Fréttir

Fyrirlestur og workshop í tengslum við smáframleiðslu og hönnun matvæla í Ríki Vatnajökuls

Á morgun, þriðjudaginn 18. maí n.k. verður hér á landi Brent Richards.  Brent er arkitekt og hönnuður sem hefur lengi unnið að matarhönnun. 

Hann stýrði í mörg ár DesignLab við Central Saint Martin School of Design í London.  Nú er Brent framkvæmdastjóri The Design Embassy Europe. Hann hefur mikil alþjóðleg tengsl bæði í hönnunarheiminum, matarmenningu og nýjungum í mat og upplifun.  Brent er mjög áhugasamur um stöðu mála hér á okkar svæði og kemur hingað með stelpunum í “Björg-í-bú” sem vinna nú að verkefni um framleiðslu á sjávarsöltuðum kartöfluflögum úr Ríki Vatnajökuls.  

Hann mun halda fyrirlestur um nýsköpun í smáframleiðslu matvæla og tengingu við svæðisbundna menningu.  Titill fyrirlestursins er : FOOD NARRATIVE – CONNECTION WITH CULTURAL AND REGIONAL IDENITY.

Fyrirlesturinn hefst kl 1220 og verður í fyrirlestrarsal Nýheima á Höfn

Í framhaldi af fyrirlestrinum verður Brent svo með stutt „workshop“ þar sem hann mun vinna með áhugasömum að skilgreiningu tækifæra í Ríki Vatnajökuls. 

Við hvetjum að sjálfsögðu alla til að mæta.

Fréttir

Tækifæri Norður-Atlantshafsins – Matís þátttakandi á NORA ráðstefnu í Reykjavík

Dagana 18.-19. maí fer fram ráðstefna á Hilton Reykjavík Nordica Hotel á vegum Norrænu Atlantsnefndarinnar (NORA).

Tilgangur þessarar ráðstefnu er að skoða og kanna möguleika á samstarfi á milli aðila sem eiga með einum eða öðrum hætti hagsmuni að gæta í Norður-Atlantshafi. Rannveig Björnsdóttir mun þar flytja erindi en eins mun Sjöfn Sigurgísladóttir, forstjóri Matís, stjórna einni málstofu ráðstefnunnar.

Dagskrá ráðstefnunnar má finna hér.

NORA eða Norræna Atlantsnefndin heyrir undir Norrænu ráðherranefndina og telst vera hluti af norrænu samstarfi á sviði byggðamála og svæðasamvinnu. Hið norræna samstarfsumhverfi og hið verkefnamiðaða starf skapar NORA góðan grundvöll að samstarfi milli landa, byggt á norrænum markmiðum og gildum.

Starfsemi NORA er fjármögnuð af Norrænu ráðherranefndinni og framlagi frá þátttökulöndunum fjórum, Færeyjum, Grænlandi, Íslandi og Noregi.

Í NORA-nefndinni sitja þrír meðlimir frá hverju þátttökulandanna, en nefndin mótar stefnu fyrir starfsemi NORA til nokkurra ára í senn.

Aðalskrifstofa NORA er staðsett í Þórshöfn í Færeyjum. Í hinum aðildarlöndunum, Íslandi, Grænlandi og Suður-Noregi og Vestur- og Norður-Noregi starfa landsskrifstofur og tengiliðir.

NORA leggur sitt af mörkum til að styrkja samstarf á Norður Atlantssvæðinu til að gera það að kröftugu norrænu svæði, sem einkennist af sterkri og sjálfbærri þróun. Það gerist m.a. með því að styrkja samstarf milli atvinnulífs og rannsókna- og þróunarstarfsemi þvert á landamæri.

Það er því verkefni NORA:

  • að skapa pólitískan og faglegan vettvang fyrir umræðu um lausnir og stefnumótun og sameiginlegt frumkvöðlastarf á Norður-Atlantssvæðinu.
  • að koma á fót og hafa milligöngu um verkefnasamstarf
  • að starfa að þróun í samræmi við norræn markmið um sjálfbærni.
  • að þróa NORA sem aðlaðandi vettvang fyrir norræna samvinnu við nágrannalöndin.

Fréttir

Opið er fyrir umsóknir vegna sumarstarfa hjá Matís

Matís lætur ekki sitt eftir liggja til þess að koma til móts við nemendur og aðra þá sem eru án atvinnu nú í sumar.

Matís býður upp á fjölbreytt úrval af áhugaverðum rannsóknatengdum sumarstörfum og eru námsmenn í tengdum greinum hvattir til að senda inn starfsumsókn.

Umsóknir sendist til atvinna@matis.is. Þeir sem hafa nú þegar sótt um sumarstörf hjá Matís fyrir sumarið 2010 þurfa ekki að sækja um á nýjan leik.

Hér má sjá lista yfir þau rannsóknarverkefni sem eru í boði.

Hjá Matís starfa um 100 manns á 8 stöðum vítt og breitt um landið. Nánari upplýsingar um áherslur Matís má finna hér.

Fréttir

Umbætur í virðiskeðju matvæla

Mikilvægt er að huga að öllum þáttum í virðiskeðju matvæla því hver keðja er aldrei sterkari en veikasti hlekkur hennar.

Helstu niðurstöður verkefnisins „Umbætur í virðiskeðju matvæla“ hafa nú verið teknar saman í skýrslu og birtar á vef Matís og má finna hér ásamt ítarlegri skýrslum um þætti Matís í verkefninu.

Verkefninu var stýrt af Samtökum iðnaðarins og unnið í samstarfi við Kaupás, Norðlenska, Sláturfélag Suðurlands, Rannsóknarsetur verslunarinnar, Matís og AGR aðgerðagreiningu.

Tækniþróunarsjóður styrkti verkefnið. Í verkefninu var sjónum beint að ferli kjötvöru, sem er fremur flókin vinnsla og krefst bæði kælingar og í sumum tilfellum hitunar, í gegn  um vinnsluferil og út í gegn um verslun. Niðurstöðurnar eiga engu að síður að geta nýst í öðrum greinum matvælavinnslu.

Framleiðendur matvæla eru hvattir til að kynna sér efni skýrslunnar.

Matís hefur einnig gefið út þrjár aðrar skýrslur þar sem fjallað er um einstaka þætti verkefnins; Kortlagning á ferli vöru og vörustýringuÁhrif kælikeðjunnar á rýrnun kjöts ásamt Tillögum að verklýsingum fyrir kælikeðju kjöts.

Nánari upplýsingar veitir Þóra Valsdóttir, thora.valsdottir@matis.is.

Fréttir

Enn og aftur fæst það staðfest að íslenskt sjávarfang er hreint og ómengað!

Út er komin skýrsla frá Matís ohf. sem ber heitið Undesirable substances in seafood products – results from the Icelandic marine monitoring activities.

Skýrslan, sem finna má hér, sýnir niðurstöður mælinga á magni eitraðra mengunarefna í íslenskum sjávarafurðum á árinu 2008 og er hluti af sívirku vöktunarverkefni sem styrkt er af Sjávarútvegs- og Landbúnaðarráðuneytinu og hefur verið í gangi frá árinu 2003. Líkt og fyrri ár vöktunarinnar sýna niðurstöður ársins 2008 að ætilegur hluti fisks sem veiddur er á Íslandsmiðum inniheldur mjög lítið magn af lífrænum mengunarefnum eins og díoxíni, díoxínlíkum PCB efnum og varnarefnum (skordýraeitri og plöntueitri), samanborið við þau hámörk sem Evrópulöndin hafa viðurkennt. Olía og mjöl gert úr kolmunna á það þó til að vera nálægt eða yfirstíga leyfileg mörk fyrir viss efni. Einnig getur þorskalifur farið upp fyrir leyfileg mörk.

Gögnin sem safnað er ár frá ári í þessu verkefni fara í að byggja upp sífellt nákvæmari gagnagrunn um ástand íslenskra sjávarafurða m.t.t. mengunarefna. Skýrslan er á ensku og er aðgengileg á vef Matís þannig að hún nýtist framleiðendum, útflytjendum, stjórnvöldum og öðrum við kynningu á öryggi og heilnæmi íslenskra fiskafurða.

Niðurstöður mælinga á þorskalifur, fiskimjöli og lýsi til fóðurgerðar staðfesta nauðsyn þess að fylgjast vel með magni þrávirkra lífrænna efna eins og díoxíns, PCB efna og varnarefna í þessum afurðum á vorin. Styrkur efnanna er háður næringarlegu ástandi uppsjávarfiskistofnanna sem afurðirnar eru unnar úr og nær hámarki á hrygningartíma. Þá hættir magni díoxína og díoxín-líkra PCB efna auk einstakra varnarefna til þess að fara yfir leyfileg mörk Evrópusambandsins.  Þetta á sérstaklega við um afurðir unnar úr kolmunna.

Myndræna framsetningu niðurstaðna vöktunarverkefnisins er hægt að nálgast á heimasíðu Matís gegnum hlekkinn „Íslenskt sjávarfang – hreint og ómengað“.

Höfundar skýrslunnar er Hrönn Ólína Jörundsdóttir, Katrín Hauksdóttir, Natasa Desnica og Helga Gunnlaugsdóttir. Verkefnastjóri er Helga Gunnlaugsdóttir, sem veitir nánari upplýsingar, helga.gunnlaugsdottir@matis.is.

Fréttir

Nýtt útlit á verkefnasíðum á heimasíðu Matís

Aðgangur að verkefnasíðum á Matísvefnum hefur nú verið bættur til muna. Flipinn beint á verkefnasíðurnar er staðsettur í grænum borða efst til hægri á forsíðu Matís, www.matis.is.

Rannsóknarverkefni innan fyrirtækisins eru fjármögnuð af Matís ohf., ásamt styrkjum úr innlendum og erlendum rannsóknarsjóðum. Fjölmörg verkefni eru unnin fyrir og fjármögnuð að hluta til eða alfarið af innlendum fyrirtækjum og stofnunum.

Nánari upplýsingar má finna hér og með því að hafa samband við Jón H. Arnarson, jon.h.arnarson@matis.is.

Fréttir

Ert þú að búa til skyr?

Matís leitar eftir samstarfi við aðila sem framleiða skyr á hefbundinn hátt.

Skyr er hefðbundin íslensk afurð sem virðist hafa verið gerð á Íslandi frá landnámi, en mjólkurafurð undir þessu sama heiti var þá þekkt á öllum Norðurlöndunum. Skyrgerð virðist þó eingöngu hafa varðveist á Íslandi. Líklega hefur skyrið á landnámsöld verið ólíkt því sem við þekkjum í dag, bæði súrara og þynnra. Mikil breyting hefur orðið á framleiðslu skyrs á síðustu öld með tilkomu verksmiðjuframleiðslu þess. Ýmsar útgáfur eru nú fáanlegar af verksmiðjuframleiddu
skyri, þær eiga það þó allar það sammerkt að vera töluvert frábrugðnar því heimagerða.

Skyr er mikilvægur hluti af menningarar­fi okkar Íslendinga og því er mikilvægt að öðlast meiri þekkingu á þessari afurð. Þrátt fyrir það hafa fáar rannsóknir verið gerðar á hefðbundnu skyri og fjölbreytileika þess. Matís er nú að leita rannsókn á samsetningu og eiginleikum hefðbundins skyrs og leitar því eftir samstar­fi við aðila sem stunda ennþá skyrgerð á hefðbundinn hátt.

Nánari upplýsingar veitir Þóra Valsdóttir hjá Matís, s. 422-5143, thora.valsdottir@matis.is.

Skýrslur

Undesirable substances in seafood products – results from the Icelandic marine monitoring activities year 2008

Útgefið:

01/05/2010

Höfundar:

Hrönn Ólína Jörundsdóttir, Katrín Hauksdóttir, Natasa Desnica, Helga Gunnlaugsdóttir

Styrkt af:

Ministry of Fisheries and Agriculture

Tengiliður

Natasa Desnica

Fagstjóri

natasa@matis.is

Undesirable substances in seafood products – results from the Icelandic marine monitoring activities year 2008

Árið 2003 hófst, að frumkvæði sjávarútvegsráðuneytisins, vöktun á óæskilegum efnum í sjávarafurðum, bæði afurðum sem ætlaðar eru til manneldis sem og afurðum til lýsis- og mjöliðnaðar. Tilgangurinn með vöktuninni er að meta ástand íslenskra sjávarafurða með tilliti til magns aðskotaefna. Gögnunum sem safnað er í vöktunarverkefninu verða einnig notuð í áhættumati og til að byggja upp gagnagrunn um aðskotaefni í íslensku lífríki. Umfjöllun um aðskotaefni í sjávarafurðum, bæði í almennum fjölmiðlum og í vísindaritum, hefur margoft krafist viðbragða íslenskra stjórnvalda. Nauðsynlegt er að hafa til taks vísindaniðurstöður sem sýna fram á raunverulegt ástand íslenskra sjávarafurða til þess að koma í veg fyrir tjón sem af slíkri umfjöllun getur hlotist. Ennfremur eru mörk aðskotaefna í sífelldri endurskoðun og er mikilvægt fyrir Íslendinga að taka þátt í slíkri endurskoðun og styðja mál sitt með vísindagögnum. Þetta sýnir mikilvægi þess að regluleg vöktun fari fram og að á Íslandi séu stundaðar sjálfstæðar rannsóknir á eins mikilvægum málaflokki og mengun sjávarafurða er. Þessi skýrsla er samantekt niðurstaðna vöktunarinnar árið 2008. Mat á ástandi íslenskra sjávarafurða með tilliti til aðskotaefna er langtímaverkefni og verður einungis framkvæmt með sívirkri vöktun. Á hverju ári er því farið vandlega yfir hvaða gögn vantar og þannig stefnt að því að fylla í eyðurnar. Árið 2008 voru mæld: dioxin, dioxinlík PCB og bendi PCB efni, PBDEs, PAH auk tíu mismunandi tegunda varnarefna, í sjávarafurðum sem ætlaðar eru til manneldis sem og afurðum til lýsis- og mjöliðnaðar. Gert var sérstak átak í mælingum á PBDE og PAH efnum árið 2008 og mældist mjög lítið af þessum efnum í íslenskum sjávarafurðum. Eins og áður mældist almennt lítið magn óæskilegra efna í íslensku sjávarfangi árið 2008. Olía og mjöl gert úr kolmunna á það þó til að vera nálægt eða yfirstíga leyfileg mörk fyrir viss efni.

This project was started in 2003 at the request of the Icelandic Ministry of Fisheries and Agriculture. Until then, monitoring of undesirable substances in the edible portion of marine catches had been rather limited in Iceland. The purpose of the project is to gather information and evaluate the status of Icelandic seafood products in terms of undesirable substances. The information will also be utilized for a risk assessment and gathering of reference data. This report summarizes the results obtained in 2008 for the monitoring of various undesirable substances in the edible part of marine catches, fish meal and fish oil for feed. The monitoring began in 2003 and has now been carried out for five consecutive years. The evaluation of the status of the Icelandic seafood products in terms of undesirable substances is a long term project which can only be reached through continuous monitoring. For this reason, we carefully select which undesirable substances are measured in the various seafood samples each year with the aim to fill in the gaps in the available data over couple of year time. In 2008, data was collected on dioxins, dioxin-like PCBs, marker PCBs, ten different types of pesticides, PBDEs and PAHs in the edible part of fish, fish liver, fish oil and meal for feed. Samples collected in 2008 contained generally low concentrations of undesirable substances. These results are in agreement with our previous results obtained in monitoring programmes 2003-2007. This year (2008) special emphasis was laid on gathering information on PBDE and PAHs and the results reveal that these compounds are in very low amounts in fish and fish products and most PAHs are actually below detection limits. Blue whiting meal and oil can contain undesirable substances in concentration close to or exceeding the maximum level set by the EU.

Skoða skýrslu

Skýrslur

Bætt frjóvgun lúðuhrogna / Improved fertilization of halibut eggs

Útgefið:

01/05/2010

Höfundar:

Jónína Þ. Jóhannsdóttir, Heiðdís Smáradóttir, María Pétursdóttir, Rannveig Björnsdóttir

Styrkt af:

AVS

Bætt frjóvgun lúðuhrogna / Improved fertilization of halibut eggs

Helsti flöskuháls í eldi sjávarfiska eru fyrstu þroskastigin og framboð á gæðahrognum, lirfum og seiðum. Hrognagæði fiska eru mjög breytileg og eru helst metin af frjóvgunarhlutfalli og afkomu hrogna og lirfa en stjórnast af ýmsum þáttum. Fyrir stjórnun og afkomu fyrirtækja er mjög mikilvægt að geta lagt mat á hrognagæði sem fyrst. Markmið þessa verkefnis var að skilgreina þætti sem áhrif hafa á frjóvgunarhlutfall lúðuhrogna og sem hugsanlega má stjórna. Jafnframt voru gerðar tilraunir með mismunandi aðferðir við frjóvgun þar sem sjómagni var breytt eða efnum bætt út í umhverfið við frjóvgun. Fiskum í tveimur hrygningarhópum var fylgt eftir og framkvæmdar umfangsmiklar rannsóknir á eiginleikum og bakteríuflóru hrognaskammta. Niðurstöður sýna að ekki er mikill breytileiki í þeim mæliþáttum sem skoðaðir voru og ekki marktæk fylgni við frjóvgunarhlutfall sem bendir til þess ólíklegt sé að þeir hafi afgerandi áhrif á hrognagæði. Þó gefa niðurstöður vísbendingar um að samsetning heildarflóru baktería og samsetning nauðsynlegra fitusýra sé önnur í hrognum með hærra frjóvgunarhlutfall og geti það því haft áhrif á gæði hrogna. Helstu niðurstöður frjóvgunartilrauna gefa vísbendingar um að íblöndun glúkósa í ákveðnum styrk í umhverfi hrogna geti leitt til um 10% aukningar á frjóvgunarhlutfalli hrogna sem gefur möguleika á mikilli tekjuaukningu fyrir fiskeldisfyrirtæki. Umfangsmiklar rannsóknir eru áætlaðar á frekari áhrifum íblöndunar glúkósa á afkomu hrogna svo og afkomu og gæði lirfa.

The main bottle necks in intensive marine aquaculture are the first stages and the supply of high quality eggs, larvae and juveniles. Egg quality is highly variable and has been defined in many ways mainly the fertilization rate and the viability of fertilised eggs and larvae. Multiple factors affect egg quality and an early assessment of egg quality is of great importance for hatchery management. The objective of this work was to define indicators for halibut egg quality that could possibly be regulated. Furthermore, the effects of variable fertilization methods have been tested, that is, variable amounts of seawater and addition of various chemicals during fertilization. Batches of eggs were collected from two spawning groups and extensive examination carried out on their characteristics and bacterial composition. The results show very little variability in the factors examined and no correlation with the fertilization rate that indicates  insignificant importance for egg quality. However, the bacterial composition  and the fatty acid composition was different in the batches of eggs with higher fertilization rate compared to lower indicating its importance for egg quality.   The fertilization experiments indicate that the use of a certain concentration of glucose during fertilization could result in 10% increase in the fertilization rate which could bring about an increased operation success for the aquaculture companies. Comprehensive studies are scheduled to investigate further the effect of additional glucose on egg viability and larval survival as well as quality.

Skoða skýrslu

Skýrslur

The effect of cooling methods at processing and use of gel-packs on storage life of cod (Gadus morhua) loins – Effect of transport via air and sea on temperature control and retail-packaging on cod deterioration

Útgefið:

01/05/2010

Höfundar:

Emilía Martinsdóttir, Hélène L. Lauzon, Björn Margeirsson, Kolbrún Sveinsdóttir, Lárus Þorvaldsson, Hannes Magnússon, Eyjólfur Reynisson, Arna Vigdís Jónsdóttir, Sigurjón Arason, Maria Eden

Styrkt af:

EU (contract FP6-016333-2) Chill-on, AVS, R&D Fund of Ministry of Fisheries in Iceland, the Technology Development Fund at the Icelandic Centre for Research

Tengiliður

Kolbrún Sveinsdóttir

Verkefnastjóri

kolbrun.sveinsdottir@matis.is

The effect of cooling methods at processing and use of gel-packs on storage life of cod (Gadus morhua) loins – Effect of transport via air and sea on temperature control and retail-packaging on cod deterioration

Tilgangur tilraunanna var að kanna áhrif mismunandi kælingar við vinnslu og hitasveiflna í flutningi með og án kælimottu á geymsluþol þorskhnakka. Í vinnslu var borið saman að nota enga forkælingu fyrir flökun, vökvakælingu og roðkælingu (CBC) sem alltaf er með vökvakælingu. Áhrif hitasveiflna þar sem líkt var eftir í hitabreytingum í flutningi (RTS) voru borin saman við geymslu við stöðugt hitastig (-1 °C). Einnig voru metin áhrif þess að nota kælimottu í geymslu og flutningi. Sýni voru gæðametin með skynmati, örveru- og efnamælingum. Fylgst var með hitastigi með hitasíritum. Roðkældir þorskhnakkar í frauðplastkössum voru fluttir til Bremerhaven með flugi og skipi þar sem þeim var endurpakkað í loft og loftskiptar pakkningar (MAP) og þær geymdar við 1 °C. Gerðar voru efna- og örverumælingar til að fylgjast með gæðabreytingum. Hitastig roðkældra hnakka var lægra en hinna fyrstu 2 daga tilraunarinnar. Kælimotturnar höfðu ákveðin áhrif til lækkunar hitastigs þegar hitasveiflur voru í ferlinu og lægri hiti hélst gegnum allan geymslutímann. Samt sem áður hafði notkunin ekki áhrif á lengd ferskleikatíma eða geymsluþols samkvæmt skynmati. Örverufjöldi var heldur lægri ef hitasveiflur urðu í ferlinum en lítill munur var við stöðugt hitastig. Geymsla við stöðugt, lágt hitastig (-1 °C) lengdi geymsluþol um ca. 3 daga samkvæmt skynmati og var það í samræmi við örverutalningar og mælingar á TVB-N og TMA. Í tilraunum í Bremerhaven kom fram að örverufjöldi var yfirleitt lægri þegar notaðar voru loftskiptar umbúðir í samanburði við fisk í lofti. Þetta var sérstaklega áberandi í flugfiskinum. Fiskurinn sem fluttur var með skipi geymdist samt jafn lengi og fiskurinn sem fluttur var með flugi. Þetta orsakast af því að flugfiskurinn varð fyrir meiri hitasveiflum í flutningi og yfirborðshiti hans mældist 4 °C við komuna til Bremerhaven. Flutningstími með skipi var miklu lengri (+48 klst) en yfirborðshiti mældist undir 2 °C við móttöku. Notkun kælimotta hafði lítil áhrif á hitastigið í flutningi en samt sem áður var yfirborðshiti aðeins lægri í fiski með kælimottum við komuna til Bremerhaven bæði með flugi og skipi.

The main aim of the experiment was to investigate the effects of different cooling techniques during processing and temperature fluctuations during transport on the storage life of cod loins with and without gel packs. The following cooling techniques were studied: combined blast and contact (CBC) cooling (with liquid cooling prior to the CBC cooling), only liquid cooling and where no special cooling was used prior to deskinning and trimming. The effect of real temperature simulation (RTS) during storage was compared to a steady storage temperature of -1 °C. The samples were analysed with sensory, microbial and chemical methods. The temperature was monitored from packaging using temperature loggers. CBC cooled loins were transported to Bremerhaven via air and ship freight after packaging in EPS boxes. The fish was repacked in air and modified atmosphere and stored at 1 °C. Deteriorative changes were evaluated by microbial and chemical indicators. CBC cooling resulted in a lower temperature profile the first two days of the experiment. The use of gel packs lowered somewhat the temperature increase in the products when RTS was applied and lower temperature was maintained during the entire storage period. According to sensory evaluation, the use of gel packs did not result in prolonged freshness period or shelf life. According to microbial and chemical analysis no marked difference was seen whether gel packs were used or not in groups stored at a steady temperature. However, microbial counts were somewhat lower and slower formation of TVB-N and TMA occurred in RTS groups where gel packs were used compared to no gel packs. Storage at a steady -1 °C resulted in prolonged shelf life of three days according to sensory evaluation. This was confirmed by microbial and chemical analysis as lower microbial counts, TVB-N and TMA values were generally obtained in the steady temperature group than in the group receiving the RTS treatment. The storage studies carried out at Bremerhaven on modified atmosphere vs. air packed loins showed generally lower microbial counts, especially in the air transported fish. Deterioration process of air and sea freight fish was however similar. Re-packaging of sea freight fish at a later stage did not significantly affect its deteriorative process compared to re-packed air freight fish. This might be due to the fact, that the air freight fish was subject to high temperatures during transport and surface temperature reached over 4 °C. The sea freight fish had a much longer transport phase, but arrived with surface temperatures below 2° C. This shows that not only the time of re-packaging but also the temperature profile during transport are important factors influencing the deteriorative process and shelf life. Gel packs did not have significant cooling effect in this experiment. However the surface temperature in boxes with a gel pack was slightly lower than in boxes without a gel pack independently of transport mode used.

Skoða skýrslu
IS