Skýrslur

Tillögur um stofnun smásölu‐fiskmarkaða á Íslandi / Public fish markets in Iceland – propositions

Útgefið:

01/10/2009

Höfundar:

Þóra Valsdóttir, Brynhildur Pálsdóttir, Theresa Himmer

Styrkt af:

AVS rannsóknasjóður í sjávarútvegi

Tengiliður

Þóra Valsdóttir

Verkefnastjóri

thora.valsdottir@matis.is

Tillögur um stofnun smásölu‐fiskmarkaða á Íslandi / Public fish markets in Iceland – propositions

Af hverju tíðkast ekki hérlendis að almenningur geti keypt ferskan fisk á hafnarbakkanum eða á fiskmarkaði? Ísland er þekkt fyrir mikil og væn fiskveiðimið og fiskafurðir af miklum gæðum. Af hverju er ekki gert meira út á upplifun í tengslum við fiskinn, bæði fyrir landsmenn og fyrir ferðamenn?  Margir eru áhugasamir um hugmyndina um fiskmarkað, en af einhverjum ástæðum hefur henni ekki verið hleypt í framkvæmd. Í þessum tillögum er farið yfir stöðu fiskmarkaða á Íslandi og hvað „smásölu fiskmarkaðir“ geta haft fram að færa.  Þá eru tekin dæmi um fiskmarkaði erlendis, farið yfir mismunandi leiðir að því að setja upp smásölufiskmarkaði og farið yfir megin skrefin sem þarf að hafa í huga þegar farið er af stað. Loks er tekið dæmi um ferli við frumhugmyndavinnu að stofnun smásölufiskmarkaðar í Reykjavík. Það er von höfunda að þessi samantekt kveiki áhuga á og stuðli að stofnun fiskmarkaða fyrir almenning víðs vegar um landið.  

There are currently no public fish markets in Iceland – why? Iceland is known for its rich fishing grounds and quality fish products. Why hasn’t the seafood experience been more exploited, for the Icelandic public as well as tourists? The idea of a public fish market greatest excitement among most people, however, it has not resulted in an up and running   market. In these propositions the current situation in Iceland is reviewed as well as what is to gain by creating and running public fish markets. Examples are taken from fish markets abroad, different scenarios are illustrated and important steps in the preparation process discussed. Finally, example is given on the first steps in idea generation for a public fish market in Reykjavik. The authors aim for these propositions to encourage the establishment of public fish markets all around Iceland. 

Skoða skýrslu

Skýrslur

Frysting og þíðing grálúðu – tilraunir og CFD hermun / Freezing and thawing of Greenland halibut – experiments and CFD simulation

Útgefið:

01/10/2009

Höfundar:

Björn Margeirsson, Lárus Þorvaldsson, Sigurjón Arason

Styrkt af:

AVS, TÞS, Rannsóknasjóður HÍ

Tengiliður

Sigurjón Arason

Yfirverkfræðingur

sigurjon.arason@matis.is

Frysting og þíðing grálúðu – tilraunir og CFD hermun / Freezing and thawing of Greenland halibut – experiments and CFD simulation

Frysting og þíðing grálúðu var rannsökuð með tilraunum og tölvuvæddum varma‐ og straumfræði (CFD) líkönum.  Heilu bretti af hálf‐frosinni grálúðu var komið fyrir í frostgeymslu og lofthitastig og hitastig grálúðu á mismunandi stöðum á brettinu mælt með hitasíritum.  Tíminn, sem tók að frysta grálúðuna frá ‐10 til ‐5 °C undir ‐15 °C, var allt frá einum og upp í fjóra daga eftir staðsetningu á bretti. Í þíðingartilraunum voru bæði stakir pokar og tuttugu pokar, sem staflað var á bretti, rannsakaðir í hitastýrðum kæliklefum Matís og HÍ. Upphitun fullfrosinnar vöru var kortlögð við aðstæður, sem komið geta upp við uppskipun úr frystitogurum eða 10 – 20 °C lofthita.  Við niðurstöður tilraunanna voru bornar saman niðurstöður þrívíðra varmaflutningslíkana og fékkst almennt gott samræmi þar í milli. Við 10 klst. geymslu í 12,6 °C lofthita hækkaði hiti í stökum pokum úr um ‐26 °C í u.þ.b. ‐5 °C.  Við jafn langt hitaálag hækkaði hiti í pokum á bretti úr ‐22,5 °C í allt frá ‐17 til ‐3 °C sem sýnir hversu óeinsleit hitadreifingin getur verið við langvarandi hitaálag. Niðurstöður CFD líkansins sýndu að 10 m/s vindur við uppskipun flýtir þiðnun frosins fisks á bretti verulega.   

Freezing and thawing of Greenland halibut was investigated with experiments and computational fluid dynamics (CFD) models.  A whole pallet of half‐frozen halibut was put in a frozen storage and ambient temperature and fish temperature at different locations in the stack monitored. The required freezing time from ‐10 – ‐5 °C down to ‐15 °C was one to four days depending on the location within the stack.    In the thawing experiments, both single, free standing halibut bags and twenty halibut bags stacked on a pallet, were investigated in an air climate chamber. The warm up of full‐frozen product was mapped under typical temperature conditions during unloading of products from freezer trawlers, i.e. at 10 – 20 °C ambient temperature. A good comparison between the CFD simulation and experimental results was obtained.  Fish temperature increased from ‐26 °C to ‐ 5 °C inside single bags when thermally loaded for 10 hours at 12.6 °C ambient temperature. Equally long temperature abuse for the whole pallet, initially at ‐22.5 °C, resulted in a very inhomogeneous temperature distribution from ‐17 to ‐3 °C.   The results from the CFD modelling showed that 10 m/s wind during unloading seriously accelerates thawing of frozen fish.

Skoða skýrslu

Fréttir

Aðalfundur Samtaka fiskvinnslustöðva – Matís með erindi

Aðalfundur Samtaka fiskvinnslustöðva var haldinn á Grand Hótel v/Sigtún Reykjavík, föstudaginn 25. sept. 2009.

Hörður G. Kristinsson, sviðsstjóri hjá Matís flutti erindi um „Ný og arðbær tækifæri fyrir íslenskan sjávarútveg“.

Erindið má nálgast hér (ppt skjal).

Fréttir

Matís á sýningunni Matur-inn á Akureyri

Sýningin MATUR-INN 2009 verður haldin í Íþróttahöllinni á Akureyri dagana 3. og 4. október næstkomandi. Sýningin er stærsti viðburður í starfsemi félagins Matur úr Eyjafirði – Local food en síðasta sýning var haldin haustið 2007 í Verkmenntaskólanum á Akureyri og var fjölsótt.

Sýninguna sóttu þá um 10 þúsund manns og fullljóst strax að henni lokinni að færa yrði sýningarhaldið í annað húsnæði. Því varð Íþróttahöllin nú fyrir valinu og verður henni sannarlega breytt í matarhöll og uppskeruhús þessa fyrstu helgi októbermánaðar. Matís verður með bás á sýningunni og býður alla velkomna í heimsókn.

Viðburður sem draga mun að sér þúsundir gesta
Líkt og áður er lagt upp úr því að sýningin verði í senn fjölbreytt og hápunktur í norðlenskri matarmenningu. Í boði verða sýningarsvæði fyrir fyrirtæki og félagasamtök, markaðssvæði verður einnig þar sem kjörið er að selja haustuppskeruna eða hvað annað sem tengist mat og matarmenningu. Á sýningarsvæðinu verða einnig skemmtilegar keppnir sem gestir geta fylgst með, málstofur(workshop) um ýmislegt er varðar mat og matarmenningu og loks verður haldið málþing um íslenskan mat í tengslum við sýninguna. Í senn verður því um að ræða fróðleik og skemmtun sem vafalítið mun draga að sér þúsundir gesta.

Lögð er áhersla á að sem flest fyrirtæki sem tengjast matarmenningu taki þátt og er markmið aðstandenda sýningarinnar að halda áfram þar sem frá var horfið á vel lukkaðri sýningu 2007, sýna og sanna hversu stórt hlutverk matvælin leika á Norðurlandi, allt frá framleiðslu og vinnslu til mat- og framreiðslu.

Opnunartími báða dagana er frá kl.11.00 til 17.00.

Aðgangur að sýningunni er ókeypis.

Fréttir

Villibráð – meðhöndlun og meðferð

Matís, Skotveiðifélag Íslands, Matvælastofnun og Úlfar Finnbjörnsson hjá Gestgjafanum buðu til opins fræðslufundar um þessi mál þriðjudaginn 22. september sl. Fundurinn var mjög vel sóttur og mættu vel á annað hundrað manns.

Hér fyrir neðan má sjá dagskrá fundarins og hafi fyrirlesari verið með glærur má niðurhala pdf skjal sem inniheldur glærusýningu með því að smella á titil fyrirlestursins.

08:30-08:35 – Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra – Fundur settur
08:35-08:45 – Ívar Erlendsson, leiðsögumaður/hreindýraguide – Eftir skotið, hvað þá?
08:45-08:55 – Sigmar B. Hauksson, Skotvís – Betri nýting villibráðar – meiri ánægja, fleiri minningar?
08:55-09:05 – Kjartan Hreinsson, MAST – Löggjöf um meðferð og meðhöndlun villibráðar
09:05-09:15 – Guðjón Þorkelsson, Matís – Um meðferð og meðhöndlun villibráðar; tækifæri í vöruþróun?
09:15-09:25 – Úlfar Finnbjörnsson, Gestgjafinn – Fullnýting afurðanna ásamt kryddun, eldun og meðlæti!
09:25-09:45 – Spurningar, svör, umræður

Nánari upplýsingar veitir Steinar B. Aðalbjörnsson, steinar.b.adalbjornsson@matis.is.

Fréttir

New Nordic Food – Ný norræn matvæli

Dagana 2.-3. nóvember verður málstofan New Nordic Food – from vision to realizations haldin í  Borupgaard, Snekkersten, 30 km fyrir norðan Kaupmannahöfn.  Á málþinginu verður rætt um möguleika og framtíð norrænna matvæla.

Meginmál

Norræna ráðherranefndin, Nordic Innovation Center og Det Biovidenskabelige Fakultet ved Köbenhavns Universitet standa að málþinginu sem haldið er í lok verkefnisins New Nordic Food.  Markmið verkefnisins var að halda á lofti norrænum gildum innan matargerðar og ferðaþjónustu á Norðurlöndunum og vinna á sviði heilsu, hollustu, atvinnusköpunar, hönnunar og verðmætasköpunar í matvælaframleiðslu. Skoðið ráðstefnubækling hér.

Skráningargjald er DKK 1000 og skráning er á síðunni:  http://cms.ku.dk

Skráningu lýkur 2. október.

Fréttir

TAFT ráðstefna í Kaupmannahöfn

Dagana 15.-18. september. var haldin í Kaupmannahöfn ráðstefnan TAFT 2009 . Efni frá Matís var mjög sýnilegt á ráðstefnunni og veggspjaldið Arctic’ tilapia (Oreochromis niloticus) – Optimal storage and transport conditions for fillets var valið besta veggspjald ráðstefnunnar.

Meginmál

TAFT ráðstefnur (Trans Atlantic Fisheries Technology Conference) er vettvangur þar sem margir af fremstu vísindamönnum Evrópu, Bandaríkjanna og Kanada á sviði rannsókna á sjávarfangi og nýtingu þess koma saman og bera saman bækur sínar. Þessi ráðstefna var þriðja TAFT ráðstefnan. Að ráðstefnunum standa WEFTA (West European Fish Technologists Association), sem eru samtök vísindamanna á sviði fiskiðnaðarrannsókna í V-Evrópu og AFTC (Atlantic Fisheries Technologists Conference), sem eru sambærileg samtök vísindamanna á austurströnd N-Ameríku og Kanada.

Þrír vísindamenn frá Matís héldu erindi á ráðstefnunni:

Eyjólfur Reynisson, Matís. Rapid quantification of specific spoilage organisms (SSOs) in fish using real-time PCR. Einblöðungar: GæðastokkurQuality meter. Mynd af fyrirlesara.

Tao Wang, University of Iceland and Matís. Algal polyphenols as novel natural antioxidants.

Björn Margeirsson, Matis. Experimental and numerical investigation of thermal performance of wholesale fresh fish packaging.

Starfsmaður Matís var meðhöfundur í einu erindi:

Themistoklis Altintzoglou, Nofima Marine, Norway. Torstein Skåra, Þóra Valsdóttir, Rian Schelvis, Joop Luten. New seafood concepts for young adults, a voice-of consumers approach.

Tveir nemendur héldu stutt kynningarerindi:

Nguyen Van Minh, University of Iceland and Matis, Iceland – The effects of different storage temperatures on the quality of salted cod.

Gholam Reza Shaviklo, University of Iceland and Matis and Iran Fisheries Organization (Shilat), Iran –  Effects of different drying methods on lipid oxidation, sensory attributes and functional properties of saithe surimi.

Matís var með 3 veggspjöld og þátttakandi í því fjórða:

‘Arctic’ tilapia (Oreochromis niloticus) – Optimal storage and transport conditions for fillets. Emilía Martinsdóttir, Cyprian Ogombe Odoli, Hélène L. Lauzon,  Kolbrún Sveinsdóttir, Hannes Magnússon, Sigurjón Arason, Ragnar Jóhannsson.

Implementation of novel technologies in field trials in the fish and poultry supply chains. Guðrún Ólafsdóttir, Victor Popov, Ian Bruce, Emilía Martinsdóttir, Idan Hammer, Sigurður Bogason, Christian Colmer, Maria Bunke, Matthias Kück.

Bioactivity of phlorotannins in brown seaweed, Fucus vesiculosus. Rósa Jónsdóttir, Tao Wang, María Jesús Gonzalez, Isabel Medina, Hörður G. Kristinsson, Guðrún Ólafsdóttir.

TasteNet, a European consumer panel in development with satellites in the Netherlands, Norway, France and Iceland Joop B. Luten, Rian Schelvis, Adriaan Kole, Mats Carlehøg, Mireille Cardinal, Jean Luc Vallet and Emilia Martinsdottir.

Fréttir

Íblöndun próteina í fisk

Meistaraprófsfyrirlestur í matvælafræði við Matvæla- og næringarfræðideild, Heilbrigðisvísindasviði Háskóla Íslands. Matís, fundarsalur á fyrstu hæð, Skúlagata 4, á morgun, þriðjudaginn 29. september kl. 16-17.

Magnea G. Karsdóttir flytur erindi um MS verkefni sitt.

„Application of additives in chilled and frozen white fish fillets- Effects on chemical and physicochemical properties“

Leiðbeinandi:               Sigurjón Arason, dósent í matvælavinnslu

Meðleiðbeinandi:           Guðjón Þorkelsson, dósent í matvælavinnslu

Meistaraprófsnefnd:      Sigurjón Arason, Guðjón Þorkelsson og
                                      María Guðjónsdóttir sem er starfsmaður Matís  

Prófdómari:                  Hörður G. Kristinsson, Sviðsstjóri hjá Matís

Verkefnið er styrkt af AVS rannsóknasjóði í sjávarútvegi, Tækniþróunarsjóði og Nordisk InnovationsCenter.

S amantekt – MS verkefni.
Megin markmið verkefnisins var að rannsaka íblöndun hjálparefna, þá sér í lagi fisk próteina, og áhrif þeirra á efna- og eðliseiginleika kældra og frystra fiskiflaka. Fersk flök af ufsa og þorski og léttsöltuð flök af þorski voru sprautuð með nokkrum próteinblöndum og borin saman við ómeðhöndluð flök og flök sem voru sprautu söltuð (1.5% og 4%). Flökin voru síðan geymd við +2°C og -24°C í mislangan tíma. 

Þeir þættir sem voru skoðaðir voru nýting, vatnsheldni, efna samsetning og T2 transversal relaxation tímar. Íblöndun próteinanna jók þyngdarupptöku við sprautun samanborið við saltsprautuð flök, en þó mismikið eftir próteintegund. Viðbættu próteinin höfðu einnig þau áhrif að nýting eftir geymslu jókst verulega og magn drips lækkaði samanborið við ómeðhöndluð og sprautusöltuð flök.

Þau prótein sem höfðu mest áhrif voru vatnsrofin fiskprótein (FPH) og himnusprengd fiskprótein (HFP), en þau gáfu einnig tiltölulega betri heildarnýtingu hjá þorsk flökunum. Íblöndun með próteinum og/eða salti hafði aftur á móti lítil áhrif á vatnheldni flakanna, en það var búist við því að vatnsheldnin yrði betri samanborið við ómeðhöndluð flök.

Sú blanda sem hafði jákvæðustu áhrif á vatnsheldnina var FPH. Íblöndun á próteinum í ufsa og þorskflök hefur í heildina á litið jákvæð áhrif við að bæta stöðugleika og gæði flakanna, en þörf er á að þróa og besta íblöndunaraðferðirnar með tillit til hráefnisins.

Þorskflökin sýndu betri niðurstöður samanborið við ufsaflökin. Ufsaflökin virðast vera mun viðkvæmari fyrir innsprautun og frystingu heldur en þorskflök, en los er þekkt vandamál hjá flökum úr ufsa. Íblöndun fiskpróteina er kostur sem vert er að skoða nánar með það að markmiði að auka nýtingu og verðmæti sjávarafurða.

Fréttir

Vísindin lifna við á Vísindavöku

Vísindavaka 2009 verður haldin föstudaginn 25. september i Listasafni Reykjavíkur frá kl. 17 til kl. 22. Matís er þátttakandi á vísindavökunni og reikna má með fjölmenni í heimsókn.

Dagurinn er tileinkaður evrópskum vísindamönnum og haldinn hátíðlegur í helstu borgum Evrópu. Markmiðið með Vísindavöku og atburðum henni tengdum er að færa vísindin nær almenningi, kynna fólkið á bak við rannsóknirnar og vekja almenning til umhugsunar um mikilvægi rannsókna- og vísindastarfs í nútímasamélagi. Rannís stendur fyrir Vísindavöku á Íslandi.

Sprengjugengið og fleiri mæta!

Á Vísindavöku er fullt af fróðleik fyrir fólk á öllum aldri og í ár verður boðið upp á atriði á sviði og má þar nefna Sprengjugengið sem mætir á svæðið, fólk getur reynt að reka Vísindavefinn á gat, stjörnustrákarnir finna upp á einhverju sprelli og nýir vísindaþættir Ara Trausta verða kynntir. Á Vísindavöku kynnir vísindafólk frá háskólum, stofnunum og fyrirtækjum rannsóknarverkefni fyrir almenningi á lifandi og skemmtilegan hátt. Gestir fá að skoða og prófa ýmis tæki og tól sem notuð eru við rannsóknir, skoða afurðir verkefna og spjalla við vísindafólkið sjálft um hvernig er að starfa að vísindum, rannsóknum og nýsköpun. Fjölskyldan er í fyrirrúmi á Vísindavöku og gefst þar kjörið tækifæri til að kynna heim vísinda og tækni fyrir börnum og unglingum, en ungt fólk er sérstaklega velkomið á Vísindavöku.

Vonandi sjá sem flestir sér fært að kíkja á Listasafn Reykjavíkur og spjalla við vísindamenn og skoða það sem fyrir augu ber á Vísindavöku. Enginn aðgangseyrir er og allir eru velkomnir. Hér má finna yfirlit yfir dagskrá og þátttakendur.

Fréttir

Er hægt að draga úr sóun í framleiðslu og dreifingu matvæla?

Starfsmaður Matís, Þóra Valsdóttir, heldur erindi um þetta efni á opnum fundi á morgun, fimmtudag 24. september kl. 15-17 á Grand Hótel.

Árleg velta í kjötiðnaði á Íslandi er áætluð um 25 milljarðar króna. Talið er að þar af tapist a.m.k. 5% eða 1250 milljónir vegna rýrnunar sem verður áður en varan kemst í hendur neytenda. Því er til mikils að vinna ef hægt er að draga úr þessari rýrnun.
Hvað er hægt að gera til að draga úr sóun við framleiðslu og dreifingu matvæla? Hverju skilar bætt meðferð og bætt upplýsingaflæði milli aðila í virðiskeðjunni?

Samtök iðnaðarins, Tækniþróunarsjóður, Norðlenska, Sláturfélag Suðurlands, Kaupás, AGR, Matís og Rannsóknarsetur verslunarinnar, boða til opins fundar þar sem kynntar verða niðurstöður þróunarverkefnis um þetta efni þar sem kjötiðnaðurinn var tekinn sem dæmi. Niðurstöðurnar má heimfæra upp á aðrar greinar matvælaiðnaðar.

Staðsetning: Setrið, Grand Hótel Reykjavík
Tími:
 Fimmtudagur 24. september kl. 15-17

Dagskrá:

  1. Ávinningur af bættri meðferð og þekkingu á matvælum. Þóra Valsdóttir, matvælafræðingur, Matís.
  2. Notkun upplýsingakerfa til að bæta framleiðslustýringu og minnka birgðakostnað. Einar Karl Þórhallsson og Hlynur Stefánsson, verkfræðingar AGR.
  3. Vörustjórnun ferskra matvæla – fordæmi og reynsla. Emil B. Karlsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs verslunarinnar.
  4. Almennar umræður.

Fundarstjóri: Davíð Lúðvíksson, forstöðumaður stefnumótunar og nýsköpunar, SI.

Vinasamlegast tilkynnið þátttöku á netfangið mottaka@si.is

IS