Flokkur: Fréttir

Skyr er hefbundin íslensk afurð sem að öllum líkindum hefur verið gerð á Íslandi frá landnámi en mjólkurafurð undir þessu sama heiti var þá þekkt á öllum Norðurlöndunum. Skyrgerð virðist þó eingöngu hafa varðveist á Íslandi. Skyrgerð var leið til að varðveita mjólk og hámarka fæðugildi en skyrið var mikilvæg grunnfæða sem hjálpaði Íslendingum að lifa af. Áður fyrr þótti smjör vera úrvalsfæða en skyrið vera matur fátæka mannsins. Nú vitum við að vegna mikils próteininnihalds í skyri hafi það sannarlega verið hjálpræði fátækari heimila og gefið þá orku sem þurfti til daglegrar vinnu. Skyr er búið til úr undanrennu sem verður eftir þegar rjóminn er skilinn frá mjólkinni til smjörgerðar. Skyr er enn vinsæll matur og um aldir var það langalgengasta mjólkurvaran á Íslandi ásamt smjöri og mysu.

Líklega hefur skyrið á landnámsöld verið ólíkt því sem við þekkjum í dag, bæði súrara og þynnra. Mikil breyting hefur orðið á framleiðslu skyrs á síðustu öld með tilkomu verksmiðjuframleiðslu þess. Skyr er mikilvægur hluti af menningararfi okkar Íslendinga og því nauðsynlegt að öðlast meiri þekkingu á þessari afurð.

Nýverið hófu Matís og Háskóli Íslands rannsókn á íslensku skyri sem líffræðilegum menningararfi. Rannsóknin leiðir saman bændur, þjóðfræðinga, mjólkufræðinga, matvælafræðinga og líffræðinga og beinir sjónum að samvinnu tegundanna sem koma að því að búa til skyrið: menn, húsdýr og örverur. Lifandi skyrgerlar eru gott dæmi um hvernig samlífi örvera og manna í gegnum aldirnar hefur stuðlað að fjölbreyttri örveruflóru í skyri og í þörmum Íslendinga. Í verkefninu verður þessi fjölbreytileiki rannsakaður og stefnt að því að endurskapa afbrigði af skyri sem samsvara bragði og áferð fyrri tíma út frá minningum landsmanna um skyr og reynslu bænda og mjólkurfræðinga af skyrgerð. Markmiðið er að dýpka skilning á fjölbreytileika og seiglu líffræðilegs menningararfs með því að skoða margbreytileika og umbreytingu skyrs í gegnum tíðina.Óskað er eftir viðmælendum sem hafa reynslu af því að búa til skyr bæði fyrr og nú og viðmælendum sem hafa borðað skyr í marga áratugi og geta sagt frá skyri frá fyrri tíð og breytingum sem þeir hafa upplifað. Þau sem hafa áhuga á að taka þátt í rannsókninni eru vinsamlegast beðin að hafa samband við Jón Þór Pétursson þjóðfræðing eða Þóru Valsdóttur matvælafræðing á netfangið skyrlifi@gmail.com eða í síma 853-5118. Sjá nánar um verkefnið á www.matis.is.

Humarveiðar hafa verið bannaðar á Íslandi síðan 2021, vegna hruns í stofni hans. Mikið vantar upp á þekkingu á mælingu á stofnstærð humars og mikilvægt að bæta rannsóknir framtíðar. Liður í því var verkefnið NowLobster til að fá aðila frá hinum Norðurlöndunum sem stunda humarveiðar, fræðimenn, sjómenn, framleiðendur, embættismenn og veiðarfærasérfræðina, til að deila þekkingu og reynslu. Verkefnið var ekki síður hugsað til að fá breiðan hóp hagaðila til að ræða saman og skiptast á skoðunum og deila reynslu.

Vinnufundur var haldið á Best Western hótelinu á Kastrup við Kaupmannahöfn, dagana 13 til 14 maí 2024. Tuttugu og þrír aðilar frá Íslandi, Noregi, Danmörku og Svíþjóð mættu til skrafs og ráðagerðar. Fyrri daginn var farið yfir veiðar og vinnslu, veiðarfæri og ráðgjöf og stofnmat. Þeim degi lauk með kynningu á upphafi humarveiða við Ísland. Seinni daginn var meira um samtal fræðimanna, til að skiptast á skoðunum hvernig humarveiðum væri best stýrt til framtíðar, með sjálfbærum veiðum og hámarks verðmætasköpun í huga.

Niðurstaða vinnufundanna var að auka þyrfti rannsóknir á humri, með bættu samstarfi Norðurlandanna, og með þátttöku hagaðila greinarinnar. Mikið var rætt um þann skaða sem svart hagkerfi humarveiða veldur, en mikið er um að landað sé fram hjá vigt, og oft á tíðum með slæmri umgengni og lélegum gæðum. Finna þarf leiðir til að koma í veg fyrir þessa starfsemi. Ekki eru átök milli gildru-veiðimanna og þeirra sem nota botnvörpu, þar sem þessar tvær aðferðir eru notaðar við ólíkar aðstæður og samhljómur um að báðar aðferðir eigi rétt á sér. Brottkast er víða vandamál og eins meðafli, þar sem á sumum svæðum verða menn að losa sig við afla þar sem ekki má veiða hann eða landa. Niðurstaða vinnufundarins var að nauðsynlegt væri að stofna til framhaldsfundar þar sem þessar áskoranir verði ræddar, og miðað við að gera tillögur um stjórnun humarveiða áður en veiðibanni lýkur á Íslandi.

Skýrsla er nú komin út um vinnufundinn og niðurstöður hans, sem nálgast má hér.

Frekari upplýsingar má finna á heimasíðu verkefnisins https://norwlobster.com/

Starfsstöð Matís á Hvanneyri er að Hvanneyrargötu 3 og þar eru tveir starfsmenn með aðstöðu. Byggingin er stór og deilir Matís henni með fjölbreyttum fyrirtækjum og stofnunum á svæðinu. síðastliðinn mánudag heimsótti matvælaráðherra starfsstöðina.

Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir ásamt aðstoðarmanni sínum, Pálínu Axelsdóttur Njarðvík átti fund með Evu Margréti Jónudóttur og Margeiri Gissurarsyni, starfsfólki Matís auk starfsfólks frá Landi og skógi og Matvælastofnun. Ráðherra hefur nú þegar heimsótt höfuðstöðvar sinna stofnana og fyrirtækja sem heyra undir ráðuneytið en er nú á ferð um landið að heimsækja aðrar starfstöðvar. Rætt var um starfsemi á svæðinu, þau verkefni sem fengist er við um þessar mundir og ýmis framtíðartækifæri.

Við þökkum þeim Bjarkeyju og Pálínu fyrir ánægjulegan fund.

Hjá Matís er unnið að fjölbreyttum rannsóknar- og þróunarverkefnum um kjöt í samstarfi við framleiðendur og ýmsa hagaðila. Markmiðið er að styrkja innlenda kjötframleiðslu og efla verðmætasköpun. Nýlega lauk verkefni sem styrkt var af Matvælasjóði og bar yfirskriftina Rannsókn á nýtingarhlutfalli og efnainnihaldi lambakjöts og aukaafurða og var unnið af Matís og markaðsstofunni Íslenskt lambakjöt.

Verkefnið var unnið í nánu samstarfi við afurðastöðvarnar Kjarnafæði-Norðlenska /SAH Afurðir á Blönduósi,  Sláturfélag Suðurlands og kjötafurðastöð Kaupfélags Skagfirðinga. Verkefninu var hrundið af stað til þess að mögulegt væri að leggja fram ný og traust gögn til að koma í stað þeirra 20-30 ára gömlu gagna sem alla jafna var stuðst við og voru orðin úrelt. Skortur á nýjum og uppfærðum gögnum um nýtingu og næringargildi var farinn að há markaðsstarfi á lambakjöti og hliðarafurðum bæði á innanlandsmarkaði og útflutningsmörkuðum.

Mikilvægt þótti að magn og gæði rannsóknarefnisins myndi endurspegla þýðið vel svo niðurstöðurnar sem fengjust yrðu marktækar og haldbærar. Því voru 63 skrokkar úr sjö kjötmatsflokkum valdir sem ná yfir 92% framleiðslunnar miðað við skiptingu í kjötmatsflokka árið 2021. Skrokkar voru valdir á þremur mismunandi sláturdögum, í tveimur sláturhúsum, norðanlands og sunnan, og staðfesti fagsviðsstjóri kjötmats hjá Matvælastofnun að hver skrokkur væri hefðbundinn skrokkur í sínum matsflokki en ekki á mörkum flokksins.

Hlutfall kjöts, fitu og beina í mismunandi gæðaflokkum staðfesti að kjötmat á Íslandi er raunhæft og í samræmi við skilgreiningar sem liggja að baki matinu að evrópskri fyrirmynd. Hér má lesa skýrsluna í heild og skoða nánari útlistun á mælingunum.

Mælingar voru svo gerðar á næringarefnum og þungmálmum og uppfærðar tölur settar inn í ÍSGEM næringarefnagagnagrunninn. Mælingarnar voru gerðar á lambakjötsstykkjum og lambakjötsafurðum, lambainnmat og öðrum hliðarafurðum s.s lifrum, nýrum, hjörtum, lungum, eistum, vélinda, brisi, milta, og blóði.

Í ljós kom að lambakjötið var það ríkt af B12-vítamíni, fólat vítamíni, kalíum og sínki að leyfilegt er að merkja þessi efni sem hluta af næringargildismerkingu kjötsins á umbúðum. Þungmálmarnir kvikasilfur, kadmín, blý og arsen voru ekki mælanlegir í kjötinu, þ.e. voru undir þeim mörkum sem mögulegt var að mæla með öryggi. Þessi mörk eru mjög lág og því er mögulegur styrkur þungmálmanna afar lágur.

Lambainnmaturinn og hliðarafurðirnar eru auðugar af járni og seleni en þessi efni eru mikilvæg næringarefni. Þegar um marktækt magn er að ræða er merking á umbúðum matvæla leyfileg samkvæmt merkingareglugerð. Þungmálmurinn kadmín var mælanlegur í lifur og nýrum en ekki öðrum sýnum. Kvikasilfur, blý og arsen voru ekki mælanleg í sýnunum, þó með þeirri undantekningu að kvikasilfur í nýrum var mælanlegt.

Þessar niðurstöður úr efnamælingunum eru sannarlega athyglisverðar og gefa ríkt tilefni til endurbóta á merkingum á þessum afurðum og upplýsingagjöf til hagaðila og almennings.

Hafliði Halldórsson, framkvæmdastjóri markaðsstofunnar Íslenskt lambakjöt og Óli Þór Hilmarsson, verkefnastjóri hjá Matís ræddu um framkvæmd og niðurstöður verkefnisins í nýjum þætti af Matvælinu, hlaðvarpi Matís um rannsóknir og nýsköpun í matvælaframleiðslu. Það er bæði skemmtilegt og fróðlegt að hlusta á þessa fagmenn ræða um málið sem er þeim greinilega kært. Hlaðvarpsþátturinn er aðgengilegur á öllum helstu hlaðvarpsveitum en einnig í spilaranum hér að neðan.

Mikilvægar niðurstöður gerðar aðgengilegar

Mikill fjöldi fólks mun geta nýtt sér niðurstöður þessa verkefnis. Til að mynda munu allar afurðastöðvar í sauðfjárslátrun auk úrvinnslufyrirtækja, nýsköpunarfyrirtækja, smásöluaðila, bænda sem stunda heimavinnslu og annarra smáframleiðenda, fá nákvæm gögn sem auka hagræði við áætlanagerð, kostnaðar- og framlegðarútreikninga við úrvinnslu og mat á afurðaverði.

Smáframleiðendur í nýsköpun hafa ríka þörf fyrir uppfærð og nákvæm gögn um efnainnihald hráefna, til staðfestingar á næringarinnihaldi og hollustu afurða sinna. Vægi hliðarafurða í tekjugrunni greinarinnar er eitt stærsta tækifæri framtíðarinnar og öll gögn sem staðfesta fullyrðingar um hreinleika afurða og hátt gildi nauðsynlegra næringarefna eru því afar mikilvæg.

Smásöluverslanir, sérverslanir, veitingahús, stofnanir og mötuneyti munu einnig geta nýtt gögnin til hagsbóta í rekstri og endurmats á merkingum um næringarinnihald. Niðurstöðurnar nýtast svo einnig við kennslu og rannsóknir í landbúnaði, kjötiðnaði og matreiðslu.

Sigurgeir Höskuldsson vöruþróunarstjóri hjá Kjarnafæði Norðlenska og Benedikt Benediktsson framleiðslustjóri hjá SS eru sammála um að rannsóknir á efnainnihaldi lambakjöts nýtist vel þegar kemur að því að reikna út næringargildi kjötvara sem framleiddar eru. Af augljósum ástæðum er ekki hægt að mæla hverja einustu vöru en þá er mikilvægt að hafa aðgang að næringarefnagrunni sem er  uppfærður og með bestu mögulegu upplýsingum. Niðurstöðurnar muni nýtast bæði við umbúðamerkingar og einnig í markaðslegum tilgangi.

Ægir Friðriksson, deildarstjóri matreiðslugreina hjá Menntaskólanum í Kópavogi nefnir að í heimi matreiðslumanns sé ekki mikið hugað að kjötmati því afurðastöðvar og dreifingaraðilar flokki kjötið en það sé þeim mun mikilvægara að matreiðslumenn séu meðvitaðir um í hverju munurinn liggur hvað varðar nýtingarhlutfall og kjötgæði. Þessi skýrsla gefur góða innsýn í hvernig kjötmat og nýting fara saman.

María Guðjónsdóttir prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands nefnir að um þessar mundir sé til skoðunar lífsferilsgreining lambavirðiskeðjunnar í háskólanum. Hærri nýting úr lambakjötsframleiðslunni þýðir hlutfallslega lægri umhverfisáhrif á hvern ætan bita, sérstaklega þegar litið er til umhverfisáhrifa próteinanna, sem er aðal neysluhlutinn. Greiningin sýnir að framleiðslan á íslensku lambakjöti er á svipuðu róli umhverfislega og framleiðsla í öðrum löndum. Lambið hefur þá einnig sérlega sterk áhrif á fæðuöryggi landsins, þar sem kindurnar þurfa minna af innfluttu fóðri og áburði en mörg önnur dýr. Ítarlegar greiningar líkt og þær sem koma fram í lambaskýrslu Matís eru nauðsynlegar fyrir áframhaldandi rannsóknir bæði á gæðum, nýtingu, og umhverfisáhrifum virðiskeðjanna okkar. Að auki má svo nefna að HÍ og Matís eru hluti af samnorrænu rannsóknarnetverki sem einblínir á kjötrannsóknir á Norðurlöndunum. Niðurstöður skýrslunnar nýtast þar í samanburðarrannsóknum á gæðum og nýtingu lambakjöts á milli landa. 

Þann 20.-21. júní var haldin vinnustofa í Düren í Þýskalandi á vegum verkefnisins BIO2REG sem Matís er þátttakandi í. Sjálfbærniráðgjafar hjá BioökonomieREVIER sem starfar á vegum rannsóknastofnunarinnar Forschungszentrum Jülich GmbH, héldu vinnustofuna “Circular Bioeconomy in practices – Discovering value chains in bioeconomy model regions” fyrir hönd BIO2REG, í húsnæði pappírsverksmiðjunnar Reflex GmbH & Co. KG.

Vinnustofuna sótti fjölbreyttur hópur fólks sem innihélt m.a. hagsmunaaðila á svæðinu, sérfræðinga á sviði lífhagkerfis og eigendur fyrirtækja sem starfa á sviði pappírsframleiðslu í Evrópu. Á dagskránni voru bæði kynningar og stýrðar umræður ásamt því að hin yfir 150 ára gamla pappírsverksmiðja var heimsótt og starfsemi hennar kynnt fyrir gestum. Verksmiðjan sérhæfir sig í ákveðnum gerðum pappírs, þ.m.t. skjalapappír og það er gaman að segja frá því að þar er einmitt löggiltur íslenskur skjalapappír framleiddur.

Daginn eftir var svo farið í skoðunarferð um Norðurrín-Vestfalíu. Gestgjafarnir voru heimsóttir og starfsemi þeirra á sviði landbúnaðar og jarðræktar var kynnt. Annar viðkomustaður skoðunarferðarinnar var þorpið Morschenich-Alt, en það hefur verið yfirgefið að mestu í meira en áratug. Ástæða þess er sú að grafa átti fyrir kolum þar sem þorpið stendur núna. Flestir íbúanna seldu því orkufyrirtækinu heimilin sín og fluttu til Morschenich-Neu. Síðan þá hefur verið fallið frá áformum um áframhaldandi námugröft á svæðinu, m.a. vegna mótmæla loftslagssinna, og nú stendur til að byggja þorpið upp á ný.

Morschenich-Alt er ekki eina þorpið á svæðinu sem þurfti að víkja fyrir námugreftri. Hambach náman var líka heimsótt, en það er gríðarstór, opin kolanáma sem ennþá er í notkun. Áform eru um að loka öllum kolanámum á svæðinu fyrir árið 2030. BioökonomieREVIER hefur það hlutverk að drífa áfram græna umbreytingu svæðisins. Verkefnið ráðleggur fyrirtækjum, bændum og svæðisyfirvöldum um hvernig hægt er að færa hagkerfi sem byggir á jarðefnaeldsneyti (kolum) yfir í lífhagkerfi.

Vinnustofan var gríðarlega vel heppnuð og fóru þátttakendur ánægðir heim. Mikilvæg umræða skapaðist um áhrif þess að umbreyta svæðum, ekki bara fyrir efnahaginn heldur einnig á samfélagið. Í byrjun september verður svo haldin vinnustofa á Íslandi, á vegum Matís og sænsku rannsóknarstofnunarinnar RISE sem fjallar um rannsóknarinnviði. Fljótlega verður opnað fyrir skráningu á hana, en hún mun fara fram á heimasíðu BIO2REG og verður auglýst á miðlum Matís. Dagskrá verður birt þegar nær dregur.

Verkefnasíða BIO2REG

Þann 3. júlí undirrituðu Oddur Már Gunnarsson, forstjóri Matís og Ragnheiður I. Þórarinsdóttir, rektor Landbúnaðarháskóla Íslands samstarfssamning milli Matís og Landbúnaðarháskóla Íslands um samstarf til að auka þekkingu og bæta þjónustu á sviði landbúnaðar og matvælaframleiðslu.

Samningurinn er um rannsóknasamstarf bæði í innlendum sem erlendum verkefnum og samstarf um tillögur og sérverkefni fyrir stjórnvöld á sviði landbúnaðar og matvæla.

Samstarf verður um uppbyggingu rannsóknainnviða og sérfræðiþekkingar þar sem við á. Sérfræðingar beggja munu tengjast betur í gegnum sameiginleg verkefni.  Áherslusviðin þar sem samstarfið mun gagnast eru t.d. sauðfjárrækt, kynbætur (erfðafræði), ný prótein, tenging vinnslu og frumframleiðslu, nýting hliðarafurða, fóður, áburður, vöruþróun og samstarf við neytendur. Þá er stefnt að nýtingu sértækra rannsóknainnviða hvors annars til að skapa samlegðaráhrif í starfseminni og um leið að styrkja rekstrarforsendur innviðanna.

Gert er ráð fyrir vinnu ný-doktora, doktors- og eða meistaranema í völdum samstarfsverkefnum og skulu þeir að jafnaði vera undir leiðsögn sérfræðinga annars eða beggja aðila. Aðilar vinna að fjölgun doktorsnema á sviði landbúnaðar og matvæla.

Aðilar leggi áherslu á nýtingu á erlendum tengslanetum í Evrópu og Norðurlöndum, sbr. UNIgreen og annarra samstarfsaðila eftir því sem við á.

Undanfarin ár hafa verið unnin ýmis verkefni hjá Matís sem viðkoma plasti á einn eða annan hátt. Sophie Jensen, verkefnastjóri í faghópi sem fæst við lífefni hefur unnið að flestum þeim verkefnum en þar er til dæmis um að ræða verkefnin NordMar Plastic og verkefni um kemísk efni í veðruðu örplasti í sjónum sem styrkt voru af Norrænu ráðherranefndinni, LuLam Wrap og verkefni um áskoranir við pökkun grænmetis sem styrkt voru af Matvælasjóði.

Brýn þörf er á því að þróa nýjar, umhverfisvænar lausnir þegar kemur að pökkunarefnum fyrir matvæli til þess að leysa plastið af hólmi og Matís hefur unnið með frumkvöðlum og rannsóknaraðilum innanlands og utan að því að finna heppilega staðgengla. Einnig hafa verið unnin almennari verkefni um plast t.d. til þess að skilgreina, rannsaka og fylgjast með plasti í umhverfinu með það fyrir augum að auka umhverfisvitund fólks og draga úr plastnotkun.

Á vef Landverndar og á vefsíðu átaksins Plastlaus september er spurningunni Hvað er plast? svarað og þar kemur fram að plast þyki mörgum vera undraefni því það er auðvelt að móta það, það er slitsterkt og endingargott. Plast hverfur ekki eða eyðist heldur brotnar það með tímanum í smærri og smærri einingar eða agnir. Til framleiðslu á plasti þarf jarðefnaeldsneyti, þ.e. olíu og gas en þær auðlindir eru ekki endurnýjanlegar sem þýðir einfaldlega að á endanum munu þær klárast.

Vandamálið við plast er í raun ekki plastið sjálft heldur hvernig það er notað. Hver Íslendingur notar að meðaltali 40 kg af umbúðaplasti árlega, að megninu til einnota plastvörur. Mikið af þessu plasti endar í sjónum þar sem það veldur skaða á lífríki náttúrunnar.

Verkefni sem Matís hefur unnið að og tengjast plasti eru fjölbreytt. NordMar Plastic verkefnið var afar metnaðarfullt verkefni sem ráðist var í árið 2019 og stefnan var að setja upp norrænt netverk af sérfræðingum í plasti með sérstaka áherslu á örplast. Það hafði þá vantað staðal eða staðlaðar aðferðir til þess að mæla og greina örplast í umhverfinu. Áhersla var lögð á norðurlöndin því þar hefur vantað upplýsingar t.d. um hvar örplastið er að finna, í hve miklum mæli o.s.frv. Markmiðið var að samhæfa aðgerðir í þessum málum á svæðinu og skoða hvað þarf að gera og hvernig.

Annað stórt markmið var að vekja einfaldlega athygli á plast vandanum í samfélaginu. Í dag er fólk farið að átta sig á því að stórir plast hlutir í sjónum á borð við einnota borðbúnað, plastumbúðir, veiðarfæri og fleira eru vandamál en við sjáum örplast ekki og áttum okkur því ekki jafn vel á því hve stórt vandamálið í kringum það er. Örplast verður til annars vegar þegar stærri plasteiningar brotna niður með tímanum og hinsvegar er það framleitt sérstaklega og notað í ýmsar vörur eins og hreinsiefni, málningu, fatnað og fleira.

Örplast má finna í öllu mögulegu. Í vatni, á jöklum og í andrúmsloftinu. Sýnt hefur verið fram á að við mannfólkið innbyrðum því sem jafngildir einu greiðslukorti á viku vegna plastmengunar.

Í verkefninu um kemísk efni í veðruðu örplasti í sjónum var kannað hvort og í hversu miklu magni efnin sem eru í plasti og eru skaðleg skila sér út í sjávarumhverfið. Tvær gerðir af plasti voru hakkaðar niður í örlitlar agnir og settar í netapoka út í sjóinn í fjóra mánuði. Gerðar voru efnamælingar bæði áður en plastið var sett í sjóinn og eftir að það var tekið upp aftur og þá var hægt að sjá muninn á því hve mikið af plastefnunum hafði losnað.

Einnig var framkvæmt áhættumat þar sem lítið er vitað um það nákvæmlega hvaða efni eru notuð í mismunandi tegundir plasts. Vegna skorts á reglugerðum um plast eru ekki gerðar kröfur á plastframleiðendur um að gefa þær upplýsingar sérstaklega upp.

Efnin sem fundust og höfðu losnað úr plastinu voru mörg hver krabbameinsvaldandi eða hafa hormónaáhrif, t.d. á estrógen og þar með á frjósemi fólks. Ekki var hægt að draga neinar ályktanir út frá þessari rannsókn en mikilvægt þótti að vekja athygli á því að þessi efni eru að losna út í sjóinn og þarna er tilefni til frekari rannsókna.

Í verkefninu um áskoranir við pökkun grænmetis tók Sophie saman hvernig staðan er í dag hvað matvælaumbúðir varðar en plastið hefur vissulega ýmsa eftirsóknarverða eiginleika þegar kemur að því að varðveita matvæli. Aftur á móti er mikilvægt að vega þá kosti og meta á móti neikvæðum áhrifum plastnotkunar. Í samantektinni var munur á hefðbundnu plasti, lífrænu plasti og  lífbrjótanlegu plasti skoðaður og ýmsir kostir og gallar metnir. Umbúðir úr lífplasti teljast umhverfisvænar og hafa þær komið sterkt inn sem staðgengill plastumbúða.

Í lokaskýrslu verkefnisins kemur fram að ýmsar framtíðarlausnir fyrir umhverfisvænar umbúðir séu við sjóndeildarhringinn og mikið þróunarstaf á þessu sviði hefur verið unnið bæði á Íslandi og erlendis. Umbúðir úr íslensku hráefni og þekkingu á efnisvinnslu fyrir þær hefur skort, en nokkur nýsköpunarverkefni eru þó í farvatninu. Einnig er mikil nýsköpun erlendis tengd umbúðum úr hreinu frumhráefni og má þar nefna má þróun á umbúðum úr stoðvef plantna og þörungum. Því er rétt að fylgjast vel með nýjungum sem líta dagsins ljós.

Hlustið á hlaðvarpsþáttinn hér: Plastrannsóknir – ,,Það þurfa öll lönd að gyrða sig í brók, fara að mæla þetta og segja stopp!“

Í lok maí var haldinn Matarfundur ungs fólks, Ungdommens madmøde, í Danmörku. Á matarfundinum kynntu nemendur Matvælaskóla Menntaskólans í Kópavogi íslenskan mat fyrir öðrum norrænum nemendum í matvælagreinum og um 150 dönskum grunnskólanemendum.

Það er skemmst frá því að segja að íslensku nemendurnir, Markús Eðvarð Karlsson, Svanfríður Elín Bjarnadóttir og Sölvi Hermannsson, stóðu sig frábærlega og var íslensku réttunum mjög vel tekið. Uppskriftirnar og framreiðslan var gerð undir leiðsögn Dóru Svavarsdóttur matreiðslumeistara og kennara.

Kynning íslensku ungmennanna var hluti af vinnustofu sem var kölluð Nordic kitchen þar sem ungmenni frá Norðurlöndunum kynntu mat frá sínum löndum. Auk Nordic kitchen vinnustofunnar voru vinnustofur sem fólu m.a. í sér bragðþjálfun og innblástur fyrir hollar máltíðir og snarl.

Markmiðið með matarfundinum var að hvetja til sjálfbærrar matarmenningar meðal matgæðinga framtíðarinnar og skapa tengsl meðal ungmenna og fagfólks. Hugmyndin var að skapa tækifæri og áhuga hjá næstu kynslóð neytenda á að borða og elda matvæli sem eru bæði holl og góð fyrir þau sjálf og heiminn sem þau lifa í.

Samhliða vinnustofunum var haldin ráðstefnan Matur í skólanum í norrænu ljósi. Hvernig getur matur stuðlað að heilsu, námi og vellíðan í skólum? og greindi þar Dr. Ellen Alma Tryggvadóttir frá Háskóla Íslands, frá þeirri reynslu af skólamáltíðum sem hefur orðið til á Íslandi.

Viðburðurinn Ungdommens madmøde var hluti af stærri matarviðburði Madens folkemøde sem hefur verið haldinn árlega síðastliðinn áratug og hefur það að markmiði að skapa vettvang fyrir samtal um danska matarmenningu og matvælakerfi. Þar er á ferðinni sérstaklega áhugaverður viðburður sem vert er að heimsækja og jafnvel taka upp hérlendis. 

Matís tók þátt í skipulagi Ungdommens madmøde en viðburðurinn var styrktur af Norrænu ráðherranefndinni gegnum Ny nordisk mad verkefnið.