Tengiliður
Kolbrún Sveinsdóttir
Verkefnastjóri
kolbrun.sveinsdottir@matis.is
Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.
Höfundur: Kristín Edda Gylfadóttir
Tengiliður
Kolbrún Sveinsdóttir
Verkefnastjóri
kolbrun.sveinsdottir@matis.is
Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Georges Lamborelle
Stöðvarstjóri tilraunaeldisstöðvar
georges@matis.is
Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Georges Lamborelle
Stöðvarstjóri tilraunaeldisstöðvar
georges@matis.is
Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Sophie Jensen
Verkefnastjóri
sophie.jensen@matis.is
Í þessari skýrslu eru teknar saman niðurstöður vöktunar á óæskilegum efnum í ætum hluta sjávarfangs 2023. Vöktunin hófst árið 2003 fyrir tilstuðlan þáverandi Sjávarútvegsráðuneytis, núverandi Matvælaráðuneytið, og sá Matís ohf. um að safna gögnum og útgáfu á skýrslum vegna þessarar kerfisbundnu vöktunar á tímabilinu 2003-2012. Vegna skorts á fjármagni í þetta vöktunarverkefni var gert hlé á þessari mikilvægu gagnasöfnun sem og útgáfu niðurstaðna á tímabilinu 2013-2016. Verkefnið hófst aftur í mars 2017 en vegna fjárskorts nær það nú eingöngu yfir vöktun á óæskilegum efnum í ætum hluta sjávarfangs úr auðlindinni sem ætlað er til manneldis, en ekki fiskimjöl og lýsi fyrir fóður. Af sömu ástæðu eru ekki lengur gerðar efnagreiningar á PAH og PBDE efnum. Árið 2023 voru bætt við mælingar á PFAS efnum.
Markmiðið með verkefninu er að sýna fram á stöðu íslenskra sjávarafurða m.t.t. öryggi og heilnæmis og hægt að nýta gögnin við gerð áhættumats á matvælum til að tryggja hagsmuni neytenda og lýðheilsu. Verkefnið byggir upp þekkingargrunn um magn óæskilegra efna í efnahagslega mikilvægum tegundum og sjávarafurðum, það er skilgreint sem langtímaverkefni þar sem útvíkkun og endurskoðun er stöðugt nauðsynleg.
Almennt voru niðurstöðurnar sem fengust 2023 í samræmi við fyrri niðurstöður frá árunum 2003 til 2012 sem og 2017 til 2022. Niðurstöðurnar sýndu að íslenskar sjávarafurðir innihalda óverulegt magn þrávirkra lífrænna efna s.s. díoxín, PCB og varnarefni. í þessari skýrslu voru hámarksgildi Evrópusambandsins (ESB) fyrir díoxín, díoxínlík PCB (DL-PCB) og ekki díoxínlík PCB (NDL-PCB) í matvælum samkvæmt reglugerð nr. 2023/915 notuð til að meta hvernig íslenskar sjávarafurðir standast kröfur ESB. Niðurstöður ársins 2023 sýna að öll sýni af sjávarafurðum til manneldis voru undir hámarksgildum ESB fyrir þrávirk lífræn efni og þungmálma. Þá reyndist styrkur svokallaðra ICES6-PCB efna vera lágur í ætum hluta sjávarfangs, miðað við hámarksgildi ESB samkvæmt reglugerð nr. 2023/915. Sömuleiðis sýndu niðurstöðurnar að styrkur þungmálma, t.d. kadmíum (Cd), blý (Pb) og kvikasilfur (Hg) í íslenskum sjávarafurðum var alltaf undir hámarksgildum ESB. Styrkur PFAS var undir hámarksgildi ESB, fyrir öll sýni nema þorskhrogn.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Sæmundur Sveinsson
Fagstjóri
saemundurs@matis.is
Objective
Sidalcea is a genus of flowering plants restricted to the west coast of North America, commonly known as checkermallows. Remarkably, of the ~ 30 recognized species, 16 are of conservation concern (vulnerable, imperilled or critically imperilled). To facilitate biological studies in this genus, and in the wider Malvaceae, we have sequenced the whole plastid genome of Sidalcea hendersonii. This will allow us both to check those regions already developed as general Malvaceae markers in a previous study, and to search for new regions.
Results
By comparing the Sidalcea genome to that of Althaea, we have identified a hypervariable circa 1 kb region in the short single copy region. This region shows promise for examining phylogeographic pattern, hybridization and haplotype diversity. Remarkably, considering the conservation of plastome architecture between Sidalcea and Althaea, the former has a 237 bp deletion in the otherwise highly conserved inverted repeat region. Newly designed primers provide a PCR assay to determine presence of this indel across the Malvaceae. Screening of previously designed chloroplast microsatellite markers indicates two markers with variation within S. hendersonii that would be useful in future population conservation genetics.
Tengiliður
Björn Þór Aðalsteinsson
Verkefnastjóri
bjornth@matis.is
Chapter in Thermophilic Anaerobes (pp.3-19):
In this chapter, the main habitats of thermophiles, their discovery, and ecology are discussed. The focus of the discussion is on natural habitats associated with geothermal activity, their geological origin, and characteristics of different geothermal surface manifestations, including mud pools, solfatara fields, alkaline hot springs, and warm springs. The ecological discussion is primarily focused on strategies that thermophiles utilize to obtain energy.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Eva Margrét Jónudóttir
Verkefnastjóri
evamargret@matis.is
Meginmarkmið verkefnisins „Verðmætaaukning hliðarafurða frá garðyrkju“ var að leita leiða til að nýta hliðarafurðir úr garðyrkjuframleiðslu til aukinnar verðmætasköpunar og jafnframt minnka sóun í grænmetisframleiðslu. Mismunandi hliðarafurðir voru skoðaðar, m.a. það sem fellur til við afblöðun tómat- og gúrkuplantna, blöð af útiræktuðu grænmeti eins og blómkáli og spergilkáli, auk blaða og stilka úr rósarækt. Einnig var skoðaður grundvöllur fyrir bættri nýtingu á annars flokks vörum og umframmagni af kartöflum og gulrófum með lífmassavinnslu og vöruþróun. Skoðað var hvort neysla á hliðarafurðum væri örugg með viðeigandi hættugreiningu og efnamælingum ásamt því að helstu upplýsingar um hugsanleg neikvæð heilsufarsleg áhrif voru teknar saman.
Upplýsingar um efnainnihald mismunandi hliðarafurða eru nú aðgengilegar. Töluverður fjöldi sýna náði mörkum fyrir nokkur bætiefni, þ.e. 15% af næringarviðmiðunargildi (NV), og þar með er möguleiki á merkingu viðkomandi bætiefnis á umbúðum hliðarafurða séu þau seld beint sem matvæli. Lífmassavinnsla á annars flokks kartöflum og rófum var prófuð og heildarmagn fjölfenóla ásamt andoxunarvirkni rannsakað. Heildarmagn fjölfenóla og andoxunarvirkni var rannsakað í laufum og greinum af blómkáli, spergilkáli, tómötum, gúrkum og rósum. Heildarmagn fjölfenóla var hátt í extröktum af rósablöðum og greinum sem og andoxunarvirkni og „anti-aging“ virkni. Í framhaldinu var ákveðið að prófa notkun þess sem innihaldsefni í húðvörur. Vinnslueiginleikar gulrófna voru skoðaðir með tilliti til geymsluþols og skynrænna þátta. Þróaðar voru tvær mismunandi uppskriftir af kryddblöndum sem innihéldu báðar hliðarafurðir úr blómkáls- og spergilkálsrækt. Afurðir frá lífmassavinnslu eins og sterkja og trefjar voru prófaðar í uppskriftir kryddblöndunnar með þokkalegum árangri. Ýmsir annmarkar geta verið við notkun hliðarafurða garðyrkju í matvæli og þarf að huga að ýmsu. Helstu hættur sem tengjast neyslu grænmetis og hliðarafurðum þeirra má flokka í örverumengun, óæskileg efni og aðskotahluti.
Skoða skýrslu
Tengiliður
Georges Lamborelle
Stöðvarstjóri tilraunaeldisstöðvar
georges@matis.is
Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.
Skoða skýrslu
Capelin (Mallotus villosus) is both an important commercial and ecological resource of the North Atlantic subpolar region. Two decades ago, the stock distribution around Iceland drastically changed. During autumn, which corresponds to the main feeding period, the capelin stock was previously located between the North of Iceland and the Jan Mayen area. Since the beginning of 2000s, the feeding aggregation has been located at the east coast of Greenland, inducing slight changes in the timing and route of the capelin spawning migration along the Icelandic shelf, and therefore in the catches. Changes in the distribution of capelin around Iceland made it both more difficult and expensive to assess the distribution of the stock with current survey methods. Here, we compare environmental DNA (eDNA) data to the acoustic data collected during the autumn monitoring survey, which leads to a preliminary estimation of the stock size. eDNA samples were collected at five different depths and were analyzed both horizontally across latitudes and longitudes and vertically across depth profiles. We detected eDNA in most of the locations where acoustic data detected capelin. Generalized linear models suggested that eDNA concentrations can be used as a proxy for the detection and quantification of capelin. The horizontal distribution of eDNA observed during both years corresponds with the horizontal distribution of capelin registered with the acoustic approach, while the vertical distribution indicated both effects of oceanic currents and diel vertical migration on eDNA detection and quantification.