Fréttir

Alþjóðleg rannsókn – heilindi í viðskiptum með sjávarfang

Undanfarna daga hefur átt sér stað mikil umræða um heilindi í viðskiptum með sjávarfang. Upphaf umræðunnar má rekja til málstofu sem Matís hélt miðvikdaginn 16. mars en þar var greint frá niðurstöðum alþjóðlegrar rannsóknar sem Matís er þátttakandi í.

Rannsóknin nær til tegundagreininga á fiski, hvort fisktegund, sbr. niðurstöður erfðarannsókna, sé í samræmi við það sem gefið er upp, og eru yfir 40 aðilar sem taka þátt um alla Evrópu. Rannsóknin er ekki hluti af matvælaeftirliti landanna þar sem rannsóknirnar fara fram heldur er um að ræða upplýsingaöflun og stöðumat á hvernig þessum málum er háttað í mismunandi ríkjum Evrópu.

Í íslenska hluta rannsóknarinnar, sem ekki er lokið, kom meðal annars fram að um 30% allra sýna sem tekin hafa verið á veitingastöðum innihéldu annan fisk en tilgreint var á matseðli, eins og fram hefur komið í frétt Matís.

Svipaðar rannsóknir hafa verið framkvæmdar áður. Til að mynda hefur Oceana (www.oceana.org) rannsakað tegundasvik á fiski í 21 fylki í Bandaríkjunum. 1200 sýni voru rannsökuð og í 33% tilfella voru aðrar fisktegundir í pakkningum en merkingar sögðu til um. Oceana rannsakaði einnig hvernig málin stæðu á veitingastöðum í Brussel og í mötuneytum stofnana Evrópusambandsins. Í Brussel var um að ræða aðra tegund en fram kom á matseðli í 31,8% tilfella.

Það er mikið hagsmunamál að heilindi séu viðhöfð í viðskiptum með mat, hvort sem það er fiskur eða önnur matvæli. Það er hagsmunamál fyrir framleiðendur, söluaðila, neytendur og ekki síst þau lönd sem keppa um markaðshlutdeild á alþjóðlegum mörkuðum.

Íslendingar byggja afkomu sína að verulegu leyti á útflutningi á fiski og fiskafurða og á sama tíma og við bendum á hreinleika og heilnæmi okkar fisktegunda, eru ódýrari og óheilnæmari tegundir settar til höfuðs okkar, en undir fölsku flaggi. Eitt þessara dæma er þegar ódýr hvítfiskur er seldur sem þorskur úr Norður-Atlantshafi. Verðmunurinn getur verið mjög mikill og leitt af sér lægra verð fyrir þorskinn og þorskafurðir. Marine Stewardship Council (MSC, www.msc.org/) hefur bent á að hefðbundið verð fyrir brauðaðan pangasíus sé um fjórar evrur á hvert kg þegar verðið á þorski geti verið um 25 evrur á hvert kg.

Því má ljóst vera að heilindi með sjávarfang er mikið efnahagslegt hagsmunamál fyrir alla Íslendinga og mikilvægt að taka umræðuna um tegundasvindl föstum tökum.

Fréttir

Heilindi í viðskiptum með sjávarfang til rannsóknar

Heilindi og traust neytenda er ein af megin áskorunum nútíma viðskipta með matvæli, ekki síst í kjölfar hneykslismála á borð við svokallað „hrossakjötsmál“, en á undanförnum árum hafa komið upp fjöldi tilvika á alþjóðlega vísu þar sem milliliðir og neytendur eru blekktir í viðskiptum með sjávarfang.

Dæmi um slíkar blekkingar eru þegar ódýrar tegundir eru seldar sem dýrari, frystar afurðir seldar sem ferskar, efnum bætt í afurðir til að auka þyngd, breyta útliti, lengja líftíma eða fela að varan sé skemmd án þess að þeirra sé getið í innihaldslýsingu, tegundir í útrýmingarhættu eru seldar undir fölsku flaggi o.s.frv.

Síðastliðinn miðvikudag stóð Matís fyrir málstofu um hvernig erfðatækni getur nýst við að tryggja heilindi í viðskiptum með sjávar- og fiskeldisafurðir. Málstofunni var skipt upp í fjóra hluta, þar sem hver hluti hófst með stuttum inngangi um afmarkað umfjöllunarefni og í framhaldi voru svo almennar umræður. Kynningar sem fylgdu inngangi hvers hluta má nálgast hér að neðan.

  1. Aðferðir til að fylgjast með og sannreyna innihald fóðurs fyrir fiskeldi
  2. Aðferðir til að greina óæskilegar örverur í sjávarfangi
  3. Erfðafræðilegar aðferðir til að tegundagreina og rekja uppruna 
  4. Kröfur markaða og hagnýting erfðaupplýsinga með tilliti til regluverks og efnahagslegra áhrifaþátta

Málstofan var vel sótt, þar sem á fimmta tug hagaðila víðsvegar úr virðiskeðju sjávarafurða mættu á fundinn og spunnust upp mjög góðar umræður. Var samdóma álit þátttakenda að hér væri um að ræða mikið hagsmunamál fyrir íslenska matvælaframleiðendur.

30% sýna sem starfsmenn Matís tóku á tíu veitingastöðum í Reykjavík sýndu að ekki var um þá fisktegund að ræða sem pöntuð hafði verið af matseðli.

Í fyrirlestri Jónasar R. Viðarssonar, fagstjóra hjá Matís, kom fram að rannsóknir á tegundasvikum (mislabelling) í viðskiptum með sjávarfang í Evrópu og Bandaríkjunum sýna að um þriðjungur af seldum fiski er af annarri tegund en staðhæft er á pakkningum eða matseðli. Vandamálið er mismikið eftir tegundum og sölustöðum, þar sem tegundir eins og túnfiskur og glefsari (e. snapper) eru í mikilli áhættu að vera skipt út fyrir aðrar tegundir án þess að um það sé upplýst. Atlantshafsþorskur er einnig ofarlega á listanum. Tegundasvik virðast sérstaklega algeng á Sushi veitingastöðum og á veitingastöðum sem selja brauðaðan fisk, til dæmis „fish & chips“.

Matís er þátttakandi í alþjóðlegum rannsóknum, FoodIntegrity, Authenticate og Authent-Net, þar sem m.a. er safnað sýnum á íslenskum veitingahúsum og í kjölfarið kannað með erfðatækni hvort sýni séu í samræmi við það sem tilgreint er á matseðli. Ávallt er leitað staðfestingar hjá starfsfólki veitingastaðar um tegund fisks. Rannsóknaverkefnin eru enn í gangi, en af þeim 27 sýnum sem þegar hafa verið greind eru átta sem ekki voru í samræmi við matseðil.

Nánari upplýsingar veitir Jónas

Fréttir

Haftengd nýsköpun – nýtt nám!

Matís er samstarfsaðili að nýrri námslínu í haftengdri nýsköpun sem kennd verður í Vestmannaeyjum haustið 2016. Í nýju námi er áhersla lögð á samspil nýsköpunar, viðskipta og sjávarútvegs og þar með á tækifæri og möguleika til sköpunar og atvinnu í faginu. Sannkallað menntaævintýri í Eyjum í eitt ár sem leiðir af sér diplóma gráðu og grunn til áframhaldandi náms fyrir þá sem vilja nema meira. Frábært tækifæri til menntunar í nánu samstarfi við atvinnulífið og þar á meðal okkur.

Um er að ræða diplómanám (84 ECTS) sem þjálfar nemendur í að nýta þekkingu viðskipta- og sjávarútvegsfræða til að vinna að raunhæfum verkefnum. Kennsla fer fram í Vestmannaeyjum og er áhersla lögð á sterk tengsl við atvinnulífið. Námið er samstarfsverkefni Háskólans í Reykjavík og Háskólans á Akureyri en

Mikillar fagþekkingar og kunnáttu er krafist í íslenskum sjávarútvegi. Velgengni atvinnugreinarinnar byggist á öflugri virðiskeðju sem nær allt frá veiðum til markaðssetningar og sölu erlendis. 

Að námi loknu hlýtur nemandi diplómagráðu sem nýtist á vinnumarkaði og getur jafnframt fengið einingar metnar í áframhaldandi nám við HR eða HA. 

Raunverkefni

Nemendur vinna styttri og lengri verkefni sem snúa meðal annars að vinnslutækni, skráningu, ferlum, markaðsmálum og mannauðsstjórnun.

Þátttaka í tímum

Sérfræðingar og stjórnendur fyrirtækja taka virkan þátt í kennslustundum með því að deila reynslu sinni og fagþekkingu.

Samvinna í verkefnum

Nemendur vinna verkefni í samstarfi við fyrirtæki. Fyrirtækin eru jafnframt tilbúin til að veita nemendum starfsaðstöðu og ýmsa aðra aðstoð, aðgang að framleiðslutækjum og upplýsingum eftir samkomulagi.

Nánari upplýsingar má finna á vef Háskólans í Reykjavík og á Facebook síðu námsins.

Fréttir

Blekkingar í viðskiptum með sjávarfang – málstofa hjá Matís

Á undanförnum árum hafa komið upp fjöldi tilvika þar sem milliliðir og neytendur eru blekktir í viðskiptum með sjávarfang. Dæmi um slíkar blekkingar eru þegar ódýrar tegundir eru seldar sem dýrari, frystar afurðir seldar sem ferskar, aukaefnum bætt í afurðir til að auka þyngd, breyta útliti, lengja líftíma eða fela að varan sé skemmd, tegundir í útrýmingarhættu eru seldar undir fölsku flaggi o.s.frv.

Matís stendur fyrir málstofu um hvernig erfðatækni geti nýst við að tryggja heilindi í viðskiptum með sjávar- og fiskeldisafurðir. Málstofunni er skipt upp í fjóra hluta. Hver hluti hefst með stuttum inngangi um hvert umfjöllunarefni og í framhaldi verða svo almennar umræður.

  1. Aðferðir til að fylgjast með og sannreyna innihald fóðurs fyrir fiskeldi.
  2. Aðferðir til að greina óæskilegar örverur í sjávarfangi.
  3. Erfðafræðilegar aðferðir til að tegundagreina og rekja uppruna.
  4. Kröfur markaða og hagnýting erfðaupplýsinga með tilliti til regluverks og efnahagslegra áhrifaþátta.

Staður: Matís, Vínlandsleið 12, 113 RVK. Fundarherbergi 312 – Súlur.
Stund: 16. mars 2016, kl. 9:00 – 12:00.

Nauðsynlegt er að skrá þátttöku til Guðbjargar Ólafsdóttur, gudbjorg@matis.is.

Allar nánari upplýsingar má sjá í einblöðungi um málstofuna.

Fréttir

Útskriftir frá UNU-FTP

Stór og öflugur hópur nemenda við Sjávarútvegsháskóla Sameinuðu þjóðanna (UNU-FTP) útskrifaðist frá skólanum núna á mánudaginn eftir sex mánaða sérnám á Íslandi. UNU-FTP er mikilvægur hlekkur í þróunarsamvinnu Íslendinga en þetta er í 18. skiptið sem skólinn útskrifar nemendur.

Skólinn er samstarfsverkefni fjögurra stofnana/fyrirtækja: Hafrannsóknastofnunar, Matís, Háskóla Íslands og Háskólans á Akureyri, en auk þess kemur Háskólinn á Hólum að samstarfinu og fer skólastarfið fram góðu samstarfi við sjávarútvegsfyrirtæki um allt land. Daglegur rekstur skólans heyrir undir Hafrannsóknastofnun og er Tumi Tómasson forstöðumaður skólans. 


Nemendurnir sem voru í náminu hjá Matís ásamt nokkrum starfsmönnum fyrirtækisins

Hjá Matís hafa allir nemendur skólans fengið kennslu í grunnáfanga um gæði og vinnslu fisks og í beinu framhaldi hafa nemendur á gæðalínu skólans fengið kennslu og verklega þjálfun. Nemendurnir vinna verkefni sín að jafnaði með þarfir í eigin heimalandi í huga.

Nánari upplýsingar um UNU-FTP og útskriftina þetta árið má finna á vef sjávarútvegsháskólans.

Fréttir

Tilnefningar til FÍT verðlauna

Efni sem Kontor Reykjavík bjó til fyrir Matís hlaut tvær tilnefningar til hinna árlegu FÍT-verðlauna, sem veitt eru af Félagi íslenskra teiknara, en verðlaunin verða afhent næstkomandi miðvikudag, 9. mars. FÍT verðlaunin eru veitt ár hvert fyrir þau verk sem skara fram úr á sviði grafískrar hönnunar og myndskreytingar.

Önnur tilnefningin var vegna myndbands sem fjallar um þær jákvæðu breytingar sem átt hafa sér stað síðastliðna áratugi í sjávarútveginum. Sjávarútvegurinn hefur tekið stórstígum framförum á þessum tíma í virðisaukningu afla m.a. vegna aukinnar áherslu greinarinnar á rannsóknir og þróun og hafa Matís og fyrirrennarar, t.d. Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins (Rf,) verið mikilvægur samstarfsaðili margra íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja í þeim rannsóknum.

Value Creation in the Icelandic Fishing Industry

Hin tilnefningin kom vegna myndar, teiknimyndar, sem gerð var til þess að varpa ljósi á lífhagkerfið og hvernig lífhagkerfið spilar stórt hlutverk í lífi fólks á hverjum einasta degi. Myndin var upphaflega einungis hugsuð fyrir sjávarútveg og tengdist stóru verkefni sem Matís stjórnar innan rannsóknaráætlun Evrópu (MareFrame) en sú mynd var svo vel gerð að ákveðið var að útfæra hana fyrir landbúnaðinn einnig, enda er lífhagkerfið alls staðar.

Smelltu á Bioeconomy til að skoða myndina, en hún er einnig sem smámynd við þessa frétt.

Um FÍT verðlaunin

Í ár er bryddað upp á þeirri nýj­ung að birta til­nefn­ing­ar til verðlaun­anna, en dóm­nefnd­ina skip­ar breiður hóp­ur fag­manna á sviði graf­ískr­ar hönn­un­ar. Til­nefnt er í 17 flokk­um og ná þeir yfir helstu und­ir­flokka graf­ískr­ar hönn­un­ar, svo sem skjágrafík, vef­hönn­un, prent­verk, aug­lýs­inga­hönn­un og myndskreyt­ing­ar.

Til­nefn­ing­arn­ar má sjá í heild sinni má finna á vef Morgunblaðsins.

Fréttir

Hvað má læra af Orkneyingum? – korn og áfengir drykkir

Matís og Þoran ehf munu halda kynningarfund fyrir bruggmeistara og aðra áhugamenn um möltun og bruggun miðvikudaginn 9. mars í höfuðstöðvum Matís á Vínlandsleið 12 og mun fundurinn standa frá 15:00 til 16:15.

Um þessar mundir stýrir Matís verkefni um hagnýtingu korns til matvælaframleiðslu og er það styrkt af Norðurslóðaáætluninni (e. Northern Periphery and Arctic Programme). Fyrirtækið Þoran á aðild að verkefninu. Þátttakendur koma frá löndunum við norðanvert Atlantshaf; Íslandi, Noregi, Færeyjum, Orkneyjum og Nýfundnalandi í Kanada. Nú er lokið fyrsta tímabili verkefnisins og voru upplýsingar og áform tekin saman á ráðstefnu í Orkneyjum í lok síðasta árs. Meginhlutverk verkefnisins er flutningur þekkingar milli landa og efling atvinnulífs á norðurslóðum. Meðal þátttakenda standa Orkneyingar fremst í að nýta korn af norðurslóðum við framleiðslu áfengra drykkja og á ráðstefnunni miðluðu þeir af þeirri þekkingu, þ.e. ræktun byggs og möltun þess fyrir framleiðslu á viskíi og bjór. Hlutverk Matís er að miðla þessari þekkingu til fyrirtækja á Íslandi. Á fundinum verða leiðbeiningar frá Orkneyingum kynntar svo og möguleikar kynnir á að afla upplýsinga frá sérfræðingum í Orkneyjum. Þess má geta að fulltrúi Þoran sótti ráðstefnuna í Orkneyjum og fékk starfsþjálfun hjá maltgerð og viskíframleiðanda og mun hann tala um veru sína þar á fundinum.

Víða erlendis hefur áhugi á svæðisbundnum matvælum vaxið mikið. Fjölgun ferðamanna skiptir einnig máli í þessu sambandi. Á Íslandi er áhugi á að nýta þessi atriði til að auka tekjur af framleiðslu áfengra drykkja. Þá skiptir máli hvernig og hvort hægt er að framleiða malt úr íslenska bygginu. Einnig er ástæða til að beina athyglinni að humlunum en Norðmenn hafa um árabil rannsakað afbrigði af humlum sem henta við norðlægar aðstæður og þeir hafa einnig rannsakað kryddjurtir sem hægt er að nýta til að gefa nýjum bjórtegundum sérstöðu. Niðurstöður Norðmannanna verða kynntar á fræðslufundinum.

Kornrækt og drykkjarvöruframleiðsla á Orkneyjum á sér djúpar rætur. Hægt er að rekja kornrækt í Orkneyjum aftur til 3000 fyrir Krist. Drykkjarvöruiðnaðurinn skiptir nú miklu máli fyrir fjárhag eyjanna. Tvö fyrirtæki sem framleiða viskí eru mjög þekkt alþjóðlega en þau eru Highland Park Distillery og Scapa Distillery. Einnig starfa brugghúsin Orkney Brewery og Swannay Brewery á Orkneyjum. Mikill áhugi er á að nýta hið forna byggafbrigði Bere til að gefa vörum sterka ímyndar sérstöðu. Bruichladdich viskíframleiðandinn hefur í nokkur ár framleitt viskí úr Bere byggi með góðum árangri og má um þessar mundir finna flöskur af því m.a. á Keflavíkurflugvelli. Einnig hefur Arran viskíframleiðandinn fengið Bere bygg frá Orkneyjum til að brugga úr. Á Hjaltlandseyjum norðan Orkneyja er Valhalla Brewery sem framleiðir bjórinn Island Bere. Markaðssetning Orkneyinga byggir oft á arfleifð víkinganna og eru dæmi um afar velheppnaðar markaðssetningar.

Nánari upplýsingar veitir Ólafur Reykdal hjá Matís.

Fréttir

Skemmtileg heimsókn frá Háskólafélagi Suðurlands

Fyrir stuttu komu nemendur Matvælabrúarinnar frá Háskólafélagi Suðurlands í heimsókn í Matís og dvöldust hér daglangt á námskeiði í skynmati. Kennarar voru Kolbrún Sveinsdóttir og Aðalheiður Ólafsdóttir.

Í námskeiðinu fengu nemendur yfirsýn yfir hvað skynmat er og hvernig það er notað í matvælaframleiðslu, og gæðaeftirliti.

Kennslan var bæði bókleg og verkleg, nemendur lærðu að þekkja grunnbragðefni, nota lyktarskyn og kynntust ólíkum aðferðum við skynmat. Að auki var nemendum kynnt hvernig prófanir á bragði, lykt og áferð vöru eru notaðar við neytendakannanir og mismunandi aðferðir við neytendakannanir. Niðurstöður verklegu æfinganna voru teknar saman með sömu aðferðum og beitt er við rannsóknir Matís og urðu umræður fjörugar og fróðlegar.

Nánari upplýsingar veita Kolbrún Sveinsdóttir og Aðalheiður Ólafsdóttir hjá Matís og Ingunn Jónsdóttir hjá Háskólafélagi Suðurlands.

Frétt unnin upp úr texta á vef hfsu.is.

Fréttir

Matís á sjávarútvegssýningunni í Boston

Sjávarútvegssýningin í Boston fer fram 6.-8. mars nk. Fjöldi íslenskra fyrirtækja verður á sýningunni, þar á meðal Martak, Skaginn/3X, Fjarðarlax, HB Grandi, Sæplast, Marel og Matís, svo fáein séu nafngreind.

Sýningin er sú stærsta sinnar tegundar í Suður-, Mið- og Norður-Ameríku og er þessi vettvangur mikilvægur mörgum íslenskum fyrirtækjum við að færa út kvíarnar og auka samstarf.

Matís verður í sameiginlegum bás með Íslandsstofu og fleiri fyrirtækjum og er básinn númer 2555.

Nánari upplýsingar veita Arnljótur Bjarki Bergsson, sviðsstjóri og Steinar B. Aðalbjörnsson, markaðsstjóri Matís.

Fréttir

HACCP og framleiðsla sjávarfangs

HACCP – bókin sem nú birtist á vefnum er ætluð sem stuðningsefni fyrir þá sem vilja kynna sér HACCP og uppsetningu slíks kerfis í sjávarútvegsfyrirtækjum. Þetta fræðsluefni er liður í því að koma á framfæri þekkingu til þeirra sem bera ábyrgð á öruggri matvælaframleiðslu.

Það er ekki einfalt mál að tryggja öryggi neytenda og sjá til þess að allir geti verið vissir um að maturinn sem er á boðstólum sé öruggur. Á hverju ári deyja þúsundir í hinum stóra heimi vegna neyslu matar sem ekki var í lagi. Hafa verður í huga að sumir hópar neytenda eru viðkvæmari en aðrir, svo sem ung börn og fólk með undirliggjandi sjúkdóma.

Því verður að fara yfir allt ferli hverrar framleiðslu og sjá til þess með öllum tiltækum ráðum að neytendur matar verði ekki fyrir skaða vegna þess að ekki var rétt að verki staðið einhvers staðar í framleiðsluferlinu. Það er og verður ábyrgðarhlutur að framleiða matvæli og því er nauðsynlegt að setja skýran ramma utan um alla þætti matvælavinnslu og að leiðarljósi verður að hafa almannahagsmuni og öryggi neytenda.

Páll Gunnar Pálsson, matvælafræðingur, vann texta og setti upp handbókina, Margeir Gissurarson, matvælafræðingur, var með í skipulagningu á efni, las yfir allt efnið og miðlaði af sinni þekkingu og reynslu.

Gerð þessarar handbókar var fjármögnuð af Matís með góðum stuðningi frá Rannsóknasjóði síldarútvegsins.

Hjá Matís er hægt að nálgast mikinn fróðleik um flest allt sem viðkemur sjávarafurðum og allir starfsmenn fyrirtækisins eru boðnir og búnir til að gera gott betra í samvinnu við íslenskan sjávarútveg.

IS