Matvælastofnun og Fiskistofa fylgjast með aflameðferð og hitastigi í lönduðum afla og láta sjómenn fá leiðbeiningar frá Matís um góða kælingu og rétta aflameðferð.
Matvælastofnun (MAST) og Fiskistofa hafa nú hafið átak í að fylgjast með aflameðferð og hitastigi í lönduðum afla. Fyrsta skrefið í að tryggja að íslenskar sjávarafurðir komist til neytenda sem hágæðavara er að sá afli sem komið er með að landi sé meðhöndlaður eins vel og kostur er. Þar gegnir góð og hröð kæling lykilhlutverki.
Af fyrstu mælingum virðist kæling vera betri en hún var í fyrra, meðalhiti allra mælinga er 2,4 gráður en í fyrra var meðalhitinn í júlí 5,3 gráður.
Eftirlitsmenn fiskistofu og MAST munu dreifa leiðbeiningum um kælingu og aflameðferð sem Matís ohf. hefur unnið. MAST vill hvetja alla sjómenn til að kynna sér þessar leiðbeiningar.
Eftirliti með aflameðferð og hitastigi í lönduðum afla mun halda áfram að fullum krafti í sumar og eru sjómenn hvattir til að byggja á þessari góðu byrjun og bæta kælingu og aflameðferð frekar.
Bæklingar og einblöðungar um þetta efni og aðra bæklinga og einblöðunga sem Matís hefur gefið út má finna hér.
Á Seyðisfirði eru nú gerðar tilraunir með að búa til fisksósu úr roði sem annars er urðað. Sósan er mikilvægur próteingjafi fólks í Suðaustur-Asíu. Eftirfarandi frétt birtist í Sjónvarpinu nú fyrir stuttu.
Í fiskivinnslu Brimbergs á Seyðisfriði er verið að flaka Ufsa. Roðið sem inniheldur mikla næringu og prótein rennur í burt og nýtist ekki. En það kann að breytast. Matís og Brimberg að gera tilraunir. Þeir eru búnir að saxa roð og hita það upp. Svo er hvarfefnum bætt út í. Það er í raun ekkert annað en hrísgrjón og bygg. Þetta kemur af stað gerjun og markmiðið er að búa til afurð sem mikið er notuð í asískri matargerð; fisksósu. Tegundirnar eru nokkrar allt eftir því hvað er notað, makríll, síld eða roð af ufsa, þorski og ýsu. Fyrsta gerjunin frá því í vetur hefur verið smökkuð og lofar góðu.
Arnljótur Bjarki Bergsson sviðsstjóri hjá Matís segir að fisksósa sé mikilvæg próteinuppspretta einkum í suðaustur-Asíu. ,,Það er metið að fisksósumarkaðurinn í heiminum hafi verið eitthvað í kringum milljón tonn; einn milljarður lítra af fisksósu var framleiddur í heiminum árið 2005. Það má segja að það sé töluverður markaður og vonandi getum við Íslendingar gert okkur mat úr því,“ segir Arnljótur Bjarki.
Matís er með mikla starfsemi í Matarkistu Skagafjarðar, nánar tiltekið á Sauðárkróki.
Fyrir stuttu var stjórnarfundur Matís haldinn í Skagafirði enda ekki úr vegi að halda stjórnarfund þar sem mikilvæg starfsemi fyrirtækisins fer fram. Auk þess fóru stjórn og starfsmenn Matís um svæðið en Matís er einmitt með starfstöð sína í Verinu á Sauðárkróki. Jón Eðvald framkvæmdastjóri FISK situr í stjórn Matís og hann smellti mynd af félögum sínum þar sem þau voru stödd á Reykjum á Reykjaströnd ásamt Jóni Drangeyjarjarli og hans mönnum.
Stjórn Matís og starfsmenn með góðu fólki í Skagafirði. Frá vinstri: Helgi Rafn Viggósson, Dr. Sveinn Margerisson, Dr. Ágústa Guðmundsdóttir, Friðrik Friðriksson, Einar Matthíasson, Laufey Haraldsdóttir, Arnljótur B. Bergsson, Jón Eiríksson “Drangeyjarjarl”, Kristinn Kolbeinsson og Gísli Svan Einarsson.
Líftæknismiðja Matís er staðsett á Sauðárkróki. Starfsemi Matís í Líftæknismiðjunni er margþætt. Í fyrsta lagi hefur Matís komið upp sérhæfðri rannsóknastofu á sviði líftækni og lífefna. Í öðru lagi starfrækir Matís tilraunaverksmiðju í vinnslusal Líftæknismiðjunnar, þar sem fyrirtækið Iceprotein ehf. hefur byggt upp starfsemi sína. Að lokum vinnur starfsfólk Matís í Líftæknismiðjunni með fyrirtækjum í Skagafirði og NV-landi að ýmsum umbóta-og hagræðingarverkefnum.
Með Líftæknismiðjunni hefur skapast rannsóknaraðstaða með tilheyrandi vinnsluaðstöðu þar sem vísindamenn og frumkvöðlar í líftækni geta þróað vörur sínar og vinnsluferla í samvinnu við Matís. Á rannsóknastofu Líftæknismiðjunnar er unnið að mælingu á lífvirkum eiginleikum lífefna úr íslenskri náttúru. Líftæknismiðjan er opin öllum landsmönnum og þar geta einstaklingar og fyrirtæki fengið aðstöðu til skemmri tíma til framleiðslu afurða. Smiðjan verður nokkurs konar klakstöð nýrra sprotafyrirtækja í líftækni og mikilvæg í styttingu ferlis frá hugmynd til markaðar. Með vali á staðsetningu Líftæknismiðjunnar er litið til nærumhverfisins sem matarkistan Skagafjörður er.Markviss uppbygging á rannsóknaaðstöðu á sér stað í Líftæknismiðju Matís, sem nú þegar er þátttakandi í víðtæku fjölþjóðlegu samstarfi. Líftæknismiðjunni er ætlað að leggja af mörkum sérhæfða rannsóknaraðstöðu, þróunaraðstöðu með vinnsluleyfi og sérfræðiþekkingu í samstarfsverkefnum framtíðarinnar. Í vinnslusal Líftæknismiðjunnar er m.a. aðstaða til að einangra protein og þurrka. Líftæknismiðjunni er ætlað að vinna í nánu samstarfi við matvælafyrirtækjum á landinu.
Stöðvarstjóri Matís á Sauðárkróki er Arnljótur Bjarki Bergsson, sviðsstjóri Vinnslu, virðisauka og eldi.
Matís óskar eftir að ráða drífandi og duglegan sérfræðing til starfa hjá fyrirtækinu í Reykjavík
Starfssvið
Starfið felst í umsjón með rannsóknum og efnagreiningum í matvælum og ýmsum öðrum efnarannsóknum sem gerðar eru hjá fyrirtækinu. Hæfniskröfur
M.Sc. eða Ph.D. í efnafræði eða skyldum greinum.
Æskilegt er að umsækjendur hafi starfsreynslu við rannsóknir með gas-massagreini eða vökvamassagreini
Frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum
Lipurð í mannlegum samskiptum
Metnaður til að ná árangri í starfi
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og starfsreynslu, auk meðmæla, skal senda til Matís ohf., Vínlandsleið 12, 113 Reykjavík eða á netfangið atvinna@matis.is, merkt “Sérfræðingur – efnagreiningar”.
Umsóknarfrestur er til og með 27. júní nk.
Æskilegt er að viðkomandi geti hað störf sem fyrst.
Mjög hefur færst í vöxt að fyrirtæki og einstaklingar sem framleiða, dreifa og selja matvæli nefni samstarf við Matís. Mikilvægt er að notkun á merki Matís (lógói) og öðrum þáttum tengdum Matís sé innan ramma samstarfsins.
Matís heimilar notkun á merkinu að uppfylltum eftirfarandi skilyrðum:
Haft hafi verið samband við Matís og notkunin verið samþykkt fyrir viðkomandi vöru og pakkningu
Merki Matís sé birt með næringargildismerkingu eða innan ramma fyrir slíka merkingu
Merking næringargildis sé í samræmi við gildandi reglugerð og hafi verið útbúin eða yfirfarin af Matís
Allar merkingar á umbúðum vörunnar séu í samræmi við gildandi reglugerðir og Matís hafi fengið þær til skoðunar í endanlegri gerð fyrir prentun (próförk)
Til greina kemur að leyfa eftirfarandi texta undir næringargildismerkingu: Matís hefur rannsakað næringargildi vörunnar. Vefslóð (www.matis.is) getur komið fram í tengslum við merki Matís eða upplýsingar um Matís.
Upplýsingar um hvernig má nálgast rétta útgáfu af merki Matís má fá hjá starfsmönnum Matís og á heimasíðu fyrirtækisins, www.matis.is.
Markvissar makrílveiðar hér við land hófust árið 2007 en árið 2009 voru heimildir til makrílveiða fyrst takmarkaðar.
Árið 2006 veiddust 232 tonn en 2010 var aflinn kominn í 121.000 tonn. Í upphafi fór stór hluti aflans í bræðslu og samtímis hefur geymslutæknin og vinnslan verið þróuð í þá átt að nýta aflann til manneldis. Makríll er veiddur hér við land á þeim árstíma sem hann er viðkvæmastur vegna bráðfitunar. Árið 2010 var um 70% aflans frystur.
Í mars 2011 kom út lokaskýrsla úr verkefni sem Matís vann ásamt Ísfélagi Vestmannaeyja og Huginn ehf. Skýrslan nefnist „Veiðar, flokkun, vinnsla og markaðir fyrir makríl veiddan af uppsjávarskipum“ og var styrkt af AVS rannsóknasjóði í sjávarútvegi. Í skýrslunni er fjallað um veiðar og vinnslu á makríl, búnað sem þarf við makrílvinnslu til manneldis, meðhöndlun afla, mælingar á makríl sem veiðist í íslenskri lögsögu og markaði.
Mælingar Sumrin 2008 og 2009 var makrílsýnum safnað af þremur uppsjávarfiskiskipum. Á sýnunum voru gerðar mælingar á lögun og þyngd, sýnin voru kyngreind og fitu- og vatnsinnihald mælt eftirfarandi þættir í lögun makríls voru mældir: Heildarlengd, staðallengd, hauslengd, bollengd, stirtla, breidd/þvermál, hæð, ummál, þyngd og kyn.
Heildarlengd makrílsins var nokkuð breytileg, minnstu fiskarnir voru 29 cm og þeir stærstu 44 cm. Langmest var af makríl sem var 35-40 cm eða 71% af sýnunum. Léttustu makrílarnir sem komu með sýnunum voru milli 200 og 300 grömm en þeir þyngstu yfir 700 grömm. Langflest sýnin voru 300 – 600 grömm eða 84% af heildinni, þá voru hlutfallslega flest sýni 400-500 grömm eða 33%.
Makríllinn var hausskorinn og slógdreginn og því skiptir hauslengdin máli þegar fundin er besta stilling fyrir hausarann. Af sýnunum voru 92% með hauslengd 8 og 9 cm. Flest sýnin voru 6,0-6,9 cm á hæð eða 57%. Mesta hæð sýna var 7,8 cm.
Flest sýnin voru 4,0-4,9 cm á breidd eða 53%. Af sýnunum voru 98% milli 4,0 og 5,9 cm á breidd. Mesta breidd sýna var 6,5 cm. Við kyngreiningu kom í ljós að hængar voru meirihluti aflans eða 72% og hlutfall hrygnu 28%. Fituinnihald sýnanna var 18 – 31%. Vatnsinnihald sýnanna var 53 – 63%. Innihald fitufría þurrefnis sýnanna var 11 – 23%.
Flokkun Vinnsluskip sem vinna makríl þurfa að vera sérstaklega útbúin til að tryggja rétta meðhöndlun og vinnslu á viðkvæmu hráefni. Fyrsta skrefið er flokkari sem flokkar makríl frá síld. Style flokkarar hafa reynst vel en þeir hafa stillanlegt bili milli banda og flokkast fiskurinn því eftir þvermáli.
Greiður eru notaðar til að halda flokkunarrásum Style flokkara í sundur. Þegar einungis makríll er unninn úr síldarblönduðum afla eru makrílgreiður notaðar og dettur síld þá strax niður á færiband en makríll dettur seinna niður á færibönd sem flytja hann til vinnslu, þó getur mjög smár makríll flokkast með síldinni. Hægt er að vinna bæði makríl og síld samtímis og þarf þá að breyta greiðunum sem halda flokkunarrásunum í sundur. Síld dettur þá niður á fremstu færiböndin sem flytja hana áfram til vinnslu eða í geymslutanka en makríllinn á öftustu færiböndin og fer þaðan áfram til vinnslu.
Markaðir Stærstu útflytjendur frosins makríls, með hrognum og lifur, eru Noregur og Bretland/Skotland, en velta þessara landa er samanlagt yfir 60% af útflutningsverðmæti makríls á heimsvísu. Stærsti markaðurinn fyrir frosinn makríl er í Japan, Rússlandi, Kína, Nígeríu, Tyrklandi.
Þegar markaðir fyrir makríl sem veiddur er yfir sumartímann eru skoðaðir er ljóst að markaðurinn í Japan hentar ekki vegna fituinnihalds makrílsins og vegna þess hve makríllinn er laus í sér. Japansmarkaður er að endurskipuleggja gæðakröfur og hafa þeir sýnt makríl frá íslandi mikinn áhuga. Fyrirtækin sem stunda makrílveiðar og vinnslu hafa notað ofurkælingu um borð í skipunum og í vinnslu og þess vegna hefur þeim tekist að fá góðan makríl í vinnsluna. Mismunandi gæðakröfur til makrílafurða eru gerðar á mörkuðum. Fyrirtækin sem stunda veiðar og vinnslu á makríl hafa þróað og endurbætt vinnsluaðferðir bæði í landi og á sjó til að geta mætt kröfum kaupenda og unnið sig inn á nýja markaði. Til að ná góðum árangri við að vinna sem mest af makrílnum til manneldis þá þarf að vera góð samvinna milli framleiðenda og kaupenda um sameiginlegan skilning á gæðum afurða.
Matís verður með starfsmenn í sumar staðsetta í Stykkishólmi tilbúna til að aðstoða matvælaframleiðendur og aðila sem hafa hug á að reyna fyrir sér með framleiðslu og vöruþróun.
Matís hefur lagt mikla áherslu á það að vera í góðu sambandi við smáa og stóra matvælaframleiðendur um allt land og er þetta liður í því að byggja upp góð tengsl við matvælaframleiðendur í Stykkishólmi og nágrenni.
Matís er stærsta matvælarannsóknafyrirtæki landsins og hefur yfir að ráða starfsmönnum sem hafa víðtæka þekkingu á vinnslu og þróun matvæla og geta því aðstoðað hvern þann sem hefur hug á að reyna fyrir sér með nýja framleiðslu og vöruþróun. Hægt er að aðstoða við vinnslutilraunir og fyrstu framleiðslu en ekki verður sérstök aðstaða sett upp í Stykkishólmi að sinni heldur mun aðstaða Matís annars staðar verða nýtt eða aðstaða sem fyrir er hjá væntanlegum samstarfsaðilum.
Að mörgu er að hyggja þegar unnið er að vöruþróun eða ný framleiðsla er undirbúin og því mikilvægt að fara vel og vandlega yfir alla þætti allt frá aðstöðu til markaðar og nauðsynlegt að fá aðgang að góðri aðstoð sem starfsmenn Matís eru tilbúnir til að veita. Við munum leggja okkur fram um að veita alla þá aðstoð sem þörf er á til að hugmyndir að nýjum vörum verði að veruleika og erum við tilbúin til að vinna jafnt með einstaklingum sem eru að stíga sín fyrstu skref og þeim sem eru lengra komin með sínar hugmyndir.
Sérfræðingar Matís hafa unnið að mörgum verkefnum með smærri framleiðendum undanfarin ár og hefur orðið til mikilvæg þekking og reynsla innan fyrirtækisins við að ýta nýjum hugmyndum úr vör. Við munum að sjálfsögðu taka við öllum hugmyndum á jákvæðan og uppbyggilegan hátt og gæta fyllsta trúnaðar svo endilega hafðu samband ef þú lumar á vænlegri hugmynd og þarft á aðstoð færustu sérfræðinga að halda.
Stykkishólmsbær hefur útvegað okkur fyrirtaks aðstöðu í Egilshúsi Aðalgötu 3 og er stefnt að því að starfsfólk á vegum Matís dvelji þar í sumar.
Hægt er að hafa samband við Pál Gunnar Pálsson verkefnisstjóra verkefnisins með því að senda póst á netfangið pall.g.palsson@matis.is eða hringja í 422 5102 / 858 5102.
Í Hallormsstaðarskógi er búið að safna tvöþúsund lítrum af safa úr birkitrjám. Safinn er drukkinn ferskur eða soðið úr honum síróp.
Á vorin meðan trén laufgast þurfa þau að flytja mikla næringu út í greinarnar. Í hverjum degi flytur fullvaxið birktré mörhundruð lítra af vatni upp úr jörðinni og á reyndar svolítið aflögu handa mannfólkinu. Í Hallormsstaðarskógi er einn stærsti birkiskógur landsins og hvergi er að finna eins mikið af stórum og öflugum björkum. Þetta er því tilvalinn staður til að safna birkisafa.
Bergrún Arna Þorsteinsdóttir hjá Holti og heiðum á Hallormsstað segir að þegar birkisafa er safnað þá sé borað gat í tréð og slanga tengd í gatið. Eitt tré hafi gefið allt upp í 8 lítra á sólarhring. ,,Við erum ekki að nýta tré nema í 4 eða 5 daga og þá lokum við því. Við erum ekki að nota sömu trén ár eftir ár. Við gefum þeim 2-5 ára frí áður en við förum að safna úr þeim aftur,” segir Bergrún.
Safinn er talinn heilnæmur en í honum eru steinefni, andoxunarefni og sykrur. ,,Við sjóðum birkisíróp úr safanum og vinnum með MATÍS að því að koma honum ferskum á markað. Það eru 60 tré sem við erum með núna í dag undir. Og ætli við séum ekki að fá svona 200 lítra á sólarhring úr þessum trjám,” segir Bergrún.
Frétt þessi birtist á RÚV þann 3. júní sl. Hér má sjá myndskeiðið með fréttinni.
Í Matarsmiðjum Matís býðst frumkvöðlum og litlum fyrirtækjum tækifæri til að stunda vöruþróun og hefja smáframleiðslu á matvælum gegn vægu leigugjaldi. Þannig spara þeir sér fjárfestingu í dýrum tækjabúnaði strax í upphafi rekstrar. Með þessu gefst einstakt tækifæri til að prófa sig áfram bæði við framleiðsluna og á markaði. Sérstök áhersla er á uppbyggingu í tengslum við staðbundin matvæli og matarferðaþjónustu. Nánari upplýsingar um Matarsmiðjur Matís má finna hér.
Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs fyrir 2011 voru afhent á Rannsóknaþingi Rannís miðvikudaginn 8. júní.
Dr. Hörður G. Kristinsson rannsóknastjóri Matís og sviðsstjóri líftækni- og lífefnasviðs hlaut viðurkenninguna að þessu sinni. Tók Hörður við viðurkenningunni úr hendi forsætisráðherra sem jafnframt er formaður Vísinda- og tækniráðs.
Hörður er fæddur árið 1972. Hann lauk grunnnámi í líffræði frá Háskóla Íslands 1996 og hélt þá til Bandaríkjanna í frekara nám. Í meistaranámi sínu við Washington háskóla í Seattle vann hann við rannsóknir á nýtingu aukaafurða sjávarfangs með notkun ensíma, en slík tækni er nú notuð víða um heim með góðum árangri. Árið 2001 lauk hann doktorsnámi í matvælalífefnafræði frá Massachusetts háskóla þar sem hann lagði stund á rannsóknir á eiginleikum fiskipróteina. Niðurstöður doktorsverkefnis hans hafa nýst við að þróa nýja tækni til að einangra og nýta prótein úr aukaafurðum og vannýttum fiskitegundum, eins og kolmunna og loðnu. Því má segja að þær hafi bæði bætt í þekkingarbrunn okkar um sjávarafurðir auk þess að hafa haft mikið hagnýtt gildi. Á síðasta ári Harðar í doktorsnámi var honum boðin staða lektors við matvæla- og næringarfræðideild Flórídaháskóla, sem er ein sú stærsta og framsæknasta í BNA. Þar byggði hann upp frá grunni öfluga rannsóknastofu á sviði matvælalífefnafræði með sérstaka áherslu á nýtingu sjávarfangs. Hörður flutti til Íslands 2007 og hóf störf hjá Matís árið 2008 en gegnir jafnframt dósentsstöðu við Flórídaháskóla.
Hörður hefur verið brautryðjandi við að byggja upp rannsóknir á lífefnum og lífvirkum efnum úr íslenskri náttúru. Hann gegndi lykilhlutverki við uppbyggingu á Líftæknisetri Matís á Sauðárkróki sem opnaði 2008. Þar vinna sérfræðingar að innlendum og erlendum rannsóknaverkefnum í náinni samvinnu við matvælaiðnaðinn í Skagafirði sem og annars staðar í landinu. Þar er lögð áhersla á að bjóða upp á aðstöðu og sérfræðiaðstoð til að þróa bæði afurðir og framleiðsluferla með það að markmiði að hraða ferlinu frá hugmynd til afurðar og lækka þannig kostnað við þróunina. Í sama anda má einnig nefna nýja aðstöðu fyrir sprotafyrirtæki hjá Matís sem nefnist Brúin. Þar er nú að finna öflug líftæknifyrirtæki eins og Kerecis og Primex sem búa að nálægðinni við Hörð og samstarfsfólk hans.
Rannsóknir Harðar hafa haft mikið hagnýtt gildi og er hann handhafi þriggja birtra einkaleyfa. Hörður hefur birt efni um rannsóknir sínar í virtum ritrýndum vísindaritum og flutt fyrirlestra á ráðstefnum víða um heim. Hann er virkur í alþjóðlegu rannsóknarsamstarfi og stýrir nokkrum fjölþjóðlegum rannsóknarverkefnum nú um stundir. Hörður hefur einnig verið virkur í kennslu og eru doktorsnemar hans eru orðnir tíu talsins og meistaranemarnir níu.
Í störfum sínum hefur Hörður sýnt að hann er afbragðs vísindamaður, kennari og stjórnandi. Hann hefur sýnt frumkvæði og veitt forystu við uppbyggingu á nýju fræðasviði sem nú þegar er farið að skila arði inn í þjóðarbúið. Hann er góð fyrirmynd nemenda og samstarfsmanna og lykilstarfsmaður í vaxandi fyrirtæki. Það var einróma álit dómnefndar Hvatningarverðlaunanna að Hörður G. Kristinsson uppfylli öll viðmið hennar og sé því verðugur handhafi Hvatningarverðlauna Vísinda- og tækniráðs 2010.
Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs eru veitt vísindamanni sem snemma á ferlinum þykir hafa skarað framúr og skapi væntingar um framlag í vísindastarfi er treysti stoðir mannlífs á Íslandi. Verðlaunin, sem nú eru 2 milljónir króna, hafa verið veitt frá árinu 1987, í fyrsta sinn á 50 ára afmæli atvinnudeildar Háskóla Íslands. Markmiðið með veitingu Hvatningarverðlaunanna er að hvetja vísindamenn til dáða og vekja athygli almennings á gildi rannsókna og starfi vísindamanna.
The global market for seafood products continues to increase year by year. Food safety considerations are as crucial as ever in this sector, and higher standards of quality are demanded even as products are shipped greater distances around the world. The current global focus on the connection between diet and health drives growth in the industry and offers commercial opportunities on a number of fronts. There is great interest in the beneficial effects of marine functional compounds such as omega-3 polyunsaturated fatty acids. Seafoods are well-known as low calorie foods, and research continues into the nutritional effects on, for example, obesity and heart disease. In addition, by-products of marine food processing can be used in nutraceutical applications.
This book is a resource for those interested in the latest advances in the science and technology of seafood quality and safety as well as new developments in the nutritional effects and applications of marine foods. It includes chapters on the practical evaluation of seafood quality; novel approaches in preservation techniques; flavour chemistry and analysis; textural quality and measurement; packaging; the control of food-borne pathogens and seafood toxins. New research on the health-related aspects of marine food intake are covered, as well as the use of seafoods as sources of bioactives and nutraceuticals. The book is directed at scientists and technologists in academia, government laboratories and the seafood industries, including quality managers, processors and sensory scientists.
