjum starfstöðvum Rf, en fyrr á árinu var starfstöð Rf á Sauðárkróki opnuð og starfar Rf því nú á sex stöðum á landinu, fyrir utan Reykjavík.  Guðmundur er lífefnafræðingur að mennt, tók BS próf í lífefnafræði við Háskóla Íslands 1997 og lýkur bráðlega doktorsnámi við Læknadeild H.Í.   Guðmundur hefur aðstöðu í Nýheimum, Litlu brú 2 á Höfn, glæsilegu húsnæði sem vígt var árið 2002 og hýsir ýmsa starfsemi. 

Föstudaginn 22. sept. stendur Rannís fyrir s.k. Vísindavöku – – stefnumóti við vísindamenn í Listasafni Reykjavíkur við Tryggvagötu. Rf verður með og ætlar að kynna hvernig hægt er að nota skynfærin í vísindum.

Eins og fram kemur á vef Rannís er markmiðið með Vísindavökunni að vekja áhuga almennings á vísindum og auka vitund um starf vísindamanna og mikilvægi þeirra.

Vísindavakan verður sem fyrr segir haldin föstudaginn 22. september og stendur frá kl. 18 – 21. Vísindavakan verður með áþekku sniði og í fyrra, en þá tóku þátt vísindamenn frá fyrirtækjum, rannsóknastofnunum og háskólum og um 700 gestir komu í heimsókn.

Á Vísindavökunni verður áhersla lögð á að setja vísindamanninn sjálfan í forgrunninn með því að gera vísindafólkið sýnilegt og aðgengilegt almenningi. Á vökunni fær vísindafólk tækifæri til að koma rannsóknum sínum og niðurstöðum á framfæri á auðskiljanlegan og skemmtilegan hátt enda á Vísindavakan á að höfða til almennings, jafnt ungra sem aldna.

Yfirskrift kynningar Rf verður “Skynfærin sem mælitæki í vísindum” og verður þar m.a. kynnt skynmat, en í skynmati eru skynfæri mannsins, þ.e. sjón-, lyktar-, bragð-, heyrnar- og snertiskyn notuð til að meta gæði matvæla. Einnig verður kynnt verkefni sem Rf hefur unnið að í samvinnu við fleiri aðila og nefnist Viðhorf og fiskneysla ungs fólks: Bætt ímynd sjávarafurða.

Ókeypis er á Vísindavökuna og aðgangur öllum heimill og er ástæða til að hvetja fólk til að kíkja í Listasafn Reykjavíkur n.k. föstudagskvöld.

Rf hefur fest kaup á tækjabúnaði sem vonast er til að geti opnað fyrir möguleika á nýjum rannsóknarverkefnum, bæði innlendum og erlendum. Stefnt er að því að byggja upp nýtt rannsóknarsvið á Rf í kringum tækjabúnaðinn og hefur erlendur sérfræðingur verið ráðinn til að leiða það starf.

Um er að ræða tvö ný tæki, þ.e.a.s. Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometer (ICP-MS) tæki og vökvagreini (HPLC ) sem hægt er að nota sitt í hvoru lagi. ICP-MS tækið verður m.a. notað til að mæla ólífræn snefilefni og hefur tækið ýmsa kosti fram yfir eldri aðferðir, eins og t.d. mælingar á atómgleypni (AA) með logatæki og grafítofni. Nýja tækið býður upp á mun fljótvirkari aðferð þegar skoða á mörg efni í hverju sýni og með þessari aðferð eru greiningarmörk snefilefnanna almennt mun lægri en hjá eldri aðferðum.  

Hægt er að tengja vökvagreini (HPLC) framan við ICP-MS tækið og er þá komin HPLC-ICP-MS tækjasamstæða.

Að sögn Helgu Gunnlaugsdóttur, deildarstjóra á Rannsóknarsviði Rf, er markmiðið að byggja upp nýtt rannsóknarsvið innan ólífrænna snefilefnagreininga, sem felst í rannsóknum og mælingum á formgreiningu mismunandi efnaforma málma í matvælum og verður HPLC-ICP-MS tæknin m.a. notuð í þessum rannsóknum. Ástæða þess að formgreining málma telst sérstakt rannsóknarsvið er sú að mismunandi efnaform málma hafa mismunandi eiturvirkni. Það sem drífur framþróun á þessu sviði snefilefnagreininga áfram tengist áhyggjum yfirvalda af eiturvirkni  tiltekinna efnaforma málma í matvælum og áhrifum  þeirra á heilsu manna.

Í mars s.l. var ráðinn sérfræðingur, Dr Ernst Schmeisser frá Austurríki, og mun hann leiða uppbygginguna á þessu nýja rannsóknarsviði hjá Rf. Dr Schmeisser hefur áður fengist við  fromgreiningar t.d. á arseni með HPLC-ICP-MS  í lífrænum sýnum.

Hér má lesa nánar um ICP-MS tækið

Í dag var tilkynnt um stofnun nýs hlutafélags, Matís ohf, en í því sameinast þrjár ríkisstofnanir, Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, Matvælarannsóknir Keldnaholti (MATRA) og loks Rannsóknastofa Umhverfisstofnunar. Frá þessu er greint á vef sjávarútvegsráðuneytisins.

Um næstu helgi, 15. – 17. sept. verður slegið upp mikilli fiskiveislu á um 80 veitingastöðum út um allt land, og er ætlunin að hvetja bæði unga og aldna til að fara út að snæða sjávarafurðir meðan á hátíðinni stendur. Um er að ræða sérstakt átaksverkefni á sjávarútvegsráðuneytisins í samstarfi við Klúbb matreiðslumeistara á Íslandi. Óhætt er að hvetja landsmenn til að skella sér í fjörið!

Á Dalvík hefur Fiskidagurinn mikili þegar náð að festa sig rækilega í sessi og hefur á fáeinum árum náð að verða ein helsta bæjarhátíð sem haldin er hér á landi og þar hefur verið boðið upp á fisk eins og gestir og gangandi hafa getað í sig látið. Hátíðin Fiskirí er þó ekki bæjarhátíð heldur átaksverkefni á landsvísu, sem hefur þann tilgang að efla neyslu fisks hér á landi.

Líkt og fram kemur í viðtali við Einar K. Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra í tilefni af Fiskirí-hátíðinni, þá sýna rannsóknir að neysla á fiski hefur farið minnkandi hér á landi undanfarin ár og þá aðallega á meðal unga fólksins. Vegna þessarar þóunar hafi “sjávarútvegsráðuneytið því ákveðið að efna til sérstaks átaksverkefnis um miðjan september undir nafninu Fiskirí. Ætlunin er að vekja athygli landsmanna á öllum aldri á því hversu hollur og góður fiskurinn er og gera fólki ljóst að það getur verið bæði einfalt og fljótlegt að matreiða fisk.”

Þess má geta í þessu sambandi að Rf hefur að undanförnu unnið að sérstöku verkefni í samvinnu við Rannsóknastofu í næringarfræði, Félagsvísindastofnun og SH- þjónustu sem ætlað er að finna leiðir til að efla áhuga ungs fólks á fiski sem heilnæmum kosti.  Verkefnið nefnist Viðhorf og fiskneysla ungs fólks: Bætt ímynd sjávarafurða.

Á vefsíðunni er hægt að lesa meira um þetta þarfa átak og þau veitingahús sem þátt taka í verkefninu.

Nýlega kom út bókin Seafood research from fish to dish- Qality, safety and processing of wild and farmed fish, sem hefur að geyma fjölda samantekta (abstrakta) frá 35. fundi WEFTA-samtakanna sem fram fór í Antwerpen í Belgíu dagana 19.-22. september 2005. Starfsfólk Rf kemur nokkuð við sögu í þessari stóru bók.

Það er vísindaritaforlagið Wageningen Academic Publishers í Hollandi sem gefur ritið út, sem er mikið að vöxtum eða 567 bls. Bókinni er skipt í átta mislanga kafla, sem fjalla um viðfangsefni á borð við gæði eldisfisks, þekkingu og væntingar neytenda sjávarafurða, fullnýtingu sjávarafla o.fl.

Sérfræðingar Rf voru aðal- eða meðhöfundar í eftirfarandi erindum sem flutt voru á ráðstefnunni: 

• Capelin oil for human consumption  
• Quality seafood 
• Evaluation of antioxidant activities in by-product hydrolysates, fractionation and concentration of active molecules using seperation technologies (ultra- and nanofiltartion technologies
• Effect of catch location, season and quality defects on value of Icelandic cod (Gadus morhua) products  

Vísindamenn frá Rf hafa tekið virkan þátt í samstarfi WEFTA-samtakanna nánst frá upphafi. Hægt er að skoða efnisyfirlit bókarinnar á vefsíðu Wageningen Academic Publishers og jafnframt panta bókina fyrir þá sem áhuga hafa á að eignast hana.