Fréttir

Nýpróteinin afar sjálfbær í samanburði við flest hefðbundnari matvæli

Á dögunum birtist grein í veftímaritinu Horizon, the EU Research & Innovation Magazine þar sem fjallað var um það hvernig viðhorf fólks til ýmissa nýpróteina hafa breyst og þróast undanfarin ár.

Í greininni var meðal annars rætt við Birgi Örn Smárason, fagstjóra hjá Matís um verkefnið NextGenProteins sem hann hefur leitt undanfarin fjögur ár. Í því verkefni voru umhverfisáhrif, næringareiginleikar og viðhorf neytenda til þriggja nýpróteina rannsökuð.

Unnt var að framleiða þrjár gerðir af próteindufti, úr skordýrum, spirulinu úr örþörungum og einfrumuprótein úr gersveppum sem ræktaðir voru á afgöngum sem falla til við skógrækt. Allar gerðir hafa góða næringareiginleika svo hægt er að nota duftið í bæði fóður og fæðu og auk þess hefur framleiðsla þeirra lítil umhverfisáhrif í samanburði við flesta aðra matvælaframleiðslu.

Birgir Örn sagði í viðtalinu að hann trúi því sannarlega að með því að fræða neytendur sé hægt að taka stór skref í átt að aukinni sjálfbærni í mataræði fólks og matvælakerfum heimsins. Í verkefninu voru gerðar ýmsar neytendakannanir meðal fjölda fólks frá Finnlandi, Þýskalandi, Íslandi, Ítalíu, Póllandi, Svíþjóð og Bretlandi.

Í ljós kom að viðhorf fólks eru að stærstum hluta mjög jákvæð í garð spirulinu og einfrumupróteins en dálítið síðri í garð skordýrapróteins. Þrátt fyrir að próteinduft sem búið var til úr krybbum hafi verið þróað sérstaklega til þess að bæta viðhorfin til þessarar tegundar próteins voru samt aðeins einn af hverjum þremur sem gátu hugsað sér að bragða á skordýrum.

Greinina, sem ber yfirskriftina New foods can go from yucky to yummy as people’s perceptions evolve má lesa í heild sinni með því að smella hér.

Fréttir

Alþjóðleg ráðstefna um matvæli og líftækni

Dagana 26. – 27. september sl. hélt Aarhus Food & Bio cluster í Danmörku ráðstefnuna Food & Bio Global Summit 2023. Meginstef ráðstefnunnar var sjálfbærni í framleiðslu matvæla með áherslu á nýsköpun. Líkt og kom fram á ráðstefnunni eru matvælakerfi heimsins komin að þolmörkum, þá einkum tengt áhrifum veðurröskunar; hamfarahlýnunar, flóða, hækkun yfirborðs sjávar, þurrka o.s.frv. Yfir 170 þátttakendur víðsvegar að úr heiminum sóttu ráðstefnuna sem var hlaðin frábærum fyrirlestrum. 

Eitt mikilvægasta stef ráðstefnunnar var að efla til alþjóðlegs sáttmála um matvæli eða Global Food Alliance, til að tengja og efla sjálfbærni og nýsköpun í matvælaframleiðslu. Þessi sýn er mikilvæg í ljósi Parísarsáttmálans um að halda hækkun hitastigs jarðar undir 2°C miðað við meðalhitastig við upphaf iðnvæðingarinnar. Einnig nær sáttmálinn til þess að efla getu ríkja heims í að takast á við afleiðingar loftlagsbreytinga.

Ein alvarlegasta afleiðing loftlagsbreytinga er áhrif á heilbrigði og getu vistkerfa til að framleiða mat. Hnignun vistkerfa mun því leiða til matvælaskorts og hungursneyðar. Hugmynd ráðstefnunnar um alþjóðlega sáttmálann um mat er að með samstöðu og samstarfi allra sem vinna eða eiga aðkomu að rannsóknum, nýsköpun eða pólitískum ákvörðunum verði hægt að sporna við hörmungum á borð við tap vistkerfa og hungursneyð.

Á ráðstefnunni var þétt dagskrá fyrirlestra tengdum ofangreindum málefnum; samstarfi, nýsköpun, rannsóknum og þróun. Einnig voru haldnir tengifundir, speed date, þar sem hver og einn þátttakandi gat tengst innan síns fagsviðs öðrum þátttakendum og þar með teygt á tengslaneti sínu.

Vel var mætt á ráðstefnuna, og mátti sjá þátttakendur víðsvegar að úr heiminum. Frá Íslandi mætti einn ráðstefnugestur á vegum Matís og var hún afar ánægð með ráðstefnuhaldið og erindin. Málefni matvælaframleiðslu og getu vistkerfa til að standa undir áskorunum framtíðar þ.e. fólksfjölgun og hnignandi vistkerfi sökum hamfarahlýnunar er ein allra mikilvægasta áskorun samtímans.

Nýsköpun og tækniþróun sem hefur átt sér stað í matvælaiðnaði er ekki bara hröð heldur jafnframt afar áhugaverð. Nú ert til dæmis mögulegt að vinna kjöt úr frumum dýra (cell based proteins) og rækta þörunga með hátækni aðferðum o.s.frv. Framundan eru áskoranir í matvælaframleiðslu en samhliða er unnið ötullega að lausnum með þróun tæknilausna og nýsköpun samhliða sjálfbærri þróun og eflingu hringrásarhagkerfisins. Nánari upplýsingar um Food & Bio Global Summit 2023 má finna hér:

Food & Bio Global Summit 2023 

Fréttir

Mikilvægt að draga úr matarsóun

Alþjóðlegur dagur Sameinuðu þjóðanna um matarsóun var 29. september síðastliðinn. Umhverfisstofnun kynnti þann dag niðurstöður nýrrar rannsónar á umfangi matarsóunar á Íslandi en þetta var í fyrsta sinn sem matarsóun hefur verið mæld í allri virðiskeðju matvæla eftir staðlaðri aðferðafræði Evrópusambandsins. Umfjöllun Umhverfisstofnunar má finna hér: Matarsóun á íslenskum heimilum undir Evrópumeðaltali.

Í ljós kom að matarsóun á íbúa á Íslandi var um 160 kg á einu ári. Um helmingur kom frá frumframleiðslu og um 40% frá heimilum. Niðurstöður fyrir matarsóun í heildina voru nokkuð svipaðar og í öðrum Evrópulöndum. Þó er ekki hægt að láta staðar numið því markmið fyrir framtíðina er að minnka matarsóun til muna.

Íslensk stjórnvöld hafa sett sér metnaðarfull markmið um að minnka matarsóun um 30% fyrir árið 2025 og um 50% fyrir árið 2030. Mælingarnar sem nú liggja fyrir verða notaðar sem grunnlína þessara markmiða.

Hjá Matís hafa verið unnin fjölmörg verkefni sem geta hjálpað til við að draga úr matarsóun. Í verkefni um virðiskeðju grænmetis voru gerðar mælingar á geymsluaðstæðum og settar fram tillögur til að draga úr sóun grænmetis. Matís hefur átt þátt í að auka fullvinnslu sjávarafla á Íslandi og víðar um heim og nú er unnið að verkefnum sem geta aukið verðmæti úr hliðarafurðum grænmetisframleiðslu og kjötframleiðslu. Umbúðir matvæla hafa verið mikið til umræðu, ekki síst vandamál varðandi umbúðaplast og endurvinnslu þess en um þessi mál má lesa í skýrslu Matís. Umbúðir geta skipt máli fyrir varðveislu gæða matvæla en gæðarýrnun matvæla vegna vankanta á umbúðum og meðferð getur leitt til matarsóunar.

Auk þessara verkefna eru fjölmörg önnur í gangi hjá Matís sem stuðla með einum eða öðrum hætti að betri nýtingu matvæla og hliðarafurða matvælavinnslu, eflingu hringrásarhagkerfisins og sjálfbærnihugsunar. Verkefni Matís má skoða hér:

Fréttir

Nýstárlegar lausnir í framleiðslu á hráefnum úr þara í matvæli

Í september á þessu ári var haldinn fundur í verkefninu SusKelpFood í Bergen í Noregi. Verkefnið snýst um að þróa nýstárlegar lausnir í framleiðslu á öruggum, næringarríkum og bragðgóðum hráefnum úr þara í matvæli. 

Meðal Þess sem þróað er í verkefninu eru nýjar aðferðir í vinnslu, svo sem þurrkun og gerjun, á beltisþara (Saccharina latissima) og marínkjarna (Alaria esculenta) til að minnka orkunotkun í framleiðslunni og auka gæði á lokaafurðum. Allir þættir virðiskeðjunar verða rannsakaðir frá frumframleiðslu til matvara, tilbúnum til neyslu. Matvælafyrirtækið Orkla sem m.a. framleiðir TORO vörurnar er þátttakandi í verkefninu og mun þróa nýjar vörur fyrir matvörumarkað sem innihalda þara.

Verkefnið er styrkt af Norska rannsóknarráðinu en hlutverk Matís í verkefninu er að gera mælingar á lyktarefnum í hráefnunum og skynmat á þeim, en skynmat er notað til að lýsa útliti, lykt, bragði og áferð matvara. 

Farið var yfir stöðu verkefnisins á fundinum en Matís kynnti niðurstöður úr mælingum með rafnefi og raftungu sem framkvæmdar voru í Ísrael og gefa vísbendingar um bragð og lykt hráefnanna án þess að þau séu smökkuð. Niðurstöður úr þeim mælingum, ásamt skynmati, gefa til kynna að framleiðsluaðferðir geti haft mikil áhrif á lykt og bragð þarans.

Frekari upplýsingar um SusKelpFood verkefnið má finna á verkefnasíðu þess hér:
Sjálfbær innihaldsefni úr ræktuðum þara fyrir matvælaiðnaðinn

Skýrslur

Kolmunnalýsi til manneldis:  Áhrif TVB-N í hráefni á gæði lýsis 

Útgefið:

28/09/2023

Höfundar:

Hildur Inga Sveinsdóttir Ph.D, Próf. Sigurjón Arason

Tengiliður

Hildur Inga Sveinsdóttir

Verkefnastjóri

hilduringa@matis.is

Þessi skýrsla er lokuð / This report is closed.

Ritrýndar greinar

The effects of varying heat treatments on lipid composition during pelagic fishmeal production

The study aimed to provide insight into the lipid quality of pelagic fishmeal and fish oil processing of mackerel and herring cut-offs, and the effect of temperature changes in the cooker (85-95 °C) during production. Samples were collected after each processing step at a traditional processing line where water and lipid content, free fatty acids (FFA), phospholipids (PL) and fatty acid composition (FAC) were measured. Results showed that the standard procedures at 90 °C included ineffective draining and concentration steps. Moreover, the solid streams entering the driers variated in chemical composition, suggesting that processing each stream separately could be beneficial for maintaining the lipid quality. The cooking temperature affected the lipid removal from the fishmeal processing, where lowering the temperature to 85 °C resulted in a lower lipid content of the final fishmeal, along with lower FFA and PL values. Hence, the fishmeal and fish oil factories could save energy by lowering the cooking temperature, as well as obtaining more stable and higher value products. Further recommendations include more focus on the initial steps for a better homogenization and breakdown of the raw material, as well as investigation of different drying techniques applied on each processing stream entering the drying steps.

Hlekkur að grein.

Ritrýndar greinar

Dietary amino acids impact sperm performance traits for a catadromous fish, Anguilla anguilla reared in captivity.

Little is known about the role of dietary amino acids on male reproductive performance and gamete quality in fishes. Thus, the objective of this study was to investigate how “enhanced” feeds (EH-4, EH-5, EH-6), with modified amino acid composition, and the standard on-growing diet (DAN-EX) impact body composition, milt biochemistry, and sperm performance in male European eelAnguilla anguilla. The fatty acid composition of EH-4, EH-5, and EH-6 was similar but differed to that in DAN-EX, while amino acid composition varied between all four diets. Diet did not influence organ-somatic indices (e.g. HSI, GSI), while males fed EH-4 were heavier than other groups. Arginine, alanine, and lysine were the most abundant amino acids in milt (>11%), followed by glycine, aspartic acidvalineglutamic acid, and leucine (>5.66%). Diet impacted milt arginine, serineprolinemethionine, and histidine levels. Specifically, males fed DAN-EX, EH-4, and EH-5 had the highest percentages of arginine, while males fed EH-4 to EH-6 had higher percentages of serine. Proline was most abundant in males fed DAN-EX, EH-5, and EH-6. Both methionine and histidine were detected at low percentages (<2%), and were impacted by diet, where males fed EH-4 and EH-5 had higher percentages of methionine, and males fed DAN-EX, EH-4, and EH-6 had the highest percentage of histidine. Milt production increased over time, where eels fed EH-4 and EH-6 showed the highest probability of producing suited milt volumes (>0.5 mL) for fertilization procedures. Spermatocrit (43.1 ± 1.80%) did not differ between the diets (ranged from 37.57 to 47.21%). Dietary regime had an impact on sperm motility, such that eels fed EH-5 and EH-6 had the greatest percentage of motile cells. In addition, fish fed EH-5 and EH-6 (or DAN-EX) had the fastest swimming sperm. Spermatogenic maturity index of hormonally treated eels varied within groups but did not differ between dietary treatment groups after 9 weeks of injections (ranged from 0.54 to 0.80). The most interesting amino acids to scrutinize from PCA plots were proline, histidine, and valine as well as lysine and arginine. Here, eels with highly motile sperm had milt with high relative proportions of proline, histidine, and valine, but were particularly low in lysine and arginine. Together, our findings add evidence that certain amino acids regulate milt biochemistry, and that male ejaculate traits may be promoted by amino acid intake. Further studies to evaluate effects of supplemented amino acid diets on fertilization ability and inter-linked early developmental stages are required.

Hlekkur að grein.

Ritrýndar greinar

Efficiency of fishmeal and fish oil processing of different pelagic fish species: Identification of processing steps for potential optimization toward protein production for human consumption

Most fish meal and fish oil production facilities run with outdated processes, producing low-value products, typically not intended for human consumption. The aim of the study was to perform a detailed analysis of the current fishmeal and oil production processes of capelin (Mallotus villosus), and compare the key locations of both fattier and leaner pelagic raw material to identify which steps need to be improved for the production of higher-value products. Results indicated inefficient draining and concentration during the production process and ineffective break-down of the raw material, as lipid separation was ineffective in all studied species. Although the raw material initially differed in lipid content (2%–20%, depending on the species), all fishmeal produced resulted in high-lipid fishmeal (9%–14%). Chemical composition variations in the solid steams entering the dryers suggested that drying these streams individually could lead to more process and product flexibility, which can result in higher-value products, such as fish meal and protein powders for human consumption. Practical applications: Traditional production lines of fishmeal and fish oil factories have remained the same for decades, resulting in low-quality products with a low market price. Therefore, optimization and redesign of the production processes are needed to increase the product quality. This study analyzed the lipid quality and water content in all processing steps. The current evaluations will help to shift the traditional fishmeal and fish oil production process from low-quality to high-quality products intended for human consumption by presenting a detailed analysis of the production process not available in the literature to date. Our results can act as reference values for other fishmeal and fish oil producers to assess their production quality. That includes identification of bottlenecks affecting the efficiency and effectiveness of their production processes.

Hlekkur að grein.

Ritrýndar greinar

Identification of environmental hotspots in fishmeal and fish oil production towards the optimization of energy-related processes

This study assessed the environmental impacts of a pelagic fishmeal and fish oil production plant in Iceland with the life cycle assessment methodology. The study focused on assessing the effects of different energy sources for utility production due to the high energy intensity of fishmeal and fish oil production, as quality improved with lower cooking temperature. The environmental hotspots of three different processing scenarios were assessed, where the factory was run on hydropower (Scenario 0), heavy fuel (Scenario 1) and a composition of both (Scenario 2), from cradle-to-factory gate. Midpoint results showed that the raw material acquisition contributed the most to the environmental impact when the fishmeal factory was operating on hydropower. However, drying had the highest impact when heavy fuel oil was used for utility production. This study also demonstrated that lowering the cooking temperature from 90 to 85 °C, led to improved quality and simultaneously reduced environmental impacts during processing. This indicated that a small energy adjustment in the production can have an environmental gain, demonstrating the necessity to optimize each processing step in the fishmeal and fish oil production process both for increased product quality and minimizing environmental impacts.

Hlekkur að grein.

Ritrýndar greinar

Changes in Protein and Non-Protein Nitrogen Compounds during Fishmeal Processing—Identification of Unoptimized Processing Steps

Quality changes of protein and non-protein nitrogen compounds during industrial fishmeal processing of fatty pelagic species (mackerel/herring rest material blend, MHB) and lean fish (whole blue whiting, BW) were studied to identify processing steps that require optimization to allow production of products for human consumption. Samples from protein-rich processing streams throughout the fishmeal production were analyzed for proximate composition, salt soluble protein content (SSP), biogenic amines (BA), total volatile basic nitrogen (TVB-N), trimethylamine (TMA), and dimethylamine (DMA). Mass flows throughout processing were balanced based on the total mass and proximate composition data. The quality of the final fishmeal products was highly dependent on the fish species being processed, indicating that the processes require optimization towards each raw material. The chemical composition changed in each processing step, resulting in different properties in each stream. Most of the non-protein nitrogen compounds (including BA, TVB-N, TMA, and DMA) followed the liquid streams. However, the concentrate contributed less than 20% to the produced fishmeal quantity. Mixing of this stream into the fishmeal processing again, as currently carried out, should thus be avoided. Furthermore, the cooking, separating, and drying steps should be optimized to improve the water and lipid separation and avoid the formation of undesired nitrogen compounds to produce higher-value products intended for human consumption.

Hlekkur að grein.

IS