Flokkur: Fréttir

Í vikunni fór fram umræða um nýtingu hliðarstrauma frá uppsjávarfiski til manneldis á Alþingi.

Eydís Ásbjörnsdóttir, þingmaður Samfylkingar í Norðausturkjördæmi, beindi þar athygli að því að mikið magn hliðarstrauma fellur til við vinnslu á uppsjávarfiski svo sem hausar, hryggir og innyfli sem að mestu leiti er nýtt til fóðurframleiðslu, einkum í mjöl og lýsi. Eydís nefndi að rannsóknir og þróunarverkefni á vegum Matís, háskóla og fyrirtækja sýna að tæknin er til staðar og gæti uppfyllt skilyrði til að nýta slíka hliðarstrauma til manneldis, en að innlend túlkun á regluverki Evrópusambandsins torveldi nýtingu þessara hráefna til manneldis.

Atvinnuvegaráðherra, Hanna Katrín Friðriksson, fagnaði þessari fyrirspurn og umræðu og ítrekaði þau miklu tækifæri sem felast í aukinni nýtingu hliðarstrauma til manneldis. Hún benti á að þessar reglugerðir hafa verið til sérstakrar skoðunar hjá Matvælastofnun og ráðuneytinu. Hún nefndi jafnframt að heimilt verði að nýta hliðarstrauma til manneldis að uppfylltum öllum þeim skilyrðum sem kveðið er á um varðandi framleiðslu matvæla, til dæmis að til staðar sé starfsleyfi, að hráefnið uppfylli kröfur um skynmat og aðrar gæðamælingar og að hráefnið sé meðhöndlað í samræmi við reglugerð um hollustuhætti.

Þá steig Jens Garðar Helgason, þingmaður Sjálfstæðisflokks, í púltið og sagði að „af öllum öðrum ólöstuðum er það prófessor Sigurjón Arason yfirverkfræðingur hjá Matís sem hefur leitt þessa vinnu og gert ótrúlega hluti í að auka verðmæti sjávarafurða.“

Við fögnum þessari umræðu á Alþingi og beinum athygli að þeim fjölmörgu rannsóknaverkefnum um nýtingu hliðarstrauma sem Matís hefur unnið að:

• EuFish_SustainableGrowth
• Verðmætasköpun úr laxablóði
• Fullnýting meltu
• Gullhausinn
• Verðmæti úr vinnsluvatni frá bolfiskvinnslu
• Vöruþróun úr flexvinnslu uppsjávarfisks
• Greining á hringormum í flökum
• Verðmæt efni úr hliðarstraumum þörungavinnslu
• Prótein úr hliðarstraumum makríls
• Hrognkelsakollagen – umhverfisvæn afurð
• Bættir vinnsluferlar við sjófrystingu karfa

Í lok síðasta árs kom út vísindagrein í hinu virta tímariti Journal of Cleaner Production þar sem greint var frá niðurstöðum rannsóknar sem kannaði hvort endurnýjun íslenska togaraflotans hafi haft áhrif á útblástur gróðurhúsalofttegunda útgerðaflokksins. Nú er komin út skýrsla um verkefnið þar sem kafað er dýpra í aðferðafræði, framkvæmd og niðurstöður verkefnisins. Einnig hefur verið gefin út bæklingur sem dregur fram ýmsar upplýsingar um hreinleika, sjálfbærni og hollustu íslenska þorsksins. Verkefnið var styrkt af Matvælasjóð, en að því komu fjöldi sjávarútvegsfyrirtækja allt í kringum landið, ásamt Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri, RISE í Svíþjóð og Matís.

Frá aldamótum hefur átt sér stað mikil endurnýjun í íslenska togskipaflotanum, samhliða því sem fjöldi skipa í útgerðarflokknum hefur fækkað um nánast helming. Hefur verið látið að því vaka að nýju skipin séu mun sparneytnari og því hljóti kolefnisspor afurðanna að hafa dregist saman af þeim völdum. Gögn um olíuinnflutning til fiskiskipa virðast styðja þessa ályktun.

Til að greina betur áhrif endurnýjunar flotans á kolefnisspor fiskafla tóku því saman höndum nokkrir fulltrúar togaraútgerða, ásamt sérfræðingum Matís, Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og RISE (Research Institutes of Sweden) í mati á umhverfisáhrifum framleiðslukerfa. Safnað var gögnum frá 11 togskipum yfir 10 ára tímabil og aðferðafræði vistferilsgreininga (Life Cycle Assessment) beitt til að greina kolefnisspor á aflaeiningu, og þá hvort samanburður á milli eldri og nýrri skipa sýndi tölfræðilega marktækan mun. Skipin í úrtakinu voru valin til að gefa gott þversnið að íslenska togskipaflotanum hvað varðar stærð, aldur, aflasamsetningu og staðsetningu umhverfis landið. Voru í úrtakinu fjögur ný skip sem keypt voru til að koma í stað eldri skipa þ.a. samanburður fékkst milli eldri og nýrri skipa hjá sömu útgerð, með sömu aflaheimildir og jafnvel sömu áhöfn.

Hagræðing í fiskiskipastólnum skiptir úrslitum þegar kemur að lækkun kolefnisspors

Niðurstöður greiningarinnar leiddu í ljós að erfitt sé að fullyrða að endurnýjun togaraflotans ein og sér hafi haft áhrif á kolefnisspor á aflaeiningu. Þrjú af þeim fjórum nýju skipum sem til skoðunar voru sýndu ekki marktækt lægri kolefnisspor en eldri skip sem þau komu í staðinn fyrir. Fjórða skipið kom hins vegar í staðinn fyrir tvö eldri skip, og þar var um marktæka lækkun að ræða. Líklegasta skýringin þar er hins vegar sú að þar sem aflaheimildum tveggja skipa var safnað saman á eitt nýtt skip sé það kvótastaða og útgerðarmynstur sem hafi ráðandi áhrif, frekar en aldur skipanna. Þessar niðurstöður eru í nokkuð góðu samræmi við fyrri rannsóknir hér á landi, sem sýnt hafa fram á að ástand nytjastofna, aflaheimildir og útgerðarmynstur skipta langsamlega mestu máli þegar kemur að útblæstri gróðurhúsalofttegunda á aflaeiningu. Þannig hafi samþjöppun aflaheimilda og fækkun skipa haft úrslitaáhrif varðandi lækkun kolefnisspors, frekar en endurnýjun flotans. Rétt er hins vegar að hafa í huga að samanburður á milli ára getur verið erfiður þar sem fiskigengd og aflabrögð geta verið mjög mismunandi á milli ára.

Yfirgripsmeiri greining á kolefnisspori togaraafla heldur en áður hefur þekkst á Íslandi

Niðurstöður vistferilsgreiningarinnar gáfu einnig upplýsingar um meðaltals kolefnisspor á aflaeiningu fyrir skipin í úrtakinu. Eru það mjög mikilvægrar upplýsingar þar sem svo yfirgripsmikil greining á kolefnisspori togaraafla hefur ekki farið fram hér á landi áður. Fyrri gögn náðu einungis yfir einstök togskip yfir mun styttri tímabil. Niðurstöðurnar sýna að kolefnisspor landaðs þorskafla er 0.7 kg CO₂ ígildi/kg afla, 0.8 kg þegar kolefnissporinu er úthlutað á þann hluta aflans sem verður að matvælum, og 4.5 kg þegar því er úthlutað á prótein einingar. Svipaðar niðurstöður fengust fyrir ýsu og ufsa, en kolefnisspor karfa er mun hærra þar sem veiðarnar sjálfar eru orkufrekari og nýting til manneldis mun lægri. Þessar niðurstöður eru í nokkuð góðu samræmi við sambærilegar rannsóknir sem gerðar hafa verið á undanförnum árum í þeim löndum sem við viljum helst bera okkur saman við. Nýlegar greiningar á kolefnisspori norsks togaraafla sýna til dæmis að hann sé nokkurn vegin á pari við þann íslenska þegar miðað er við kolefnisígildi á afla upp úr sjó. Fyrir hvert kíló landaðs afla norska togaraflotans er hins vegar brennt 0,35 lítrum af olíu í samanburði við 0,26 lítra hjá þeim íslenska, en munurinn þar á liggur líklegast í því hve hátt hlutfall norsks togaraafla er sjófyrstur.

Sé kolefnisspor togskipanna í úrtaki rannsóknarinnar borin saman við niðurstöður samskonar rannsóknar sem birt var árið 2014, sem innihélt þá jafnframt greiningu á kolefnisspori línuskipa, má sjá að spor línuskipanna er um helmingi minna en togskipanna. Í þeirri rannsókn voru hins vegar einungis tvö stærri línuskip og tveir smábátar í úrtakinu, jafnframt því sem gögnin náðu aðeins yfir eitt ár. Full ástæða væri því til að endurtaka þá greiningu með jafn yfirgripsmiklum gögnum og safnað var fyrir greininguna á togskipunum.

Íslenskur fiskur með hvað minnst kolefnisspor í samanburði við önnur matvæli

Þegar áðurnefnd kolefnisspor togaraafla eru borin saman við önnur matvæli er augljóst að íslenskur togarafiskur er meðal þeirra próteingjafa í heiminum sem bera hvað minnst umhverfisspor. Sé horft til kolefnissígilda á hvert kíló matarpróteina (kg CO₂ eq/kg edible protein) er til dæmis kjúklingur með meira en 12 sinnum stærra kolefnisspor á prótein einingu en þorskur, svínakjöt með 17 sinnum stærra spor og nautakjöt 80 sinnum stærra spor. Rétt er þó að taka fram að þar er um alheims meðaltöl að ræða.

Hafa ber í huga að vistferilsgreiningin náði einungis til veiðihluta virðiskeðjunnar og að ekki var tekið með í reikninginn áhrif sem sýnt hefur verið fram í fyrri rannsóknum að hafa léttvæg áhrif á kolefnisspor togveiða. Ekki var heldur tekið með í reikninginn áhrif togveiða á sjávarbotninn, en á síðustu árum hafa verið leiddar líkur að því að togveiðar losi um mikið magn af CO₂ sem bundið er í botnsetum. Vísindasamfélagið hefur hins vegar ekki komið sér saman um hver þau háhrif séu í raun og veru. Greiningin var gerð í samræmi við alþjóðlega staðla ISO 14044 og eru niðurstöðurnar því að fullu samanburðarhæfar við aðrar rannsóknir þar sem sömu stöðlum hefur verið fylgt.

Að lokum má halda því til haga að ræktun flestra matvæla krefst mikils magns landsvæðis og ferskvatns, sem er er þörf á þegar um villt sjávarfang er að ræða.

Frekari upplýsingar má nálgast á heimasíðu verkefnisins

Í síðustu viku undirritaði Matís viljayfirlýsingu við Marine Bioproducts Cooperative Research Centre (MBCRC), sem markar upphaf að spennandi og mikilvægu samstarfi. MBCRC er áströlsk rannsóknar- og nýsköpunarmiðstöð sem leggur áherslu á verðmætasköpun í tengslum við sjávarlíftækni. MBCRC er sjálfseignarstofnun sem sameinar yfir 70 samstarfsaðila úr háskóla- og atvinnulífi og hefur aðsetur í Adelaide, Suður-Ástralíu.

Þessi viljayfirlýsing felur í sér skýra framtíðarsýn um að nýta þau fjölbreyttu tækifæri sem felast í vinnslu lífefna úr hafinu, með það að markmiði að efla bláa hagkerfið, stuðla að sjálfbærri þróun og skapa verðmæti til framtíðar.

Samstarfið byggir á fimm meginmarkmiðum:

• að stuðla að miðlun þekkingar og vísindalegra nýjunga,
• að vinna að sameiginlegri rannsóknar- og þróunarstarfsemi á sviði sjávarlíftækni og verðmætra afurða úr hafinu,
• að hvetja til nýsköpunar og styðja við vöruþróun og markaðssetningu,
• og að innleiða sjálfbærar aðferðir sem tryggja ábyrga nýtingu sjávarauðlinda.

Við fengum þann heiður að taka á móti Hönnu Katrínu Friðriksson atvinnuvegaráðherra og föruneyti hennar í gær. Í heimsókninni kynntu þau sér starfsemi Matís og þau fjölbreyttu og spennandi tækifæri sem liggja í matvælarannsóknum og þróun á komandi árum.

Við þökkum kærlega fyrir komuna og ánægjulegt samtal.

Á myndinni eru Hanna Katrin Fridriksson atvinnuvegaráðherra, Oddur Már Gunnarsson forstjóri Matís, Anna Kristín Daníelsdóttir aðstoðarforstjóri Matís, Salvör Jónsdóttir stjórnarformaður Matís, Bryndís Hlöðversdóttir ráðuneytisstjóri, Ása Þórhildur Þórðardóttir skrifstofustjóri, Jónas Rúnar Viðarsson sviðsstjóri rannsókna hjá Matís og Marta Gall Jörgensen mannauðstjóri Matís.

Á næstunni mun taka gildi reglugerð um umbúða- og úrgangsmál innan Evrópusambandsins. Reglugerðin er til umræðu og upptöku í EES samninginn.

Ljóst er að regluverkið mun hafa töluverð áhrif á ýmis fyrirtæki og gerir auknar kröfur um hönnun, samsetningu og umfang umbúða. Þetta hefur í för með sér takmarkanir á þeim umbúðum sem setja má á markað á Evrópska efnahagssvæðinu.

Sigurður Helgi Birgisson hjá Samtökum iðnaðarins er tengiliður við iðnaðinn og kemur athugasemdum á framfæri. Fyrirtæki þurfa meðal annars að huga að takmörkunum á einnota plasti, umbúðaminni hönnun og takmörkunum á notkun skaðlegra efna í umbúðum.

Af þessu tilefni vill Matís ohf minna á niðurstöður úr verkefninu Áskoranir við pökkun grænmetis en þær hafa verið birtar í skýrslu á vefsíðu Matís.

Verkefnið varð til í samstarfi við grænmetisbændur en niðurstöðurnar ættu að nýtast nokkuð almennt fyrir matvælaiðnað. Greint er frá hinum ýmsu tegundum plasts og öðrum  pökkunarefnum en einnig er fjallað um umhverfisáhrif, geymsluþol og geymsluskilyrði.

Ýmsar framtíðarlausnir fyrir umhverfisvænar umbúðir eru við sjóndeildarhringinn og unnið er mikið þróunarstaf á þessu sviði bæði á Íslandi og erlendis. Nefna má þróun á umbúðum úr stoðvef plantna og þörunga. Því er rétt að fylgjast vel með nýjungum sem líta dagsins ljós.

Út er komin skýrsla (working paper) á vegum Norrænu Ráðherranefndarinnar þar sem staða, þróun, tækifæri, áskoranir og framtíðarhorfur á sviði orkuskipta á norðurlöndunum er til umfjöllunar.

Það eru fáar þjóðir í heiminum í jafn góðri stöðu og norðurlöndin til að taka stór skref í átt að orkuskiptum í sjávarútvegi, en það eru jafnframt risa stórar áskoranir í vegi þess að svo geti orðið. Tæknilegar áskoranir, ófullnægjandi innviðir, hamlandi regluverk, hár kostnaður og vöntun á fjárhagslegum hvötum, brotakennd gagnasöfnun og aðgengi að gögnum eru á meðal þeirra þátta sem standa hvað helst í vegi frekari innleiðingar á lausnum er stuðla að orkuskiptum í sjávarútvegi.

Skýrsluna má nálgast hér, en fulltrúar Íslands við gerð skýrslunnar voru þeir Jónas R. Viðarsson frá Matís og Ólafur Ögmundarson frá Háskóla Íslands.

Nýjar lausnir fyrir áskoranir framtíðar – Sérfræðingar NATALIE verkefnisins heimsækja Ísland

Dagana 19.–22. maí mun hópur sérfræðinga úr alþjóðlega rannsóknarverkefninu NATALIE heimsækja Ísland. Sérfræðingarnir starfa á sviði náttúrumiðaðra lausna (e. Nature-Based Solutions, NBS) og fjármögnunar þeirra. Heimsóknin er einstakt tækifæri fyrir alla sem starfa með umhverfismál og loftslagsaðlögun til að kynnast nýjustu lausnum sem miða að því að auka viðnámsþol samfélaga gegn áhrifum loftslagsbreytinga.

Á vinnufundi með hagaðilum, sem haldinn er á Reyðarfirði, miðvikudaginn 21. maí verður farið yfir helstu niðurstöður verkefnisins hingað til, auk þess sem rætt verður um næstu skref í framhaldi verkefnavinnunnar.

Austurland leiðandi á norðurslóðum

Í janúar 2024 tók Matís við forystu í tilviksrannsókn NATALIE fyrir norðurslóðir (CS7 – Arctic Case Study), og tók þar með við hlutverki Noregs sem rannsóknarsvæði. Við þessar breytingar komu inn í verkefnið sjálfseignarstofnunin Austurbrú og íslenska nýsköpunarfyrirtækið GreenFish sem samstarfsaðilar Matís, og Austurland var skilgreint sem rannsóknarsvæði verkefnisins.

Áhersla rannsóknarinnar er að meta hvernig náttúrumiðaðar lausnir geti stutt við sjálfbærni og stjórnun strandsvæða Austurlands. Svæðið býr yfir fjölbreyttum áskorunum sem tengjast loftslagsbreytingum, m.a. hættu á aurskriðum, snjóflóðum, hækkandi sjávarstöðu og þörungablómgun sem hefur áhrif á vatnsgæði og lífríki fjarðanna.

Samstarf hagsmunaaðila lykilatriði

Í júní 2024 var haldin vinnustofa með helstu hagsmunaaðilum á Austurlandi þar sem verkefnið var kynnt og farið yfir helstu áskoranir svæðisins. Þá var jafnframt unnið að greiningu á mögulegum lausnum til að styrkja samfélögin gegn náttúruvá og veðurröskunum.

Vinnustofan skapaði mikilvægan vettvang til að kynna hugtakið náttúrumiðaðar lausnir og hvernig þær geta stuðlað að sjálfbærni og eflt viðnámsþol og samfélaga.

• Greining á helstu áskorunum af völdum veðurraskana og áhrifum þeirra á Eskifirði, Reyðarfirði og Seyðisfirði.
• Áskoranir og áhættuþættir metnir með tilliti til náttúrumiðaðra lausna.

Helstu áherslur rannsóknarinnar út frá niðurstöðum

• Greining á vatnsgæðum og þróun stafræns kerfis, spálíkans byggðu á gervihnattamyndum (Sentinel-2) til að fylgjast með hitastigi sjávar, næringarefnum og chlorophyll-magni í fjörðunum.

• Hönnun notendaviðmóts sem birtir áhættustig þörungablóma og upplýsingar um vatnsgæði, til að styðja við gagnadrifnar ákvarðanir hagsmunaaðila. Greining á náttúrumiðuðum lausnum til innleiðingar unnin í samráði við hagsmunaaðila verkefnisins.
• Innleiðing náttúrumiðara lausna unnin í samstarfi við hagsmunaaðila.

Nýsköpun í gagnavinnslu og líkanagerð

Mikil áhersla hefur verið lögð á þróun tæknilegra lausna sem auðvelda ákvarðanatöku og veita yfirsýn yfir stöðu umhverfisins.

• Keðjuverkunarlíkan náttúruhamfara (e. Cascading Failure Model) hefur verið þróað til að meta hvernig náttúruhamfarir og veðurraskanir geta haft keðjuverkandi áhrif á innviði samfélaga, svo sem heilbrigðisþjónustu, hafnir og fiskeldi.
• MCDA-GIS greiningaraðferð (Multi-Criteria Decision Analysis með samþættingu landupplýsingakerfa) er notuð til að meta hættu á aurskriðum og kortleggja svæði þar sem náttúrumiðaðar lausnir geta skilað mestum árangri.
• Ljósþyngdarreiknir (LightGBM) hefur verið nýttur til að þróa nákvæmt líkön sem flokka alvarleika þörungablóma, byggt á viðmiðum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO).
• Notendaviðmót á vef er í þróun sem mun veita daglegar uppfærslur um áhættustig þörungablóma og vatnsgæði, sem styrkir bæði vöktun og viðbragðsgetu.

Alþjóðlegt samstarf og öflug fjármögnun

NATALIE verkefnið nýtur 15 milljóna evra (um 2,2 milljarða ISK) styrks frá Horizon Europe og stendur yfir í fimm ár, ágúst 2023 – 2028. Verkefnið sameinar 45 samstarfsaðila frá 13 löndum, með það að markmiði að þróa og sannreyna náttúrumiðaðar lausnir sem auka viðnámsþol samfélaga gagnvart loftslagsbreytingum og veðuröfgum.

Yfirumsjón verkefnisins er í höndum International Office for Water (OiEau) í Frakklandi.

Nánari upplýsingar um verkefnið má finna á heimsíðu þess en einnig á heimasíðu Matís. Jafnframt er hægt að hafa beint samband við verkefnastjóra verkefnisins Önnu Berg Samúelsdóttur, annab@matis.is

Forsíðumynd: Jessica Auer, Fjarðarbyggð

Við hjá Matís leitum eftir fólki til að taka þátt í umræðum um fæðubótarefni tengdum nýju rannsóknarverkefni sem stýrt er af sérfræðingum Matís og er styrkt af Matvælasjóði.

Tilgangurinn með umræðunum er að fá upplýsingar um notkun á fæðubótarefnum og innsýn í viðhorf til fæðubótarefna með áherslu á B12 vítamín. Þátttaka felst í að taka þátt í umræðum sem tengjast fæðubótarefnum í litlum hópi (6-8 manns) og verður umræðunum stýrt af starfsmanni Matís. Í umræðunum verða þátttakendur spurðir út í notkun og viðhorf þeirra með áherslu á B12 vítamín.

Þátttaka felst í að mæta í Matís, Vínlandsleið 12 Grafarholti. Gert er ráð fyrir að umræðurnar taki að hámarki tvo tíma. Þátttakendur fá afhent 7.000 Kr. gjafabréf eftir umræðurnar.

Umræðurnar verða teknar upp og unnið verður úr niðurstöðum samkvæmt aðferðafræði fyrir eigindlegar rannsóknir. Nöfn þátttakenda, eða aðrar persónuupplýsingar, munu hvergi koma fram í túlkun niðurstaðna, skýrslum, greinum eða öðru efni þar sem fjallað verður um rannsóknina. Vinnsla gagna verður í samræmi við persónuverndarlög.

Samsetning einstaklinga í umræðuhópnum fer eftir ákveðnum bakgrunnsþáttum og fæðuvali.

Ef þú hefur áhuga á að taka þátt smellir þú á tengilinn hér að neðan sem vísar á stuttan spurningalista með spurningum tengdum þátttökuskilyrðum. Ef þú uppfyllir skilyrði fyrir þátttöku verður þú beðin/beðinn/beðið að gefa upp nafn, símanúmer og tölvupóstfang í lok spurningalistans. Þá verður fljótlega haft samband við þig með boði um þátttöku, og þá færðu nánari upplýsingar varðandi skipulag og tímasetningu umræðanna.

Skilyrði fyrir þátttöku eru eftirfarandi:

• Að vera á aldrinum 25-75 ára
• Að taka inn fæðubótarefni og/eða vítamín reglulega (a.m.k. 2-3 sinnum í viku)
• Að vera á jurtafæði eða grænkerafæði (vegan)
• Að vinna ekki við neytenda- eða markaðssrannsóknir, markaðssetningu, líftækni, matvælaframleiðslu, -rannsóknir eða -þróun.

Hér er tengill framangreindan spurningalista:

Upphaf maí mánaðar markaði formlegt upphaf MeCCAM verkefnisins, sem er evrópskt rannsóknar- og nýsköpunarverkefni sem ætlað er að þróa mótvægis og aðlögunaraðgerðir gagnvart áhrifum loftslagsbreytinga fyrir sjávarútveginn.

MeCCAM er fjögurra ára verkefni sem er leitt af Sjókovanum í Færeyjum, en alls eru 16 samstarfsaðilar í verkefninu frá 9 Evrópulöndum. Verkefnið er fjármagnað af rammaáætlun Evrópu um rannsóknir og nýsköpun, Horizon Europe, með heildarfjármögnun upp á 4,5 milljónir evra.

Á næstu fjórum árum munu samstarfsaðilar MeCCAM þróa, innleiða og mæla með lausnum til að draga úr umhverfisáhrifum og auka seiglu og sjálfbærni evrópska fiskveiðigeirans. Lausnirnar eru hannaðar til að bregðast við fjölbreyttum áskorunum sem blasa við um alla Evrópu – frá Norðaustur-Atlantshafi til Miðjarðarhafsins. En MeCCAM mun:

• Rannsaka og spá fyrir um hvernig dreifing, vöxtur og framleiðni muni breyst út frá mismunandi sviðsmyndum varðand hlýnun sjávar.
• Þróa og prófa nýstárleg tól og tækni sem stuðla munu að bættri eldsneytisnýtingu og kjörhæfni.
• Þróa og prófa stafræna tækni til gagnasöfnunar og gagnaúrvinnslu, sem styður svo við upplýsta ákvarðanatöku. MeCCAM mun þannig þróa og sameina gagnalindir með það að markmiði að hagræða og hámarka sjálfbærar fiskveiðar í Evrópu.

MeCCAM mun framkvæma sex svæðisbundnar rannsóknir á Norðaustur-Atlantshafi, Norðursjó og Miðjarðarhafi til að prófa og sýna fram á fjölbreyttar aðgerðir til aðlögunar og mótvægisaðgerða gagnvart áhrifum loftslagsbreytinga. Þessar tilvikarannsóknir hafa verið valdar sérstaklega til að endurspegla fjölbreyttar áskoranir sem evrópskur sjávarútvegur stendur frammi fyrir. Íslenskir þátttakendur koma með beinum hætti að tveimum þessara tilvikarannsókna, en íslenskir þátttakendur í verkefninu eru Matís, Brim, Tracwell og Stika umhverfislausnir.

Hægt verður að fylgjast með framvindu verkefnisins hér

Næring barna bætt með íslenskri næringablöndu og þjálfun kennara við Bandari skólann.

Börn og konur í Afríku eru í mestri hættu vegna vannæringar með alvarlegum afleiðingum. Ein gerð vannæringar stafar af skorti á vítamínum og steinefnum sem eru nauðsynleg fyrir líkamsstarfsemi.

Mikilvægt er að bregðast við þessu og markmið verkefnisins „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er að styðja við bætta næringu og menntun um næringu og hreinlæti. Heimsmarkmiðasjóður atvinnulífs um þróunarsamvinnu styrkir verkefnið.

Verkefninu „VAXA aðgerðaráætlun um bætta næringu í Tansaníu“ er stýrt af VAXA Technologies Iceland sem þróað hefur vítamín- og steinefnaríka blöndu úr íslenskri Ultra Spirulina, sem ætlunin er að prófa og nota til að bæta næringarástand barna við Bandari School í Mto wa Mbu. Verkefnið er unnið í samvinnu við Matís sem hefur aðlagað kennsluefni um hreinlæti og næringu að aðstæðum og þörfum umsjónafólks og kennara við Bandari School. Verkefnið er jafnframt unnið í samstarfi við Óskar Örn Óskarsson barnalæknir sem mun fylgjast með áhrifum á heilsu og vellíðan barnanna meðan á verkefninu stendur.

Í lok febrúar 2025 heimsóttu samstarfsaðilar frá VAXA Technologies Iceland, Matís og Óskar skólann í Mto wa Mbu með það að markmiði að kynnast betur starfsemi Bandari School og framkvæma mælingar til að meta heilsu og vellíðan barna við skólann á aldrinum 6-12 ára, auk þess að fræða og þjálfa starfsfólk Bandari School um næringu og hreinlæti.

Samstarfsaðili verkefnisins í Tansaníu er The Bandari Project (óhagnaðardrifin samtök) sem þegar vinna að því að rjúfa vítahring fátæktar með því að veita fátækum börnum og konum í Mto wa Mbu, Tansaníu menntunarmöguleika. Nemendur í Bandari School eru börn úr fjölskyldum sem eru hvað verst settar á svæðinu og mjög oft eru máltíðarnar sem börnin fá í skólanum eina næringin sem þau fá. Því skiptir miklu máli að máltíðarnar séu sem næringarríkastar og mikil þörf á verkefni sem þessu.

Í samvinnu við foreldra, heilbrigðisstarfsfólk í Mto wa Mbu og starfsfólk Bandari School var heilsa og vellíðan um 150 barna metin, og sex kennarar við skólann fengu fræðslu og þjálfun í miðlun efnis um næringu og hreinlæti.

Greinilegt var að starfsfólk Bandri School sinnti starfinu af miklum metnaði og alúð. Börnin við skólann voru almennt mjög glaðvær og greinilegt að gott traust og samband ríkti milli þeirra og starfsfólks skólans.