Ársfundur NATALIE verkefnisins í Feneyjum

Dagana 1.–5. desember fór fimm manna hópur frá Íslandi til Feneyja á Ítalíu til að taka þátt í árlegum verkefnafundi NATALIE. Þar komu saman vísindamenn víðs vegar frá Evrópu til að fara yfir stöðu og framgang verkefnisins og deila reynslu milli rannsóknasvæða.

Verkefninu er ætlað að þróa náttúrumiðaðar lausnir sem auka eiga viðnámsþrótt svæða gegn áhrifum loftslagsbreytinga. Verkefnið er til fimm ára og er styrkt af Horizion áætlun Evrópusambandins. Verkefnið sameinar yfir 40 samstarfsaðila frá 13 löndum.  Fulltrúar Matís og Austurbrúar sátu fundinn fyrir hönd íslenska rannsóknasvæðisins á Austurlandi þar sem verkefnið er framkvæmt í nánu samstarfi við sveitarfélög, stofnanir, atvinnulíf og aðra hagaðila.

“Aðalfundur NATALIE verkefnisins í Feneyjum var vettvangur þess að samræma stöðu verkefnisins, efla skilning okkar og lærdóm á milli rannsóknarsvæða og ræða næstu skref í innleiðingu og þróun náttúrumiðaðra lausna sem unnið er með í verkefninu. Út úr þessu fáum við betri yfirsýn á stöðu verkefnisins til að halda áfram með þróun og innleiðingu náttúrumiðaðra lausna í almannaþágu.”  Anna Berg Samúelsdóttir.

Einn af hápunktum fundarins var vettvangsferð að ítölsku tilvikssvæði, í Feneyjum, þar sem þátttakendur fengu að sjá hvernig náttúrumiðaðar lausnir eru nýttar í sjálfbærri endurheimt og stjórnun vatnakerfa. Þar var meðal annars sýnt hvernig hægt er að hægja á vatnsrennsli, bæta vatnsbúskap og draga úr flóðahættu með aðgerðum sem vinna með náttúrulegum ferlum. Að sjá lausnir „í verki“ – og ræða bæði árangur og áskoranir – gaf dýrmæta innsýn sem nýtist í áframhaldandi vinnu á Íslandi.

Samvinna, samtal og næstu skref
Fundurinn í Feneyjum undirstrikaði mikilvægi þess að tengja saman rannsóknir, staðbundna þekkingu og framkvæmd. NATALIE er nú að hefja sitt þriðja starfsár og verður áfram lögð áhersla á að yfirfæra niðurstöður yfir í raunhæfar aðgerðir á tilvikssvæðum verkefnisins – þar á meðal á Austurlandi.

Rannsóknir og þróun á Austurlandi: vatnsgæði og þörungablómi
Austurland er eitt af átta rannsóknarsvæðum verkefnisins og þátttakendur eru Matís, Austurbrú, Green Fish og University of Exeter.  Á Austurlandi er unnið að því að styrkja strandstjórnun og viðnámsþrótt samfélaga gagnvart loftslagstengdum áskorunum, með sérstakri áherslu á vatnsgæði t.a.m. auka viðnám vegna hættu á þörungablóma. Í verkefninu hefur í nánu samstarfi við hagaðila á svæðinu verið greindir helstu áhættuþættir og lagt mat á hvaða náttúrumiðuðu lausnir gætu hentað best. Þar ber helst að nefna manngert votlendi og samþætt fjölþrepa sjóeldi (IMTA), þar sem lífverur eins og þörungar og skeldýr geta bundið næringarefni og þannig dregið úr næringarefnaálagi í fjörðum.

Af hverju skipta samt næringarefni í fjörðum máli í þessu samhengi?
Vöxtur þörunga ræðst af náttúrulegu samspili súrefnisaðstæðna, hitastigs, ljóss og lagskiptingar sjávar. Á Íslandi má hins vegar sjá að grunnálag næringarefna getur stafað af óhreinsuðu eða ófullnægjandi hreinsuðu fráveituvatni frá þéttbýli, og að aukinn vöxtur fiskeldis á síðustu árum hefur víða leitt til meira næringarefnaálags í fjörðum og strandvistkerfum. Hækkandi hitastig sjávar eykur síðan líkur á þörungablómgun, aukið tíðni þeirra og gert þau varanlegri en áður í kaldara loftslagi.

Samhliða rannsóknarvinnu sem farið hefur fram á svæðinu hefur GreenFish þróað stafrænt vöktunarkerfi sem nýtir daglegar Sentinel-3 gervihnattamyndir og reiknar cyanobacteria-vísitölu til að greina merki um þörungablóma. Kerfið getur veitt ákveðna viðvörun 2–3 dögum fyrr en hefðbundnar vatnssýnatökur og skilar meðal annars hitakortum, mælaborðsupplýsingum og tilkynningum sem styðja við betri viðbúnað og upplýsta ákvarðanatöku á svæðinu.

Náttúrumiðaðar lausnir geta dregið úr þörungablómavanda með því að binda eða fjarlægja uppleyst næringarefni úr sjó áður en þau nýtast þörungum til vaxtar. Sérstaklega getur samþætt fjölþrepa fiskeldi (IMTA) nýst vel: því lífverur, eins og þörungar og/eða skeldýr, taka upp næringarefni úr vatninu, binda þau í lífmassa, sem dregur úr næringarefnaframboði til þörungablóma. Með reglulegri vöktun og góðri strandstjórnun getur þessi nálgun stutt við betri vatnsgæði og aukið viðnámsþrótt vistkerfa.

Further information:
home page NATALIE
Project page NATALIE

Til gamans: Linkur á frétt frá síðasta ársfundi: Ársfundur Natalie á Gran Canaria – Matís

Styrkt af