Flokkur: Fréttir

Tvær nýjar greinar voru að koma út í hefti 29/2016 af vísindaritinu Icelandic Agricultural Sciences og hægt er að nálgast hana á slóðinni http://www.ias.is/landbunadur/wgsamvef.nsf/key2/bsinaawuad.html.

Fyrri greinin nefnist „Strongyloides stercoralis found in imported dogs, household dogs and kennel dogs in Iceland“ og er eftir Matthías Eydal and Karl Skírnisson.

Höfundar tóku saman yfirlit um tilfelli sem greinst hafa af sníkjuþráðorminum Strongyloides stercoralis í hundum á Íslandi en ormurinn hefur greinst í saursýnum úr 20 (0.6%) hundum sem fluttir voru til landsins um einangrunarstöðvar á árunum 1989-2016. Árið 2012 greindist ormurinn svo í mörgum hundum á íslenskri hundaræktunarstöð og ennfremur í nokkrum hvolpum sem keyptir hafa verið þar og í tveimur heimilishundum sem höfðu haft samgang við hunda frá hundaræktunarstöðinni.Ormalyfjagjafir og aðrar aðgerðir í hundaræktunarstöðinni virðast hafa borið umtalsverðan árangur en ormurinn hefur þó greinst í stökum saursýnum á undanförnum árum. Talið er að þráðormurinn hafi borist inn í hundaræktunarstöðina með innfluttum hundi, þrátt fyrir endurteknar ormalyfjagjafir í einangrunarstöð hefur smitast milli hunda í ræktunarstöðinni og borist þaðan út með seldum hundum.

Þessi grein sýnir að við þurfum stöðugt að vera á varðbergi gagnvart innfluttum sjúkdómum í dýr hér á landi og mikilværi þess að halda utan um gögn nýtast við að finna leiðir til að halda þessum sjúkdómi í skefjum.

Seinni greinin nefnist „Geothermal ecosystems as natural climate change experiments: The ForHot research site in Iceland as a case study“ eftir Bjarna D. Sigurðsson og 20 aðra höfunda.

Rannasóknin sem hér er fjallað um nýtir sér þær sérstöku aðstæður að jarðvegur á jarðhitasvæði hefur hlýnað og hægt að bera vistkerfi þar saman við jarðveg án hita. Verkefninu er ætlað að varpa ljósi á áhrif hlýnunar á norðlæg þurrlendisvistkerfi. Rannsóknirnar  fóru  fram  á  þremur  stöðum í  Ölfusi, í næsta nágrenni Hveragerðis: i) í graslendum sem hafa verið undir áhrifum jarðvegshlýnunar í langan tíma allavega í 50 ár, ii) í samskonar  graslendum sem byrjuðu fyrst að hitna vorið 2008 eftir Suðurlandsskjálftann og  iii) í gróðursettum 50 ára sitkagrenisskógi sem einnig byrjaði að hitna vorið  2008.  Reynt var að velja þannig að upphitunin yrði sem næst +1, +3, +5, +10 og +20 °C. Efnagreiningar sýndu engin merki þess að jarðhitavatn næði upp í jarðveg svæðanna og lokaniðurstaðan var að jarðhitasvæði ForHot verkefnisins framkölluðu aðstæður sambærilegar við ýmsar stýrðar jarðvegsupphitunartilraunir erlendis sem notaðar eru til að rannsaka áhrif hlýnunar á þurrlendisvistkerfi.

Þessi greinin segir frá stóru verkefni sem fjöldi manns og stofnana koma að og nú þegar hafa bæði MS og ein doktorsritgerð auk nokkurra greinar byrst um það og margar eiga örugglega eftir að koma á næstu árum. Áhugi manna á þessu verkefni nær langt út fyrir landsteinana sýnir þörf manna að kynna sér og rannsaka hver möguleg áhrif hlýrra loftslags kunni að hafa á náttúruna.

Uppfærðar starfsreglur stjórnar Matís voru samþykktar á stjórnarfundi félagsins síðdegis í gær. Starfsreglurnar eru settar í samræmi við ákvæði laga um hlutafélög, sbr. 4. mgr. 70. gr. laga nr. 2/1995, sbr. lög nr. 89/2006 (opinber hlutafélög).

Í reglunum er kveðið nánar á um framkvæmd starfa stjórnar Matís til fyllingar ákvæðum hlutafélagalaga þar að lútandi. Stjórn skal fylgja leiðbeiningum um góða stjórnarhætti fyrirtækja. Hér er einkum vísað til leiðbeininga Samtaka atvinnulífsins um stjórnarhætti fyrirtækja og leiðbeiningar Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) um stjórnarhætti fyrirtæka í eigu ríkisins.

Starfsreglur stjórnar

Stjórnarhættir fyrirtækja af vef Samtaka atvinnulífsins

Leiðbeiningar OECD

Nýlega skilaði nefnd um endurskoðun á fiskveiðistjórnun í Færeyjum skýrslu. Eðli málsins samkvæmt er fjallað um fleira en fiskveiðistjórnun eina og sér og farið er í skýrslunni í margbreytileika sjávarútvegs, markmið og mögulegan ávinning af veiðum, vinnslu, dreifingu og sölu sjávarfangs með nýsköpun og rekjanleika. Nefndin lítur út fyrir eyjarnar 18 og ber saman fyrirkomulag og framvindu mála í sjávarútvegi í Noregi og á Íslandi við færeyskan sjávarútveg.

Nefndin tók m.a. mið af samvinnu sem miðað hefur að því að koma öllum afla af þremur hafsvæðum í land undir yfirskriftinni „Alt í land“. Sérstaklega er kafað ofan í rannsóknir og þróun í sjávarútvegi og í því sambandi er máli sérstaklega vikið að íslenskum sjávarútvegi og því samstarfi sem Matís hefur leitt í nánu samstarfi við íslensk fyrirtæki í sjávarútvegi og fyrirtæki sem þjóna sjávarútvegsfyrirtækjum. Nefndin metur að forgangsraða þurfi rannsóknum og þróun í þágu matvælaframleiðslu. Þá leggur nefndin til að kannað verði hvort stofna eigi matvælarannsóknaeiningu í líkingu við Matís í Færeyjum.

Bent er á að tæknileg nýsköpun hefur verið forsenda vermætaaukningar í gegnum alla virðiskeðju sjávarafurða og eru Íslendingar sagðir hafa verið sérstaklega duglegir í að þróa nýja tækni. Í samhengi við nýsköpun er orðum aftur vikið að Matís og dæmi á borð við betri og hraðari kælingu, betri blóðgun og þvottur, ný kælitækni, styttra úthald og togtími og stjórnun fiskveiða með hliðsjón af kröfum markaða eru nefnd.

Í lokaorðum skýrslunnar er Matís sagt geta orðið Færeyingum innblástur í rannsóknum í þágu matvælaframleiðslu, þar sem rannsóknir og þróun geti haft afgerandi áhrif á að gera vinnslu aukins hluta aflans í landi mögulega.

Matís-ingar, en með slíkum hætti vitna starfsmenn Matís oft til sjálfs síns, eru virkilega kátir með frændur okkar í Færeyjum og hrós úr þessari átt hvetur okkur enn frekar til dáða.

Samantekt Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) um fiskveiðistjórnun í Færeyjum.

Úr skýrslu Færeyinga, skýrsluna má í heild sinni finna hér. 

10.4.1 Verkætlanin “Alt í land”

Verkætlanin fevndi um botnfiskiskapin í trimum økjum: føroyskum havøki, grønlendskum havøki og í Barentshavinum, og arbeitt varð samstundis í fýra londum: Noregi, Grønlandi, Íslandi og Føroyum. Aðrir samstarvsfelagar í verkætlanini vóru fyritøkurnar Nofima í Noregi og Matís í Íslandi og Nátturugranskingarstovan í Grønlandi. Av tí at frágreiðingin varð liðug í juni í ár, so fer umrøðan av hesum evninum at vera nógv grundað á greiningarnar og niðurstøðurnar frá verkætlanini.

10.5.1 Samanberingar millum Noreg og Ísland

Tøknilig nýskapan er ein avgerandi fortreyt fyri virðisøking. Her hava íslendingar verið serstakliga dugnaligir at menna nýggja tøkni í øllum liðum. Ein sera týdningarmikil viðspælari í hesi menning er matvørugranskingarstovnurin, Matís (www.matis.is). Betri og skjótari niðurkøling, betri útbløðing og vasking, nýggj ísingartøkni, stytt túralongd og tógtíð og skipan av fiskiskapinum eftir tí, sum marknaðurin ynskir, eru dømir um tøkniliga nýskapan og betringar umborð á fiskiskipunum.

10.6 Gransking og menning

Sum umrøtt omanfyri, hevur íslendska fiskivinnan ment seg sera nógv seinastu árini. Ein sera týðandi partur í hesi menningini er tann gransking, sum matvørustovnurin, Matís, hevur staðið á odda fyri í tøttum samstarvi við vinnuna.

Nevndin metir, at tað almenna saman við vinnuni eigur at bera so í bandi, at menning og gransking í matvøruframleiðslu verður raðfest frammarlaga í Føroyum. Í hesum sambandi kann verða umhugsað at seta ein matvørugranskingarstovn á stovn, sum hevur Matís sum fyrimynd.

10.7 Niðurstøður og tilmæli

Nevndin metir tað vera avgerandi, at menning og gransking av matvøruframleiðslu verða raðfest frammarlaga. Vantandi lønsemi er ein týðandi forðing í mun til at fáa ein størri part av fiskinum í land, og her kann gransking og menning hava ein avgerandi leiklut. Íslendski granskingarstovnurin, Matís, kann vera íblástur í mun til gransking í matvøruframleiðslu.

Úr samantekt SFS (af bls. 22.):

Tækniþróun og nýsköpun eru lykilskilyrði í virðisaukningu og er tekið fram í færeysku skýrslunni að Íslendingar hafi verið sérstaklega framarlega í að þróa nýja tækni í gegnum alla virðiskeðjuna. Í skýrslunni er vísað sérstaklega til starfs Matís, sem oftar en ekki vinnur náið með fyrirtækjunum. Þá má einnig nefna AVS sjóðinn og frumkvæði fyrirtækjanna sjálfra og samstarf þeirra við öflug og framsækin fyrirtæki sem þjónusta sjávarútveginn. Ýmis tækni hefur verið þróuð sem stuðlar m.a. að betri kælingu, bættri meðhöndlun á afla um borð og vöruþróun. Flutningur á vörum er einnig lykilatriði, en verulegur árangur hefur náðst við að fækka flöskuhálsum við flutning og stytta tímann milli framleiðslu og afhendingar á vörum frá Íslandi. Í skýrslunni er sérstaklega horft til starfsemi Matís hér á landi að því er rannsóknir og þróun varðar.

Hugmyndin að ofurkælingaverkefninu (e. Superchilling of fish), sem er samstarfsverkefni Grieg Seafood í Noregi, 3X Technology, Matís, Iceprotein, FISK Seafood, Skagans, Hätälä í Finnlandi og Norway Seafood í Danmörku með stuðningi frá Nordic Innovation og Rannís, var valin sem Framúrstefnuhugmynd Sjávarútvegsráðstefnunnar 2016, og hlaut að launum Svifölduna, á ráðstefnunni sem fram fór í lok nóvember.

Svifaldan, verðlaunagripurinn fyrir Framúrstefnuhugmynd Sjávarútvegsráðstefnunnar 2016, var nú veitt í sjötta sinn, en markmiðið er að efla umræður og hvetja til nýrrar hugsunar með framsæknum og frumlegum hugmyndum. Svifaldan er gefin af TM, en jafnframt var veitt verðlaunafé og viðurkenningar til þeirra sem standa að þremur bestu hugmyndunum.

Að þessu varð ofurkæling valin sem Framúrstefnuhugmynd Sjávarútvegsráðstefnunnar 2016 og tók Albert Högnason hjá 3X við verðlaununum á ráðstefnunni. Með viðtöku Sviföldunnar er sviðsljósi beint að samstarfsverkefninu og samstarfinu sem skilar aukinni þekkingu á kælingu fisks.

Svifaldan 2016 Albert Högnason, 3X, Gunnar Þórðarson, Matís | Svifaldan 2016 | Copyright Gusti.

Um ofurkælingarverkefnið

Umtalsverðar rannsóknir hafa verið gerðar um áhrif ofurkælingar á vinnslu og afurðargæði í sjávarútveg og eldisframleiðslu og eru niðurstöður afgerandi. Með ofurkælingu er átt við að færa kæliorku inn í fiskvöðvann strax eftir veiðar/slátrun, þar sem innan við 20% af vatnsinnihaldi er fryst. Í botnfiski er miðað við að kæla niður í -0,7 °C og -1,5 °C í laxi, sem er feitari og því er frystimark hans lægra. Í báðum tilfellum er um fasaskipti að ræða við þessi hitastig og þarf töluverða orku til að fara niður fyrir þau. Miklar rannsóknir hafa verið gerða á ofurkælingu og hefur verið sýnt fram á að engar skemmdir verða á frumum vegna ískristallamyndunar svo framarlega sem kæling er innan skilgreiningar. Mikil tækifæri geta legið í flutningi á ofurkældum ferskum fiski (lax/bolfiskur) þar sem mikið sparast við að losna við ís í flutningskeðju, sérstaklega með flugi. Um 10% af þyngd á hefðbundnum afurðum við flutning er ís og því bæði fjárhagslegur og umhverfislegur ávinningur með aðferðinni. Lækkun á sótspori við framleiðslu og flutning á fiskafurðum er mikilvægt markaðstæki til framtíðar. Mestu munar þó um að sýnt hefur verið fram á betri flakagæði með ofurkælingu og þannig kann aðferðin að auka gæði fiskafurða.

Nánari upplýsingar hjá Matís veitir Gunnar Þórðarson.

Guðmundur Stefánsson frá Matís var fyrir stuttu hjá Varðin Pelagic vegna makríls verkefnis og hélt m.a. fyrirlestur um mikilvægi rannsókna og nýsköpunar í sjávarútvegi fyrir ungmenni í Tvøroyri á Suðurey en Varðin Pelagic er staðsettur þar.

Frétt um þetta birtist á heimasíðu Varðin Pelagic.
Nánari upplýsingar veitir Guðmundur Stefánsson hjá Matís.

Matís var þátttakandi á ráðstefnu á vegnum CCFI (The Canadian Center for Fisheries Innovation www.ccfi.ca) 15.-16. nóvember sl. en ráðstefnan (Process Automation in Seafood Processing www.ccfi.co/workshop) fjallaði um framtíð tæknivæðingar og notkun sjálfvirkni í fiskvinnslu í Kanada.

Undanfarin ár hefur tækniþróun í uppsjávar- og bolfiskvinnslu fleytt hratt fram á Íslandi og horfa nú önnur lönd til okkar og þess árangurs sem hér hefur náðst.

Fulltrúar Íslendinga á ráðstefnunni voru Sæmundur Elíasson frá Matís og Ögmundur Knútsson frá Háskólanum á Akureyri.

Í erindi Sæmundar var fjallað um þá tækniþróun sem hefur rutt sér til rúms í íslenskum sjávarútvegi. Í uppsjávarvinnslu hefur sá árangur náðst að ferlar í veiðum og vinnslu eru að mestu leiti sjálfvirkir og hvergi í ferlinu snertir mannshöndin fiskinn. Verklagið eykur matvælaöryggi og auðveldar rekjanleika afurða í gegnum vinnsluferlin.

Bolfiskvinnslan á íslandi hefur í gegnum tíðina krafist meiri erfiðisvinnu við vinnslu en nýlegar tæknilausnir eru að snúa þeirri þróun við þannig að fleiri störf eru að færast í gæðastjórnun og eftirlit. Í landvinnslu bolfisks hefur verið bylting í skurðartækni flaka sem fer nú fram í sjálfvirkum vélum. Einnig hafa stærri vinnslur tæknivætt pökkun og frágang afurða þar sem þjarkar (e. robots) sjá um verkið.

Þáttur í tæknivæðingu íslendinga hefur einnig teygt anga sína út á sjó þar sem stýringar á blæðingar- og kæliferlum hafa aukist. Nýjustu togararnir verða einnig búnir sjálfvirkni í færslu kera af millidekki og niður í lest skipanna en sú þróun mun gjörbylta vinnuumhverfi sjómanna og auka bæði öryggi manna og afla um borð. Loks var í erindinu farið yfir hvata og áskoranir þeirra aðila sem að tækniþróuninni koma en þar eru samvinna framleiðanda, þróunaraðila, rannsókna og stjórnvalda lykilatriði að árangri.

Erindi Ögmundar fjallaði um sögu og þróun íslensks sjávarútvegs þar sem farið var yfir þróun fiskveiðistjórnunar, veiða, skipaflota og sett í samhengi við verðmætasköpun sem hefur aukist töluvert undanfarna áratugi. Þrátt fyrir minna veitt magn hefur íslendingum tekist að auka verðmætasköpun þess fisks sem kemur úr sjó með bættri nýtingu og verðmeiri afurðum. Tæknivæðing og sjálfvirkni hefur spilað stóran þátt í þeirri þróun og einnig hjálpað til við að staðla framleiðslu og lengja geymsluþol ferskra afurða, sem er mikilvægt fyrir íslendinga vegna fjarlægðar frá mörkuðum.

Áhersla íslendinga á þessa tækniþróun hefur skapað tækifæri fyrir útflutning tæknilausna og áhugi Kanadamanna leyndi sér ekki. Þeirra aðstæður eru að mörgu leiti frábrugðnar þar sem mestu verðmæti sjávarfangs eru í krabba-, humar og skelfiskvinnslu. Mikil áhersla er sett á þessar verðmiklu tegundir meðan bolfiskur og uppsjávarfiskur mæta afgangi. Það vakti því áhuga Kanadamanna hversu mikið verðmæti íslendingar ná að skapa úr því hráefni og mikið var einnig rætt um hagkvæmi fiskveiðistjórnunarkerfis íslendinga í samanburði við það Kanadíska.

Ljóst er að tæknivæðing og sjálfvirkni sjávarútvegs leiðir til margra tækifæra og athyglivert er að íslendingar séu leiðandi afl í þeirri þróun. Þessi þróun mun skapa þörf fyrir aukna menntun og sérþekkingu í iðnaðinum og breyta störfum í sjávarútvegi þar sem framleiðslugeta og afurðagæði aukast til muna.

Aukin verðmæti gagna – verkefni styrkt af AVS. Markmið verkefnisins er að hanna og setja upp miðlægt vörulýsingarkerfi fyrir íslenskar sjávarafurðir, sem gefur mun meiri möguleika á nákvæmri greiningu útflutnings en tollskrárkerfið eitt og sér getur boðið upp á.

Verkefnið er leitt af Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi og Matís ohf, en einnig eru með í verkefninu Tollstjóraembættið, Hagstofa Íslands, Icelandic Group, Iceland Seafood International, Ögurvík hf, Brim hf og Markó Partners.

Það hefur í gegnum tíðina reynst erfitt að leggja mat á útflutningsmagn og verðmæti einstakra tegunda þar sem mörg tollskrárnúmer innihalda orðin „annar“, „annað“ eða „önnur“ og gefa þar af leiðandi ekki til kynna hvaða fisktegund er um að ræða. Verðmæti þessara afurða voru ríflega 20 milljarðar á árinu 2014 og þriðja verðmætasta „tegundin“ á eftir þorsk- og makrílafurðum.
 
Vitinn mun m.a. leysa þetta og tryggja áreiðanleg gögn um sjálfbæra nýtingu og verðmætasköpun í íslenskum sjávarútvegi. Vörulýsingar framleiðanda verða staðlaðar og byggðar í grunninn á „Hugtakasafni fiskiðnaðarins“. Vörulýsingar verða tengdar tollskrá og einfaldara verður því val á réttu tollskrárnúmeri þegar að útflutningi kemur.
 
Vitinn gerir það mögulegt að einfalda tollskránna um leið og nýjar vöru sjást strax í útflutningsgögnum. Vitinn mun gera fyrirtækjum mögulegt að greina betur eigin stöðu, tækifæri til verðmætasköpunar o.m.fl.
 
Starfsmenn Vitans eru tölvufræðingarnir: Daníel Agnarsson og Friðrik Valdimarsson, þeir hafa aðsetur hjá SFS og hafa netfangið: vitinn@sfs.is
 
Verkefnisstjóri Vitans er Ingvi Georgsson hjá SFS ( ingvi@sfs.is )
 
Verkefnisstjóri hjá Matís er Páll Gunnar Pálsson ( pallp@matis.is )

Marel og Matís kynna nýtt myndband sem sýnir hvernig nútímatækni hefur gjörbreytt vinnsluaðferðum í fiskvinnslu og gert Ísland að þungamiðju þróunar og nýsköpunar í greininni.

Kröfur um gæði, rekjanleika og vinnsluhraða skipta miklu máli í fiskvinnslu. Marel vinnur náið með fyrirtækjum í sjávarútvegi og hefur þróað fjölbreyttar lausnir í samvinnu við framsæknustu fiskframleiðendur á Íslandi, stóra sem smáa. Þessar tækja- og hugbúnaðarlausnir gera framleiðendum kleift að hámarka nýtingu, afköst og arðsemi.

Innan Marel starfar rannsóknahópur sem vinnur að því að auka þekkingu á nýrri tækni í samstarfi við fjölda fyrirtækja, háskóla og rannsóknastofnana á Íslandi og erlendis. Með stöðuga nýsköpun að leiðarljósi hefur Marel umbreyst úr sprotafyrirtæki í heimsleiðtoga á sínu sviði.

Um Marel og Matís

Marel er í hópi stærstu útflutningsfyrirtækja Íslands og í fararbroddi á heimsvísu í þróun og framleiðslu á háþróuðum búnaði og kerfum til fiskvinnslu. Hjá Marel starfa yfir 4.700 manns um allan heim. 

Matís veitir ráðgjöf og þjónustu um allan heim til fyrirtækja í sjávarútvegi og landbúnaði, sem og íslenska ríkinu.  Matís vinnur að þróun á nýjum vörum og ferlum fyrir fyrirtæki með hagnýtingu vísinda og hefur mikilvægu hlutverki að gegna varðandi gæði og öryggi matvæla.

Ný grein var að koma út í hefti 29/2016 af vísindaritinu Icelandic Agricultural Sciences og hægt er að nálgast hana á slóðinni http://www.ias.is/landbunadur/wgsamvef.nsf/key2/bsinaawuad.html

Greinin nefnist „Avian abundance and communities in areas revegetated with exotic versus native plant species“ og er eftir Brynju Davíðsdóttur, Tómas Grétar Gunnarsson, Guðmund Halldórsson og Bjarna Diðrik Sigurðsson.

Höfundar rannsökuðu áhrif mismunandi landgræðsluaðgerða á þéttleika og tegundasamsetningu fugla og á fjölda smádýra. Á 26 stöðum á landinu voru borin saman; a) óuppgrædd svæði, b) endurheimt mólendi og c) land sem hafði verið grætt upp með alaskalúpínu. Mikill munur var á fjölda fugla milli gróðurlenda. Á óuppgræddu landi var að meðaltali 31 fugl á ferkílómetra, 337 á endurheimtu mólendi og 627 á landi sem hafði verið grætt upp með lúpínu. Þar sem fuglar voru fleiri var einnig meira af smádýrum sem eru mikilvæg fæða fuglanna. 

Í endurheimtu mólendi var mest um vaðfugla, tegundum sem er að hnigna á heimsvísu, en í lúpínu var meira um algengari tegundir. Heiðlóa og lóuþræll voru algengustu tegundirnar í endurheimtu mólendi, en hrossagaukur og þúfutittlingur í lúpínu. Þéttleiki sumra fuglategunda virtist vera háður framvindustigi landgræðslusvæða. Þessi rannsókn sýnir að landgræðsla eykur líffræðilega fjölbreytni dýrategunda, en mismunandi landgræðsluaðgerðir leiða til mismunandi þróunar vistkerfanna.

3X Technology og Matís, í samstarfi við fyrirtæki á Íslandi (Skaginn, FISK Seafood og Iceprotein), í Noregi (Grieg Seafood), Finnlandi (Hätälä) og Danmörku (Norway Seafood), hafa nú í töluverðan tíma unnið að rannsóknum á ofurkælingu og áhrifum hennar á vinnslu og gæði sjávarafurða. 3X og Matís eru í hópi þriggja aðila sem hafa hlotið tilnefningu til Sviföldunnar 2016, Framúrstefnuhugmynd Sjávarútvegsráðstefnunnar, en úrslit verða kunngjörð á Sjávarútvegsráðstefnunni sem haldin verður í þessari viku í Hörpu. 

Sjávarútvegsráðstefna er haldin á hverju ári og er búin að festa sig í sessi sem helsti samskiptavettvangur allra þeirra sem koma að sjávarútvegi á Íslandi. Tilnefningin hverju sinni er mikill heiður en Gunnar Þórðarson, ráðgjafi hjá Matís og stöðvarstjóri fyrirtækisins á Vestfjörðum, hefur borið hitann og þungann innan Matís í kringum þetta rannsóknarverkefni.

Svifaldan 2016 – af vef Sjávarútvegsráðstefnunnar

Ofurkæling

Umsækjendur hafa undanfarið hálft annað ár stundað rannsóknir á ofurkælingu í samstarfi við aðila á Íslandi, Noregi, Finnlandi og Danmörku m.a. með stuðningi Norrænu Nýsköpunarmiðstöðvarinnar Nordic Innovation, sem liður í Nordic Marine Innovation 2.0. Um er að ræða fyrirtæki sem stunda rannsóknir, veiðar, eldi, vinnslu og áframvinnslu fyrir neytandamarkað. Verkefninu mun ljúka um næstu áramót og er það markmið þess að koma öllum niðurstöðum til atvinnugreina í sjávarútvegi og eldisframleiðslu á Norðurlöndum eins fljótt og vel og mögulegt er.

Gunnar Þórðarson, ráðgjafi hjá Matís og stöðvarstjóri fyrirtækisins á Vestfjörðum 

Umtalsverðar rannsóknir hafa verið gerðar um áhrif ofurkælingar á vinnslu og afurðargæði í sjávarútveg og eldisframleiðslu og eru niðurstöður afgerandi. Með ofurkælingu er átt við að færa kæliorku inn í fiskvöðvann strax eftir veiðar/slátrun, þar sem innan við 20% af vatnsinnihaldi er fryst. Í botnfiski er miðað við að kæla niður í -0,7 °C og -1,5 °C í laxi, sem er feitari og því er frystimark hans lægra. Í báðum tilfellum er um fasaskipti að ræða við þessi hitastig og þarf töluverða orku til að fara niður fyrir þau. Miklar rannsóknir hafa verið gerða á ofurkælingu og hefur verið sýnt fram á að engar skemmdir verða á frumum vegna ískristallamyndunar svo framarlega sem kæling er innan skilgreiningar. Mikil tækifæri geta legið í flutningi á ofurkældum ferskum fiski (lax/bolfiskur) þar sem mikið sparast við að losna við ís í flutningskeðju, sérstaklega með flugi. Um 10% af þyngd á hefðbundnum afurðum við flutning er ís og því bæði fjárhagslegur og umhverfislegur ávinningur með aðferðinni. Lækkun á sótspori við framleiðslu og flutning á fiskafurðum er mikilvægt markaðstæki til framtíðar.

Staða hugmyndar: Rannsóknarverkefni

Tengiliðir Gunnar Þórðarson, Matís og Albert Högnason, 3X Technology

Nánar á vef Sjávarútvegsráðstefnunnar