Flokkur: Fréttir

NordBio ráðstefnan hefst á morgun en ráðstefnan er loka punkturinn í þriggja ára formennskuáætlun Íslendinga í Norrænu ráðherranefndinni. Samhliða ráðstefnunni verða sýningar / kynningar á vörum sem smáframleiðendur unnu að innan áætlunarinnar, veggspjaldakynningar og kynningar á sýndarveruleikaefni um lífhagkerfið. Ókeypis aðgangur er á þessar sýningar / kynningar.

Sýningarnar / kynningarnar verða á Eyrinni, sem er 300 fermetra rými, sem staðsett er á annarri hæð Hörpu.

Sýndarveruleikatæknin nýtt til kennslu í Árskóla á Sauðárkróki (mynd af vef RÚV, www.ruv.is, nánar: http://ruv.is/frett/360-gradu-syndarveruleiki-a-saudarkroki).

Hvað eiga titlarnir hér að ofan sameiginlegt? Jú þetta eru efnistök tveggja fyrirlestra sem fram fara í dag og tengjast báðir Matís. Fyrirlestrarnir eru hluti af meistargráðu tveggja nemenda í matvælafræði við Háskóla Íslands.

MS fyrirlestur í matvælafræði
Dagný Björk Aðalsteinsdóttir

Matís, Stofa 312. Vínlandsleið 14 Reykjavík
3. október 2016 kl. 14:00-15:00

Einangrun, vatnsrof og lífvirkni kollagens úr þorskroði
“Isolation, hydrolysation and bioactive properties of collagen from cod skin”.

Markmið þessa verkefnisins má skipta upp í þrjú skref. Fyrsta skrefið var að finna aðferð til þess að einangra kollagen úr þorskroði með góðum heimtum, annað skrefið var að vatnsrjúfa kollagen með mismunandi ensímum til þess að fá sem hæst DH gildi og þriðja skrefið var að mæla lífvirkni kollagen peptíða. Markmiðið var að athuga hvaða áhrif mismunandi DH gildi höfðu á lífvirknina. Ensímin sem voru valin í vatnsrofið voru: Alcalase, Flavourzyme, Neutrase, Protamex, Tail-37 and TZ-02-L og lífvirknimælingarnar sem voru gerðar: ACE-inhibiting, elastase-inhibiting, Metal Chelating, ORAC and Reducing power.

Einangrunarskrefið var árangursríkt og kollagen var einangrað úr þorskroðinu með góðum heimtum. Kollagenið var vatnsrofið með mismunandi ensímum og tegund og hlutfall ensíma hafði áhrif á stig vatnsrofs og lífvirkni. Niðurstöðurnar sýndu fram á lág gildi í andoxunarmælingum en niðurstöðurnar sýndu einnig fram á að kollagen úr þorskroði geti haft hamlandi áhrif á elastase og haft góð áhrif á húðina.

Verkefni til meistaragráðu í matvælafræði unnið á Matís í samstarfi við Codland með stuðningi frá Nordic Innovation.

Leiðbeinendur: Margrét Geirsdóttir MSc Matís og Sigurjón Arason prófessor við matvæla- og næringarfræðideild og yfirverkfræðingur við Matís.

Prófdómari: Þórhallur Ingi Halldórsson prófessor við matvæla- og næringarfræðideild

MS fyrirlestur í matvælafræði
Ásgeir Jónsson

Matís, Stofa 312. Vínlandsleið 14 Reykjavík
3. október 2016 kl. 15:00-16:00

Bestun sjóflutninga á ferskum fiskflökum og -bitum. Gæði og kostnaður
“Optimized Sea Transport of Fresh Fillets and Loins. Quality and Cost”.

Markmið þessa verkefnis er að greina þróun flutninga á ferskum flökum og bitum frá Íslandi undanfarin ár. Einnig að meta áhrif þess á gæði og geymsluþol þegar ferskri afurð er pakkað á hefðbundinn hátt í frauðkassa samanborið við að pakka henni í ískrapa í ker. Í síðasta lagi að bera saman umbúða- og flutningskostnað þessara tveggja pökkunaraðferða.

Niðurstöðurnar sýna að magn ferskra flaka og bita sem flutt er með skipum frá Íslandi tæplega sexfaldaðist frá 2004 til 2014. Árin 2013 og 2014 fór um 90% af þeim fersku flökum og bitum sem fluttir voru með skipum á tvo markaði; Bretland og Frakkland. Niðurstöður rannsókna sýna að sterk jákvæð tengsl eru milli lengra geymsluþols og þess að pakka afurð í ískrapa í ker samanborið við frauðkassa. Ískrapinn bætti einnig upp fyrir skort á forkælingu fyrir pökkun. Niðurstöður kostnaðargreiningar sýna að umtalsvert ódýrara er að pakka vöru í ker en frauðkassa. Þá er flutningskostnaðar einnig lægri í flestum tilvikum þegar ker eru borin saman við frauðkassa. Meira en helmingi lægri ef borinn er saman kostnaður við að flytja fullan gám af kerum annars vegar og 3 kg frauðkössum hins vegar. Sveigjanleikinn við notkun kera er þó mun minni og dregur það úr notkunarmöguleikum

Verkefni til meistaragráðu í matvælafræði unnið á Matís í samstarfi við Sæplast, ThorIce,  Eimskip, Samskip og Sjávarútvegsklasa Vestfjarða með stuðningi AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi.

Leiðbeinendur: Dr. Björn Margeirsson ráðgjafi Matís, Sigurjón Arason prófessor við matvæla- og næringarfræðideild og yfirverkfræðingur við Matís og Ögmundur Knútsson forseti viðskipta- og raunvísindasviðs Háskólans á Akureyri.

Prófdómari: Daði Már Kristófersson prófessor og Forseti Félagsvísindasviðs HÍ.

Matvæladagur MNÍ 2016 verður haldinn föstudaginn 20 . október. Titill ráðstefnunnar í ár: Matvælarannsóknir í breyttum heimi. Fjölgun íbúa jarðar, skuldbindingar loftslagsmálum, takmarkaðar náttúruauðlindir og auknar kröfur um öryggi matvæla mun hafa áhrif á framleiðslu, vinnslu, dreifingu, sölu og neyslu matvæla.

Matvæladagurinn fjallar um vandamál, áskoranir, lausnir og tækifæri sem þessu fylgir á heimsvísu og á Íslandi. Vandamál og tækifæri á heimsvísu og íslenskur veruleiki fara oft saman. Sjálfbær nýting auðlinda kallar á átak í umhverfismálum og sjálfbæra nýtingu auðlinda. Lausnirnar geta verið að minnka sóun og úrgang með því að þróa dreifileiðir og kælikerfi eða verðmætar afurðir úr því sem áður var hent. Það kallast á við efnahagslega og samfélagslega sjálfbærni.

Tölvu-, upplýsinga-, líf- og erfðatækni munu hafa enn meiri áhrif á alla virðiskeðju matvæla, rannsóknir og eftirlit en í dag.  Rannsóknir á matvælum eru í hlutarins eðli hagnýtar. Þær byggja þó oftast á grunnrannsóknum í þeim greinum vísinda sem matvælafræðin byggir á sem eru fjölmargar. Þær eru lausnamiðaðar og nær alltaf unnar í samvinnu við, fyrir eða að frumkvæði hagsmunaaðila sem geta verið allt samfélagið, opinber stjórnvöld, matvælaframleiðendur, matvæla- og sprotafyrirtæki, neytendur og grasrótarsamtök.  Markmiðið er alltaf að bæta hag, auka velferð og tryggja öryggi.

Tilgangurinn er líka að þjálfa upp stjórnendur og starfsfólk framtíðarinnar.  Iðnaður sem byggir á færni og þekkingu mun skipta máli fyrir hagsæld á Íslandi í enn ríkari mæli en í dag.  Samstarf þar sem brotnir voru niður múrar á milli háskóla og iðnaðar hefur skilað góðum árangri í matvælafræði. Þar hefur Matís verið brúin sem tengir þessa aðila saman. Matvælafræðingum með MS gráðu frá Háskóla Íslands hefur þannig fjölgað um helming á síðustu fjórum ári. 

Matvæladagurinn hefur frá fyrstu tíð verið vel sóttur af fjölda fólks úr mismunandi geirum enda er fjallað um matvælaframleiðslu, vöruþróun og gjaldeyrissköpun, matarhefðir, fæðubótarefni, matvælaöryggi, neytendavernd og næringarráðleggingar allt með skírskotun í matvæli, næringu og heilsu. Matur er mannsins megin verður gefið út í tilefni dagsins eins og verið hefur undanfarin ár en í blaðinu er fjallað um ýmis áhugaverð málefni á sviði matvælaframleiðslu, næringar og heilsu með sérstaka áherslu á megin þema hvers Matvæladags.

Rannsakendum, nemendum og fyrirtækjum mun standa til boða að vera með kynningar á sínum rannsóknum og vörum á meðan á skráningu stendur sem og í kaffihléi. Nánari upplýsingar um það verða sendar á fyrirtæki og háskólasamfélagið en áhugasamir eru hvattir til að hafa samband við Þóru Valsdóttir, thora.valsdottir@matis.is  varðandi nánari upplýsingar.

Á Matvæladegi er Fjöregg MNÍ afhent en það er veitt fyrir lofsvert framtak á sviði matvæla og næringar. Fjöreggið er veglegur verðlaunagripur, hannaður og smíðaður af Gleri í Bergvík og hefur frá upphafi verið gefinn af Samtökum iðnaðarins. Óskað verður eftir tilnefningum af hálfu Fjöreggsnefndar MNÍ.

Framkvæmdanefnd Matvæladagsins vinnur nú í því að leggja síðustu hönd á dagskránna og mun hún verða birt fljótlega. Skemmtinefnd MNÍ hefur einnig verið skipuð en fyrirhugað er að halda árshátíð MNÍ föstudaginn 21. október en það verður auglýst nánar þegar nær dregur.

Drög að dagskrá (með fyrirvara um breytingar):

Ert þú með framúrstefnuhugmynd til að efla íslenskan sjávarútveg og tengdar atvinnugreinar? Næsta Sjávarútvegsráðstefna verður haldin í Hörpu dagana 24.-25. nóvember 2016.

Sjávarútvegsráðstefnan kallar eftir framúrstefnulegum nýsköpunarhugmyndum, sem veita á viðurkenningu fyrir á næstu ráðstefnu vettvangsins. Markmiðið er að hugmyndirnar séu framsæknar og frumlegar og skapi umræðugrundvöll eða nýja hugsun.

Það sem þarf að hafa í huga

Framúrstefnuhugmynd skal setja fram á hnitmiðaðan hátt þar sem fram kemur lýsing á hugmynd, tillaga að framkvæmd, væntanlegur afrakstur og áhrif til góðs fyrir ímynd íslenskra afurða (hámark 2 bls). Sjá nánar á slóðinni: www.sjavarutvegsradstefnan.is/efni/verdlaun

Tímafrestur

Frestur til að skila inn umsóknum er 25. október

Hvert á að senda hugmyndina?

Eingöngu er gert ráð fyrir að frammúrstefnuhugmyndin verði send inn rafrænt. Sendið hugmyndina sem viðhengi (word eða pdf skjal) á tölvupóstfang ráðstefnunnar: valdimar@sjavarutvegur.is Bíðið eftir staðfestingu um móttöku og ef hún berst ekki innan sólahrings, hringið þá í síma 695 2269.

Verðlaun og kynning

Eftirfarandi verðlaun og kynning fyrir bestu hugmyndirnar:

• Veitt verður verðlaunafé að upphæð kr. 500 þús.
• Þrjár bestu hugmyndirnar fá kynningu og sérstaka viðurkenningu á Sjávarútvegsráðstefnunni.
• Þrjár bestu hugmyndirnar fá sýningabás á ráðstefnunni til að kynna sínar hugmyndir.
• Fleiri hugmyndirnar fá síðan sérstaka kynningu í veglegu ráðstefnuhefti Sjávarútvegsráðstefnunnar.
• 10 bestu hugmyndasmiðirnir fá frítt fyrir einn á ráðstefnuna.

Til að styðja enn frekar við góðar framúrstefnuhugmyndir verða bestu hugmyndir hvers árs að finna í ráðstefnuheftum á næstu árum. Jafnframt munu hugmyndasmiðir fá tækifæri að kynna sýnar framúrstefnuhugmyndir á Sjávarúvegsráðstefnunni á næstu árum. Árið 2015 voru fjórar framúrstefnuhugmyndir kynntar og gert er ráð fyrir svipuðum fjölda á þessu ári.

Nánari upplýsingar má finna á vefsíðu ráðstefnunnar.

Þekkingarfyrirtækið Matís, sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, þjónustu- og nýsköpunarstarfi í matvæla- og líftækniiðnaði, hefur tryggt sér þátttöku í umfangsmiklu samevrópsku verkefni. Þar koma saman tugir leiðandi fyrirtækja, rannsókna- og menntastofnana til að finna leiðir til nýsköpunar á heimsmælikvarða og ýta undir frumkvöðlastarf innan álfunnar. Nýsköpunar- og tæknistofnun Evrópu (EiT) fjárfestir í verkefnunum fram til ársins 2020 fyrir 2,4 milljarða evra eða 290 milljarða íslenskra króna. Heildarfjárfestingin mun stappa nærri tíu milljörðum evra, eða 1.200 milljörðum íslenskra króna en þátttakendur fjármagna 75% af rannsóknunum sjálfir.

Evrópa er á eftir

Hörður G. Kristinsson, rannsókna- og nýsköpunarstjóri Matís, segir áætlunina byggjast á nýrri hugsun og snúa að átta sértækum verkefnum (Knowledge Innovation Community – KIC), og þar af eitt sem snýst um matvæli og nýsköpun í matvælaiðnaðinum í Evrópu (EIT Food). Þar er snertipunktur Matís við áætlunina, en tilurð hennar er sú staðreynd að Evrópa hefur verið að dragast aftur úr í nýsköpun og mikil áhersla sé lögð á að snúa þeirri þróun við. Verkefnin átta (KIC) séu lykiltól til þess; þau eru sjálfstæðar einingar með forstjóra og framkvæmdastjórn og ráða því hvernig fénu er ráðstafað innan hópsins, eftir ákveðnum reglum sem hópurinn setur sér.

Í hnotskurn er hlutverk KIC-verkefnanna að auka samkeppnis- og nýsköpunarhæfni Evrópu. Stuðla að auknum vexti efnahagslífsins með þróun og uppbyggingu nýrra fyrirtækja, og fjölga störfum með því að þróa nýjar vörur og þjónustu. Eins, og ekki síst, að þjálfa næstu kynslóð frumkvöðla.

„Matís er einn af aðeins tveimur þátttakendum frá Norðurlöndunum sem eru meðlimir í EIT Food og er litið sérstaklega til okkar hvað varðar þekkingu og hæfni þegar kemur að rannsóknum og þróun á afurðum og efnum úr hafinu og ferlum tengdum þeim, eða bláa lífhagkerfinu. Þetta er gríðarlega mikil viðurkenning fyrir Matís og þá vinnu sem okkar frábæra starfsfólk hefur unnið síðustu ár, sem og Ísland. Það má segja að þetta hafi lyft okkur úr fyrstu deild yfir í meistaradeildina,“ segir Hörður og bætir við að umsóknarferlið fyrir einstök verkefni sé afar umfangsmikið og samkeppnin um styrkféð sé gríðarleg.

Án fordæma

„EIT Food er verkefnið sem vann eftir mikla vinnu og mjög stranga síu. Það er til sjö ára. Fimmtíu aðilar frá þrettán­ löndum koma að því; allt fyrir­tæki, háskólar og rannsóknastofnanir eða fyrirtæki sem eru fremst á sínu sviði í Evrópu og heiminum,“ segir Hörður og nefnir tvö stærstu matvælafyrirtæki heims, Nestlé og PepsiCo. Einnig Givaudan sem er stærsti bragðefnaframleiðandi heims, fyrirtækin DSM, Roquette, Nielsen, Siemens og Bosch. Einnig taka háskólarnir í Cambridge, ETH Zürich og Tækniháskólinn í München þátt. Önnur öflug rannsóknafyrirtæki, eða stofnanir, í verkefninu ásamt Matís eru m.a. VTT í Finnlandi, Fraunhofer í Þýskalandi og Azti á Spáni.

EIT mun á næstu sjö árum setja allt að 48 milljörðum króna í verkefnið gegn 145 milljarða mótframlagi þátttakenda. „Heildarfjárfestingin er því allra stærsta aðgerð sem farið hefur verið í í Evrópu á sviði matvælarannsókna,“ segir Hörður.

Þungamiðja umbyltinga

En hvaða áskoranir ætla þátttakendur, og Matís þeirra á meðal, að takast á við?

„Það verður sett saman sjö ára viðskiptaáætlun á næsta ári til að móta hvernig við sem hópur ætlum að takast á við nokkrar stórar áskoranir sem Evrópa er að kljást við hvað varðar matvælageirann og neytendur. Við ætlum okkur að gera Evrópu að þungamiðju umbyltinga í nýsköpun og framleiðslu á matvælum og fá neytendur beint að borðinu í þessu ferli og þróa 290 nýjar eða bættar afurðir, þjónustu og ferla. Við ætlum einnig að styðja við og skapa 350 ný fyrirtæki, þjálfa yfir 10.000 nemendur í framhaldsnámi og fagaðila í matvælafræði og tengdum greinum fyrir 2024 auk þess að draga um 40% úr útblæstri gróðurhúsalofttegunda í evrópska matvælageiranum fyrir 2030,“ segir Hörður og nefnir dæmi.

„Matís mun taka virkan þátt í öllu verkefninu en við verðum með sérstaklega stórt hlutverk hvað varðar sjávarfang og innihaldsefni unnin úr sjávarfangi og vannýttu hráefni úr hafinu. Það eru mikil tækifæri í matvælaiðnaðnum hvað varðar notkun á hráefnum og innihaldsefnum úr hafinu til að mæta þörfum framtíðarneytenda. Neytandinn verður miðpunkturinn í þessu mikla verkefni en við munum draga hann að borðinu til að hjálpa okkur að umbylta evrópska matvælageiranum. Þetta verkefni opnar gríðarleg tækifæri fyrir okkur og Ísland og tengir okkur föstum böndum við afar öflugan hóp fyrirtækja, háskóla og rannsóknastofnana,“ segir Hörður.

Risavaxið verkefni í hnotskurn

• Sjö ára viðskiptaáætlun sett upp á næsta ári.
• Þróa á 290 nýjar eða bættar afurðir, þjónustu og ferla.
• Styðja á við og skapa 350 ný fyrirtæki, þjálfa yfir 10.000 nemendur í framhaldsnámi og fagaðila í matvælafræði og tengdum greinum fyrir 2024.
• Stefnt á að draga um 40% úr útblæstri gróðurhúsalofttegunda í evrópska matvælageiranum fyrir 2030.
• Nýsköpunar- og tæknistofnun Evrópu (EIT) fjárfestir í verkefnunum fram til ársins 2020 fyrir 2,4 milljarða evra eða 290 milljarða íslenskra króna.
• Heildarfjárfestingin nemur 1.200 milljörðum íslenskra króna en þátttakendur fjármagna 75% af rannsóknunum sjálfir.
• Matís starfar beint og óbeint með Nestlé og PepsiCo, Givaudan sem er stærsti bragðefnaframleiðandi heims, fyrirtækjunum DSM, Roquette, Nielsen, Siemens og Bosch.
• Háskólarnir í Cambridge, ETH Zürich­ og Tækniháskólinn í München taka þátt.
• Önnur öflug rannsóknafyrirtæki, eða stofnanir, í verkefninu ásamt Matís eru m.a. VTT í Finnlandi, Fraunhofer í Þýskalandi og Azti á Spáni.

Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu / Svavar Hávarðsson

Þorvaldseyri – Staðbundin sjálfbærni / Verkefnið Korn á norðurslóð – Nýir markaðir, sem styrkt er af NPA (Northern Periphery and Arctic Programme) er nú í fullum gangi innan Matís.

Markmið verkefnisins eru að auka verðmæti afurða úr korni og stuðla þannig að auknum tekjum kornbænda og fyrirtækja, að stuðla að kornrækt þar sem hún er ekki stunduð nú og fjölga með því störfum í landbúnaði og að auka notkun á korni til framleiðslu á nýjum vörum.

Hluti af verkefninu snéri að Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum, einu afkastamesta kornræktarbýli landsins. Á Þorvaldseyri er rekið kúabú með áherslu á mjólkurframleiðslu en löng hefð er fyrir ræktun á byggi á býlinu og undanfarin ár hefur repja einnig verið ræktuð.

Þorvaldseyri komst í sviðsljósið eftir gosið í Eyjafjallajökli árið 2010, þegar flug lá niðri um alla Evrópu, tún og jarðir hurfu í ösku og búfénaður var í hættu. Eftir gosið var ljóst að askan hafði styrkjandi áhrif á ræktarlandið og gefið sóknarfæri í atvinnu- og nýsköpun með opnun Gestastofunnar og sölu á ýmsum varningi tengdu gosinu og matvæla til ferðamanna og neytenda. 

Þorvaldseyri býður upp á mjög sérstakar aðstæður; býlið mun hafa sína eigin raforkuframleiðslu úr lítilli virkjun á landinu, borhola fyrir heitt vatn er á staðnum, fóður fyrir dýrin er að langmestu leyti framleitt á staðnum og allur áburður er fenginn frá mykju og hliðarafurðum. Repjuolían er seld neytendum en jafnframt notuð sem eldsneyti á tækin. Heimilishaldið getur verið sjálfbært að mestu leyti; afurðir býlisins nýtast sem matur jafnframt sem að grænmeti og ávextir eru ræktaðir fyrir eigin neyslu.

Í verkefninu er þetta kallað staðbundin sjálfbærni; þegar því markmiði er náð að verða sjálfum sér nægur um flest sem tengist orku og efni innan afmarkaðs svæðis. Ljóst er að erfitt getur reynst að ná fullri staðbundinni sjálfbærni í nútíma þjóðfélagi en engu að síður má byggja á þessu og skapa grundvöll fyrir aðra.

Útbúið var upplýsingaskema fyrir Þorvaldseyri sem lýsir þessari staðbundnu sjálfbærni og hvaða áhrif hún hefur í umhverfislegu og samfélagslegu tilliti. Notuð var aðferðafræði vistferilsgreiningar (e. Life Cycle Assessment) til útreikninga sem byggjast á gögnum frá býlinu. Samkvæmt þeim útreikningum getur sparnaður býlisins orðið um 19 milljónir króna á ári með því að nýta eigin raforku og heitt vatn, framleiða eigið fóður og áburð, nýta repjuolíu á vélar og framleiða eigin mat fyrir býlið. Jafnframt getur Þorvaldseyri sparað sem nemur um 18 tonnum af útblæstri gróðurhúsalofttegunda á ári.

Matvælaframleiðsla gengur á ósjálfbærar auðlindir jarðarinnar og skilar umtalsverðu magni af gróðurhúsalofttegundum út í andrúmsloftið. Þar er landbúnaður ekki undanskilinn. Með því að tileinka sér sjálfbærni í hugsun og framkvæmd er til mikils að vinna, bæði fjárhagslega séð og umhverfislega séð.

Nokkrir fyrirlestrar/varnir sem Matís tengist verða haldnir í vikunni. Um er að ræða fjóra M.Sc. fyrirlestra og eina doktorsvörn, en Paulina Elzbieta Wasik ver doktorsritgerð sína á föstudag kl. 13.

Doktorsvörn í matvælafræði – Paulina Elzbieta Wasik

Hvenær hefst þessi viðburður: 30. september 2016 – 13:00
Staðsetning viðburðar: AðalbyggingNánari staðsetning: Hátíðasal

Paulina Elzbieta Wasik ver doktorsritgerð sína í matvælafræði við Matvæla- og næringarfræðideild, sem ber heitið: Hámörkun gæða frosinna makrílafurða – Quality optimisation of frozen mackerel products

Andmælendur eru dr. Judith Kreyenschmidt, prófessor við Háskólann í Bonn, og Santiago Pedro Aubourg Martínez, prófessor við Marine Research Institute (IIM), sem er hluti af The Spanish Research Council (CSIC).

Umsjónarkennari var Sigurjón Arason, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, en leiðbeining var í höndum Sigurjóns og dr. Maríu Guðjónsdóttur, dósents við sömu deild. Auk þeirra sátu í doktorsnefnd, dr. Magnea Guðrún Karlsdóttir, fagstjóri hjá Matís, og dr. Hörður G. Kristinsson, rannsóknastjóri hjá Matís og dósent við University of Florida.

Dr. Þórhallur Ingi Halldórsson, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, stjórnar athöfninni.
Ritgerðin byggir á vinnu sem unnin var í samstarfi Matís og Háskóla Íslands við fyrirtækin Skinney Þinganes, Hraðfrystihúsið Gunnvöru, Samherja, Síldavinnsluna, HB Granda, Ísfélag Vestmannaeyja, og Thor-Ice með stuðningi AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi.

Ágrip af rannsókn

Veiðar á makríl í umtalsverðu magni við Íslandsstrendur hófust fyrir tæpum tíu árum. Fyrstu árin fór stærsti hluti aflans í fiskmjöls- og lýsisvinnslu en aðeins lítill hluti hans fór til manneldis. Til að auka verðmæti aflans þarf að nýta stærri hluta hans til manneldis og til að svo geti orðið er mikilvægt að finna leiðir til að bæta geymsluþol makríls í frystigeymslu.Makríll af Íslandsmiðum inniheldur mikið af ómega-3 fjölómettuðum fitusýrum (PUFA) og þar að auki hátt hlutfall af ómega n-3/n-6 en innihald og stöðugleiki fitu í makríl er breytilegur yfir veiðitímabilið. Stöðugleiki fitu er háður fitu- og efnainnihaldi makríls og niðurstöður sýna að feitari makríll er viðkvæmari fyrir oxun fitu (þránun) og ensímniðurbroti.

Löng geymsla í frystiklefum hefur í för með sér að makrílafurðir þrána og gæðin rýrna. Oxun fitu og ensímniðurbrot (myndun PV og TBARS og myndun FFA) er marktækt minna í makríl sem er geymdur við -25°C, samanborið við geymsluhitastigið -18°C. Að auki er minni hætta á losi og áferð afurða varðveitist betur við lægra geymsluhitastig.

Meiri ensímvirkni er í heilfrystum makríl samanborið við slægðan og hausaðan. Á hinn bóginn aflagast slægður og hausaður makríll meira í vinnslu og geymslu en sá heili. Það skal tekið fram að mikilvægt er að velja makríl með réttan eiginleika og rétta vinnsluleið til að fá afurð með tiltekna eiginleika.

Æskilegast er að geyma makrílafurðir frekar í frostgeymslu við -25°C en í -18°C og við stöðugar geymsluaðstæður til að tryggja gæði frosinna makrílafurða. Hægt er að nýta makrílinn, sem veiddur er við Íslandsstrendur og frystur í verðmætar afurðir eins og niðursoðnar og heitreyktar.

Um doktorsefnið

Paulina E. Wasik er fædd 1987. Hún lauk BSc-gráðu í líftækni árið 2009 frá University of Warmia and Mazury í Olsztyn í Póllandi. Þremur árum síðar, árið 2012, lauk Paulina MSc-gráðu í matvælafræði frá Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og innritaðist sama ár í doktorsnám við deildina. Að loknu BS-námi hóf Paulina störf við rannsóknir hjá Matís, þar sem hún starfar enn í dag. Rannsóknarsvið hennar er sem fyrr segir á sviði geymslu og ferskleika fiskafurða.Paulina er gift Piotr Wasik og foreldrar hennar eru Barbara Romotowska og Krzysztof Romotowski.

Matvælafræði – MS fyrirlestur – Hildur Inga Sveinsdóttir

Hvenær hefst þessi viðburður: 29. september 2016 – 14:00
Nánari staðsetning: Matís – Vínlandsleið 12, stofa 312Áhrif blóðgunaraðstæðna og geymsluaðferða á gæði þorsks (Effects of bleeding conditions and storage method on the quality of Atlantic Cod).

Niðurstöður  verkefnisins sýna að kæling við blæðingu gæti valdið því að flök verði rauðari. Þar sem litur flaks er mikilvægur þáttur í gæða og verðmati þess er ekki æskilegt að byrja kælingarferlið í blæðingartanki. Hitastigsbreytingin hafði meiri áhrif á ósaltuð flök en léttsöltuð. Það hvort einhver hreyfing er á blæðingarmiðli hefur áhrif á blæðingarafköst. Niðurstöður tilrauna gáfu til kynna að, upp að vissu marki, gæti blæðing í blæðingarmiðli sem sem er á hreyfingu verið afkastameiri en blæðing í óhreyfðu vatni. Þær gáfu líka til kynna að hversu mikil hreyfing er á blæðingarmiðli geti haft meiri áhrif á hversu hratt miðillinn er endurnýjaður.

Leiðbeinendur: Sigurjón Arason prófessor við matvæla- og næringarfræðideild og yfirverkfræðingur við Matís Magnea G. Karlsdóttir verkefnastjóri við Matís og Sæmundur Elíasson doktorsnemi við Háskóla Íslands.

Meistararitgerðin byggir á vinnu sem unnin er í samstarfi Matís og Háskóla Íslands við fyrirtækin FISK Seafood, Samherja, HB Granda, Iceprotein, 3X Technology og Skagann með stuðningi Nordic Innovation, AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi og Tækniþróunarsjóðs.

Prófdómari: Dr. Kristín A. Þórarinsdóttir matvælafræðingur hjá Marel.

Matvælafræði – MS fyrirlestur – Inga Rósa Ingvadóttir

Hvenær hefst þessi viðburður: 29. september 2016 – 13:00
Nánari staðsetning: Matís – Vínlandsleið 12, stofa 312

Stöðugleiki léttsaltaðra þorskflaka (Gadus morhua) í frosti – Þættir sem hafa áhrif á stöðugleika og afurðarbreytileika.(Stability of lightly salted cod fillets (Gadus morhua) during frozen storage – Factors affecting the stability and the product variability).

Helstu niðurstöður voru þær að léttsöltun jók stöðugleika þorskflakanna, en þær niðurstöður eru mjög jákvæðar fyrir framleiðendur léttsaltaðra þorskflaka þar sem alltaf er verið að keppast við það að lengja geymsluþol fiskafurða. Afurðarbreytileiki léttsaltaðra þorskflaka á markaði er mjög mikill, en frekari rannsókna þarfnast til þess að átta sig á þeim breytum sem hafa mestu áhrifin á þennan breytileika.

Leiðbeinendur: Sigurjón Arason prófessor við matvæla- og næringarfræðideild og yfirverkfræðingur við Matís og Magnea G. Karlsdóttir verkefnastjóri við Matís.

Meistararitgerðin byggir á vinnu sem unnin er í samstarfi Matís og Háskóla Íslands við fyrirtækin FISK Seafood, Hraðfrystihúsið Gunnvöru, Nesfisk og Jakob Valgeir með stuðningi AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi.

Prófdómari: Dr. Kristín A. Þórarinsdóttir matvælafræðingur hjá Marel.

Uppboðskerfi fiskmarkaða – Þarfagreining uppboðskerfis og gerð spálíkans fyrir uppboðsverð

Hvenær hefst þessi viðburður: 29. september 2016 – 11:00
Nánari staðsetning: Matís – Vínlandsleið 12, stofa 312

Bjarni Rúnar Heimisson flytur fyrirlestur um verkefni sitt til meistaraprófs í reikniverkfræði. Heiti verkefnisins er Uppboðskerfi fiskmarkaða – Þarfagreining uppboðskerfis og gerð spálíkans fyrir uppboðsverð.

Ágrip

Uppboðskerfi fiskmarkaða olli byltingu í sölu á fiski á Íslandi þegar það var kynnt til sögunnar og var það mikið hagsmunamál fyrir sjómenn og útgerðir á Íslandi. Þrátt fyrir að ýmsar leiðir hafi verið farnar til að bæta upplýsingaflæði og gagnsæi kerfisins með nýju upplýsingakerfi og heimasíðu þá virðist framboð enn vera sá þáttur sem hefur mest áhrif á verðmyndun sem veldur því að sjómenn og útgerðir virðast ekki vera að fá umbun fyrir bætta meðhöndlun.

Markmið þessa verkefnis var að finna þau atriði sem ættu að koma fram í uppboðslýsingu á fiskuppboðum en eru ekki til staðar. Framkvæmd var þarfagreining þar sem meðal annars voru tekin viðtöl við mismunandi hagsmunaaðila uppboðskerfisins. Einnig var framkvæmd línuleg aðhvarfsgreining á raungögnum sem fengin voru frá Reiknistofu fiskmarkaða hf. og þessi gögn síðan greind til að finna út hvaða þættir það eru sem hafa mestu áhrif á verð á fiskuppboði.

Í ljós kom að hagsmunaaðilar bentu á þó nokkra þætti þar sem bæta mætti upplýsingagjöf í uppboðskerfi fiskmarkaða. Nákvæmni spálíkansins sem fékkst er takmarkað þar sem fleiri þættir hafa áhrif á verðið en fram koma í uppboðslýsingu.

Leiðbeinendur: Ólafur Pétur Pálsson prófessor við við Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild Háskóla Íslands, Sigurjón Arason prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og yfirverkfræðingur við Matís og Magnea G. Karlsdóttir verkefnastjóri við Matís.

Meistararitgerðin byggir á vinnu sem unnin var í samstarfi Matís og Háskóla Íslands við Reiknistofu fiskmarkaðana, HB Granda, Nýfisks,og Toppfisks með stuðningi AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi.Prófdómari: Daði Már Kristófersson, prófessor, og forseti Félagsvísindasviðs Háskóla Íslands.

Vinnsla, flutningur og geymsla á frosinni síld – Hitastigsbreytingar

Hvenær hefst þessi viðburður: 28. september 2016 – 10:30
Nánari staðsetning: Matís – Vínlandsleið 12, stofa 312

Finnur Jónasson flytur fyrirlestur um verkefni sitt til meistaraprófs í iðnaðarverkfræði. Heiti verkefnisins er Vinnsla, flutningur og geymsla á frosinni síld – Hitastigsbreytingar.

Ágrip

Í þessu verkefni  voru skoðaðar hitastigsbreytingar síldar í gegnum landvinnslu og flutning frá Íslandi yfir í frostgeymslu erlendis. Þar sem hitastig fiskafurða hefur mest áhrif á geymsluþol og gæði afurða er nauðsynlegt að kortleggja hitaprófíl síldar í gegnum ferlið. Mælingar voru gerðar þegar blokkfryst síld var flutt erlendis bæði með frystiskipum og frystigámum. Þegar varan var flutt með frystiskipum varð hitaálag bæði við útskipun og uppskipun. Hitastigið í frystiskipunum hélst stöðugt ólíkt því sem búist var við en ekki var stillt á nægjanlega lágt hitastig í flutningunum.

Leiðbeinendur: Gunnar Stefánsson prófessor við við Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild Háskóla Íslands, Sigurjón Arason prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og yfirverkfræðingur við Matís og Magnea G. Karlsdóttir verkefnastjóri við Matís. 

Meistararitgerðin byggir á vinnu sem unnin er í samstarfi Matís og Háskóla Íslands við Síldarvinnsluna og Samherja með stuðningi AVS Rannsóknasjóðs í sjávarútvegi.

Prófdómari: Jón Heiðar Ríkharðsson, vélaverkfræðingur.

Ísland og Norræna ráðherranefndin boða til alþjóðlegrar ráðstefnu um lífhagkerfið og niðurstöður NordBio verkefna í Hörpu 5.-6. október 2016.

Yfirskrift ráðstefnunar er: MINDING THE FUTURE. Bioeconomy in a changing Nordic reality.

Meðal fyrirlesara eru Christine Lang, formaður þýska lífhagkerfisráðsins, Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík, Lene Lange, prófessor í lífefnafræði við Tækniháskólann í Kaupmannahöfn, Brynhildur Davíðsdóttir, prófessor í umhverfis- og auðlindafræðum við Háskóla Íslands og Bryan Alexander, framtíðarfræðingur og rithöfundur. Þá munu Gunnar Bragi Sveinsson, ráðherra sjávarútvegs- og landbúnaðarmála og Dagfinn Høybråten, framkvæmdastjóri Norrænu ráðherranefndarinnar flytja opnunarerindi. Ráðstefnustjórn verður í höndum Þóru Arnórsdóttur og Stefáns Gíslasonar.   

Ráðstefnan fer fram á ensku og skiptist í gagnvirka fyrirlestra og málstofur.

Ráðstefnan er lokahnykkur NordBio áætlunarinnar, sem er þriggja ára verkefni (2014-2016 ) um lífhagkerfið undir formennskuáætlun Íslands í Norrænu ráðherranefndinni. Undir merkjum NordBio hefur breiður hópur sérfræðinga á Norðurlöndum sameinað krafta sína og unnið að verkefnum sem stuðla að sjálfbærri nýtingu lifandi náttúruauðlinda. Markmið NordBio er að gera Norðurlöndin leiðandi í sjálfbærri framleiðslu og nýtingu lífauðlinda í því skyni að draga úr sóun og efla nýsköpun, grænt atvinnulíf og byggðaþróun.

Vinsamlegast áframsendið póstinn til þeirra sem áhuga kunna að hafa.                 

Vonumst til að sjá sem flesta í Hörpu 5. og 6. október.

Hagaðilafundur fer fram í Marine Biotechnology verkefninu 12. – 14. október nk. Fundurinn er fyrir aðila á sviði Sjávarlíftækni og með því að sækja fundinn fái þátttakendur einstakt tækifæri til kynna sér hvað er efst á baugi og haft áhrif á framtíðarstefnu í málaflokknum.

Dr. Hörður G. Kristinsson, rannsókna- og nýsköpunarstjóri Matís, heldur erindi í málstofu 3: Supporting marine biotechnology RTDI.Tengill á viðburðinn má finna á heimasíðu Marine Biotechnology.

Þessa stundina stendur yfir heimsókn sendinefndar frá Kólumbíu og er umfjöllunarefnið í dag jarðvarmi og nýting hans. Á morgun verður fjallað um íslenskan sjávarútveg í víðu samhengi.

Á þessum málstofum gefst einstakt tækifæri til að koma á og efla tengsl við lykilaðila sem tengjast virkjun jarðvarma og sjávarútvegi í stjórnkerfinu og háskólum í Kólumbíu, þar sem mikill áhugi er á auknu samstarfi við Íslendinga í þessum efnum.

Málstofurnar eru haldnar í samstarfi Háskólans í Reykjavík, Háskóla Íslands, Matís

Dagskrá hópsins má sjá hér að neðan.