Matís
Dagskrána má finna á einblöðungi Heima er best.
Nánari upplýsingar veitir Nína Síbyl Birgisdóttir hjá Matís.
Við veltum því ekkert mikið fyrir okkur hvernig heilnæmi og öryggi matvæla er tryggt, við hugsum ekkert oft til opinbera eftirlitsaðila eða rannsóknastofnana, við gerum bara ráð fyrir að einhver sjái um þetta fyrir okkur. Og þannig er það líka að miklu leyti, Matís mælir og fylgist með óæskilegum efnum í matvælasýnum og umhverfinu og við getum treyst því að þar sé unnið af heilindum.
Það sem gengið getur að því að virðist fumlaust fyrir sig í dag, hefur ekki alltaf gengið eins vel. Framfarir margskonar hafa mótað samfélagið, daglegt líf fólks og viðfangsefnin. Fyrir eyþjóð umlukta lífvænlegu hafi er mikilvægt að hlúa að umhverfinu svo nýta megi auðlindirnar hér eftir sem hingað til.
Mestur hluti sjávarfangsins er fluttur út og seldur til gjaldeyrisöflunar fyrir samfélagið. Fyrir Íslendinga skiptir máli að nýta auðlindirnar með ábyrgum hætti. Matís þjónar allri virðiskeðju matvæla af metnaði með áherslu á lykilþætti virðiskeðjunnar m.a. með vöruþróun, með áherslu á gæði og stöðugleika, fagmennsku við meðhöndlun og síðast en ekki síst öryggi matvæla.
Hér á landi starfa aukin heldur kröftug fyrirtæki sem þjóna innanlandsmarkaði með framleiðslu af fagmennsku á öruggum matvælum. Alla jafnan ganga hlutirnir vel fyrir sig þökk sé þrotlausri þróun.
Hvort heldur sem er þegar eitthvað bjátar á eða þegar unnið er að nýjungum er oftar en ekki haft samband við sérfræðinga hjá Matís. I því ljósi á Matís í margvíslegu samstarfi við hvort heldur sem er þá sem framleiða matvæli, meðhöndla matvörur eða þá sem þjóna þeim sem það gera. Matís hefur átt í góðum samskiptum við neytendur og fyrirtæki.
Matís hefur unnið að þróun lífhagkerfisins hvort heldur sem er við þróun vinnsluferla sem fært hafa þjóðarbúinu milljarða eða með stuðningi við frumkvöðla í upphafi síns rekstrar og nýsköpunar.
Framþróun íslensks matvælaiðnaðar væri til lítils ef forsenda verðmætasköpunar væri ekki trygg, öryggi er lykilatriði í traustum viðskiptum og vöktun er þar með mikilvægur þáttur í viðskiptum með matvæli.
Vöktun felur í sér sívirka gagnaöflun um mengunarefni í matvælum og umhverfi. Kerfisbundin gagnaöflun gerir okkur kleift að segja til um hvernig styrkur mengandi efna á tilteknum svæðum hefur þróast og breyst með tíma. Gögn af þessu tagi eru nauðsynleg til þess að unnt sé að sýna fram á öryggi íslenskra matvæla, vernda ímynd þeirra og tryggja útflutningstekjur íslenskra afurða. Einnig eru gögnin mikilvægur liður í því að íslensk stjórnvöld geti staðið við skuldbindingar sínar og samninga við önnur lönd varðandi umhverfismengun.
Matís hefur sinnt vöktun á óæskilegum efnum í sjávarafurðum en nauðsynlegt er að líta á slíka vöktun sem langtímaverkefni þar sem eftirlit og endurskoðun á eftirlitsþáttum, eins og hvaða sjávarfang og efni eru mæld hverju sinni, er nauðsynleg. Helstu nytjategundir sjávar voru vaktaðar og rannsökuð voru á bilinu 60-90 óæskileg efni. Þeirra á meðal voru díoxín og díoxínlík PCB-efni en einnig voru mæld önnur PCB efni, varnarefni, þungmálmar og PAH efni. Ef ástæða þótti til var bætt við ákveðnu áhersluefni, t.d. ný mengandi efni sem lítið eða ekkert er vitað um í íslensku umhverfi. Með vöktunarverkefninu fengust nauðsynlegar upplýsingar um magn óæskilegra efna í íslensku sjávarfangi til langs tíma sem nýtast m.a. til að meta með vísindalegum aðferðum hvort óæskileg efni í íslensku sjávarfangi séu í samræmi við reglugerðir um matvælaöryggi og veita íslenskum stjórnvöldum, framleiðendum íslensk sjávarfangs, mörkuðum og neytendum óháð vísindaleg gögn um öryggi sjávarafurða. Niðurstöður vöktunarinnar hafa nýst útflytjendum sjávarfangs, sjávarútvegsfyrirtækjum, eftirlitsaðilum og fleirum til að sýna kaupendum íslenskra sjávarafurða fram á stöðu íslenskra sjávarafurða með tilliti til öryggis og heilnæmis.
Matís kemur því með óbeinum hætti að því að tryggja markaðsaðgengi íslenskra matvæla eða eins og við erum gjörn á að líta á okkur sjálf: Matís – við erum á bak við tjöldin!
Nánari upplýsingar veita Arnljótur Bjarki Bergsson og dr. Hrönn Ólína Jörundsdóttir hjá Matís.
Grein þessi birtist fyrst í Bændablaðinu.
Til að stuðla að eflingu lífhagkerfisins er mikilvægt að unnið sé þvert á mismunandi atvinnugreinar og að horft sé á hliðarafurðir úr einni atvinnugrein sem mögulegan hráefnastraum inn í aðra. Einnig þurfa ákveðnar grunnstoðir að vera fyrir hendi í samfélaginu, nýtingin þarf að vera sjálfbær þannig að auðlindirnar séu í raun endurnýtanlegar, mikilvægt er að framboð á menntun sé við hæfi auk þess sem tryggja þarf nýsköpunarhæfni samfélagsins, ekki hvað síst þeirra svæða sem liggja að lífauðlindum. Í dag byggir hagkerfi heimsins í ríkum mæli á olíuvinnslu, ekki bara til jarðefnaeldsneytis framleiðslu heldur er olíuvinnsla einnig undirstaða efnaiðnaðar. Olíuauðlindir eru endanlegar auðlyndir sem munu klárast auk þess sem notkun þeirra hefur neikvæð umhverfisáhrif. Litið er til lífhagkerfisins til að leysa af hólmi hagkerfi sem byggir á olíuvinnslu og færast þannig í átt til hagkerfis sem byggir á sjálfbærri nýtingu endurnýtanlegra auðlinda.
Á Íslandi spilar nýting lífrænna auðlinda, einkum sjávartengdra auðlinda, stærra hlutverk í hagkerfinu en víða annarstaðar. Þegar litið er til norrænna, evrópskra og annarra svæðisbundinna eða alþjóðlegra rannsókna- og nýsköpunaráætlana er ljóst að sífellt aukin áhersla er á lífhagkerfið. Þessi aukna alþjóðlega áhersla á lífhagkerfið opnar tækifæri fyrir Ísland til breiðrar þátttöku í rannsóknum og nýsköpun með það að markmiði að auka verðmætasköpun og efla íslenska lífhagkerfið. Mikilvægt er því að nýta tækifærið og að íslenskar rannsókna- og nýsköpunaráherslur styðji þessa þróun svo að sem mest samlegðaráhrif náist á þessu sviði.
Ástæða þess að lífhagkerfið og efling þess er svo áberandi í alþjóðlegum áætlunum er að viðgangur, styrking og framþróun í lífhagkerfinu er eitt helsta svar mannskyns við þeim stóru áskorunum sem það sendur frammi fyrir. Þetta á við um fæðu- og matvælaöryggi fyrir sífellt fleiri jarðarbúa. Einnig til að sporna við og aðlagast hlýnun jarðar, útskiptingu jarðefnaeldsneytis og útskiptingu efna sem unnin eru úr olíu í dag. Einnig má segja að efling lífhagkerfisins geti spilað stórt hlutverk þegar kemur að byggðarþróun og íbúasamsetningu í dreifðum byggðum sem liggja að lífauðlindum. Auk þess að vera lykillinn að því að auka viðnámsþrótt vistkerfa við áföllum hvort sem um er að ræða eldgos, flóð eða fellibyli og við skiplag land- og hafsvæða.
Nýsköpun í lífhagkerfinu felist í verðmætaaukningu og nýtingu alls hráefnis sem til fellur við vinnslu þvert á geira, með framleiðslu á hliðarafurðum og/eða verðmætari vörum úr þegar nýttu hráefni. Hún getur falist í bættum vinnslu-, kæli- og flutningsferlum sem auka nýtingu og gæði vöru.
Nýsköpunin getur einnig falist í beitingu og þróun nýrrar tækni til að einangra og vinna ýmis efni til iðnaðarframleiðslu úr lífrænum hráefnum í stað olíu. Í þessu sambandi er sérstaklega horft til nýtingar lífræns úrgangs, vannýtra auðlinda eins og t.d. þangs og þara og aukinnar ræktunar til dæmis á þörungum, bakteríum eða sveppum. Auk þess geta veruleg tækifæri falist í erfðafræðilegri sérstöðu lífvera á tilteknum svæðum, þar eru hitakærar bakteríur í íslenskum hverum gott dæmi en þær má m.a. nýta til framleiðslu á hitaþolnum ensímum sem nýtast í ýmsum iðnaði.
Þó verðmætaaukning sé dregin hér sérstaklega fram sem mikilvægur drifkraftur eru einnig aðrir mikilvægir þættir sem hvetja til framþróunar í lífhagkerfinu. Þar má nefna svæðisbundið fæðuöryggi sem byggir ekki einungis á nægri matvælaframleiðslu heldur einnig á því að svæði séu sjálfbjarga um nauðsynleg hráefni til matvælaframleiðslu eins og fóður og áburð. Einnig má líta á jákvæð áhrif á byggðarþróun sem drifkraft, þar sem t.d uppbygging líftækniiðnaðar sem kallar á nálægð við lífauðlindir getur aukið framboð starfa fyrir menntað fólk í dreifðum byggðum. Umhverfisáhrif og sjálfbær nýting til að tryggja varanleika lífrænna auðlinda verður að sjálfsögðu alltaf útgangspunktur við framþróun lífhagkerfisins. Lífauðlindir eru og verða íslensku samfélagi mikilvægar, efling lífhagkerfisins hefur verið og mun verða einn mikilvægast þátturinn í að viðhalda og auka hagsæld á Íslandi til framtíðar.
Nánari upplýsingar veitir Sigrún Elsa Smáradóttir hjá Matís. Grein þessi birtist í Fréttablaðinu 1. maí sl.
UNA skincare™ húðvörurnar, komu á markað árið 2012. Rannsóknar- og þróunarvinna vörulínunnar fór fram í náinni samvinnu við Matís, bæði í Reykjavík og á Sauðárkróki.
UNA skincare húðvörurnar innihalda einstök lífvirk efni sem unnin eru úr íslenskum sjávarþörungum en vísindamenn UNA skincare hafa þróað einstæða aðferð til að einangra og framleiða virku efnin úr þessari vannýttu íslensku auðlind – aðferð sem tryggir hámarksvirkni og hreinleika efnanna og niðurstöður vísindarannsókna staðfesta að vörurnar hafa jákvæð áhrif á húðina.
Nánari upplýsingar veitir Brynhildur Ingvarsdóttir í síma 665-0101.
Viðtakandi þessa nýdoktorstyrks er dr. Ásta Heiðrún Pétursdóttir sem lauk doktorsnámi á síðasta ári frá háskólanum í Aberdeen, Skotlandi. Styrkurinn gefur Matís einstakt tækifæri til að koma á fót nýju rannsóknarsviði og -aðstöðu á Íslandi til að greina mismunandi tegundir arsens í fæðu. Verkefnið mun einnig veita Ástu Heiðrúnu fjölbreytta vísindalega þjálfun og mikilvæga þverfaglega reynslu sem saman mun mynda heildstæðan grunn að farsælum og sjálfstæðum ferli í vísindum. Alls bárust 8438 umsóknir um nýdoktorstyrk á styrkárinu 2014, en árangurshlutfallið var 16.8%.
Verkefnið Þversnið af þangi (e. SilhouetteOfSeaweed) snýr að því að auka öryggi neytenda með því að öðlast dýpri þekkingu á þeim arsentegundum sem finnast í þangi. Í dag er þang í auknum mæli notað sem matþörungur og/eða í snyrtivörur. Sérstök áhersla verður lögð á lífræn arsenlípíð, sem finnast í þangi, en nýlegar rannsóknir gefa vísbendingar um að lífræn arsenlípíð séu mjög eitruð1. Rannsóknir hafa fram að þessu einkum beinst að ólífrænu arseni sem er krabbameinsvaldandi (sbr. fjölmiðlaumræðuna um arsen í hrísgrjónum) en lífræn arsen hafa hingað til verið talin hættuminni en ólífrænt arsen.
Brýn þörf er að auka rannsóknir á arsenlípíðum í dag. Fá teymi með þessa sérþekkingu og rannsóknaraðstöðu eru til á heimsvísu og er þetta verkefni tækifæri fyrir Ísland til að vera leiðandi á nýju spennandi rannsóknarsviði. Verkefnið er í samstarfi við sérfræðing í rannsóknum arsenlípíða við Tækniháskólann í Danmörku (DTU). Verkefnið eflir einnig innlent samstarf þar sem verkefnið er unnið í samvinnu við íslenska efnagreiningafyrirtækið ArcticMass.
Afrakstur verkefnisins er fyrst og fremst tvíþættur. Annars vegar að byggja upp gagnagrunn um arsenlípíð í mismunandi tegundum af þangi sem safnað hefur verið á þremur ólíkum stöðum á Íslandi á mismunandi árstíma. Þetta verður mikilvægt framlag til að tryggja öryggi neytanda og auðvelda áhættumat á þangi. Hins vegar mun ýtarleg tölfræðiúrvinnsla og samanburður á gögnum um umhverfisþætti við söfnun sýnanna (s.s. seltu, næringarefni, hitastig, staðsetningu ofl) gera kleift að ákvarða kjöraðstæður til að safna þangi þegar eitruð arsen eru líkleg til að vera í lágmarki.
Nánari upplýsingar veitir dr. Ásta Heiðrún Pétursdóttir.
Ian Goulding is a specialist in fish quality, processing and international aspects of fisheries management. He qualified in the UK as an Environmental Health Officer, has a Masters degree in Food Science and a PhD in Fish Technology and Marketing. He has 30+ years of experience in the fish industry, in quality control, product development, international trade and fish processing, as well as in research, consultancy and training functions.
Since 1986 he has worked as a consultant offering specialist advice and assistance to the fishery sector. He worked for seven years for the UK Government on long term projects in Ecuador and Egypt. He has worked for private companies, as an expert witness and on development projects in Africa, Middle East, South East Asia, South America and Central and Eastern Europe. He has advised the EU on socio-economic impacts of fisheries, fisheries agreements with third countries, IUU fishing controls and sanitary aspects of trade on fishery products. He has been instrumental in helping numerous less developed countries meet sanitary requirements for export of fisheries to international markets.
Since 1994 he has been Managing Director of a fisheries consultancy firm, Megapesca Lda of Portugal, where he has managed more than 500 contracts funded by international development agencies. Ian is a Fellow of the Institute of Food Science and Technology (UK), and Board Member of the International Association of Fish Inspectors. He runs the IAFI Peter Howgate Award for young fish technologists and edits the popular monthly newsletter “Fishfiles Lite” on EU fisheries matters. He has UK and Portuguese nationalities, and speaks English and Portuguese.
Fyrirtækið Primex ehf. vinnur kítósan úr rækjuskel á Siglufirði og vann að verkefninu ásamt Matís, Fjarðalaxi og Ramma.
Notkunarmöguleikar kítósans eru miklir og hefur það mest verið notað sem fitubindiefni í meltingarvegi og við þróun sárameðhöndlunarvara. Enn annar eiginleiki þess er hamlandi áhrif á vöxt baktería sem kemur að góðum notum til að viðhalda gæðum matvæla. Það hentar einkar vel fyrir sjávarafurðir þar sem þær eru almennt viðkvæmar vörur með skamman geymslutíma þar sem skemmdarbakteríur dafna vel.
Í verkefninu var því þróuð aðferð til að meðhöndla sjávarfang með kítósani og mismunandi blöndur efnisins prófaðar. Þrjár mismunandi sjávarafurðir voru valdar til prófunar; rækja, lax og þorskur. Niðurstöðurnar sýndu að ákveðnar blöndur kítósans hægja á skemmdarferlinu, sérstaklega í heilum fiski. Mikilvægt er að meðhöndlun sé framkvæmd strax eftir veiði eða slátrun til að hámarka virkni meðferðarinnar og að kjöraðstæður séu fyrir hendi við geymslu fiskafurða.
Aðstandendur verkefnisins vilja koma þökkum á framfæri til AVS fyrir stuðninginn.
Nánari upplýsingar veitir dr. Eyjólfur Reynisson hjá Matís.
Sem dæmi um verðmætasköpun á uppsjávarfiski má nefna að ef 10.000 tonn af kolmunna færi í þurrkun í stað bræðslu, mætti auka verðmæti þess afla um 1.6 milljarða króna á ári.
Í gangi er samstarfsverkefni milli Matís, Haustaks og Síldarvinnslunar á Neskaupstað um þurrkun á uppsjávarfiski. Markmiðið með verkefninu er að byggja upp þekkingu og aðlaga þurrkunarferil á fullþurrkuðum afurðum úr loðnu, kolmunna og spærlingi, með notku færibandaþurrkara. Horft er á þurrkaðar afurðir til manneldis á erlenda markaði, þá aðallega til Afríku, svo sem Kenýa og Tansaníu. Matís hefur tekið þátt í þróunarstarfsemi í þessum löndum á undanförnum árum, varðandi þurrkun á smáfiski, sem nú er vel þekkt í þessum löndum. Cyprian Ogombe Odoli, doktorsnemandi á Matís og nemandi sem útskrifaðis frá Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna (United Nations University Fisheries Training Program, www.unuftp.is) tekur einnig þátt í þessum verkefnum.
AVS rannsóknarsjóður í sjávarútvegi styrkir verkefnið. Nánari upplýsingar veitir Ásbjörn Jónsson.
Þar hefur Matís iðulega verið í lykilhlutverki, verið eins konar þekkingarkjarni þegar kemur að beitingu vísinda í sjávarútvegi og brú á milli menntastofnana og atvinnulífs.
„Rannsóknir og vísindi eru framtíðargjaldmiðill sjávarútvegsins,“ segir Sveinn Margeirsson forstjóri Matís. Hann segir líklegt þekking og tækniframfarir, muni áfram leika lykilhlutverk í samkeppnisstöðu Íslands..
„Í raun stöndum við í dag með pálmann í höndunum því við erum nú þegar með mjög sterkan sjávarútveg og öflugan þekkingargrunn í greininni. Þetta er eitthvað sem margar aðrar þjóðir eiga enn eftir að byggja upp og eiga langt í land.“
Lögum samkvæmt er hlutverk Matís að auka verðmæti í matvælaiðnaði, bæta matvælaöryggi og efla lýðheilsu. Er Matís í ríkiseigu en rekið sem hlutafélag og hefur skýrt þjónustuhlutverk við sjávarútveginn og aðrar matvælagreinar en líka skyldur gagnvart eigandanum, þjóðinni.
Bendir Sveinn á að neytendur, bæði innanlands sem erlendis, verði æ kröfuharðari og betur að sér um eiginleika sjávarafurða. Með nýsköpun og rannsóknum takist sjávarútvegsfyrirtækjum að mæta þessum miklu kröfum á hagkvæman hátt og skapa aukin verðmæti úr aflanum.
„Sú þróun sem átt hefur sér stað á sviði kælingar er gott dæmi um þetta. Í dag er um helmingur af ferskum flökum sem íslensk fyrirtæki flytja út til Evrópu fluttur með skipum í stað flugflutnings eingöngu líkt og staðan var fyrir um 15 árum, því bætt tækni hefur gert mögulegt að lengja geymsluþol vörunnar og bæta meðhöndlun fisksins í allri virðiskeðjunni. Útkoman er mun meiri útflutningur á ferskum flökum og flakabitum með ódýrum og umhverfisvænum hætti, en á sama tíma hafa flugflutningar jafnframt þróast og bjóða í dag upp á möguleika til að sinna allra kröfuhörðustu kaupendum. Útgerðarmenn, sjómenn og starfsfólk fiskvinnslu og flutningafyrirtækjanna hafa svo sannarlega horft til þarfa markaðarins og notað vísindin til að komast á næsta stig“
Sem annað dæmi um framfarir undanfarinna ára og áratuga nefnir Sveinn bætta nýtingu á aflanum. „Hér vinnur allt saman, sú tækni sem miðar að því að auka gæði hráefnisins fyrir hinn almenna neytanda skapar einnig betra hráefni fyrir hvers kyns hliðarafurðir. Framfarir í meðhöndlun og vinnslu hafa orðið til þess að nýtingarhlutfall þorsks er farið að nálgast 80% og á sama tíma hefur hlutfall verðmætustu afurðanna farið upp.“
Sveinn segir ljóst að framboð á fiski mun aukast mjög á næstu árum, ekki síst á hvítfiski, og auka samkeppni á öllum markaðssvæðum. Hann nefnir sem dæmi Víetnam sem hefur lýst því yfir að fiskeldi muni tvöfaldast að umfangi á næstu fimm árum, og fiskurinn nær allur ætlaður til útflutnings. „Í markaðsumhverfi framtíðarinnar mun skipta sköpum hvernig tekst að byggja upp ímynd íslenskrar vöru og aðgreina hana frá öðru sjávarfangi s.s. í krafti gæða, hreinleika og matvælaöryggis. Greinin þarf að gera halda áfram sínu góða starfi, og geta unnið út frá réttum upplýsingum og nýjustu rannsóknum.“
Hreinleiki og gæði segir Sveinn, drifin áfram af rannsóknum og fjárfestingu í tækniframförum, segir Sveinn að geti orðið eitt sterkasta markaðstæki íslensks fisks. „Við sjáum það gerast að internetið er að breyta því hvernig sala á öllum vörum fer fram og það er fyrirsjáanlegt að nýir möguleikar skapist til að selja sjávarafurðir með beinum hætti til neytandans. Þar munu íslensk fyrirtæki hafa í höndunum öll gögn til að sýna fram á hversu góð varan er, og heilnæm,“ spáir hann. „Neytendur um allan heim leggja vaxandi áherslu á að borða heilnæm matvæli, sem eru framleidd án neikvæðra áhrifa á umhverfið og samfélagið. Þetta eru neytendur sem eru mjög meðvitaðir um heilsufarsleg áhrif matvæla, vilja þekkja uppruna þeirra og eru reiðubúnir að greiða hátt verð fyrir næringarríka vöru sem gerir heilsunni gott. Á öllum þessum sviðum stendur íslenskt sjávarfang mjög vel að vígi en það verður að byggja okkar málflutning á heiðarleika og vísindalegum upplýsingum, ekki bara því sem okkur finnst eða langar til að segja.“
Viðtal þetta við Svein Margeirsson, forstjóra Matís, birtist fyrst í Morgunblaðinu 26. mars sl.
UNA skincare húðvörurnar eru einstakar á markaði. Þær eru náttúrulega unnar úr íslenskum sjávar-þörungum og innihalda lífvirk efni sem byggja á áralöngum rannsóknum og gefið hafa mjög góða raun.
Nú eru tímamót þegar UNA skincare ehf. opnar fyrir aðkomu nýrra samstarfsaðila um frekari uppbyggingu, markaðssetningu og dreifingu á UNA skincare húðvörum á innlendum og erlendum mörkuðum. Fjárfesting í fyrirtækinu kemur einnig til greina.
Oddur Már Gunnarsson, stjórnarformaður UNA skincare ehf.
422 5096 // 858 5096
www.unaskincare.com
www.facebook.com/UNAskincare