Flokkur: Fréttir

Íslenskt sjávarfang hefur lengi verið markaðssett þannig að áhersla hefur verið lögð á hreinleika og heilnæmi þess. Ekki nægir þó að fullyrða að vara sé heilnæm. Vönduð og vel skilgreind vísindaleg gögn um óæskileg efni í íslensku sjávarfangi eru lykilatriði til að sýna fram á stöðu íslenskra sjávarafurða m.t.t. öryggi og heilnæmis. Útflutningur íslenskra matvæla er einnig háður því að unnt sé að sýna fram á að öryggi þeirra, með hliðsjón af lögum, reglugerðum og kröfum markaða. 

Á tímabilinu 2003-2012 sá Matís um að safna gögnum vegna kerfisbundinnar vöktunar á óæskilegum efnum í sjávarfangi úr auðlindinni og voru niðurstöður þessarar vöktunar fyrir hvert ár teknar saman og gefnar út í skýrslu á ensku. Þessar skýrslur eru öllum opnar og aðgengilegar á heimasíðu Matís. Litið var á þessa sívirku vöktun á aðskotaefnum í sjávarfangi sem mikilvægan lið í því að tryggja hagsmuni Íslands vegna útflutnings sjávarafurða og tekjur sem leiðir af honum. Undanfarin ár hefur Matís ekki fengið fjármagn til að halda áfram að vinnu við þetta vöktunarverkefni og því hefur verið hlé á þessari mikilvægu gagnasöfnun sem og útgáfu niðurstaðna á tímabilinu 2013-2016. Það er því sérstakt fagnaðarefni að nú hefur verið gengið frá þjónustusamningi milli Atvinnu og nýsköpunarráðuneytisins og Matís um að hefja á nýjan leik kerfisbundna vöktun á óæskilegum efnum í sjávarfangi úr auðlindinni.

Verkefnið hófst í mars 2017 og stefnt er að því að taka sýni af helstu lykil útflutningstegundum íslensks sjávarfangs og mæla styrk óæskilegra efna s.s. ýmissa díoxín efna, PCB efna, varnarefna og þungmálma í þeim.  Vísindaleg gögn af þessu tagi frá óháðum rannsóknaraðila um styrk óæskilegra efna í sjávarfangi eru mjög mikilvæg í markaðskynningum á sjávarafurðum fyrir væntanlega kaupendur og styrkir allt markaðstarf fyrir íslenskar sjávarafurðir. Gögnin nýtast ennfremur til að sýna fram á stöðu íslenskra sjávarafurða m.t.t. öryggi og heilnæmis sem og við áhættumat á matvælum.

Nánari upplýsingar veitir dr. Helga Gunnlaugsdóttir. 

Þrjár fyrstu greinarnar í hefti 30/2017 af alþjóðlega vísindaritinu Icelandic Agricultural Sciences voru að koma út. Þessar þrjár mjög áhugaverðu greinar fjalla um ólík efni og hægt er að nálgast þær HÉR.

Fyrsta greinin nefnist á íslensku „Ástæður bjögunar, erfðaframför og breytingar á erfðafylgni fyrir kjötmat og ómmælingar í íslenska sauðfjárstofninum“ og er eftir Jón Hjalta Jónsson og Ágúst Sigurðsson.

Höfundar könnuðu hvort kynbótamat fyrir kjötmatseiginleika hjá íslensku sauðfé væri bjagað vegna vals á grundvelli dóma á lifandi lömbum. Einnig að athuguðu þeir áhrif úrvals á erfðafylgni fitu og gerðar sláturlamba og erfðaframfarir í stofninum. Erfðastuðlar voru metnir með gögnum fyrir árin 2000-2013 frá Bændasamtökum Íslands aðskilið fyrir mismunandi tímabil. Niðurstöður kynbótamats með tvíbreytugreiningu á kjötmatseiginleikum voru bornar saman við kynbótamat einnig keyrt með ómmælinganiðurstöður. Erfðafylgni var metin 0,41 árin 2001-2003 en 0,29 og 0,26 fyrir 2006-2008 og 2011-2013. Kynbótamat fyrir gerð reyndist bjagað hjá hrútum sem mikið er sett á undan í tvíbreytugreiningunni en engin merki svipfarsvals sáust gagnvart fitunni. Erfðaframfarir voru metnar -0,05 staðalfrávik erfða á ári fyrir fitu og 0,08 staðalfrávik erfða á ári fyrir gerð.

Höfundar komast að þeirri niðurstöðu að fjölbreytu kynbótamat og minnkandi erfðafylgni geti stuðlað að enn meiri ræktunarframförum til framtíðar. Þetta eru því afar áhugaverðar niðurstöður fyrir alla þá sem stunda rannsóknir á kynbótamati sauðfjár og koma niðurstöðum til ræktenda. 

Grein númer tvö í ritinu nefnist „Yfirlit um byggkynbætur og yrkjatilraunir á Íslandi 1987-2014“ eftir Hrannar Smára Hilmarsson, Magnus Göransson, Morten Lillemo, Þórdísi Önnu Kristjánsdóttur, Jónatan Hermannsson og Jón Hallsteinn Hallsson.

Höfundar ráðast í það mikla verk að gefa yfirlit yfir kynbætur á byggi og yrkjatilraunir sem gerðar voru hérlendis á 28 ára tímabili, frá 1987 til 2014. Samanburðartilraunir fóru fram á 40 stöðum á landinu á tímabilinu, en tilraunastöðunum fækkaði og arfgerðum í hverri tilraun fjölgaði að jafnaði eftir því sem leið á tímabilið. Þetta er fyrsta samantekt á því mikla tilraunastafi sem unnið hefur verið á þessum 28 árum. Ein athyglisverðasta niðurstaða greinarinnar er að uppskera í íslensku tilraunum jókst á sama tíma og ræktunartímabilið styttist eftir sem leið á rannsóknatímann. Þetta getur bæði stafað af góðum árangri íslenska kynbótastarfsins og breyttum veðurfarsaðstæðum. Þá skiluðu íslensku kynbótalínurnar ekki aðeins meiri uppskeru í tilraunum eftir sem á leið heldur þroskuðust þær einnig fyrr.

Ræktun byggs á jaðri heimskautasvæða eins og Íslandi er á mörkum þess mögulega, sem endurspeglast meðal annars í stuttri ræktunarsögu byggs hérlendis. Mikilvægi byggræktunar hefur aukist undanfarin ár fyrir íslenskan landbúnað, sem meðal annars hefur verið skýrt sem afleiðing prófana á erlendum byggyrkjum og ekki síður kynbóta á íslenskum yrkjum fyrir íslenskar aðstæður, en einnig vegna batnandi umhverfisskilyrða. Niðurstöðurnar sem kynntar eru hér gefa gott yfirlit yfir sögu kynbótaverkefnisins og eru því mikilvægar áframhaldandi  byggyrkjatilraunum  fyrir  íslenskan  landbúnað  og  geta  einnig  nýst  öðrum  sambærilegum verkefnum á jaðarsvæðum í heiminum.

Grein númer þrjú í ritinu nefnist „Stofn gæsamatar (Arabidopsis thaliana) frá Íslandi greindur með aðferðum frumuerfðafræði og raðgreiningu erfðamengis“ eftir Terezie Mandáková, Hjört Þorbjörnsson, Rahul Pisupati, Ilka Reichardt, Martin A. Lysak og Kesara Anamthawat-Jónsson.

Það er ekki á hverjum degi sem ný plöntutegund finnst á Íslandi, en hér greina höfundar einmitt frá því. Latneska heitið á plöntunni er Arabidopsis thaliana og fékk hún íslenska heitið gæsamatur. Þessi nýja tegund fannst í maí 2015 á jarðhitasvæði við Deildartunguhver á Vesturlandi. Þurrkuðum plöntum var komið fyrir í plöntusafni AMNH og sýnum var safnað fyrir litningagreiningu og raðgreiningu erfðamengis. Nú vill svo til að fjöldi greininga er til víðsvegar frá í heiminum á erfðaefni gæsamatar, þannig að hægt var að rekja skyldleika íslensku plantnanna. Raðgreining sýndi mestan skyldleika við sýni frá Svíþjóð, en þó með lágum skyldleikastuðli. Því er niðurstaðan sú að þótt íslenski gæsamaturinn sé skyldari stofnum frá Skandinavíu en stofnum annars staðar frá, hefur hann upphaflega ekki borist frá neinum af þeim stofnum sem fyrirfinnast í safni 1001 erfðamengja gæsamatar víðsvegar að úr heiminum. Nú hafa sýni frá Íslandi bæst í safnið og þó okkur flestum þyki skemmtilegast að vita um  nýja plöntutegund á Íslandi þá eru sérfræðingar erlendis sennilega enn spenntari fyrir raðgreiningunni rannsókn höfunda á skyldleika íslensku plantnanna við gæsamat annars staðar í heiminum.

Marvin Ingi Einarsson flytur fyrirlestur um verkefni sitt til meistaraprófs í iðnaðarverkfræði. Heiti verkefnisins er: Fishmeal and fish oil processing on board freezer trawler (Fiskmjöls- og lýsisframleiðsla um borð í frystitogara).

Fishmeal and fish oil processing on board freezer trawler
Hvenær hefst þessi viðburður: 3. maí 2017 – 15:00
Staðsetning viðburðar: Matís
Nánari staðsetning:  Stofa 312

Á síðustu árum hefur áhersla á sjálfbæra nýtingu sjávarafurða aukist mikið, og má það rekja til aukinnar vitundarvakningar varðandi verðmæti aukaafurða. Markmið þessa verkefnis er að leggja fram mismunandi tillögur að fiskmjöls- og lýsisvinnslu fyrir nýja frystitogara, finna stofnkostnað og meta raunhæfni innleiðingar. Skoðaðar hafa verið mismunandi tæknilausnir og mat lagt á arðbærni. Gerð var greining á efnainnihaldi hráefnisins, lagt mat á tekjur, orkukostnað, annan breytilegan rekstrarkostnað og fastan kostnað. Niðurstöður þessa verkefnis munu nýtast útgerðarfyrirtækjum við mat á uppgreiðslutíma á fiskimjöls- og lýsisvinnslu fyrir frystitogara. Þannig verður hægt að bera raunveruleg tilboð frá framleiðendum við niðurstöður verkefnisins og fá þannig mat á uppgreiðslutíma fjárfestingarinnar.

In recent years, sustainable operations of the fishing industry has got a lot of attention. This trend is based on the fact that awareness of the value various bi-products, besides the fish filets, brings to the operators. The purpose of this project is to evaluate different types of solutions for fishmeal and fish oil processing on board freezer trawlers in regard to investment- as well as operations costs. The available raw material has been analysed, revenues estimated and compared to variable and fixed costs. The results can be used to evaluate actual offers from system suppliers and by doing so

Leiðbeinendur

• Björn Margeirsson lektor við Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild Háskóla Íslands og rannsóknastjóri hjá Sæplast&Tempra.
• Gunnar Stefánsson prófessor við Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild Háskóla Íslands.
• Sigurjón Arason, prófessor við matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og yfirverkfræðingur hjá Matís.

Prófdómari

Sveinn Víkingur Árnason.

Ísland vill með ábyrgum hætti taka á þeim vanda sem steðjar að, sé ekkert aðhafst, í loftlagsmálum en í því samhengi má nefna að Ísland gerðist fyrir lok árs 2015 aðili að Parísarsamkomulaginu.

Mikilvægt er að nýta þau tækifæri sem fyrir hendi eru til að draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið frá athafasemi okkar. Í virðiskeðjum sjávarfangs er eftir miklu að slægjast varðandi bætt umhverfisáhrif frá veiðum og vinnslu. Liður í bættum áhrifum af vinnslu sjávarfangs er raforkuvæðing fiskmjölsframleiðslu á Íslandi en mikilvæg skref hafa einmitt nýlega verið stigin í þeim efnum.

Eins og greint var frá í aðdraganda vorfundar félags íslenskra fiskmjölsframleiðenda (FÍF) hafa félagið og Landsvirkjun tekið höndum saman um að stuðla að aukinni notkun endurnýjanlegrar orku í fiskmjölsiðnaði eins kom fram í viljayfirlýsingu sem Jón Már Jónsson formaður FÍF og Hörður Arnarson forstjóri Landsvirkjunar undirrituðu. Eins og verkast vill í íslensku samfélagi flýgur gjarnan fiskisagan.

Á opnum fundi Hafsins Öndvegisseturs um sjálfbæra nýtingu og verndun hafsins um loftslagsmál – áskoranir og tækifæri í sjávarútvegi, fimmtudaginn 6. apríl, vék Björt Ólafsdóttir umhverfisráðherra máli sínu að framangreindum áformum í opnunarerindi.

“Ágætt dæmi um árangur í loftslagsmálum að frumkvæði atvinnulífsins er rafvæðing fiskimjölsverksmiðja. Þar hafði greinin sjálf frumkvæði að því að skipta úr olíu í rafmagn. Allir munu vera sammála um ágæti þess, auk loftslagsávinningsins minnkar loftmengun og starfsskilyrði batna við rafvæðingu. Það hafa hins vegar verið blikur á lofti vegna hækkaðs raforkuverðs. Ég fagna þess vegna nýgerðri viljayfirlýsingu Landsvirkjunar og Félags íslenskra fiskimjölsframleiðenda um að auka hlut endurnýjanlegrar orku við fiskimjölsframleiðslu.”

Á fundinum kom í ljós almenn ánægja með framangreind áform. Hörður Arnarson sagði frá því að til þess að Landsvirkjun og FÍF gátu komið sér saman um framangreinda viljayfirlýsingu þurfti til gagnkvæman skilning á rekstri og rekstrarumhverfi hvors aðila. Hafði Hörður á orði að fiskmjölsverksmiðjur væru tæknilega krefjandi viðskiptaaðili m.t.t. eðlis rekstrarins og óvissu.

Þá sagði Hörður að aðkoma Matís hefði átt þátt í þeirri niðurstöðu sem að endingu varð.

Þetta er einungis eitt dæmi um það að með samstilltum aðgerðum getum við náð árangri í þessum málum sem öðrum og haft áhrif á þróun mála.

Í því samhengi má benda á að ársfundur Landsvirkjunar fer fram í dag, miðvikudaginn 26. apríl kl. 14:00 á Hilton Reykjavík Nordica.

#lvarsfundur

Hvernig þróa íslenskir frumkvöðlar hugmyndir sínar og koma þeim á framfæri um allan heim? Sérfræðingur Matís með erindi um hugverkaréttindi.

Einkaleyfastofan býður til morgunverðarfundar í tilefni Alþjóðahugverkadagsins. Morgunverðafundurinn verður haldinn í Norræna húsinu þann 28. apríl frá frá kl. 8:45 til 10. Aðgangur á fundinn er ókeypis en fundargestir eru beðnir um að senda staðfestingu um þátttöku á postur@els.is.

Sjá nánar á heimasíðu Einkaleyfastofunnar.

Vísindagangan (e. March for Science) fer fram í miðbæ Reykjavíkur á Degi Jarðar, laugardaginn 22. apríl kl. 13. Markmið göngunnar er að sýna vísindafólki samstöðu og um leið fagna vísindum sem mikilvægri stoð í lýðræðislegu samfélagi. Efnt verður til fundar í Iðnó að lokinni göngu þar sem rætt verður um þá hættu sem steðjar að vísindastarfi og vísindafólki.

Hugmyndin að Vísindagöngunni kviknaði meðal vísindafólks og áhugafólks um vísindi í Bandaríkjunum í lok janúar en gengið verður til stuðnings vísindum í Washington D.C. þann 22. apríl. Hugmyndin barst um heiminn og til varð alþjóðahreyfing sem standa mun fyrir sams konar göngum víða um lönd. Hér á landi standa vísindamenn og áhugafólk um vísindi fyrir göngunni. 

Markmið hreyfingarinnar er meðal annars að vekja athygli á vísindum sem einni af meginstoðum lýðræðislegs samfélags sem þjónar sameiginlegum hagsmunum þjóða og stuðlar m.a. að upplýstum ákvörðunum í þágu almennings.

Vísindagangan fer fram í skugga þeirra breytinga sem hafa orðið á umhverfi vísindamanna og vísindalegrar afstöðu við ákvarðanatöku í Bandaríkjunum frá því að stjórn Donalds Trump tók við þar í landi í janúar. Stefnumörkun nýrra valdhafa mun hafa víðtæk áhrif um allan heim og takmarka möguleika vísindamanna til þess að stunda rannsóknir og miðla þekkingu sinni og uppgötvunum. Því horfumst við í augu við mögulega framtíð þar sem fólk virðir ekki einungis vísindalega þekkingu að vettugi heldur reynir að útiloka hana algerlega. 

Vísindin eiga víðar undir högg að sækja en í Bandaríkjunum. Hér á landi liggur fyrir fjármálaáætlun á vegum ríkisstjórnarinnar til næstu fimm ára sem gerir ráð fyrir að háskólakerfið verði áfram fjársvelt og niðurskurði á samkeppnissjóðum á næsta ári. Þá hefur fjölda fræði- og vísindamanna verið sagt upp störfum í opinberum háskólum í Danmörku.

Í Vísindagöngunni er einnig ætlunin að fagna vísindunum, því hlutverki sem þau hafa í lífi okkar allra og undirstrika nauðsyn þess að virða og hvetja til rannsókna sem stuðla að auknum skilningi okkar á heiminum. Því þurfum við að standa vörð um vísindin. 

Áhugafólk um vísindi á öllum aldri er hvatt til að mæta í gönguna. Safnast verður saman á Skólavörðuholti við styttuna að Leifi Eiríkssyni þaðan sem gengið verður niður Skólavörðustíg og Bankastræti, eftir Austurstræti, yfir Austurvöll og að Iðnó. Þar verður haldinn umræðufundur sem hefst á stuttum erindum frá vísindafólki en þau munu fjalla um hættuna sem steðjar að vísindunum í Bandaríkjunum og víðar og áhrif þess á umheiminn.

Nánari upplýsingar um gönguna eru á Facebook-síðu hennar hér á landi: https://www.facebook.com/events/608584169266237/

og heimasíðu hinnar alþjóðlegu hreyfingar: https://www.marchforscience.com/

Mikilvægt er að virða náttúruna með því að nýta villta stofna á sjálfbæran hátt. Skynsamlegt er að virða hráefnið með því að nýta það sem er dregið úr sjó, gera sem mest úr aflanum. Þá er virðing borin fyrir samfélaginu með því að gera sem mest verðmæti úr því sem tekið er til vinnslu.
Nýting þess fisks sem aflast hefur lengi verið til umræðu. Áhersla hefur aukist á gæði og dregið hefur úr áherslu á magn. Ábyrg umgengni um auðlindir hafs hefur jákvæðar víðtækar afleiðingar. Umgengni Íslendinga um auðlindir hafsins hefur batnað til muna og þykir nú til eftirbreytni. Lagt er upp með að vanda til verka við meðhöndlun íslensks sjávarfangs. 

Matís hefur, ásamt Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), Hampiðjunni og Marel, verið virkur þátttakandi í DiscardLess verkefninu sem leitt er af danska tækniháskólanum DTU frá upphafi (mars 2015). Verkefninu er ætlað að greiða fyrir innleiðingu á brottkastsbanninu sem verið er að innleiða innan evrópska fiskiskipaflotans. Evrópskir ráðamenn og aðrir hagaðilar horfa til Íslands og annarra landa sem reynslu hafa af því að starfa undir brottkastsbanni og því er innlegg Íslands mikilvægt í verkefninu, auk þess sem Matís leiðir einn vinnupakka og er með lykilhlutverk í nokkrum öðrum vinnupökkum. 

Meðal aðgerða sem íslensk stjórnvöld hafa gripið til með það fyrir augum að stemma stigu við brottkasti má nefna, sveigjanleika við tilfræslu aflaheimilda, heimild til löndunar meðafla utan aflaheimilda hvar meirihluti aflaverðmætis rennur í Verkefnasjóð Sjávarútvegsins, reglur um hlutfall hausa af afla vinnslu skipa sem landað skuli í samræmi við lestarrými vinsluskipanna, eins má rifja upp reglur um löndun grásleppu og kvaðir um löndun lifrar þorsks, ufsa, löngu, keilu og skötusels sem og þorsk og ufsa hrogna (við grásleppu veiðar). Aukin áhersla á nýtingu afla til verðmætasköpunnar hefur leitt til þess að lifur er tekin með í reikninginn við skiptingu aflaverðmætis skv. hlutaskiptakerfi.

Dagana 6. – 10. mars fór ársfundur í DiscardLess verkefninu fram í Róm. Fundurinn í Róm var annar ársfundur í DiscardLess og markar hann að verkefnið er nú hálfnað. Frá Matís tóku þeir Jónas Rúnar Viðarsson og Kristinn Ólafssson þátt í fundinum, sem þótti takast með eindæmum vel. Fundurinn var haldinn í höfuðstöðvum FAO og var sóttur af 60 þátttakendum og um 50 hagaðilum (stakeholders) sem voru innvinklaðir í fundardagskrána á ýmsan veg. Ísland átti sinn fulltrúa í hópi hagaðilanna, Kristján Þórarinsson frá SFS, sem sat fundinn fyrir hönd íslensks sjávarútvegs og talaði þar máli útgerða sem starfað hafa undir brottkastsbanni í rúma þrjá áratugi. Kristján hélt áhugaverða tölu sem vakti mikla athygli, þar sem hann skýrði frá áhrifum brottkastsbannsins á íslenskan sjávarútveg. Hvað þar við nokkuð annan tón en heyrst hafði frá kollegum hans í Evrópu, sem höfðu kvartað mikið yfir banninu. Kristján færði rök fyrir því að bannið hafi verið mikið gæfuspor fyrir íslenskan sjávarútveg og að það væri í raun skylda þeirra sem treyst er fyrir náttúruauðlindum að fara vel með.

Jónas fór yfir nokkur af mikilvægustu atriðunum sem draga má lærdóm af reynslu Íslendinga af brottkastbanni, nærri fjagra áratuga þrotlausri viðleitni til bættrar umgengni um auðlindir sjávar og aukinnar sjálfbærni. Jónas vék einkum að þeim atriðum sem eru auðvledlega yfirfæranleg og nýta má í fjölbreyttum sjávarútvegi víðsvegar fyrir ströndum Evrópulanda. Þá sýndi Jónas þróun sem átt hefur sér stað fyrir Íslandsströndum í tilviki ýsu. Sem og tillögur að bættum aðbúnaði um borð í fiskiskipum á Biscay flóa þannig að áhafnir geti gert að aflanum og komið með allan afla að landi.

Hér er örstutt myndbrot sem víkur að nýtingu Íslendinga á auðlindum sjávar.

Nánari upplýsingar veitir Jónas R. Viðarsson faglegur leiðtogi varðandi Örugga virðiskeðju matvæla.

Matís og Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins þar á undan hefur verið samstarfsaðili um kennslu í Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna, UNU-FTP, frá upphafi starfsemi skólans árið 1998.

„Í náminu er lögð áhersla á hagnýta þekkingu og reynslu og nemendur vinna náið með íslenskum leiðbeinendum í verkefnavinnu og starfskynningum sem taka rúman helming þeirra sex mánaða sem námið varir. Á hverju ári er boðið upp á sérnám á 3-4 brautum, en sérnámið tekur 4-5 mánuði. Matís sér um kennslu á gæðabraut og eru nemendur á þeirri braut á bilinu 5 til 10. Á hverju ári koma 15-20 sérfræðingar Matís að kennslu og verkefnaleiðbeiningum“, segir Heiða Pálmadóttir, fagstjóri hjá Matís.

Það getur verið heilmikið púsluspil að koma dagskránni fyrir sérnámið saman, „fyrst eru fyrirlestrar í 6 vikur og þar koma ýmsir að og ekki bara sérfræðingar hjá Matís, heldur fólk vítt og breitt úr íslenskum fiskiðnaði og tengdum greinum eins og flutningum og pakkningum. Það er farið í heimsóknir þar sem fyrirtæki taka á móti nemendum, þetta eru skemmtilegar og fræðandi heimsóknir fyrir nemendur og ekki síður fyrir fylgdarmenn. Skemmtilegar umræður skapast frekar í óformlegum heimsóknum en þegar setið er í fyrirlestri um efnið. Mér hefur sjálfri þótt gaman og fræðandi að fara með í þessar heimsóknir,“ segir Heiða Pálmadóttir sem um langt árabil hefur haft umsjón með kennslunni.

Hagur UNU-FTP skólans af samstarfinu:

• Matís hefur á að skipa fjölhæfum sérfræðingum með langa reynslu af rannsóknum og þjónustu í fiskiðnaðinum
• Sérfræðingar Matís hafa góð tengsl við íslenskan fiskiðnað vegna smæðar landsins, allt frá veiðum til útflutnings og neyslu
• Sérfræðingar Matís eiga margháttað samstarf við íslenska háskóla og tengjast menntun bæði í grunnámi og framhaldsnámi og mynda brú milli iðnaðar og háskóla á Íslandi

Hagur Matís af samstarfinu:

• Matís leggur sitt að mörkum til þróunarhjálpar
• Sérfræðingar Matís viðhalda tengslum við sjávarútveg og fiskiðnað og varðveita grunnþekkingu sína á því sviði
• Skapar ný tækifæri til aukinna verkefna á alþjólegum markaði

Nemendur vinna lokaverkefni sín hjá Matís og við það skapast tengsl við nemendur sem slitna ekki. Margir koma aftur til frekara náms hér á Íslandi, þó nokkrir hafa komið í doktorsnám og mastersnám á síðustu árum. Við það að dvelja svo lengi á Íslandi skapast mikil og varanleg tengsl milli manna. Þetta hefur getið af sér verkefni og vinskap sem lengi heldur.

„Ég hef verið í sambandi við nemenda frá SriLanka, hann er að koma upp gæðakerfi og leitaði ráðlegginga um framkvæmd á einstökum mælingum eins og gæðamælingum á fiski og frekari útskýringum á aðferðafræði – þetta er hægt að vinna í gegnum netið og tekur okkur lítinn tíma að afgreiða. Annað dæmi er um nemanda í Kenýa sem hefur verið í sambandi vegna fitusýrugreininga en henni er sérstaklega hugleikið að auka lýsisneyslu, sérstaklega hjá ungum börnum og mæðrum þeirra.  Óneitanlega verður manni hugsað til nemenda sinna þegar hörmungar dynja yfir þjóðir þeirra og maður veit aldrei hvað um þau verður sérstaklega ef tengslin eru ekki stöðug. Það var líka sterk reynsla að taka á móti nemendum frá Norður Kóreu og Kúbu meðan ástandið var þar sem verst,“ segir Heiða.

„Allt er þetta vel menntað fólk í byrjun og ákaflega áhugasamt um að læra og kynna sér sem best það sem við höfum upp á að bjóða“ segir Heiða að lokum.

Nú er í gangi verkefni hjá Matís, styrkt af AVS og Tækniþróunarsjóði Rannís, sem snýr að því ýta undir frekari fullvinnslu á makríl og auka þar með verðmæti hans.

Fram að þessu hefur verið algengast að flytja út makríl, sem ætlaður er til manneldis, heilfrystan til t.d. Kína þar sem hann hefur verið handflakaður og unnin frekar í verðmætar afurðir. Slík framkvæmd er dýr og óumhverfisvæn og gerir það að verkum að minni verðmæti sitja eftir í íslensku hagkerfi. Aukinheldur gerir flökun hér á landi fyrirtækjum kleift að nýta það sem til fellur við flökun í aðrar verðmætar afurðir til dæmis snyrtivörur eða fæðubótarefni. Því er það keppikefli íslenskra fyrirtækja í sjávarútvegi að finna leið til þess að flaka makríl hér á landi.

Makríll er, eins og margt annað sjávarfang, viðkvæmt hráefni og ætli menn að fá sem mest verðmæti úr makrílveiðum þarf að huga vel að allri meðferð aflans, frá miðum í maga. Þegar makríll er við Íslandsstrendur er hann um margt viðkvæmari en til dæmis þegar hann er vestur af Noregi, bæði er meira um rauðátu og eins er fiskurinn lausari í sér og erfiðari til vinnslu.

Matís tekur jafnframt þátt í verkefni þar sem Íslendingar, Norðmenn og Færeyingar vinna í sameiningu að ferlum sem nýst gætu við vélflökun makríls. Þessum rannsóknum var síðan framhaldið í samstarfi Síldarvinnslunnar á Neskaupstað og Matís og þá tekið sérstaklega á þeim áskorunum sem fylgja makrílnum þegar hann veiðist hér við land.

Markmið verkefnisins er m.a. að meta hvort makríll henti í flakaafurðir þegar hann er veiddur við Íslandsstrendur. Rannsakað verður geymsluþol frosinna flaka pakkað á mismunandi vegu og hvernig tryggja má a.m.k. 12 mánaða geymsluþol. Verkefnið mun skila nýrri þekkingu til að stýra gæðum lokaafurða.

Nánari upplýsingar veitir dr. Magnea G.Karlsdóttir hjá Matís.

Á miðvikudaginn fór fram keppnin Ecotrophelia og voru verðlaun veitt í gær fimmtudag á ráðstefnunni „Þekking og færni í matvælageiranum“ haldin af samstarfsvettvanginum Matvælalandið Ísland.

Vinningshugmyndin kom frá þeim Hildi Ingu Sveinsdóttur, Margréti Örnu Vilhjálmsdóttur, Mariu Katrinu Naumovskaya og Málfríði Bjarnadóttur. Hugmyndin var varan „Mauk“ sem framleidd er úr vannýttu hráefni. Markmiðið með framleiðslu vörunnar var að taka á einu stærsta vandamáli í matvælaiðnaði, matarsóun. Mauk er hugsað sem marinering fyrir kjúkling og hvítan fisk en nýtist einnig sem grunnur í súpur, sósur eða pottrétti. Aðal uppistaða vörunnar eru tómatar og gulrætur en hvoru tveggja er ræktað á Íslandi í stórum stíl og er gífurlegt magn sem fer til spillis. Ástæðan er meðal annars miklar útlitskröfur frá smásölum og neytandanum sjálfum.

Sigurvegararnir stefna að enn frekari þróun vörunnar fyrir Evrópukeppni Ecotrophelia sem haldin verður í London í lok nóvember.

Nánari upplýsingar veita Málfríður og Hildur Inga hjá Matís.