Flokkur: Fréttir

Upphaf maí mánaðar markaði formlegt upphaf MeCCAM verkefnisins, sem er evrópskt rannsóknar- og nýsköpunarverkefni sem ætlað er að þróa mótvægis og aðlögunaraðgerðir gagnvart áhrifum loftslagsbreytinga fyrir sjávarútveginn.

MeCCAM er fjögurra ára verkefni sem er leitt af Sjókovanum í Færeyjum, en alls eru 16 samstarfsaðilar í verkefninu frá 9 Evrópulöndum. Verkefnið er fjármagnað af rammaáætlun Evrópu um rannsóknir og nýsköpun, Horizon Europe, með heildarfjármögnun upp á 4,5 milljónir evra.

Á næstu fjórum árum munu samstarfsaðilar MeCCAM þróa, innleiða og mæla með lausnum til að draga úr umhverfisáhrifum og auka seiglu og sjálfbærni evrópska fiskveiðigeirans. Lausnirnar eru hannaðar til að bregðast við fjölbreyttum áskorunum sem blasa við um alla Evrópu – frá Norðaustur-Atlantshafi til Miðjarðarhafsins. En MeCCAM mun:

• Rannsaka og spá fyrir um hvernig dreifing, vöxtur og framleiðni muni breyst út frá mismunandi sviðsmyndum varðand hlýnun sjávar.
• Þróa og prófa nýstárleg tól og tækni sem stuðla munu að bættri eldsneytisnýtingu og kjörhæfni.
• Þróa og prófa stafræna tækni til gagnasöfnunar og gagnaúrvinnslu, sem styður svo við upplýsta ákvarðanatöku. MeCCAM mun þannig þróa og sameina gagnalindir með það að markmiði að hagræða og hámarka sjálfbærar fiskveiðar í Evrópu.

MeCCAM mun framkvæma sex svæðisbundnar rannsóknir á Norðaustur-Atlantshafi, Norðursjó og Miðjarðarhafi til að prófa og sýna fram á fjölbreyttar aðgerðir til aðlögunar og mótvægisaðgerða gagnvart áhrifum loftslagsbreytinga. Þessar tilvikarannsóknir hafa verið valdar sérstaklega til að endurspegla fjölbreyttar áskoranir sem evrópskur sjávarútvegur stendur frammi fyrir. Íslenskir þátttakendur koma með beinum hætti að tveimum þessara tilvikarannsókna, en íslenskir þátttakendur í verkefninu eru Matís, Brim, Tracwell og Stika umhverfislausnir.

Hægt verður að fylgjast með framvindu verkefnisins hér

Næring barna bætt með íslenskri næringablöndu og þjálfun kennara við Bandari skólann.

Börn og konur í Afríku eru í mestri hættu vegna vannæringar með alvarlegum afleiðingum. Ein gerð vannæringar stafar af skorti á vítamínum og steinefnum sem eru nauðsynleg fyrir líkamsstarfsemi.

Mikilvægt er að bregðast við þessu og markmið verkefnisins „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er að styðja við bætta næringu og menntun um næringu og hreinlæti. Heimsmarkmiðasjóður atvinnulífs um þróunarsamvinnu styrkir verkefnið.

Verkefninu „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er stýrt af VAXA Technologies Iceland sem þróað hefur vítamín- og steinefnaríka blöndu úr íslenskri Ultra Spirulina, sem ætlunin er að prófa og nota til að bæta næringarástand barna við Bandari School í Mto wa Mbu. Verkefnið er unnið í samvinnu við Matís sem hefur aðlagað kennsluefni um hreinlæti og næringu að aðstæðum og þörfum umsjónafólks og kennara við Bandari School. Verkefnið er jafnframt unnið í samstarfi við Óskar Örn Óskarsson barnalæknir sem mun fylgjast með áhrifum á heilsu og vellíðan barnanna meðan á verkefninu stendur.

Í lok febrúar 2025 heimsóttu samstarfsaðilar frá VAXA Technologies Iceland, Matís og Óskar skólann í Mto wa Mbu með það að markmiði að kynnast betur starfsemi Bandari School og framkvæma mælingar til að meta heilsu og vellíðan barna við skólann á aldrinum 6-12 ára, auk þess að fræða og þjálfa starfsfólk Bandari School um næringu og hreinlæti.

Samstarfsaðili verkefnisins í Tansaníu er The Bandari Project (óhagnaðardrifin samtök) sem þegar vinna að því að rjúfa vítahring fátæktar með því að veita fátækum börnum og konum í Mto wa Mbu, Tansaníu menntunarmöguleika. Nemendur í Bandari School eru börn úr fjölskyldum sem eru hvað verst settar á svæðinu og mjög oft eru máltíðarnar sem börnin fá í skólanum eina næringin sem þau fá. Því skiptir miklu máli að máltíðarnar séu sem næringarríkastar og mikil þörf á verkefni sem þessu.

Í samvinnu við foreldra, heilbrigðisstarfsfólk í Mto wa Mbu og starfsfólk Bandari School var heilsa og vellíðan um 150 barna metin, og sex kennarar við skólann fengu fræðslu og þjálfun í miðlun efnis um næringu og hreinlæti.

Greinilegt var að starfsfólk Bandri School sinnti starfinu af miklum metnaði og alúð. Börnin við skólann voru almennt mjög glaðvær og greinilegt að gott traust og samband ríkti milli þeirra og starfsfólks skólans.

Matís rekur öfluga starfsstöð í Neskaupstað þar sem unnið er bæði við þjónustumælingar sem og að rannsóknum og nýsköpun í matvælaframleiðslu.

Starfsstöðin í Neskaupstað sinnir fjölbreyttri þjónustu, þar sem við metum meðal annars gæði og ferskleika sjávarafurða og annarra hráefna sem fara til matvælaframleiðslu. Við þjónustum m.a. sjávarútveginn, fyrirtæki í matvælaframleiðslu, álframleiðslu, heilbrigðiseftirlit og fleiri aðila sem treysta á faglega greiningarþjónustu. Að sama skapi standa dyrnar opnar fyrir öllum þeim sem hafa áhuga á samstarfi, stóra sem smáa, og leggjum við okkur fram um að styðja við nýsköpun, vöruþróun og gæðamál í atvinnulífinu.

Það skiptir gríðarlega miklu máli að Matís sé með starfsstöð á Austurlandi. Nálægðin við fyrirtækin á svæðinu styrkir tengslin við atvinnulífið og eykur aðgengi þeirra að rannsókna- og greiningaþjónustu. Með því að byggja upp öfluga þekkingarstarfsemi í heimabyggð skapast ný tækifæri fyrir ungt fólk, stuðlað er að fjölbreyttari atvinnu og aukinni nýsköpun á svæðinu. Þannig leggur Matís sitt af mörkum til að efla byggð á landsbyggðinni.

Matís og verkefnið BioProtect vekja athygli á að íslenskir skólar hafa tækifæri til að sækja um Pro Bleu styrk:

Styrkur: ProBleu funding call

ProBleu hefur það að markmiði að efla skóla samfélag í Evrópu (Network of European Blue Schools) með því að bjóða allt að 7.500 evrur í styrk til verkefna sem varða aukinn skilning á vatni og hafi. Umsóknir skulu berast fyrir 23. maí, klukkan 17:00 CET.

Hvað er ProBleu? 

ProBleu styður við skóla sem eru í fararbroddi við að kenna krökkum um verndun hafs og ferskvatns. Á næstu þremur árum mun ProBleu bjóða að minnsta kosti 100 skólum styrki fyrir spennandi verkefni. Skólar geta fengið allt að 7.500 evrur í styrk fyrir verkefni sem standa yfir í allt að ár.

Hverjir geta sótt um styrkinn

ProBleu styrkurinn er sérstaklega ætlaður skólum í löndum sem eiga fulltrúa í Blue Schools samfélaginu: Austurríki, Belgíu, Danmörku, Þýskalandi, Íslandi, Írlandi, Kosovo, Lúxemborg, Möltu, Svartfjallalandi, Noregi, Slóveníu og Úkraínu. Það kemur þó ekki í veg fyrir að önnur lönd geti sótt um styrkinn.

Hér er hægt að finna allar nánari upplýsingar:

Örverurannsóknastofur Matís, bæði í Reykjavík og Neskaupstað, hafa frá 2007 rannsakað margskonar sýni gagnvart Listeria bakteríum. Listeria monocytogenes er helsti sjúkdómsvaldur Listeria fjölskyldunnar og veldur sjúkdómi sem kallast„Listeriosis“. Einkennin geta verið misalvarleg, allt frá flensueinkennum til heilahimnubólgu í ungbörnum, blóðeitrun og jafnvel fósturlát hjá þunguðum einstaklingum. Undanfarin ár hafa tvö til fimm tilfelli greinst á Íslandi á ári, en árið 2024 greindust fleiri tilfelli, samtals sjö.

Listeria bakteríur finnast víða í náttúrunni, bæði almennt í umhverfinu (t.d. í jarðvegi og plöntum) og einnig í þörmum manna og dýra. Listeria útbreiðslan er svo mikil að mengun unnra matvæla er nánast óhjákvæmileg. Þess vegna er þunguðum einstaklingum og öðrum einstaklingum í áhættuhópum gjarnan ráðlagt að sneiða framhjá réttum eins og t.d. reyktum og gröfnum laxi, sushi/sashimi sem inniheldur hráan fisk, kæfu, ákveðnum gerðum af ostum – m.a. brie og camembert – og kjötáleggi eins og t.d. skinku þar sem Listeria tegundir hafa ítrekað fundist í gegnum tíðina.

Frá stofnun Matís höfum við rannsakað rúmlega 13.000 sýni fyrir Listeria. Sýnin eru oftast matvæli, en ennig er hægt að rannsaka svokölluð stroksýni til að kanna hvort Listeria sé til staðar á yfirborði eða í matvælaframleiðslubúnaði. Slíkar rannsóknir geta aðstoðað matvælaframleiðendur við að kanna hvort nægilega vel sé staðið að þrifum, en Listeria á það til að leynast í skúmaskotum og getur vaxið við mjög fjölbreyttar aðstæður.

Matís starfar sem tilvísunarrannsóknastofa (National Reference Laboratory) Íslands hvað varðar Listeria monocytogenes. Lögbundið hlutverk og helstu skyldur tilvísunarrannsóknastofa eru margvíslegar, m.a. þátttaka í þróun og sannprófun mæliaðferða, og að veita lögbærum yfirvöldum vísindalega og tæknilega aðstoð.

Nýleg samantekt frá ANSES, European Union Reference Laboratory (EURL) fyrir Listeria monocytogenes sem kallast: „Bibliographical review on Timing for Surface Sampling in Food Processing Environments to Detect Listeria monocytogenes“ undirstrikar að stöðugt þarf að vera á verði gagnvart L. monocytogenes í matvælaframleiðslu, og nauðsynlegt kann að vera að uppfæra leiðbeiningar um hvenær í matvælaframleiðsluferlinu best sé að taka sýni til þess að auka líkur á áreiðanlegum niðurstöðum.

Á vefsíðu Matvælastofnunar er að finna fróðleik um Listeria og almennar ráðleggingar til að minnka líkur á smiti.