The paternally expressed imprinted retrotransposon-like 1 (Rtl1) is a retrotransposon-derived gene that has evolved a function in eutherian placentation. Seven miRNAs, including miR-127, are processed from a maternally expressed antisense Rtl1 transcript (Rtl1as) and regulate Rtl1 levels through RNAi-mediated post-transcriptional degradation. To determine the relative functional role of Rtl1as miRNAs in Rtl1 dosage, we generated a mouse specifically deleted for miR-127. The miR-127 knockout mice exhibit placentomegaly with specific defects within the labyrinthine zone involved in maternal-fetal nutrient transfer. Although fetal weight is unaltered, specific Rtl1 transcripts and protein levels are increased in both the fetus and placenta. Phenotypic analysis of single (ΔmiR-127/Rtl1 or miR-127/ΔRtl1) and double (ΔmiR-127/ΔRtl1) heterozygous miR-127- and Rtl1-deficient mice indicate that Rtl1 is the main target gene of miR-127 in placental development. Our results demonstrate that miR-127 is an essential regulator of Rtl1, mediated by a trans-homologue interaction between reciprocally imprinted genes on the maternally and paternally inherited chromosomes.
Höfundur: hilduryr@matis.is
AbstractPw1/Peg3 is an imprinted gene expressed from the paternally inherited allele. Several imprinted genes, including Pw1/Peg3, have been shown to regulate overall body size and play a role in adult stem cells. Pw1/Peg3 is expressed in muscle stem cells (satellite cells) as well as a progenitor subset of muscle interstitial cells (PICs) in adult skeletal muscle. We therefore examined the impact of loss-of-function of Pw1/Peg3 during skeletal muscle growth and in muscle stem cell behavior. We found that constitutive loss of Pw1/Peg3 function leads to a reduced muscle mass and myofiber number. In newborn mice, the reduction in fiber number is increased in homozygous mutants as compared to the deletion of only the paternal Pw1/Peg3 allele, indicating that the maternal allele is developmentally functional. Constitutive and a satellite cell-specific deletion of Pw1/Peg3, revealed impaired muscle regeneration and a reduced capacity of satellite cells for self-renewal. RNA sequencing analyses revealed a deregulation of genes that control mitochondrial function. Consistent with these observations, Pw1/Peg3 mutant satellite cells displayed increased mitochondrial activity coupled with accelerated proliferation and differentiation. Our data show that Pw1/Peg3 regulates muscle fiber number determination during fetal development in a gene-dosage manner and regulates satellite cell metabolism in the adult.
Tengiliður
Björn Þór Aðalsteinsson
Fagstjóri
bjornth@matis.is
Seaweed (or macroalgae) produced sustainably at large scale opens opportunities as source of fuels, chemicals and food. The production does not directly compete with terrestrial food production and may make use of anthropogenic sources of carbon dioxide and nitrogen. Seaweed biomass can be transformed into a suitable substrate for fermentation using a biorefinery approach. In this study the entire process of biofuel production from seaweed is described: starting with cultivation and harvest, the seaweed is dried and cut, enzymatically hydrolysed, demineralized, detoxified, and finally fermented into acetone, butanol, and ethanol (ABE). Juvenile Saccharina latissima was directly seeded on AlgaeTex® nets and cultivated in the North East Atlantic off the west coast of Scotland for 6 months. Sun dried seaweed was hydrolysed with different enzymes, looking for optimal glucose release, solid/liquid ratio, and enzyme load. Using Cellic® CTec2 in combination with alginate lyases, approximately 80% of available glucose was released. The hydrolysis was scaled up to 100 L, using only Cellic® CTec2. Part of the hydrolysate was demineralized using ion-exclusion chromatography, removing over 90% of minerals while recovering 92% of glucose and mannitol. A fraction of the demineralized hydrolysate was additionally detoxified using a hydrophobic resin to remove hydrophobic components to a concentration below detection limit. The three hydrolysates (untreated, demineralized, and demineralized followed by detoxification) were used as substrate for ABE production by a newly developed strain of Clostridium acetobutylicum adapted to grow on S. latissima hydrolysate. Demineralization reduced the lag phase of fermentation from 72 h (untreated) to 24–48 h. Further detoxification of the hydrolysate led to immediate fermentation, resulting in a yield of 0.23 ± 0.02 gABE/gsugar similar to control fermentation in control medium (0.19 gABE/gsugar).
Seaweed biomass is an underutilized resource that is rich in polysaccharides, including xylan. Seaweed polysaccharides could be used as a feedstock in industrial microbiology and and for production of prebiotic oligosaccharides and rare monosaccharides – processes that would benefit from the availability of robust enzymes that break down the seaweed polysaccharides. The present study aimed to identify genes encoding endo-xylanases in bacterial genomes and metagenomes sourced from marine thermal environments, and to characterize the respective enzymes. Twelve endo-xylanases were studied which displayed 59 % median maximal sequence similarity to characterized GH10 or GH11 enzymes. Overall, most of the enzymes functioned optimally at high temperatures, in the presence of salt, and at circumneutral pH. Eight enzymes functioned optimally at temperatures of 50°C or higher, and in the most extreme cases at 85°C to 95°C. Six enzymes retained activity after three-hour incubation at 60°C or higher. Ten enzymes displayed improved catalytic function in the presence of salt, and several retained high catalytic function at 10 % NaCl concentration. All the enzymes hydrolyzed xylan from diverse sources, including crude biomass. The study contributes to an increased understanding of the structural diversity of xylanases; it expands the availability of thermostable xylanases of marine origin; and contributes to increased valorization of seaweed biomass.
Matís leitar að þátttakendum í neytendakönnun um saltfisk!
Könnunin tekur aðeins 20 mínútur – þú smakkar 3 tegundir af saltfiski og svarar stuttum spurningalista.
Að lokinni þátttöku bjóðum við upp á kaffi og bakkelsi!
Staðsetning: Matís, Vínlandsleið 12, Grafarholti
3 heppnir þátttakendur fá gjafabréf að verðmæti 25.000 kr.
Hverjir geta tekið þátt?
• Aldur 18–35 ára → mæta 28. eða 29. ágúst (nokkrar tímasetningar í boði)
Engar persónugreinanlegar upplýsingar verða tengdar svörum í könnuninni.
Spurningar? Hafðu samband við: Aðalheiði Ólafsdóttur – adalheiduro@matis.is
Skráðu þig hér:
Forsíðumynd: Kolbrún Sveinsdóttir
Tengiliður
Jónas Rúnar Viðarsson
Sviðsstjóri Rannsókna og Nýsköpunar
jonas@matis.is
Eins og alþjóð veit þá eru strandveiðar nú í fullum gangi, en alls hafa um 800 bátar fengið strandveiðileyfi þetta sumarið.
Eins og við aðrar fiskveiðar er rétt aflameðferð mikilvæg til að tryggja gæði og geymsluþol, en leiðbeiningar má nálgast hér. Góð kæling á aflanum er mikilvægasti þátturinn í að tryggja gæði og geymsluþol afurðanna, og því hefur Matís útbúið ísreikni sem aðgengilegur er á heimasíðu fyrirtækisins
Ísreiknirinn gefur ráðleggingar um það magn af ís sem þarf til að kæla afla niður í 0°C miðað við sjávarhita og svo ísþörf til að viðhalda 0°C miðað við umhverfishitastig (t.d. í kæligeymslu) og dagafjölda. Gögnin að baki ísreikninum byggja á varmafræðilíkönum og kælitilraunum.
Í upphafi júní mánaðar tók gildi ný reglugerð sem kveður á um að allri vigtun strandveiðiafla ljúki á hafnarvog þar sem íshlutfall er fastsett við 3%. Hætt er við því að reglugerðin virki sem hvati til þess að takmarka ísnotkun og því getur verð gott að nýta ísreikninn til að áætla hver raunveruleg ísþörf er.
Á heimasíðu Hafrannsóknastofnunar má fylgjast með sjávarhita víðsvegar umhverfis landið og má þar t.d. sjá að meðalhitastig síðustu daga á Vestfjörðum hefur verið um 8°C. Samkvæmt ísreikninum ætti því að þurfa um 9 kg af ís til að kæla hver 100 kg af afla niður í 0°C.
Aflasamsetning, hvað varðar tegund og stærð fiska, hefur áhrif á hversu langan tíma það tekur að kæla aflann niður í 0°C, auk þess sem kælimiðillinn skiptir miklu máli, eins og sjá má á þessum einblöðungi.
Sendinefnd ráðmanna frá Kyrrahafseyjum kom í heimsókn til Matís þann 19. júní síðastliðinn til að kynnast starfsemi Matís og þátttöku fyrirtækisins í uppbyggingu og framþróun í fiskvinnslu á Íslandi.
Fulltrúarnir hrifust af þeirri þekkingu og aðstöðu sem Matís býr yfir og höfðu mikinn áhuga á mögulegum tækifærum til samstarfs í þróun fiskimála á Kyrrahafseyjum. Sérstaklega var rætt um uppbyggingu á rannsóknarstofu, þjálfun starfsfólks og úrbótum á meðhöndlun og kælingu afla, að því gefnu að Alþjóðabankinn myndi veita slíku samstarfi fjárhagslegan stuðning.
Meðal gesta voru Steven Victor fiski- og umhverfismálaráðherra Palau og Fabio Siksei sérfræðingur auk starfsmanna ráðuneytisins á Palau. Frá Papua Nýju-Gíneu var Jelta Wong sjávarútvegsráðherra ásamt Gerri Katai, Simon Kaumi og Api Kassman. Frá sjávarútvegsráðuneyti Salómoneyja var aðstoðarráðuneytisstjóri James Teri og frá Alþjóðabankanum voru Nika Asasi og Xavier Vincent.
Frá Matís voru Oddur Már Gunnarsson, forstjóri Matís. Margeir Gissurarson, stefnumótandi sérfræðingur og Hildur Inga Sveinsdóttir, verkefnastjóri.
Tengiliður
Ólafur Reykdal
Verkefnastjóri
olafur.reykdal@matis.is
Á vegum atvinnuvegaráðuneytisins er nú unnið að tillögum um neyðarbirgðir fæðu fyrir Ísland. Tillögurnar eru unnar hjá Háskóla Íslands og verður þeim skilað á árinu 2025. Þegar tillögurnar verða tilbúnar, mun ráðuneytið nýta þær sem hluta af alhliða fæðuöryggisstefnu og innleiða sem hluta af almannavörnum. Með fæðuöryggi er átt við það að allir einstaklingar hafi alltaf aðgang að nægum og öruggum matvælum til að uppfylla næringarþarfir.
Kornbirgðir í landinu eru litlar en það skapar áhættu vegna loftslagsbreytinga og mögulegra truflana á innflutningi. Kornframleiðslan (bygg og hafrar) á Íslandi er talin í þúsundum tonna á hverju ári og er fyrst og fremst nýtt sem fóður fyrir búfé en lítill hluti fer til manneldis.
Það er því tilefni til að vekja athygli á upplýsingum sem liggja fyrir hjá Matís um innlent korn. Eðlilegt er að spurt sé hvort hægt sé að nota innlent korn í matvælaiðnaði og þá einkum í bökunariðnaði. Líta má á innlenda kornið sem leið til að drýgja takmarkaðar birgðir af hveiti eða til notkunar sem eina kornið í bökunariðnaði. Sýnt hefur verið fram á að hægt er að baka ágæt brauð úr 30% íslensku byggi á móti 70% hveiti og ná ágætri lyftingu. Byggmjöl er ágætt til kexframleiðslu og í fleiri bökunarvörur sem þurfa ekki lyftingu. Íslenskir hafrar hafa reynst ágætlega í hafragraut, múslí og kex. Sýnt hefur verið fram á að íslenskir hafrar henta ágætlega til framleiðslu á hafradrykkjum.
Hér má finna skýrslu- Íslenskt matkorn – Gæði, innihald og viðhorf
Frétt – Innlent korn til matframleiðslu
Tengiliður
Katrín Hulda Gunnarsdóttir
Verkefnastjóri
katrinh@matis.is
Þann fyrsta maí síðastliðinn hófst Evrópuverkefnið MeCCAM formlega (Measures for Climate Change Adaptation and Mitigation in European Fisheries).
MeCCAM er brautryðjandi Evrópuverkefni sem hefur það að markmiði að þróa mótvægis og aðlögunaraðgerðir gagnvart áhrifum loftslagsbreytinga á sjávarútveg Evrópu. Verkefnið er til fjögurra ára og er stýrt af færeyska fyrirtækinu Sjókovin. Verkefnið samanstendur af 16 þátttakendum frá 9 löndum og er fjármagnað af Horizonáætlun Evrópusambandsins fyrir samtals 4,5 milljónir Evra.
Upphafsfundur MeCCAM fór fram í Þórshöfn í Færeyjum þar sem þátttakendur eyddu saman þremur dögum. Á fundinum voru næstu skref skipulögð og innleiðing MeCCAM rædd. Augljóst var á þessum upphafsfundi að MeCCAM byggir á sterku samstarfi en það að leiða saman hagsmunaaðila úr iðnaði, vísindum og stefnumótun tryggir að niðurstöður verkefnisins séu bæði hagnýtar og áhrifamiklar.
Niðurstöður verkefnisins verða m.a. á eftirfarandi sviðum:
Sjálfbær sjávarútvegur í breyttu loftslagi
Lausnir sem þróaðar verða í MeCCAM eru m.a. á sviði veiðarfæra og ákvarðanatöku (e. decision support tool), en þær geta dregið úr umhverfisáhrifum, eldsneytisnotkun og bætt veiðiáætlanir, samtímis því að tryggja hagkvæmni. Smáforrit sem skráir afla mun auðvelda veiðimönnum að bregðast við þeim rauntímabreytingum í útbreiðslu tegunda sem hlýnun sjávar getur valdið.
Betri ákvarðanartaka byggð á vísindum
Stafræn nýsköpun er lykilatriði í MeCCAM. Verkefnið mun kanna áhrif forrits sem ætlað er að meta umhverfisáhrif og skila nýjum verkfærum sem byggja á gögnum og venjum og styður við loftslagsþolna ákvarðanatöku í allri virðiskeðju sjávarútvegsins.
Sex hafsvæði rannsökuð víðsvegar í Evrópu
Lausnir MeCCAM verða innleiddar á sex rannsóknarsvæðum sem valdar voru til þess að enduspegla þær fjölbreyttu áskoranir sem sjávarútvegur í Evrópu stendur frammi fyrir – frá stórum uppsjávar og botnsjávar flotum, niður í smáútgerðir. Hvert rannsóknarsvæði mun prófa ákveðnar lausnir og verkfæri, sem á að tryggja að þær séu yfirfæranlegar á milli svæða.
Vegna vaxandi ógnar af völdum loftslagsbreytinga fyrir viskterfi sjávar og strandsamfélög, er MeCCAM tímabært og mikilvægt skref í átt að sjálfbærri framtíð evrópsks sjávarútvegs.
Nánari upplýsingar um verkefnið má finna hér.
Forsíðumynd: Sjókovin
MeCCAM is funded by the European Union under Grant Agreement N° 101181571. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or REA. Neither the European Union nor REA can be held responsible for them.
Í vikunni fór fram umræða um nýtingu hliðarstrauma frá uppsjávarfiski til manneldis á Alþingi.
Eydís Ásbjörnsdóttir, þingmaður Samfylkingar í Norðausturkjördæmi, beindi þar athygli að því að mikið magn hliðarstrauma fellur til við vinnslu á uppsjávarfiski svo sem hausar, hryggir og innyfli sem að mestu leiti er nýtt til fóðurframleiðslu, einkum í mjöl og lýsi. Eydís nefndi að rannsóknir og þróunarverkefni á vegum Matís, háskóla og fyrirtækja sýna að tæknin er til staðar og gæti uppfyllt skilyrði til að nýta slíka hliðarstrauma til manneldis, en að innlend túlkun á regluverki Evrópusambandsins torveldi nýtingu þessara hráefna til manneldis.
Atvinnuvegaráðherra, Hanna Katrín Friðriksson, fagnaði þessari fyrirspurn og umræðu og ítrekaði þau miklu tækifæri sem felast í aukinni nýtingu hliðarstrauma til manneldis. Hún benti á að þessar reglugerðir hafa verið til sérstakrar skoðunar hjá Matvælastofnun og ráðuneytinu. Hún nefndi jafnframt að heimilt verði að nýta hliðarstrauma til manneldis að uppfylltum öllum þeim skilyrðum sem kveðið er á um varðandi framleiðslu matvæla, til dæmis að til staðar sé starfsleyfi, að hráefnið uppfylli kröfur um skynmat og aðrar gæðamælingar og að hráefnið sé meðhöndlað í samræmi við reglugerð um hollustuhætti.
Þá steig Jens Garðar Helgason, þingmaður Sjálfstæðisflokks, í púltið og sagði að „af öllum öðrum ólöstuðum er það prófessor Sigurjón Arason yfirverkfræðingur hjá Matís sem hefur leitt þessa vinnu og gert ótrúlega hluti í að auka verðmæti sjávarafurða.“
Við fögnum þessari umræðu á Alþingi og beinum athygli að þeim fjölmörgu rannsóknaverkefnum um nýtingu hliðarstrauma sem Matís hefur unnið að:
- EuFish_SustainableGrowth
- Verðmætasköpun úr laxablóði
- Fullnýting meltu
- Gullhausinn
- Verðmæti úr vinnsluvatni frá bolfiskvinnslu
- Vöruþróun úr flexvinnslu uppsjávarfisks
- Greining á hringormum í flökum
- Verðmæt efni úr hliðarstraumum þörungavinnslu
- Prótein úr hliðarstraumum makríls
- Hrognkelsakollagen – umhverfisvæn afurð
- Bættir vinnsluferlar við sjófrystingu karfa