Fréttir

Velheppnuð heimsókn til Mto wa Mbu í Tansaníu

Næring barna bætt með íslenskri næringablöndu og þjálfun kennara við Bandari skólann.

Börn og konur í Afríku eru í mestri hættu vegna vannæringar með alvarlegum afleiðingum. Ein gerð vannæringar stafar af skorti á vítamínum og steinefnum sem eru nauðsynleg fyrir líkamsstarfsemi.

Mikilvægt er að bregðast við þessu og markmið verkefnisins „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er að styðja við bætta næringu og menntun um næringu og hreinlæti. Heimsmarkmiðasjóður atvinnulífs um þróunarsamvinnu styrkir verkefnið.

Crystal Riedemann, VAXA fundar með foreldrum barna við Bandari School

Verkefninu „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er stýrt af VAXA Technologies Iceland sem þróað hefur vítamín- og steinefnaríka blöndu úr íslenskri Ultra Spirulina, sem ætlunin er að prófa og nota til að bæta næringarástand barna við Bandari School í Mto wa Mbu. Verkefnið er unnið í samvinnu við Matís sem hefur aðlagað kennsluefni um hreinlæti og næringu að aðstæðum og þörfum umsjónafólks og kennara við Bandari School. Verkefnið er jafnframt unnið í samstarfi við Óskar Örn Óskarsson barnalæknir sem mun fylgjast með áhrifum á heilsu og vellíðan barnanna meðan á verkefninu stendur.

Börn í matsal Bandari School.

Í lok febrúar 2025 heimsóttu samstarfsaðilar frá VAXA Technologies Iceland, Matís og Óskar skólann í Mto wa Mbu með það að markmiði að kynnast betur starfsemi Bandari School og framkvæma mælingar til að meta heilsu og vellíðan barna við skólann á aldrinum 6-12 ára, auk þess að fræða og þjálfa starfsfólk Bandari School um næringu og hreinlæti.

Óskar Örn Óskarsson framkvæmir mælingar

Samstarfsaðili verkefnisins í Tansaníu er The Bandari Project (óhagnaðardrifin samtök) sem þegar vinna að því að rjúfa vítahring fátæktar með því að veita fátækum börnum og konum í Mto wa Mbu, Tansaníu menntunarmöguleika. Nemendur í Bandari School eru börn úr fjölskyldum sem eru hvað verst settar á svæðinu og mjög oft eru máltíðarnar sem börnin fá í skólanum eina næringin sem þau fá. Því skiptir miklu máli að máltíðarnar séu sem næringarríkastar og mikil þörf á verkefni sem þessu.

Hádegismatur í Bandari School

Í samvinnu við foreldra, heilbrigðisstarfsfólk í Mto wa Mbu og starfsfólk Bandari School var heilsa og vellíðan um 150 barna metin, og sex kennarar við skólann fengu fræðslu og þjálfun í miðlun efnis um næringu og hreinlæti.

Margeir Gissurarson, Matís fræðir kennara um næringu og hreinlæti

Greinilegt var að starfsfólk Bandri School sinnti starfinu af miklum metnaði og alúð. Börnin við skólann voru almennt mjög glaðvær og greinilegt að gott traust og samband ríkti milli þeirra og starfsfólks skólans.

Fréttir

Starfsstöð Matís í Neskaupstað

Matís rekur öfluga starfsstöð í Neskaupstað þar sem unnið er bæði við þjónustumælingar sem og að rannsóknum og nýsköpun í matvælaframleiðslu.

Starfsstöðin í Neskaupstað sinnir fjölbreyttri þjónustu, þar sem við metum meðal annars gæði og ferskleika sjávarafurða og annarra hráefna sem fara til matvælaframleiðslu. Við þjónustum m.a. sjávarútveginn, fyrirtæki í matvælaframleiðslu, álframleiðslu, heilbrigðiseftirlit og fleiri aðila sem treysta á faglega greiningarþjónustu. Að sama skapi standa dyrnar opnar fyrir öllum þeim sem hafa áhuga á samstarfi, stóra sem smáa, og leggjum við okkur fram um að styðja við nýsköpun, vöruþróun og gæðamál í atvinnulífinu.

Við leggjum jafnframt  áherslu á að styðja við verðmætasköpun í sjávarútvegi og annarri matvælaframleiðslu með því að þróa nýjar lausnir og afurðir, bæta gæði og tryggja öryggi matvæla. Verkefnin okkar eru unnin í samstarfi við fyrirtæki, sveitarfélög, háskóla og aðra hagaðila, bæði á landsvísu og alþjóðavettvangi.

Það skiptir gríðarlega miklu máli að Matís sé með starfsstöð á Austurlandi. Nálægðin við fyrirtækin á svæðinu styrkir tengslin við atvinnulífið og eykur aðgengi þeirra að rannsókna- og greiningaþjónustu. Með því að byggja upp öfluga þekkingarstarfsemi í heimabyggð skapast ný tækifæri fyrir ungt fólk, stuðlað er að fjölbreyttari atvinnu og aukinni nýsköpun á svæðinu. Þannig leggur Matís sitt af mörkum til að efla byggð á landsbyggðinni.

Fréttir

Málþing Matís 2025

13 maí, 2025, 9:00 – 12:30 | Norðurljósasalur Hörpu

Aðalfyrirlesarar:

Bente Torstensen, forstjóri Nofima, norsku rannsóknarstofnunarinnar á sviði matvæla, sjávarútvegs og fiskeldis

Fundarstjórn: Bergur Ebbi

Dagskrá

09:00Kynning fundarstjóra – Bergur Ebbi
09:05Opnunarávarp Matvælaráðherra – Hanna Katrín Friðriksson
09:15Ávarp forstjóra Matís – Oddur M. Gunnarsson
09:22Matvælavísindavefur og upplýsingaóreiða- Þóra Valsdóttir, verkefnastjóri hjá Matís
09:29Neysla gjörunninna matvæla á Íslandi – hvað vitum við?
– Steina Gunnarsdóttir
09:36Þróun þarmaflóru barna frá meðgöngu til fimm ára aldurs  – Agnes Þóra Árnadóttir Ph.D. nemi
09:43Lagt á borð fyrir neytendur framtíðar- Kolbrún Sveinsdóttir, verkefnastjóri hjá Matís
09:50Neytendahegðun- Gréta María Grétarsdóttir, framkvæmdastjóri Prís
09:57ÍSGEM
10:04Heilsa og sjálfbærni: Það er hættulega auðvelt að gabba neytendur- Valdimar Sigurðsson, prófessor við viðskiptadeild HR
10:11Pallborðsumræður: Neytendur
10:30Kaffihlé | Kynning smáframleiðenda
10:45Matþörungar í matinn- Rósa Jónsdóttir, fagstjóri hjá Matís
10:52Hvaða máli skiptir innlent korn fyrir neytendur? – Eiríkur Blöndal, Bóndi á Jaðri í Bæjarsveit
10:59Matarsóun á Íslandi – Jóhannes Bjarki Urbancic Tómasson, sérfræðingur hjá Umhverfis- og orkustofnun
11:06Kjötneytendur framtiðar – Eva Margrét Jónudóttir, verkefnastjóri hjá Matís
11:13Matvælaframleiðsla og fæðuöryggi- María Guðjónsdóttir, verkefnastjóri hjá Matís og prófessor í HÍ
11:20Nýprótein og neytendur- Birgir Örn Smárason, fagstjóri hjá Matís
11:27Circular food systems – challenges and solutions – Bente Torstensen, Nofima, CEO
11:41Pallborðsumræður: Stefnumótun í rannsóknum neytenda og matvæla

Smáframleiðendur sem kynna vörur sínar í kaffihléi:

  • Kemuri
  • Dalalaukur

Fréttir

Íslenskir skólar hafa tækifæri á að sækja um ProBleu styrk

Matís og verkefnið BioProtect vekja athygli á að íslenskir skólar hafa tækifæri til að sækja um Pro Bleu styrk:

Styrkur: ProBleu funding call

ProBleu hefur það að markmiði að efla skóla samfélag í Evrópu (Network of European Blue Schools) með því að bjóða allt að 7.500 evrur í styrk til verkefna sem varða aukinn skilning á vatni og hafi. Umsóknir skulu berast fyrir 23. maí, klukkan 17:00 CET.

Hvað er ProBleu? 

ProBleu styður við skóla sem eru í fararbroddi við að kenna krökkum um verndun hafs og ferskvatns. Á næstu þremur árum mun ProBleu bjóða að minnsta kosti 100 skólum styrki fyrir spennandi verkefni. Skólar geta fengið allt að 7.500 evrur í styrk fyrir verkefni sem standa yfir í allt að ár.

Hverjir geta sótt um styrkinn

ProBleu styrkurinn er sérstaklega ætlaður skólum í löndum sem eiga fulltrúa í Blue Schools samfélaginu: Austurríki, Belgíu, Danmörku, Þýskalandi, Íslandi, Írlandi, Kosovo, Lúxemborg, Möltu, Svartfjallalandi, Noregi, Slóveníu og Úkraínu. Það kemur þó ekki í veg fyrir að önnur lönd geti sótt um styrkinn.

Hér er hægt að finna allar nánari upplýsingar:

Fréttir

Doktorsvörn í  matvælafræði – Clara Jégousse

Þriðjudaginn 1. apríl 2025 ver Clara Anne Thérèse Jégousse doktorsritgerð sína í matvælafræði við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Örverusamfélög á Íslandsmiðum rannsökuð með víðerfðamengja raðgreiningum. Exploration of microbial communities from Icelandic marine waters using metagenomics.

Doktorsvörnin fer fram í Hátíðarsal Aðalbyggingar Háskóla Íslands klukkan 13:00 til 16:00.

Andmælendur eru dr. Alexander Sczyrba, prófessor við Bielefeld University, Þýskalandi, og dr. Ian Salter, rannsóknastjóri við Havstovan – hafrannsóknastofnun Færeyja.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi var dr. Viggó Þór Marteinsson, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild og fagstjóri hjá Matís. Auk hans var dr. María Guðjónsdóttir, prófessor við sömu deild og verkefnastjóri hjá Matís, meðleiðbeinandi og í doktorsnefnd sátu dr. René Groben, verkefnastjóri hjá Matís, dr. Pauline Vannier, lektor við Université de Toulon, og dr. Arnar Pálsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild.

Ólöf Guðný Geirsdóttir, deildarforseti Matvæla- og næringarfræðideildar, stjórnar athöfninni sem fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands og hefst kl. 13.00.

Ágrip

Örverur gegna  lykilhlutverki í því að viðhalda heilbrigði og fæðukerfi hafsins og við að stýra næringarefnahringrás hafsins. Við Íslandsstrendur, þar sem heitir Atlantshafsstraumar og kaldir norðurskautsstraumar mætast, myndast einstakt umhverfi og lífríki sjávar. Þó svo að rannsóknir hafi staðið yfir á frumframleiðni frá miðju síðustu aldar með aðstoð smásjáa og gervitunglmynda hafa rannsóknir á flokkunarfræði örvera á umhverfiserfðamengjum í íslenskri lögsögu verið takmarkaðar. Meginmarkmið doktorsrannsóknarinnar var því að skoða hvaða tegundir örvera finnast í íslenskri lögsögu, í hvaða hlutföllum, hvert hlutverk þeirra er í vistríki sjávar og hvaða umhverfisþættir hafa áhrif á dreifingu þeirra.

Meginniðurstöður ritgerðarinnar eru að nauðsynlegt er að kanna örveruflóru hafsins allt árið um kring og einnig mismunandi dýpi. Niðurstöðurnar afhjúpa samhengi örverusamfélaga og umhverfisþátta og leggja grunn að frekari rannsóknum. Opin gögn úr þessari rannsókn mynda viðmið fyrir frekari rannsóknir á vistfræðilegum ferlum og sjálfbærri nýtingu auðlinda hafsins við Ísland á tímum hnattrænna loftslagsbreytinga.

Fréttir

Þjónustugátt Matís

Allar niðurstöður á einum stað!

Matís býður viðskiptavinum sínum nú upp á þjónustugátt þar sem hægt er að nálgast allar niðurstöður mælinga á einum stað. Með þjónustugátt Matís fær viðskiptavinurinn góða yfirsýn yfir allar mælingar á sýnum sem hann hefur sent til Matís.

Aðgengi að niðurstöðum er einfalt og þægilegt; notandinn sér nýjustu mælingarnar og getur síað eftir t.d. dagsetningu, tímabilum og efnisorðum. Einnig er hægt að taka út gögnin í excel skrá.

Fyrirtækjaaðgangar – allt að fimm notendur geta haft aðgang innan hvers fyrirtækis.

Þjónustugátt Matís – Allt á einum stað:

Ert þú í viðskiptum við mæliþjónustu Matís og vilt fá aðgang að þjónustugáttinni. Skráðu þig í gáttina með því að smella á hnappinn hér fyrir neðan:

Fréttir

Fiskeldisseyra í áburð – Tækifæri, takmarkanir og tæknilausnir

Tengiliður

Hildur Inga Sveinsdóttir

Verkefnastjóri

hilduringa@matis.is

Þriðjudaginn 11.mars næstkomandi býður Matís upp á málstofuna „Fiskeldisseyra í áburð – Tækifæri, takmarkarnir og tæknilausnir“ í höfuðstöðvum sínum Vínlandsleið 12 kl. 13:00 – 15:00.

Málstofan er haldin í tengslum við verkefnið Accelwater sem styrkt er af H2020, rammaáætlun ESB um rannsóknir og nýsköpun.

Nánari upplýsingar veitir Hildur Inga Sveinsdóttir (hilduringa@matis.is).

Fréttir

Hvernig byggjum við fram­tíð mat­væla­iðnaðar á Ís­landi?

Rannsóknir og nýsköpun eru nauðsynlegar til að takast á við breytingar og efla íslenskan matvælaiðnað. Til þess þarf mannauð, samstarf, samnýtingu aðstöðu, tækja og búnaðar og fjármagn. Þetta þarf að spila saman. Þörfin er mikil og samkeppnin er mikil við aðrar greinar atvinnulífs og þjónustu. Samstarf Matís og Háskóla Íslands er gott dæmi um hvernig þetta getur virkað. Þar hefur Matís verið brúin milli háskólamenntunar og atvinnulífs í mjög árangursríku samstarfi. Á síðustu 15 árum hafa um 30 einstaklingar klárað doktorsverkefni og um 150 einstaklingar unnið sín rannsóknaverkefni í mastersnámi í samstarfi við atvinnulífið. Þannig höfum við menntað og þjálfað sérfræðinga og frumkvöðla framtíðarinnar í nýtingu, vinnslu og verðmætasköpun úr lífauðlindum á Íslandi. Þetta er líka ein af forsendunum fyrir góðum árangri Matís í samkeppnissjóðum Evrópusambandsins við að fjármagna samstarfsverkefni til að takast á við áskoranir og tækifæri matvælaframleiðenda á Íslandi.

Samstarf Matís við háskóla felst í sameiginlegu starfsfólki og samnýtingu aðstöðu og búnaðar til að efla fræðilega og verklega menntun háskólanema á þeim fræðasviðum sem það nær til. Rannsóknirnar í þessum verkefnum snúast meðal annars um matvælaframleiðslu, öryggi matvæla, líftækni og orkunýtingu. Þær hjálpa til við að auka samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi og skapa tækifæri til nýsköpunar sem nýtist samfélaginu í heild.

Markmiðið er einnig að vera leiðandi og alþjóðlega samkeppnisfær á sérfræðisviðum sem tengjast rannsóknun og nýsköpun í nýtingu lífrænna auðlinda á sjó og landi. Þannig hafa sameiginleg rannsóknaverkefni eflt bæði framhaldsnám og íslenskt samfélag. Matís er því mikilvæg brú milli vísinda og atvinnulífs með því að tengja verkefni háskólanemenda við þarfir atvinnuvega og samfélags.

Á síðustu árum hafa nemendur við Háskólann á Akureyri, Háskóla Íslands og starfsnemar frá nokkrum háskólum Í Evrópu unnu að sínum verkefnum undir leiðsögn sérfræðinga frá Matís. Öll voru þau unnin í samvinnu við fyrirtæki í iðnaðinum t.d um framtíðarflutningsleið fyrir ferskan lax til Norður-Ameríku; framhaldsvinnslu á laxi og um strandveiðar á Íslandi. Sex meistaranemar í matvælafræði, iðnaðarlíftækni og örverufræði við Háskóla Íslands unnu og luku við sín verkefni á árinu. Þau snerust um allt frá rannsóknum á hitakærum örverum; örveruflóru við verkun á hákarli, örverur á fiskikerjum til samanburðar á fiskveiðum í Noregi og á Íslandi.

Þrettán doktorsnemar við Háskóla Íslands stunduðu sínar rannsóknir í samvinnu við Matís. Tveir nemendur vörðu verkefni sín á síðastliðnu ári, þær Rebecca Sim og Anna Þóra Hrólfsdóttir. Starfsnemar frá erlendum háskólum voru 27. Þetta eru starfsnemar á meistarastigi sem koma sex mánuði í senn og doktorsnemar sem koma aðallega frá Evrópulöndum. Á árinu 2023 voru þeir frá níu löndum, Danmörku, Frakklandi, Grikklandi, Hollandi, Indlandi, Skotlandi, Spáni, Tékklandi og Þýskalandi og frá nítján háskólum.

Samstarf Matís og háskólanna á Íslandi sýnir hvernig markviss þekkingaruppbygging getur haft jákvæð áhrif á atvinnulíf og efnahag. Með því að bæta við þekkingu, tengjast erlendum stofnunum og styðja við doktorsverkefni hefur þetta samstarf lagt grunn að nýjum lausnum og tækifærum. Til að halda þessum árangri áfram þarf að fjárfesta enn frekar í rannsóknum og nýsköpun. Með skýrri framtíðarsýn og stuðningi við mannauðinn getum við tryggt að Ísland haldi áfram að vera í fararbroddi á sviði nýsköpunar og þekkingarsköpunar, sem mun nýtast komandi kynslóðum vel.

Oddur Már Gunnarsson, forstjóri Matís, og Salvör Jónsdóttir, stjórnarformaður Matís.

Fréttir

Rannsóknir á Listeria monocytogenes hjá Matís

Tengiliður

Halla Halldórsdóttir

Gæða- og öryggisstjóri og persónuverndarfulltrúi

halla.halldorsdottir@matis.is

Örverurannsóknastofur Matís, bæði í Reykjavík og Neskaupstað, hafa frá 2007 rannsakað margskonar sýni gagnvart Listeria bakteríum. Listeria monocytogenes er helsti sjúkdómsvaldur Listeria fjölskyldunnar og veldur sjúkdómi sem kallast„Listeriosis“. Einkennin geta verið misalvarleg, allt frá flensueinkennum til heilahimnubólgu í ungbörnum, blóðeitrun og jafnvel fósturlát hjá þunguðum einstaklingum. Undanfarin ár hafa tvö til fimm tilfelli greinst á Íslandi á ári, en árið 2024 greindust fleiri tilfelli, samtals sjö.

Listeria bakteríur finnast víða í náttúrunni, bæði almennt í umhverfinu (t.d. í jarðvegi og plöntum) og einnig í þörmum manna og dýra. Listeria útbreiðslan er svo mikil að mengun unnra matvæla er nánast óhjákvæmileg. Þess vegna er þunguðum einstaklingum og öðrum einstaklingum í áhættuhópum gjarnan ráðlagt að sneiða framhjá réttum eins og t.d. reyktum og gröfnum laxi, sushi/sashimi sem inniheldur hráan fisk, kæfu, ákveðnum gerðum af ostum – m.a. brie og camembert – og kjötáleggi eins og t.d. skinku þar sem Listeria tegundir hafa ítrekað fundist í gegnum tíðina.

Frá stofnun Matís höfum við rannsakað rúmlega 13.000 sýni fyrir Listeria. Sýnin eru oftast matvæli, en ennig er hægt að rannsaka svokölluð stroksýni til að kanna hvort Listeria sé til staðar á yfirborði eða í matvælaframleiðslubúnaði. Slíkar rannsóknir geta aðstoðað matvælaframleiðendur við að kanna hvort nægilega vel sé staðið að þrifum, en Listeria á það til að leynast í skúmaskotum og getur vaxið við mjög fjölbreyttar aðstæður.

Matís starfar sem tilvísunarrannsóknastofa (National Reference Laboratory) Íslands hvað varðar Listeria monocytogenes. Lögbundið hlutverk og helstu skyldur tilvísunarrannsóknastofa eru margvíslegar, m.a. þátttaka í þróun og sannprófun mæliaðferða, og að veita lögbærum yfirvöldum vísindalega og tæknilega aðstoð.

Nýleg samantekt frá ANSES, European Union Reference Laboratory (EURL) fyrir Listeria monocytogenes sem kallast: „Bibliographical review on Timing for Surface Sampling in Food Processing Environments to Detect Listeria monocytogenes“ undirstrikar að stöðugt þarf að vera á verði gagnvart L. monocytogenes í matvælaframleiðslu, og nauðsynlegt kann að vera að uppfæra leiðbeiningar um hvenær í matvælaframleiðsluferlinu best sé að taka sýni til þess að auka líkur á áreiðanlegum niðurstöðum.

Á vefsíðu Matvælastofnunar er að finna fróðleik um Listeria og almennar ráðleggingar til að minnka líkur á smiti.

Fréttir

BIO2REG: Lífauðlindir í stað óendurnýjanlegra auðlinda

Tengiliður

Katrín Hulda Gunnarsdóttir

Verkefnastjóri

katrinh@matis.is

Matís er einn af níu aðilum sem eru þátttakendur í BIO2REG verkefni Evrópusambandsins. Verkefnið er þriggja ára samhæfingar- og stuðningsverkefni (CSA) styrkt af Horizon Europe áætluninni. BIO2REG mun gera hagaðilum sem glíma við stórt umhverfisspor, kleift að læra af þeim sem lengra eru komnir í kolefnissamdrætti, með því að reiða sig á lífauðlindir í stað óendurnýjanlegra auðlinda.

Dagana 19. og 20 janúar 2025 hittust þátttakendur Evrópuverkefnisins BIO2REG  á ársfundi í Jülich í Þýskalandi til þess að ræða næstu skref verkefnisins. Fundurinn fór fram í húsakynnum Forschungszentrum Jülich, en þeir stýra verkefninu.

Farið var yfir stöðu verkefnisins að fyrsta árinu loknu og unnu þátttakendur saman að því að móta framtíð verkefnisins, en framundan eru m.a. vinnustofur sem verða haldnar víða í Evrópu. Til þess að þær fari fram á sem árangursríkastan hátt og svo hægt sé að safna sem mestum upplýsingum fyrir verkefnið voru ýmis praktísk atriði rædd. Eitt meginmarkmiða verkefnisins er að tengjast hagsmunaaðilum og kanna þeirra þarfir þegar að kemur að umbreytingu svæða yfir í lífhagkerfi.

En svona fundir fara ekki bara fram innandyra og hélt hópurinn í skoðunarferð um nágrennið og heimsóttu m.a. stærstu kolanámu Þýskalands, Hambach námuna, sem er ennþá starfandi þrátt fyrir stefnu yfirvalda um að hætta notkun kola. Náman er með opið yfirborð, en nú er stefnt að því að námuvinnsla hætti innan 10 ára og svæðinu verði breytt í gríðarstórt manngert stöðuvatn.

Fundargestir virða fyrir sér námuna. Mynd: BIO2REG project.

Annar viðkomustaður í skoðunarferðinni var hið svokallaða Startup Village, en það er „Viðskiptagarður“, sem er þyrping húsa sem lítil fyrirtæki geta leigt fyrir sína starfsemi. Litrík húsin eru hugsuð sem stökkpallur fyrir nýsköpunarstarfsemi og auðveldar nálægðin fyrirtækjum að tengjast, starfa saman og sækja innblástur hvert til annars. Húsin eru byggð á sjálfbæran hátt samkvæmt nýjustu tækni sem sparar sem mesta orku bæði til lýsingar og kyndingar.

Startup Village í Jülich. Mynd: Jónas Baldursson.

Við hjá Matís þökkum kærlega fyrir höfðinglegar móttökur og hlökkum til áframhaldandi samstarfs á komandi árum.

r má finna frekari upplýsingar um verkefnið.

IS