Flokkur: Fréttir

Oddur Már Gunnarsson, forstjóri Matís, Þorsteinn Sigurðsson, forstjóri Hafrannsóknarstofnunar og Kristján Þór Júlíusson, Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, brugðu sér ásamt fylgdarliði austur á land þann 16. Júní síðastliðinn. Tilefni ferðarinnar var heimsókn í Múlann í Neskaupstað. Ákveðið var að nýta ferðina vel og heimsækja nokkra af helstu vinnustöðum Austfjarða.

Fyrsti staðurinn sem flokkurinn heimsótti var ný og glæsileg uppsjávarvinnsla Eskju á Eskifirði. Þorstein Kristjánsson, forstjóri Eskju, leiddi fróðlega skoðunarferð ásamt fleirum um húsnæðið sem er gríðarstórt og hátæknilegt. Næst var haldið í húsakynni Egersund á Íslandi sem einnig er staðsett á Eskifirði. Egersund er leiðandi fyrirtæki á sviði sölu, veiðarfæragerðar og viðgerða á flottrollum og nótum og fékk hópurinn að kynnast fólki við hin ýmsu störf.

Því næst var fyrirtækið Laxar fiskeldi heimsótt og haldið var út í eldiskvíar þeirra sem staðsettar eru í Reyðarfirði. Kvíarnar voru skoðaðar og Jens Garðar Helgason, framkvæmdastjóri, ásamt fleira starfsfólki bauð að auki upp á kaffibolla úti í pramma sem var kærkominn í slyddunni sem passaði ekki vel við dagsetninguna á dagatalinu. Heimsóknin til Eskifjarðar var svo kórónuð með hádegisverði á Randulffssjóhúsi.

Eftir hádegið var haldið á Norðfjörð og Múlinn, samvinnuhús í Neskaupstað, heimsóttur. Margt starfsfólk var samankomið í Múlanum og fékk hópurinn að sunnan leiðsögn um húsið sem er allt hið glæsilegasta. Ráðherra ávarpaði samkomuna í upphafi og Oddur Már og Þorsteinn Sigurðsson gerðu það einnig. Stefán Þór Eysteinsson sagði að lokum frá uppbyggingu og innviðum nýs lífmassavers sem Matís er er að setja upp á staðnum í samvinnu við Síldarvinnsluna.

Eftir athöfnina í Múlanum var Börkur, nýtt skip Síldarvinnslunnar, skoðaður. Gunnþór B. Ingvason forstjóri Síldarvinnslunnar leiðsagði hópnum um skipið og sagði frá innviðum sem eru með því fullkomnasta sem gerist.

Ferðin var öll hin ánægjulegasta og ljóst að möguleikar til samstarfs við fyrirtæki á Austfjörðum eru margir og fjölbreytilegir.

Þann 10. júní síðastliðinn fór fram veffundur á vegum Eldrimner og var umfjöllunarefnið matarhandverk í Svíþjóð og ýmiss konar fróðleikur því tengdur.

Eldrimner er landsmiðstöð fyrir matarhandverk og þekkingarmiðstöð fyrir smáframleiðendur í Svíþjóð. Eldrimner heldur námskeið um fjölbreytt matarhandverk, svo sem pylsugerð, súrdeigsgerð og ostagerð. Þá heldur Eldrimner einnig árlega matarhandverkskeppni þar sem framleiðendur fá faglegt mat á vörur sínar og þeir sem skara fram úr frá viðurkenningu sem þeir geta notað í markaðsstarf sitt. Eldrimner hefur náð miklum árangri í að auka fagþekkingu smáframleiðenda í Svíþjóð og auka veg og virðingu matarhandverks. Það er margt sem við á Íslandi getum lært af Eldrimner og fróðlegt að heyra fólk segja frá reynslu sinni af starfinu.

Fundurinn fór fram á ensku og í spilaranum hér að neðan má horfa á upptöku af fundinum í heild sinni.

Að fundinum stóðu Slow Food á Íslandi, Matís, Samtök smáframleiðenda matvæla og Vörusmiðja Biopol.

Víðtækur stuðningur er við umbreytingu matvælakerfis og norrænt samstarf til að takast á við áskoranirnar.

Nýlega birtust niðurstöður úr verkefni sem bar yfirskriftina: Í átt að sjálfbærum norrænum matvælakerfum, þar sem kannað var hvaða skref þurfi að taka til að þróa sjálfbær matvælakerfi. Verkefnið var unnið gegnum samtal við breiðan hóp hagaðila frá Íslandi, Svíþjóð, Noregi, Finnlandi og Danmörku. Þátttaka íslenskra hagaðila í verkefninu var sérlega góð og kom Matís að því að skipuleggja vinnustofu verkefnisins á Íslandi. Verkefnið var leitt af Stockholm Resilience Centre.

Helstu niðurstöður:

• Tæplega 90% þátttakenda voru sammála um að norræn matvælakerfi þurfi að breytast til að hægt sé að ná settum markmiðum um sjálfbærni
• Helmingi þátttakenda fannst leiðin að sjálfbærni óljós og jafnframt umdeild
• 88% þátttakenda töldu best að Norðurlöndin vinni saman að því að takast á við sameiginlegar áskoranir í matvælakerfinu

En hvar byrjum við?

Átta leiðir til aðgerða og norræns samstarfs voru lagðar fram. Þær, ásamt öðrum helstu niðurstöðum verkefnisins eru birtar í stuttum köflum sem eru aðgengilegir hér: Nordic countries are well suited to collaborate on food systems transformation

• 

• 

Norðlenska sjónvarpsstöðin N4 sýnir vikulega umræðuþætti um byggðamál á Landsbyggðunum sem heita einfaldlega Landsbyggðir. Í þætti vikunnar var rætt við Odd Má Gunnarsson, forstjóra Matís.

Í sjónvarpsþættinum ræddi Karl Eskil Pálsson, þáttarstjórnandi, við Odd Má um starfsemi Matís á landsbyggðunum en reknar eru starfsstöðvar á Akureyri, Ísafirði og í Neskaupsstað. Þeir létu þó ekki þar við sitja í umræðunum heldur fóru um víðan völl og ræddu verkefnin, rekstrargrundvöllinn, þekkinguna sem hefur myndast við rannsóknarstörf í gegnum árin og þau fjölmörgu tækifæri sem liggja í matvælaframleiðslu og -iðnaði á Íslandi í framtíðinni.

Hægt er að horfa á þáttinn í heild sinni á vefsíðu sjónvarpsstöðvarinnar N4 hér: Spilari – N4

Í maímánuði fór ársfundur Matís fyrir árið 2020 fram og í kjölfar hans áherslufundaröð sem gaf frekari innsýn í ákveðna hluta starfsemi fyrirtækisins. Fundaröðin fól í sér að haldinn var einn morgunfundur fyrir afmarkaðan geira eða grein atvinnulífsins sem Matís veitir stuðning og var aðilum þar og áhugafólki boðið til samtals.

Áherslufundaröðin samanstóð af 8 fundum sem fóru fram í gegnum fjarfundarbúnað. Allir fundirnir voru vel sóttir og sköpuðust í flestum tilfellum líflegar umræður um ýmis málefni tengd viðfangsefninu. Sérfræðingar frá Matís, fulltrúar frá stórum og smáum fyrirtækjum í matvælaiðnaði á Íslandi, frumkvöðlar og almenningur fengu þarna tækifæri til þess að ræða saman um það sem efst er á baugi í hverjum málaflokki fyrir sig.

Fyrsti fundurinn fór fram þann 14. maí og var umræðuefnið Kolefnisspor botnfiskafurða og aðlögun sjávarútvegsins að áhrifum loftslagsbreytinga. Á næstu tveimur vikum þar á eftir voru haldnir fundir þar sem umræðuefnin voru: rannsóknir og nýsköpun fyrir fiskeldi framtíðar, uppsjávariðnaður nú og til framtíðar, virðiskeðja grænmetis, rannsóknir og nýsköpun við kjötframleiðslu og kjötvinnslu, mjólkurvörur í nútíð og framtíð og framtíðaráherslur og samstarfsmöguleikar í líftækni og lífefnum á Íslandi.

Síðasti fundurinn sem fór fram var haldinn í samstarfi við Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið og Nýsköpunarvikuna. Fundurinn bar yfirskriftina Sprotar og vöruþróun – hvernig getur Matís aðstoðað? Á þeim fundi var farið sérstaklega yfir það hvernig Matís getur aðstoðað frumkvöðla við nýsköpunarferli, allt frá hugmyndavinnu að markaði. Dagný Hermannsdóttir frá fyrirtækinu Súrkál fyrir sælkera og Óskar Ericsson  frá Himbrimi Gin eru frumkvöðlar sem hafa stundað nýsköpun í matvælaframleiðslu og þau sögðu frá sinni reynslu af samstarfi við Matís  en bæði hafa þau framleitt vörur sem hafa notið mikillar velgengni.

Matís þakkar öllum þátttakendum kærlega fyrir samstarfið og auk þess fyrir þá athygli sem fundaröðin fékk. Stefnt er að því að gera samtalsfundi sem þessa að árlegum viðburði hjá fyrirtækinu.

Alla áherslufundina, auk ársfundar Matís fyrir árið 2020 má finna hér á vefsíðu Matís en einnig á Youtube rás fyrirtækisins.  

North Atlantic Seafood Forum fer fram dagana 8.-10. júní og er ljóst að ráðstefnan verður einn merkilegasti netviðburður í sjávarútvegi og fiskeldi ársins 2021. Alls verða fluttir yfir 160 fyrirlestrar í 18 málstofum, og er búist við yfir 2000 þátttakendum víðsvegar að úr heiminum og úr hinum ýmsu hlekkjum í virðiskeðju sjávarafurða. Láttu ekki þennan viðburð fram hjá þér fara!

Í mars ár hvert, síðastliðin 15 ár, hafa stjórnendur og hagaðilar í sjávarútvegi og fiskeldi flykkst til Bergen til að sitja ráðstefnu North Atlantic Seafood Forum (NASF). Markhópur þessarar þriggja daga ráðstefnu hefur jafnan verið stjórnendur í sjávarútvegi, fiskeldi og tengdum greinum þ.e. tækjaframleiðendur, markaðsfyrirtæki, bankar, tryggingafélög, ráðgjafafyrirtæki o.s.frv. Þrátt fyrir að kostnaður við þátttöku hafi verið umtalsverður hafa á milli 800 og 1.000 manns sótt viðburðinn ár hvert, sem sýnir hversu mikilvæg þessi ráðstefna er fyrir markhópinn. Sökum COVID hefur nú verið ákveðið að NASF21 verði netviðburður, sem gefur tækifæri til að auka fjölda þátttakenda og lækka ráðstefnugjaldið verulega.

Ráðstefnan fer fram dagana 8.-10. júní og er búist við að þátttakendur verði a.m.k. 2.000 talsins. Dagskrá ráðstefnunnar er sérlega spennandi að þessu sinni, en sjá má hana hér: Program for NASF 2021.

Ef stiklað er á stóru yfir dagskrána, þá vekja eftirfarandi málstofur sérstaka athygli:

• Áhrif laxalúsar á fiskeldi
• Fiskeldisfóður og þróun þess
• Framboð og eftirspurn í fiskeldi
• Nýjar framleiðsluaðferðir í fiskeldi
• Framboð og markaðir fyrir hvítfisk
• Konur í sjávarútvegi
• Framboð og eftirspurn í rækju
• Fjárfestingar í sjávarútvegi
• Framboð og markaðir uppsjávartegunda
• Umfjöllun um lykilmarkaði fyrir sjávarafurðir í umsjón Norwegian Seafood Council
• Sjálfbærni og sjávarafurðir

Íslensk fyrirtæki og einstaklingar skipa nokkuð stóran sess í dagskránni. Þar er fyrst að nefna að Valka og Marel eru meðal helstu styrktaraðila ráðstefnunnar. Þá verða eftirtaldir Íslendingar eða aðilar tengdir Íslandi með á mælendaskrá:

• Jón Birgir Gunnarson hjá Völku mun fjalla um flökun fyrir dauðastirðnun
• Guðbjörg Heiða Guðmundsdóttir hjá Marel mun fjalla um stafræna byltingu í virðiskeðju fiskeldis
• Bjorn Hembre hjá Arnarlax mun fjalla um laxeldi á Íslandi
• Sturlaugur Haraldsson hjá Norebo mun fjalla um framboð á hvítfiski frá Rússlandi
• Þór Sigfússon hjá Sjávarklasanum mun fjalla um nýtingu aukahráefna og velta upp spurningunni hvort 100% nýting sé möguleg
• Guðmundur Gíslason mun koma fram fyrir hönd Fiskeldis Austfjarða (Ice Fish Farm), Bjorn Hamre fyrir hönd Arnarlax (Icelandic Salmon) og Stein Ove Tveiten fyrir hönd Arctic Fish í málstofu fjárfesta.
• Jóhannes Pálsson mun fjalla um áhrif Brexit á uppsjávargeirann
• Guðlaugur Þór Þórðarson mun fjalla um sjálfbærni í sjávarútvegi

Þátttaka á NASF síðustu ára hefur ekki verið á allra færi þar sem skráningargjaldið eitt og sér hefur verið nálægt 200 þús. kr. auk þess sem ferðir og uppihald í Bergen kostar sitt. Engu að síður hafa yfir 800 manns séð ástæðu til að sækja ráðstefnuna síðustu ár. Þar sem nú verður um netviðburð að ræða er unnt að upplifa NASF fyrir umtalsvert lægri kostnað. Ráðstefnugjaldið er um 43.000 ISK (290 EUR) á þátttakanda, en svo er magnafsláttur í boði fyrir fyrirtæki sem skrá fleiri þátttakendur.

Nú er til dæmis boðið upp á tilboð svo ef þrír þátttakendur eru skráðir fer verðið niður í 150 EUR/pers.

Allir fyrirlestrar verða aðgengilegir í a.m.k. mánuð eftir að ráðstefnunni lýkur og því er vel þess virði að skrá sig, þó svo að þátttakendur hafi ekki tækifæri til að sitja ráðstefnuna í „rauntíma“.

Einn mikilvægasti hluti þess að taka þátt í NASF hefur ávallt verið það tækifæri sem felst í því að safna saman helstu áhrifavöldum í sjávarútvegi á einn stað til að stofna til og viðhalda samstarfi. Góð og trygg viðskiptasambönd byggja jafnan á persónulegum samskiptum og þar hefur NASF gengt mikilvægu hlutverki. Í þetta sinn verður leitast við að mæta þeim þörfum með því að bjóða upp á að tengja aðila saman á örfundum. Mismunandi „pakkar“ eru í boði þegar kemur að slíkum tengingum, en sá „pakki“ sem líklegast er að flestir velji sem áhuga hafa á að nýta þetta tækifæri kostar 500 EUR. Fyrir þann „pakka“ fá fyrirtæki sitt nafn og kynningu upp á „vegginn“ og þá geta allir almennir þátttakendur bókað fund með því fyrirtæki.

Þeir sem hafa áhuga á að fá frekari upplýsingar um NASF21 er bent á að hafa samband við Jónas R. Viðarsson jonas@matis.is eða í síma 4225107.

Í síðastliðinni viku fór fram undirbúningur og hráefnaöflun fyrir fyrstu jarðræktartilraunir hjá Landgræðslunni og Landbúnaðarháskóla Íslands.

Starfsmenn Matís hafa staðið í ströngu við að safna hráefnum og útbúa áburðarblöndur fyrir verkefnið Sjálfbær áburðarvinnsla sem styrkt var af Markáætlun Rannís. Í verkefninu er unnið að því að kortleggja magn lífrænna aukahráefna og vandamálaúrgangs sem fellur til á Íslandi með það í huga að nýta hann í landgræðslu og til jarðræktar. Nýsköpunar fyrirtækið Atmonia tekur einnig þátt í verkefninu en fyrirtækið þróar umhverfisvænan framleiðsluferil fyrir köfnunarefnisáburð.

• 

Með aukinni nýtingu þess lífræna hráefnis sem til fellur úr íslenskum iðnaði og blöndun þess við mikilvæg næringarefni, svo sem köfnunarefnis og brennisteins, er hægt að draga verulega úr innflutningi á tilbúnum áburði og um leið loka hringrásinni og minnka losun gróðurhúsalofttegunda.

Meðhöndlun og notkun lífrænna hráefna í áburð fylgir oft mikið umstang auk þess sem slík meðhöndlun er kostnaðarsöm. Mikið magn hráefna þarf jafnan til að uppfylla næringarþörf í landbúnaði og landgræðslu auk þess að næringarsamsetningin er ekki alltaf eins og best verður á kosið. Í verkefninu verður því leitast við að finna leiðir til að bæta lífræn áburðarefni og draga um leið úr flutningskostnaði og útblæstri.

• 

• 

• 

Í tilraunum sumarsins er áhersla lögð á hráefni sem unnin hafa verið úr svokölluðum vandamálaúrgangi, þ.e. sláturúrgangi, matarleyfum og seyru. Gerðar verða prófanir með fiskeldismykju, manna seyru, þrjár moltutegundir, kjötmjöl, bokashi, kúamykju og kjúklingaskít. Hráefnin verða borin á jarðræktarsvæði í vor, annars vegar óblönduð og hins vegar með viðbættu köfnunarefni og brennistein. Úr slíkri tilraun fæst mikilvægur samanburður, auk samanburðar við tilbúinn áburð. Niðurstöðurnar munu varpa ljósi á gæði þessara hráefna, hvort hægt sé að nota minna hráefni ef næringarsamsetningin er stillt af og hvort þau sé fýsilegur kostur í landbúnaði og landgræðslu.

Verkefnið er til tveggja ára en jarðræktartilraunir verða endurskoðaðar og endurteknar næsta sumar.

Að verkefninu koma: Matís, Atmonia, Landbúnaðarháskóli Íslands, Landgræðslan, Hafró og Landsvirkjun.

Ársskýrsla Matís fyrir árið 2020 er nú aðgengileg.

Árið 2020 var fullt af áskorunum í starfsemi Matís eins og annarra fyrirtækja en þó er óhætt að segja að ýmsum stórum og mikilvægum áföngum hafi veirð náð.

Í ársskýrlunni er dregin upp mynd af starfseminni sem auk hefð- og lögbundins reksturs fólst í því að finna leiðir til að viðhalda og víkka út starf fyrirtækisins við nýjar og krefjandi aðstæður.

Skýrslunni er skipt upp í eftirfarandi kafla og hana má skoða í heild sinni með því að smella hér.

• Ávarp stjórnarformanns
• Ávarp forstjóra
• Hlutverk og rekstur Matís
• Víðtækt samstarf
• Verðmætasköpun, lýðheilsa og matvælaöryggi
• Rannsókna- og nýsköpunarverkefni
• Þjónustumælingar
• Matarsmiðja, ráðgjöf, fræðsla og þjálfun
• Stuðningur við stjórnvöld og nefndarstörf
• Öryggis- og forgangsþjónusta á sviði matvæla
• Vöktun á óæskilegum efnum í sjávarfangi
• Matís um land allt
• Rannsóknasamstarf við menntastofnanir