Flokkur: Fréttir

Undanfarnar vikur hefur starfsfólk Matís verið í óða önn að koma fræðsluverkefninu Grænir Frumkvöðlar Framtíðar af stað í þeim þremur grunnskólum sem taka þátt í verkefninu í vetur. Farið var í heimsóknir í Árskóla á Sauðárkróki, Nesskóla í Neskaupsstað og Grunnskóla Bolungarvíkur, þar sem starfmenn Matís spjölluðu við nemendur 8.-10. bekkjar og kennara þeirra um loftslagsbreytingar, umhverfismál og verkefnið sjálft.

Fræðsluverkefnið Grænir Frumkvöðlar, sem styrkt er af Loftslagssjóði, hefur það að meginmarkmiði að fræða íslenska grunnskólanemendur um loftslags- og umhverfismál, áhrif loftslagbreytinga á hafið og lífríki þess og ekki síst, möguleg áhrif á sjávarútveg og samfélagið. Verkefnið mun einnig miða að því að valdefla grunnskólanemendur með því að fræða þá um mikilvægi nýsköpunar og frumkvöðlastarfsemi, ekki aðeins sem tól í baráttunni gegn loftslagsvandanum, heldur einnig fyrir þau sjálf og þeirra nærsamfélag. Ein helsta afurð verkefnisins verður kennsluefni fyrir íslenska kennara og nemendur þeirra, sem inniheldur m.a. um 40 mismunandi verkefni, leiki og tilraunir, svo eitthvað sé nefnt. Stútfullur pakki af fróðleik og ekki síst, skemmtun.

• 

• 

Undanfarnar vikur hafa starfsmenn Matís, þær Ragnhildur Friðriksdóttir og Katrín Hulda Gunnarsdóttir, heimsótt grunnskólana þrjá sem taka þátt í verkefninu í vetur. Kennsluefnið verður prufukeyrt í þessum þremur skólum og verður sú reynsla nýtt til að þróa og endurbæta efnið og aðferðirnar. Í þessum heimsóknum var mikið spjallað við krakkana um loftslagsbreytingar, farið yfir hvað loftslagsbreytingar raunverulega eru og hvað þær þýða fyrir okkur, samfélagið okkar, jörðina og lífríkið.

Næstu vikur mun kennsla á vinnustofum fara fram í skólunum þremur og hvetjum við alla sem hafa áhuga að fylgjast með á heimasíðu verkefnisins, www.graenirfrumkvödlar.com og instagramsíðunni gff_matis. Þar verða settar inn myndir, myndbönd og annað sem tengist verkefninu. Að verkefninu loknu, eða um mitt næsta ár, verður kennsluefnið loks gert aðgengilegt til niðurhals á heimasíðu verkefnisins.

SUSTAINFEED er verkefni til tveggja ára og að því standa fimm samtarfsaðilar, þar af tveir frá Íslandi. Verkefnið hlaut styrk European Institute of Innovation and Technology (EIT Food) fyrr á þessu ári og hófst formlega í síðustu viku með fundi samstarfsaðila á Matís í Reykjavík.

Í verkefninu á að þróa innihaldsefni í fóður fyrir fisk með sjálfbærum og umhverfisvænum hætti. Lækkun hlutfalls fiskimjöls og olíu í fiskafóðri hefur verið markmið í Evrópu í yfir 20 ár. Þessu hlutfalli er skipt út með hráefnum úr plönturíkinu eins og soja, hveiti og maís. Aukin eftirspurn eftir þessum hráefnum í fóður og matvæli þýðir að þróun á umhverfisvænum og sjálfbærum innihaldsefnum halda áfram. Hluta lausnarinnar er hægt að finna í hliðarafurðum korn- og grænmetisframleiðslu sem og nýjum hráefnum sem framleidd eru í skilvirkum framleiðslukerfum sem eru óháð árstíðarsveiflum og skila jöfnum gæðum.

SUSTAINFEED mun einblína á þróun örþörunga úr hátækni framleiðslukerfi VAXA sem nýtir koltvíoxið útblástur frá Hellisheiðarvirkjun fyrir vöxt, sem og endurnýjanlega orku og heitt og kalt vatn sem rennur til og frá virkjuninni, sem og þróun aukaafurða frá korn- og grænmetisfarmleiðslu. Hráefnin munu vera blönduð í hágæða fóður fyrir fiskeldi og skipta út hráefnum sem gætu annars verið nýtt í matvæli.

Markmiðið er að hið nýja fóður verði eins umhverfisvænt og kostur er, með mun minni kolefnisspor en þekkist, en jafnframt innihalda öll helstu næringarefni fyrir vöxt fiska.

Á næstu tveimur árum munu því fjöldi tilrauna fara fram með þróun innihaldsefnanna, blöndun þeirra í fóður og mati á vexti og velferð fiska.

Vefsíða verkefnisins er enn í vinnslu en á næstu mánuðum verður hægt að fylgjast með framgangi verkefnisins hér: SUSTAINFEED vefsíða.

Matís hefur í mörg ár unnið með kornbændum og Landbúnaðarháskólanum að nýtingu innlends korns til matvælaframleiðslu.

Bygg er ræktað víða hér á landi, mest til fóðurgerðar en það hefur einnig verið nýtt í ýmis matvæli. Nú á síðustu árum hefur náðst góður árangur við ræktun hafra og eru hafrar frá Sandhóli seldir í matvöruverslunum. Neytendur hafa tekið höfrunum mjög vel og ástæða er til að ætla að vöruþróun byggð á íslenskum höfrum leiði til fjölbreytts úrvals af matvörum. Ekki má gleyma íslensku repjuolíunni sem hefur talsvert verið rannsökuð. Ætla má að repjuolían verði hráefni í margar vörur í framtíðinni. 

Ánægjulegt er að sjá umfjöllun frá Erni Karlssyni á Sandhóli um kosti íslensku hafranna á visir.is.

Frekari upplýsingar um rannsóknir Matís á nýtingu innlends korns til matvælaframleiðslu.

Dagana 2.-4. nóvember fer fram netráðstefnan LAURENTIC FORUM, en þetta er í þrettánda sinn sem ráðstefnan fer fram. Markmið ráðstefnunnar er að ræða tækifæri og áskoranir sjávarbyggða á norðurslóðum. Skiptist dagskráinn upp í tvo hluta þ.e. ferðaþjónusta (2. Nóv) og sjávarútvegur (3. & 4. Nóv).

Ráðstefnan fer fram á netinu og geta áhugasamir tekið þátt sér að kostnaðarlausu, en þörf er á að skrá sig á heimasíðu ráðstefnunnar þar sem einnig má nálgast dagskrána.

Dagskráin skiptist upp í fimm málstofur og í hverri þeirra eru kynningar frá fulltrúum Íslands, Noregs, Írlands og Nýfundnalands & Labrador. Málstofurnar og framsögumenn má sjá hér að neðan.

Session 1: Sustainable Tourism: Looking Forward

• Minister Steve Crocker, Department of Tourism, Culture, Arts & Recreation, Newfoundland and Labrador
• Councillor Jack Murray, Mayor of Donegal
• Sigrid Engen, Researcher, Norwegian Institute for Nature Research
• Dale Jarvis, Executive Director of Heritage Newfoundland & Labrador
• Johann Vidar Ivarsson, Project Manager at the Icelandic Tourist Board
• Maurice Bergin Managing Director, GreenHospitality.ie (Ireland)
• Margaret Story, TIDE Project Officer

Session 2: The value of the Blue Economy

• Andrew Ward, Joint CEO of Inishowen Development Partnership
• Charlie McConalogue, Irish Minister for Agriculture, Food and the Marine
• Sunniva Løviknes, Troms and Finnmark County
• Bente Olsen Husby, West – Finnmark Council
• Iris Petten President, Port de Grave Historical Society, NL
• Karl Bonar, Manager, Donegal Blue Economy Marine Cluster
• Sveinn Agnarsson, Professor, University of Iceland School of Business

Session 3: The Engine That Does Not Stop: Changing Course Through Innovation & Technology

• Paul Winger Director, Centre for Sustainable Aquatic Resources, Fisheries and Marine Institute ofMemorial University
• Þór Sigfusson, Founder and Chairman of the Icelandic Ocean Cluster
• Joanne Gaffney Aquaculture Technical Manager, BIM
• Pål Arne Bjørn, IMR and Jo Inge Hesjevik Fisherman and Regional Political Representative

Session 4: The New Frontier: Sustainable Wealth & Health Through Blue Bioeconomy

• Nils Kristian Sorkem Nilsen, Director Arctic, regional policy, state aid, North Norway EU Office, Brussels
• Jón Þrándur Stefánsson, Ministry of Industries and Innovation (Department of fisheries), Iceland
• Jón Garðar Steingrímsson,Cheif Operating Officer, Genis
• Line Kjelstrup, Cluster Manager, BIOTEC NORTH
• Jason Whooley, Chief Executive Officer, Bio-Marine Ingredients Ireland Ltd.
• Heather Burke Director, Centre for Aquaculture and Seafood Development, Fisheries and Marine Institute of Memorial University.

Session 5: The Whale in the Room: Climate Change

• Jónas R. Viðarsson, Director of Division of Value Creation, Matís, Iceland
• Glenn Nolan, Head of Oceanographic and Climate Services at the Marine Institute, Galway
• Darrell Mullowney, Shellfish Research Scientist, Fisheries & Oceans, Canada.
• Ragnhildur Friðriksdóttir, Matís, Iceland
• Stein Arne Rånes Senior Policy Advisor for Troms and Finnmark County Council

Í síðasta tölublaði Bændablaðsins birtist viðtal við Sæmund Sveinsson, fagstjóra erfðarannsókna hjá Matís og var umfjöllunarefnið rannsóknarverkefni sem hann vinnur nú að um leit að verndandi genabreytileika í sauðfé gegn riðu.

Í frétt Bændablaðsins „Verkefni um leit að verndandi genabreytileika í sauðfé gegn riðu“ var fjallað um verkefni Matís sem styrkt er af Fagráði í sauðfjárrækt og er unnið í samstarfi við Keldur. Verkefnið snýst um að betrumbæta riðugensgreiningar á Íslandi með því að bæta við arfgerðagreiningum á þeim verndandi breytileika sem þekktastur er fyrir að veita mikla vernd gegn riðu í sauðfé. Um er að ræða annað verkefni af tveimur á Íslandi í dag sem ganga út á riðugensgreiningar.

Í viðtalinu fjallar Sæmundur um möguleikana sem felast í þessum betrumbótum en áréttar þó að hér sé ekki um neina skyndilausn að ræða heldur muni verkefnið mögulega skila verkfæri sem geti nýst í baráttunni við riðu til lengri tíma litið.

Fréttina má lesa í heild sinni í síðasta tölublaði Bændablaðsins eða á vefsíðunni bbl.is hér: Verkefni um leit að verndandi genabreytileika í sauðfé gegn riðu

Þorsteinn Sigurðsson forstjóri Hafrannsóknastofnunar og Oddur M. Gunnarsson forstjóri Matís skrifuðu undir samstarfssamning 27. október sl. til að styrkja og efla samstarf stofnananna um rannsóknir og samnýtingu innviða.

Lykilstoðir farsæls árangurs í vísindum og nýsköpun er gott aðgengi að rannsóknarinnviðum og skapar aukið samstarf án efa veruleg tækifæri fyrir báða aðila á tímum mikilla áskoranna, t.d í fiskeldi, erfðafræði og vegna umhverfisbreytinga á norðurslóðum.

Gott samstarf stofnananna hefur um langan tíma átt sér stað, allt frá þeim árum sem þær deildu saman húsnæði að Skúlagöu 4 í Reykjavík. Þá hefur einnig mikil og góð samvinna átt sér stað milli Matís og Sjávarútvegsskóla GRÓ sem Hafrannsóknastofnun heftur hýst í fjölda ára. Samningurinn formfestir það góða samstarf auk þess að skapa frekari tækifæri í rannsóknum hafs og vatna.

Að beiðni Matvælastofnunar hefur Áhættumatsnefnd á sviði matvæla, fóðurs, áburðar og sáðvöru rannsakað hvort neysla orkudrykkja sem innihalda koffín hafi neikvæð áhrif á heilsu ungmenna í framhaldsskólum.

Skýrslan sýnir að vægi orkudrykkja í heildarkoffínneyslu íslenskra ungmenna er meira en sést hefur í sambærilegum erlendum rannsóknum. Meira en helmingur framhaldsskólanema neytir orkudrykkja einu sinni í viku eða oftar og 10-20% framhaldsskólanema drekka orkudrykki daglega. Þeir nemendur sem neyta orkudrykkja eru um sex sinnum líklegri til að fara yfir viðmiðunarmörk Matvælaöryggisstofnunar Evrópu (EFSA) um það magn koffíns sem hefur áhrif á svefn og öryggismörk koffíns fyrir hjarta og æðakerfið til samanburðar við þá nemendur sem ekki neyta orkudrykkja.

Niðurstöður nefndarinnar gefa til kynna að tilefni sé til að takmarka aðgengi framhaldsskólanemenda að orkudrykkjum þar sem framboð, aðgengi og markaðssetning orkudrykkja virðist skila sér í að neysla íslenskra framhaldsskólanema er meiri en æskilegt er.

Áhættumatsnefndin gaf út sambærilega skýrslu fyrir ári síðan sem tekur til neyslu ungmenna í 8.-10. bekk á orkudrykkjum. Niðurstöður sýna að hlutfall nemenda sem neytir orkudrykkja tvisvar sinnum í viku eða oftar eykst með aldri, þar sem um tíundi hver nemandi í áttunda bekk neytti orkudrykkja oftar en tvisvar sinnum í viku en annar hver framhaldsskólanemi á aldrinum 18-20 ára. Athygli vekur að yngri ungmenni eru líklegri til að fá orkudrykki að gjöf í tengslum við íþróttir og hópastarf (40-70%) en eldri ungmenni (10%). Nýlega hafa fjölmiðlar fjallað um skýrslu áhættumatsnefndar frá 2020 annars vegar hér: Algengt að börn fái orkudrykki gefins og hins vegar hér: Innbyrða tólffalt koffínmagn og upplifa vanlíðan.

Fjallað hefur verið um skýrsluna í fréttum undanfarið en umfjöllun Rúv má finna hér: Íslensk ungmenni þamba orkudrykki sem aldrei fyrr og umfjöllun Vísis hér: Börn þurft að leita á bráða­mót­töku eftir neyslu orku­drykkja

Ásta Heiðrún E. Pétursdóttir, sviðstjóri hjá Matís, er formaður áhættumatsnefndar.

Frekari upplýsingar og helstu niðurstöður má finna í frétt Matvælastofnunar hér: Mikil neysla framhaldsskólanema á orkudrykkjum gefur tilefni til að takmarka aðgengi.

Skýrsluna má nálgast í heild sinni hér: Skýrsla um heilsufarslega áhættu vegna neyslu íslenskra ungmenna í framhaldsskólum á koffíni í drykkjarvörum.

Vísindamaðurinn Viggó Þór Marteinsson hlaut orðuna Or­dre nati­onal du mé­rite.

Viggó lærði líffræði við Háskóla Íslands og lauk þar BS-prófi. Hann fór til Frakklands í framhaldsnám og varði doktorsritgerð við Université de Bretagne Occidentale í ársbyrjun 1997. Viggó er sérfræðingur í örverufræði og prófessor við Matvæla- og næringardeild Háskóla Íslands ásamt því að vera faglegur leiðtogi á sviði rannsókna og nýsköpunar hjá Matís ohf.

Eftir að hafa lokið doktorsprófi frá Université de Bretagne Occidentale hefur verið í góðu samstarfi við franskt vísindasamfélag. Þessi tengsl hafa leitt til þess að fjölmargir franskir stúdentar hafa komið til Íslands og unnið í lengri og skemmri tíma að verkefnum sem hafa verið hluti af þeirra verkefnum til meistara- eða doktorsgráðu.

„Þó nokkrir hafa lokið eða eru að ljúka doktorsnámi undir minni handleiðslu við HÍ og hafa unnið rannsóknarverkefni sín hjá rannsóknarstofnunum eins og Matís,“ segir Viggó. „Sumir af þessum nemum hafa ílengst hér eftir nám og eru með rannsóknarstöður hjá Matís. Þetta gæfuríka samstarf þjóðanna á sviði raunvísinda heldur áfram og ég geri fastlega ráð fyrir að það muni eflast um ókomna framtíð.“

Orðan var gefin út 20. nóv 2020 en vegna Covid-19 þá var orðuveitinginn þann 9. Júní 2021.

Matís óskar Viggó innilega til hamingju með orðuna.

Ráðstefnan Arctic Circ­le, Þing Hring­borðs Norður­slóða var haldin í Hörpu um síðustu helgi. Ráðstefnan var fyrsti alþjóðlegi viðburðurinn sem haldinn var í Evrópu frá upp­hafi Co­vid-19 far­aldursins.

Matís tók þátt í ráðstefnunni og fólst þátttakan meðal annars í panelumræðum um hið bláa hagkerfi og þá aðallega í umræðum um þau tækifæri sem felast í bláa lífhagkerfinu á norðurslóðum. Panellinn var skipulagður af Arctic Economic Council. Hann snerist um samtal um það hvernig atvinnulífið hefur komið að því að finna lausnir á ýmsum samfélagslegum áskorunum gegnum nýsköpun og verðmætasköpun.

Þátttakendur í panelnum voru:

• Bryndís Björnsdóttir frá Matís
• Leslie Canavera frá PolArctic
• Patrick Arnold frá New England Ocean Cluster
• Mads Qvist Frederiksen frá Economic Council

Umræðurnar sem fram fóru voru teknar saman í teiknaðri mynd sem sjá má hér:

• 

•