Höfundur: admin

“Aðlástæðan fyrir gæðavandamálum í síld er hátt innihald efnasambanda sem stuðla að þránun og hafa áhrif á lit- og áferðarbreytingar, ásamt tapi næringarefna,” segir í skýrslu Matís um hvernig hægt er að bæta gæði síldar til neyslu. Þá segir að betri gæði leiða af sér aukna samkeppni í framleiðslu síldar á Norðurlöndum, ásamt jákvæðu viðhorfi neytenda gagnvart síldarafurðum.

Í ágripi skýrslunnar (Improved quality of herring for human consumption) segir að síld sé ein af mikilvægustu fisktegundum í Norður Atlandshafi og í Eystrasalti. “Þrátt fyrir að stór hluti af aflanum fari til manneldis, þá fara um 85% af síld í vinnslu á lýsi og mjöli.” Þá segir að mikilvægt sé að rannsaka mismunandi þætti sem hafa áhrif á gæði síldar og sérstaklega hvernig þeim er stjórnað af líffræðilegum aðstæðum.

“Aðlástæðan fyrir gæðavandamálum í síld er hátt innihald efnasambanda sem stuðla að þránun, og hafa áhrif á lit- og áferðarbreytingar, ásamt tapi næringarefna. Betri gæði leiða af sér aukna samkeppni á framleiðslu síldar á Norðurlöndum, ásamt jákvæðu viðhorfi neytenda gagnvart síldarafurðum.”

Meginmarkmið verkefnisins var að bæta gæði og magn síldar, til neyslu, með því að rannsaka gæði hráefnisins eftir veiðar. “Lögð var áhersla á gæði strax eftir veiðar og gæði hráefnisins eftir mislangan tíma í frosti. Þættir eins og veiðistaður og veiðitími höfðu ekki áhrif á gæði síldar. Hins vegar hafði geymsla í frosti við
-20°C teljandi áhrif á gæði hráefnisins.”

Hægt er að skoða skýrsluna hér.

Hægt er að lækka fóðurverð fyrir eldisþorsk um allt að því 30% og lækka þar með framleiðslukostnað um 15% með því að draga úr próteinnotkun og auka fitu. Þá er hægt að lækka fóðurkostnað því að nota ódýrara fiskimjöl og hráefni úr jurtaríkinu í fóðrið, aðallega hjá stærri fiski, að því er fram kemur í rannsókn á þróun sjófiskafóðurs.

Verkefnið: Þróun sjófiskafóðurs er samstarfsverkefni Matís, Fóðurverksmiðjunnar Laxár, Háskólans á Hólum, Versins á Sauðárkróki og Háskólans á Akureyri. Það var styrkt af AVS rannsóknasjóði.

Jón Árnason deildarstjóri á eldisdeild Matís segir mikilvægt að rannsaka sérstaklega fóður fyrir fiskeldi því það sé langstærsti einstaki kostnaðarliður eldisfyrirtækja vegna framleiðslunnar, eða í kringum 55% af rekstrarkostnaði við framleiðslu á hvert kg af þorski. “Stór hluti rannsókna á fóðri á heimsvísu hefur hingað til verði unnin innan fóðurfyrirtækja og þess vegna eru niðurstöður oft ekki opinberar. Því skiptir miklu máli fyrir fiskeldisfyrirtæki hér á landi að fá í hendur nýjar rannsóknir um hvernig þau geti lækkað kostnað,” segir Jón.

Prótein er dýrasta hráefnið í fóðurgerð

Hann segir að þorskur bregðist við mismunandi hráefnum í fóðri; hann hafi þörf fyrir ýmis næringarefni en einkum mikla þörf fyrir prótein, sem sé nauðsynlegur þáttur til uppbyggingar á fiskholdi. Próteinið er hins vegar dýrasta meginhráefnið í fóðurgerð. “Það skiptir þorskinn ekki öllu máli að fá allt próteinið úr hágæða fiskimjöli heldur getur hann að vissu marki nýtt sér aðrar gerðir fiskimjöls og prótein úr jurtaríkinu,” segir Jón.

Niðurstöður tilrauna með mismikið prótein í fóðri sýna að ekki sé tölfræðilegur munur á vexti ef prótein er aukið umfram 48% í 70 gr. fiski. Þá sé ekki ávinningur að því að auka prótein umfram 39-43% í fóðri fyrir 600 gr. fisk. Það er því hægt að lækka hráefniskostnað með því að lækka próteininnihald í fóðri frá því sem er í dag án þess að það komi niður á vexti.

Þá segir Jón að aukning fitu í fóðri valdi einhverri aukningu í lifraprósentu hjá 500-800 gr. þorski en hún sé innan þess sem fundist hafi í villtum þorski við landið. Þó sé marktæk hærri lifraprósenta í smærri þorski við aukna fitu í fóðri. Þetta þýðir að hægt er að skipta út próteini fyrir fitu upp að vissu marki.

Ótvíræðar niðurstöður

Niðurstöður verkefnisins benda til þess að ýmsir möguleikar séu fyrir hendi til þess að lækka fóðurkostnað. Hægt sé að nota mismunandi hráefni og lækka prótein miðað við notkun dagsins í dag. Þá er ennfremur mögulegt að nota meiri fitu, einkum í stærri fiski.

Jón segir að afrakstur rannsókna á fóðri fyrir þorskeldi hér á landi séu ótvíræðar. “Niðurstöður benda til þess að hægt sé að lækka fóðurverð um 30% og lækka þar með framleiðslukostnað á þorski um 15%, ef tekið er mið af hráefnisverði frá því fyrr á þessu ári. Þá eru tækifæri til þess að lækka fóðurkostnað enn frekar með þvi að stilla nákvæmlega af hlutföll hráefna í fóðri með hliðsjón af meltanleika næringarefnanna í þeim.”

Starfsmenn Matís hafa lokið við gerð skýrslu um vatn og ís í fiskvinnslu á Sri Lanka. Þeir hafa haft umsjón með rannsóknum á þessu sviði undanfarin eitt og hálft ár og önnuðust lokaniðurstöður skýrslurnnar.

Um er að ræða samvinnuverkefni Þróunarsamvinnustofnunar Íslands, sjávarútvegsráðuneytis Sri Lanka og NARA, sjávarútvegsstofnunar Sri Lanka. Starfsmenn Matís voru fengnir til að vinna að þessu verkefni frá árinu 2006 og túlka gögn í lokaniðurstöður skýrslunnar. Viggó Marteinsson og Hrólfur Sigurðsson, starfsmenn á örverudeild Matís, kynntu niðurstöðurnar á fundi í sjávarútvegsráðuneyti Sri Lanka í síðustu viku.

Jafnhliða því voru tveimur starfsmönnum NARA afhent viðurkenningarskjöl fyrir tveggja vikna námskeið sem þær sóttu hjá Matís á Íslandi í nóvember.

Á myndinni eru Viggó Marteinsson, Tharangika Suvinie Dahanayake, Kumudini Sriyalatha Hettiarachchi og Hrólfur Sigurðsson.

Neytendum finnst stressaður eldisfiskur álíka góður og óstressaður. Þó virðist ábatasamt fyrir framleiðendur að mæta auknum kröfum um velferð dýra, segir í umfjöllun Morgunblaðsins um erindi Emilíu Martinsdóttur á haustráðstefnu Matís. Þar segir að velferð dýra og umhverfisvæn matvælaframleiðsla hafi í auknum mæli vakið áhuga almennings á sama tíma og áhersla hafi verið lögð á að koma á reglugerðum um fiskeldi.

“Eitt af þeim sjónarmiðum, sem hafa verið í umræðunni, er einmitt velferð dýra í eldisframleiðslu. Mikilvægt er því að kanna hvort mismunandi meðferð á fiski í tengslum við dýravelferð hefur í raun áhrif á bragð og eiginleika afurðarinnar. Ef sú er raunin gæti það haft á hrif á neytendur,” segir í Morgunblaðinu fimmtudaginn 6. desember.

Segir að haustið 2006 hafi verið framkvæmd viðamikil samevrópsk rannsókn sem var hluti af þátttöku Matís í svonefndu SEAFOOD plus-verkefni sem styrkt er af Evrópusambandinu. “Markmiðið var að kanna hvort eldisþorskur, sem framleiddur var með sérstöku tilliti til dýravelferðar annars vegar og hins vegar framleiddur á hefðbundinn hátt, hefði mismunandi gæðaeinkenni. Einnig var gerð neytendakönnun til að kanna hvort neytendur hefðu mismunandi smekk fyrir þessum afurðum og hvort mismunandi upplýsingar um eldið hefðu áhrif á hvernig neytendum geðjast að afurðum. Slíkar upplýsingar eru mikilvægar fyrir þá sem stunda fiskeldi, vinna vörur úr eldisfiski sem og seljendur, “ segir í grein Morgunblaðsins

Þá segir að á Íslandi hafi könnunin verið tvískipt. “Annars vegar komu rúmlega eitt hundrað manns til Matís og smökkuðu á norskum eldisþorski og hins vegar fengu um sjötíu fjölskyldur fisk með sér heim til að elda og smakka. Sambærileg könnun var gerð meðal neytenda í Hollandi og á Spáni á sama tíma,” segir í Morgunblaðinu.

Eldisþorskur, sem var með hefðbundnum aðferðum, reyndist hafa flögukenndari og mýkri áferð og minnti meira á villtan fisk, en eldisþorskur, sem var framleiddur með sérstöku tilliti til velferðar dýra, reyndist hafa kjötkenndari og seigari áferð. Þeir neytendur sem komu til Matís til að smakka fisk, fengu að vita að fiskurinn, sem þeir smökkuðu, væri norskur eldisþorskur, en engar upplýsingar voru veittar um framleiðsluaðferðina. “Þessum hópi neytenda fannst eldisþorskur framleiddur með hefðbundnum aðferðum ívið betri en þorskur, sem framleiddur var með sérstöku tilliti til velferðar dýra. Helst var það áferðin og lyktin, sem þeim fannst betri af hinum hefðbundna eldisþorski,” kemur fram í Morgunblaðinu.