Flokkur: Fréttir

Um helgina fer fram matarmarkaður Búrsins í Hörpunni, þar gefst tækifæri til að smakka söl, beltisþara og fleiri gómsæta þörunga. Þörungar eru fullir af steinefnum, vítamínum og öðrum heilsusamlegum næringarefnum sem gerir þá  næringarlega að góðri viðbót við allan mat. Þrátt fyrir að gífurlegt magn þeirra, rétt innan seilingar, þá eru þörungar vannýtt hráefni – en það á eftir að breytast segja fróðir menn. Þörungar gera allan mat áhugaverðari!

Þörungar vaxa meðfram ströndum okkar. Þeir teygja sig upp, niður og þversum og safna í sig sjávarsöltum og steinefnum. Þeir gefa fiskum, skeldýrum og örðum sjávarlífverum líf og vernd en hafa átt takmarkaðan sess í matarræði okkar. Margir spá því að í náinni framtíð verði sjávarþörungar hversdagsmatur á Norðurlöndunum. Þá má nota á margvíslegan hátt til að auka næringargildi matar samhliða því að styðja við baráttu Vesturlanda gegn ofþyngd sem og afleiðingu vannæringar þar sem hana er að finna.

Bakað bóluþang

Þörunga má matreiða á fjölbreyttan máta. Gott er að blanda þörung um í smoothie eða steikja þá lítillega með sesamfræjum auk þess sem gott getur verið að mala þá og sáldra síðan yfir ýmsa rétti. Bóluþang er frábært snakk eftir smá tíma í ofni með örlítilli olíu. Það má steikja kjúkling í eldföstu móti með smá þörungum í vatninu, til að gefa bragð. Í eftirréttum með sýrðum rjóma er hægt að nota sumar tegundir þörunga sem hleypiefni s.s. marínkjarna. Þörunga má einnig nota sem bragðauka í súpur og salöt, þurrkaða og skorna í smá bita. Þá er gott að setja þörunga í brauð, til dæmis söl. Það er því bara spurning um að prófa sig áfram. Fara sjálf að safna þörungum eða kaupa úti í næstu verslun. Vöruúrvalið er sífellt að verða betra og uppskriftir má finna í matreiðslubókum eða á netinu.

Eins og með önnur matvæli, þá er meðalhófið best. Það er mikilvægt að tryggja að þörungar séu skornir upp á hreinum svæðum og sumar tegundir af þörungum eru það ríkar af joði að eingöngu örlítið magn þarf af þeim til að fara yfir ráðlagða neyslu. Með það á bak við eyrað, eru þörungar frábært hráefni til að gera matarræði okkar heilsusamlegra.    

Heilsusamleg viðbót við norræna eldhúsið

Ný Norræn Matvæli, sem er verkefni á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, hefur lagt áherslu á nýtingarmöguleika þar sem hugmyndin er að nýta matþörunga sem heilsusamleg viðbót við norræna eldhúsið. Nú í haust verða viðburðir á öllum Norðurlöndunum þar sem þemað er sjávarþörungar sem hollur og bragðgóður matur (sjá nánar hér). Markmiðið er að kynna hráefnið og hvetja almenning til að nýta þörunga til matar.

Á Matarmarkaði Búrsins helgina 30 – 31 ágúst verður sérstök kynning og sala á matþörungum. Helstu framleiðendur verða á staðnum til að kynna vörur sínar og spyrja spjörunum úr. Það er því um að gera að skella sér og kynnast  þessu skemmtilega hráefni.

Sífellt vaxandi fólksfjöldi felur í sér miklar áskornir sem FAO (Matvæla-og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna) vekur athygli á í nýjustu útgáfu SOFIA. Talið er að mannfjöldi heimsins muni nema 9.6 milljörðum árið 2050. Nú þegar eru ýmis framleiðslusvæði komin að þenslumörkum, svo finna þarf nýjar leiðir til svara fæðuþörf vaxandi heims.

Í leiðara nýjustu útgáfu SOFIA (The State of World Fisheries and Aquaculture) sem er viðamesta rit FAO leggur José Graziano da Silva, framkvæmdastjóri FAO áherslu á mikilvægi þess að finna leiðir til að mæta hungursneyð í heiminum, án þess að það komi niður á gæðum matvæla eða stuðli að ofnýtingu auðlinda. Horfir hann hýru auga til þeirra möguleika sem liggja í fiskeldi og fram kemur að möguleiki sé á að fiskeldi geti spilað stórt hlutverk í að útrýma hungri, stuðla að bættri heilsu og minnka fátækt í heiminum.

Talið er að 800 milljónir manna búi nú þegar við hungursneyð og líkur eru á að sú tala hækki með auknum fólksfjölda. Landsvæði sem hafa verið notuð til ræktunar eru sumstaðar komin að þolmörkum og því er mikilvægt að efla sjávarútveginn og nýta þau tækifæri sem þar eru. Fiskneysla hefur aukist verulega á síðustu árum, en hún hefur verið einkar mikilvæg uppspretta próteina og næringarefna í fátækari löndum heims.

Blár hagvöxtur

Sú mikla aukning sem hefur verið í fiskeldi á síðustu árum hefur víða skapað atvinnu á svæðum sem hafa einkennst af fátækt og atvinnuleysi en í þróunarlöndum er fiskur oft ríflega helmingur útflutningsverðmæta. Á Íslandi hefur fiskeldi ýtt undir jákvæða byggðarþróun á svæðum sem hafa búið við fólksfækkun á undanförnum árum.

Í leiðaranum leggur da Silva jafnframt áherslu á að þrátt fyrir að stefnt sé að aukinni fæðuframleiðslu megi það ekki koma niður á auðlindum jarðar. Heilsa og fæða mannskyns sé háð heilsu jarðar. Því þurfi að efla sjálfbærar veiðar og fiskeldi og stuðla umfram allt að bláum hagvexti.

Hann segir bláan hagvöxtur fást með því að efla sjálfbæra notkun og varðveislu endurnýtanlegra vatnaauðlinda með hagfræði-, félags- og umhverfisvænum aðferðum. Blár hagvöxtur miðar að því að jafna og samrýma þau forgangsatriði sem stuðla hvortveggja að vexti sem og varðveislu og tryggja ávinning fyrir samfélög sem eiga allt sitt undir sjávarútvegi með því að viðhalda jafnvægi milli handverks-, iðnaðarveiða og fiskeldis.

Íslendingar eygja tækifæri í fiskeldi

Fiskeldi er sú fæðuframleiðslu grein sem hefur vaxið mest á síðustu árum og vex um þessar mundir hraðar en fólksfjölgun í heiminum. Fiskur framleiddur í fiskeldi er þegar orðið um helmingur þess fisks sem neytt er í heiminum og áætlað er að hlutur fiskeldis verið orðinn 62% árið 2030.

Fiskeldi er vaxandi atvinnugrein hérlendis. Arnljótur Bjarki Bergsson sviðstjóri hjá Matís telur þó að frekari rannsóknir og þróunarvinnu þurfi til að efla fiskeldi hérlendis. Hann bendir á að Íslendingar veiði um 1-2% af veiddum fisk í heiminum en ali einungis 0,01% af heildar fiskframleiðslu.

„Hér eru vissulega tækifæri til aukningar en leita þarf leiða til að hámarka arðsemi fiskeldis til dæmis með því að þróa ódýrara fóður án þess að það komi niður á gæðum hráefnisins.“

Arnljótur bendir þó á að Íslendingar ættu frekar að horfa til gæða frekar en magns og stefna þar með á dýrari markaði. Lífhagkerfið við strendur Íslands sé viðkvæmt og varúðar þurfi að gæta svo það spillist ekki.

Arnljótur telur að þegar fram í sækir megi ætla að fiskeldi á vestfjörðum muni framleiða jafn mikinn ef ekki meiri fisk en veiddur eru á svæðinu í dag. Ísland getur spilað stórt hlutverk í baráttuni gegn hungri, ekki bara sem fæðuframleiðandi heldur einnig með rannsóknum og nýsköpun.

Frá árinu 2012 hefur Matís lagt grunn að auknu samstarfi við innlendar og erlendar menntastofnanir, sem hefur skilað sér í fjölbreyttum samstarfsverkefnum.

Nú þegar styttist í að sumarfríi háskólanna ljúki er ekki úr vegi að taka Guðjón Þorkelsson sviðssjóra hjá Matís á spjall.

„Matís hefur átt í farsælu samstarfi við menntastofnanir á liðnum árum, hér starfar mikið af ákaflega góðum vísindamönnum og í sérfræðingum á sviði matvælafræða sem hafa komið að kennslu í háskólum hérlendis og erlendis. Árið 2012 var tekin ákvörðun um að styrkja þetta samstarf sem við teljum að hafi þegar stuðlað að verðmætasköpun í matvælaiðnaðinum hér á landi. Við leggjum mikla áherslu á starfsþjálfun nemenda og teljum okkur þannig vera að undirbúa einstaklinga til að takast á við raunveruleg störf strax að loknu námi.“

„Við teljum okkur jafnframt vera að fylgja eftir áherslum um rannsóknir og nýsköpun á sviði matvæla í þágu atvinnulífsins, lýðheilsu og matvælaöryggis. Matvælafræðin er ört vaxandi grein og í ljósi þess hversu víðtækt hún snertir neytandann verða kröfur um framúrskarandi menntun og þekkingu háværari með degi hverjum. Við teljum að með því að tengja saman menntun og starfsþjálfun verði Matís að brú sem tengi saman háskólana og atvinnulífið. En það er einkar mikilvægt að þessir aðilar vinni saman og nýti þekkingu hvors um sig til framþróunar.“

„Önnur ástæða þess að Matís leggur áherslu á samstarf við menntastofnanir er hagkvæmni í formi samnýtingar á starfsfólki og aðstöðu. Auk þess skiptir það Matís og matvælafyrirtækin miklu máli, að fá nemendur til að vinna að hagnýtum rannsóknarverkefnum og öðlast þannig þjálfun til að verða framtíðarstarfmenn fyrirtækjanna. Matís er mjög stórt rannsóknafyrirtæki á íslenskan mælikvarða og hér er mikil sérfræðiþekking og reynsla sem nýta þarf í kennslu, leiðsögn og starfsþjálfun í matvælavinnslu. Einnig erum við svo heppin að vera með fyrsta flokks aðstöðu á mörgum stöðum á landinu sem einnig nýtast í sama tilgangi.“

„Starfsfólk Matís hefur haldið fyrirlestra og leiðbeint í verklegum æfingum í 10 BS námskeiðum, 4 námskeiðum sameiginlegum fyrir BS og MS nema og 10 MS námskeiðum í matvæla- og næringarfræði og iðnaðarverkfræði við Háskóla Íslands. Þá hafa fjölmargir nemendur í meistara- og doktorsnámi við íslenska háskóla unnið að rannsóknaverkefnum sínum hjá Matís og nær alltaf í samvinnu við atvinnulífið,“ segir Guðjón.

„Stefna Matís er að efla samkeppnishæfni íslenskra afurða og atvinnulífs, bæta lýðheilsu, tryggja matvælaöryggi og sjálfbæra nýtingu umhverfisins með rannsóknum, nýsköpun og þjónustu á sviði matvæla, líftækni og erfðatækni. Til að framfylgja stefnu sinni er nauðsynlegt að Matís vinni í samstarfi við háskólasamfélagið að kennslu og þjálfun nemenda. Þá leitast Matís eftir því að tengja starfsemi sína og samstarfsaðila við fyrirtæki, rannsóknasetur og starfsstöðvar utan Reykjavíkur.“

„Á þessu ári höfum við tekið enn fleiri skref í eflingu matvælafræðináms hér á landi með nýjum samstarfssamningum við Háskólann á Akureyri og Háskólann á Bifröst. Á Akureyri verður lögð áhersla á frekari eflingu rannsókna og menntunar í sjávarútvegsfræðum, matvælafræðum og líftækni auk samstarfs á öðrum sviðum kennslu og rannsókna, með það að markmiði að vera í fararbroddi á Íslandi á þeim fræðasviðum sem tengjast sjávarútvegsfræði og líftækni. Samstarf Matís og Bifrastar felst í uppbyggingu á nýrri námslínu í matvælarekstrarfræði og mun Matís að mestu sjá um kennslu og uppbyggingu námsgreina sem tengjast meðferð, innihaldi og framleiðslu matvæla.“

Á Menningarnótt þann 23. ágúst næst komandi mun Matís standa fyrir kynningu á nýjum matvælum sem gestum menningarnætur býðst að smakka. Nýjungarnar eru afrakstur nýsköpunar- og vöruþróunar verkefnisins „Nýsköpun í norræna lífhagkerfinu“.

Verkefnið er eitt af megin verkefnum „Nordbio“ sem er hluti af formennskuáætlun Íslands, en Ísland gegnir nú formennsku í Norrænu ráðherranefndinni. Verkefnið fjallar um nýsköpun í lífhagkerfinu þ.m.t. matvælaframleiðslu og framleiðslu á lífmassa með sjálfbærni að leiðarljósi. 

Fyrsti hluti verkefnisins fólst í að aðstoða matvælaframleiðendur við þróun á nýjum matvörum. Matís auglýsti í vor eftir hugmyndum að nýsköpun í matvælavinnslu á Íslandi, Grænlandi og í Færeyjum. Mikill áhugi skilaði sér í að tæplega 80 frumkvöðlar sóttu um aðstoð og fengu um 40 þeirra sérfræðiaðstoð m.a. frá Matís við vöruþróun. 

Á Menningarnótt gefst gestum og gangandi tækifæri til að smakka á framleiðslu tveggja íslenskra frumkvöðla og kynna sér norrænt samstarf, sem utanríkisráðuneytið sinnir:

Perlubygg (úrvalsbygg í fína matseld) frá Móðir Jörð á Vallanesi. Sveinn Kjartansson matreiðslumeistari ætlar að matbúa girnilegan rétt úr perlubygginu.

BE juicy (lífrænt vottað duft úr káli til safagerðar) hægt verður að smakka BE juicy boozt.  

 Kynningin verður haldin í utanríkisráðuneytinu, Rauðarárstíg 25, 4. hæð, milli klukkan 14:00 og 17:00.

Verkefnið „Nýsköpun í norræna lífhagkerfinu“, skilaði af sér 30 vörutegundum en verkefnið miðaði að því að  þróa nýjar matvörur eða matvælatengdar vörur í Grænalandi, Færeyjum og á Íslandi. Nýsköpunarverkefni af þessari gerð styrkja svæðisbundinn hagvöxt og auka sjálfbærni í matvælaframleiðslu. Upplýsingar um allar vörurnar má nálgast á vefsetri Nordtic.

Fulltrúar Matís kynntu samanburðarverkefni um þorskveiðar og vinnslu á ráðstefnu sem haldin var af Nofima í tengslum við á sjávarútvegssýninguna Nor-fishing sem fram fór í Þrándheimi dagana 19-22 ágúst. Sýningin er jafnan vel sótt, en að meðaltali sækja hana um 20 þúsund manns. 

Sjávarútvegssýningin Nor-fishing eða Fiskerimesse eins og Norðmenn kalla hana, fór fram í Þrándheimi dagana 19-22 ágúst. Sýning þessi fer fram þar í borg annað hvert ár og sækja hana að jafnaði um 20 þúsund manns. Sýningin á sér yfir 50 ára sögu og nýta hagaðilar í Noregi, sem og annarsstaðar frá, sér hana til að kynna nýjungar og viðhalda tengslum. Nokkur íslensk fyrirtæki kynntu sínar vörur á sýningunni, má þar sem dæmi nefna Sæplast, 3X, Marel, Skaginn, Polar togbúnaður, Hampiðjan, Seigla og Trefjar.  

Fulltrúar Matís létu sig ekki vanta á sýninguna og tóku meðal annars þátt í ráðstefnu sem var partur af sýningunni. Rannsóknarstofnunin Nofima stóð fyrir ráðstefnunni og var markmið hennar að kynna hluta af þeirri vinnu sem fram hefur farið í rannsóknaráætluninni Torskeprogrammet. 

Torskeprogrammet hófst árið 2011 og lýkur í lok árs 2015, en heildarfjármögnun í áætlunina er 22 milljónir norskra króna (tæpar 410 milljónir ISK). Þátttaka Matís í ráðstefnunni snéri að kynningu á verkefni sem Nofima og Matís vinna nú að þar sem þorskveiðar og vinnsla í Noregi og á Íslandi borin eru saman. 

Vel á þriðjahundrað manns sóttu ráðstefnuna og á gesta var Elisabeth Aspaker, Sjávarútvegsráðherra Noregs. 

Frekari upplýsingar veitir jonas@matis.is

Mikil vinna er lögð í rekstraráætlun og –uppgjör Matís og er í hverjum mánuði stjórn félagsins kynnt áætlun og ítarlegt rekstraruppgjör og er því eftirfylgnin mikil.

Undirbúningsvinna við gerð rekstraráætlunar félagsins fyrir komandi rekstrarár hefst ávallt um í byrjun september. Grunnvinna áætlanagerðarinnar fer fram á stoðsviðum Matís og er stýrt af fjármálastjóra og yfirmanni rekstrar og upplýsingatækni.  Rekstraráætlun er svo yfirfarin með verkefnastjórum og endurskoðuð með sviðsstjórum áður en hún er lögð fyrir stjórn.

Heildartekjur Matís hafa vaxið jafnt og þétt frá stofnun og voru heildartekur Matís fyrir 2014 rúmir 1,4 milljarðar. Stærsti hluti tekna Matís kemur úr erlendu samstarfi eða ríflega 40%, sé miðað við rekstraráætlun fyrir 2014. Erlent samstarf hefur aukist mikið undanfarin ár og er stefnt að því að svo verði áfram á næstu árum.

Þjónustusamningur við atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti er mikilvægur þáttur í tekjuöflun Matís en þáttur hans hefur þó farið minnkandi frá stofnun Matís og hefur fjármögnun ríkisins á starfsemi Matís dregist saman um 30% að raungildi frá 2010.

Innlendir sjóðir, s.s. AVS og Tækniþróunarsjóður eru einnig mikilvægir í tekjuöflun Matís, ásamt viðskiptum við fyrirtæki og opinbera aðila.

Hlutfallsleg skipting tekna árin 2007-2013:

Stærstu gjaldaliðir fyrir utan laun og launatengd gjöld og almennan beinan kostnað við rekstur verkefna, eru rekstur húsnæðis og annar skrifstofu- og stjórnunarkostnaður.

Matís er í góðu samstarfi við Ríkisendurskoðun, sem sér um endurskoðun á ársreikningi Matís. Unnið er að bókhaldsferlum og verklagsreglum í samvinnu við Ríkisendurskoðun og hefur umsögn Ríkisendurskoðunar um rekstur Matís verið athugasemdalaus sl. ár.

Nánari upplýsingar veitir Kristinn Kolbeinsson, fjármálastjóri Matís.

Rannsóknastofa Matís, sem er sjálfstæð rekstrareining innan sviðsins Mælingar og miðlun, sinnir alþjóðlega faggildri mælingarþjónustu og á hverju ári eru þúsundir sýna frá opinberum eftirlitsaðilum og aðilum úr atvinnulífinu rannsökuð fyrir efna- og örverufræðilegum þáttum. Mælingar snúa að gæða og öryggismælingum fyrir m.a. matvæla-, fóður-, lyfja- og líftækniiðnað auk mælinga sem tengjast heilbrigðis- og umhverfismálum.

Rannsóknastofan er tilvísunarrannsóknarstofa Íslands á sviði örverumælinga í skelfiski og mælinga á Salmonella í matvælum. Það er Atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið sem tilnefnir tilvísunarrannsóknastofur sem starfa í samstarfi við aðrar tilvísunarrannsóknastofur á Evrópska efnahagssvæðinu. Lögbundið hlutverk og helstu skyldur tilvísunarrannsóknastofa eru margvísleg og felast m.a. í samræmingu á starfsemi tilnefndra opinberra rannsókna í hverju landi. Þetta felur í sér m.a. ráðgjöf og leiðbeiningar um mæliaðferðir, þátttöku í þróun og sannprófun mæliaðferða og skipulagningu samanburðarprófana.  Samkvæmt áætlunum er gert ráð fyrir að rannsóknastofan verði einnig tilnefnd sem tilvísunarrannsóknastofa á sviði sjúkdómsvaldandi E. coli baktería, Listeria monocytogenes og Staphylococcus aureus á árinu 2015.

Rannsóknarstofan er ein sú fullkomnasta á landinu og getur mætt margvíslegum þörfum viðskiptamanna með breiðu umfangi faggildra mæliaðferða á mörgum mismunandi sviðum. Rannsóknastofan er einnig mjög vel tengd við margar erlendar rannsóknastofur og getur haft milligöngu með mælingar sem ekki er hægt að gera á Íslandi á hagstæðum kjörum og hraðri afgreiðslu.

Sviðið býr yfir víðtækum gagnagrunni með mælingarniðurstöðum sem gagnast viðskiptavinum við greiningu og úrvinnslu sinna gagna en ekki síður rannsakendum og opinberum eftirlitsaðilum þar sem er gagnagrunnurinn er mikilvæg langtíma heimild með marga úrvinnslumöguleika á mæliniðurstöðum og öðrum hliðstæðum gögnum.

Sú gagnasöfnun sem á sér stað á sviðinu er einkar mikilvæg fyrir lífhagkerfið þar sem reynt er að koma í veg fyrir neyslu manna og dýra á skaðlegum efnum og örverum. Nýjar hugmyndir um fullvinnslu afurða og sjálfbærni fela í sér ákveðna áhættu og áskoranir, þar sem unnið er með ný hráefni sem áður flokkuðust sem úrgangur eða voru alls ekki nýtt. Í því samhengi er margt óljóst og sérstaklega þegar kröfur um sjálfbæra og lífræna framleiðslu er um að ræða þar sem tækifæri til að hreinsa matvælin eða beita rotvörnum eru takmarkaðri. Þá þarfnast nýjar fæðutegundir rannsókna og gagnaupplýsinga þar sem þær geta hugsanlega innihaldið áður óþekkt eiturefni auk þess sem sá möguleiki er fyrir hendi að við blöndun á ólíkum hráefnum verði til óheilnæm vara.

Nánari upplýsingar veitir Franklín Georgsson, sviðsstjóri.

Nú í sumar hefur Matís í samstarfi við Þjóðminjasafn Íslands rannsakað hvað var hugsanlega borðað í íslenskum klaustrum. Rannsóknin snýst um að skoða matarleifar í leirkersbrotum. Þá er einnig í gangi annað samstarfsverkefni þar sem sýni úr fornleifauppgrefti eru notuð til þess að athuga mataræði landnámsmanna. 

Mataræði innan íslenskra klaustra, sem voru í kringum 11 talsins og starfrækt allt frá 1133 til siðaskipta, er rannsóknarefni sem lítið hefur verið rannsakað og því er vitneskja okkar um matarvenjur þar af skornum skammti. Til að átta sig á því hvað var borðað í íslenskum klaustrum hafa leirbrot úr ílátum frá Skriðuklaustri og Kirkjubæjarklaustri verið til skoðunar. Dr. Björn Viðar Aðalbjörnsson sérfræðingur hjá Matís leiðir verkefnið fyrir hönd Matís en Ármann Guðmundsson fornleifafræðingur fyrir hönd Þjóðminjasafns Íslands. 

Björn segir rannsóknina einungis skoða leirbrot úr matarílátum  sem fengin hafa verið á Þjóðminjasafninu og hafi fundist í fornleifauppgrefti, ekki séu aðrar heimildir nýttar. Hér sé um tæknilega rannsókn að ræða. Verkefni er unnið af Mariu Katrínu Naumovskaya nemanda við Háskóla Íslands, sem hlaut styrk frá Nýsköpunarsjóð Námsmanna fyrir verkefninu.

„Lítil leirkersbrot eru mulin niður og fitusýrur greindar í gasgreini og massagreini. Hlutföll fitusýra geta gefið upp hvaða matur var eldaður og borið fram í áhöldunum og benda fyrstu niðurstöður til þess að mataræði munka og nunna hérlendis hafi verið fjölbreytt og mögulega fjölbreyttara en reglur um mataræði munka og nunna sögðu til um á þeim tíma,“ segir Björn. 

„Minna er vitað um matarræði landnámsmann. Verkefnið hefur stækkað og hafnar eru rannsóknir á sýnum úr fornleifarannsókninni í Vogi í Höfnum, sem Fornleifafræðistofan leiðir undir stjórn Dr. Bjarna F. Einarssonar. Jarðvegssýni hafa verið tekin og fituefni greind í þeim líkt og í fyrra verkefninu.  Niðurstöður hafa gefið betri sýn á matarræði landnámsmanna og einnig gefið vísbendingar um hlutverk mannvirkis sem var áður ráðgáta.“

Um helgina fer tónlistarhátíðin Bræðslan fram á Borgarfirði eystri, þar sem mat og menningu verður blandað saman á skemmtilegan máta í tengslum við verkefnið „Matur og menning á Borgarfirði eystri“. 

Markmiðið verkefnisins var að auka framboð veitinga á hátíðinni og styrkja um leið framgöngu borgfirskra matvæla og fengu smáframleiðendur á svæðinu stuðning við matvælasköpun frá Matís í tengslum við verkefnið.

Á hátíðinni mun gestum gefast mörg tækifæri til að prófa nýjar og gamlar uppskriftir af borgfirskum mat. Gestir á tjaldstæði verða boðnir velkomnir með heimagerðum lummum á föstudeginum og á meðan Pollapönk spilar verður krökkum boðið að koma og grilla sér marglitt „pollabrauð“. Landsátakið „Fiskídag“ (www.fiskidag.is) ásamt Fiskverkun Kalla Sveins munu standa fyrir fiskismakki við útimarkað Fjarðarborgar á laugardeginum. Að venju verður svo hægt að gæða sér á allskyns góðum réttum hjá Álfakaffi, Álfheimum og „Já sæll“ í Fjarðarborg.

Á laugardag verður einnig opinn markaður þar sem heimamenn kynna m.a. ýmiskonar matarhandverk og bjóða til sölu.

Verkefnið er samstarf Matís, Bræðslunnar, Framfarafélags Borgarfjarðar, Fiskverkunar Kalla Sveins ehf. og veitingaaðila á Borgarfirði eystri. Gestir Bræðslunnar eru sérstaklega hvattir til þess að kynna sér þessa nýbreytni og njóta þeirra matvæla sem kynnt verða á hátíðinni.  

Dagskrá Bræðslunnar 

Evrópu verkefnið MatarHeilindi hófst í árs byrjun, en því er ætlað að stuðla að nýtingu rannsókna og þróunar til að tryggja falsleysi evrópskra matvæla. Matís tekur þátt í verkefninu sem miðar að því að þróa aðferðir til að greina og hindra svik í evrópskum matvælaiðnaði.

Í matvælaiðnaði líkt og annarstaðar eru heilindi forsenda þess að neytandinn treysti vörunni, en matvælaframleiðendur hafa fundið fyrir áhrifum þess þegar traust viðskiptavina er laskað vegna hneyksla, en margir muna eflaust eftir fárinu sem fylgdi þegar uppkomst að hrossakjöt hafði verið notað í stað nautakjöts í fjölmörgum tilbúnum réttum.  Við athugun hér á landi hefur komið í ljós að innihaldslýsingar eru ekki alltaf réttar, t.d. greindist ekki kjöt í nautabökum sem framleiddar voru hérlendis.

Öryggi, áreiðanleiki og gæði

Verkefninu er stýrt af Fera, bresku matvæla- og umhverfis rannsóknastofnuninni og nefnist FoodIntegrity eða MatarHeilindi. Með verkefninu á að tryggja að matvæli séu samkvæmt innihaldslýsingu og séu í fullkomnu ástandi þ.e.a.s. að kaupendur fái örugglega afhenta þá vöru sem þeir telja sig vera að kaupa. Heilindi og traust eru lykilatriði verðmætaaukingar vöru. Með því að tryggja að neytandinn treysti vörunni eru framleiðendur og aðrir hagsmunaaðilar að styrkja stöðu sína á markaðinum. 

Heiðarleika evrópskra matvæla er stöðugt ógnað af sviksamlegum merkingum eða eftirlíkingum, þar sem iðnaður með falsaðar matvörur fer sífellt stækkandi. Niðurstöðum verkefninsins er ætlað að vera þungamiðja í alþjóðlegri samhæfingu um nýtingu rannsókna og þróunar til að tryggja heiðarleika evrópskra matvæla meðþátttöku kjarnahóps verkefnisins.

Spornað gegn vörusvikum

MatarHeilindi samræma á rökrænan hátt ferli innan heildstæðs ramma til að tryggja matarframboð og auðvelda upplýsingamiðlun milli hagsmunaaðila um heilindi matvæla. Nýta á fyrirliggjandi gagnagrunna með samræmingu og innleiða á aðferðafræði sem hæfir tilganginum, að takast á við þarfir hagsmunaaðila greina og fást við eyður sem framkomnar rannsóknaniðurstöður hafa skilið eftir.

Koma á upp sjálfbæru fyrirkomulagi um tímanlegar viðvaranir um hugsanleg vörusvik til að sporna við vaxandi áhættu á hneykslum í kjölfar svika. Efna á til hnattræns samstarfs hagsmunaaðila til að tryggja hagnýtingu niðurstaðna verkefnisins. Bætt sannprófanaferli verða þróuð fyrir gæðastjórnun hagsmunaaðila í matvælaiðnaði, tilviksrannsóknir verkefnisins byggjast á þátttöku framleiðenda sjávarfangs, drykkja og ólívuolíu. Unnin verður rannsókn á viðhorfi neytenda í ljósi falsana í evrópskum matvælaiðnaði. Ætlunin er að koma á fót óháðum vettvangi fyrir staðfestingu um heilindi matvæla sem geta tekið út áreiðanleika eða falsanir fyrir þá aðila sem eftir því sækja. 

Nánari upplýsingar um verkefnið gefur Jónas R. Viðarsson, fagstjóri hjá Matís.