Ár: 2014

Nú er komið að lokum Arctic Bioeconomy verkefnisins. Verkefninu lýkur með ráðstefnu um norrænt lífhagkerfi með áherslu á Ísland, Grænland og Færeyjar en á ráðstefnunni munu margir áhugaverðir fyrirlesarar stíga í pontu. Meðal þeirra er Inunnguaq Hegelund sem er Íslendingum að góðu kunnur úr þáttunum Nautnir norðursins sem nýverið var sýnt á RÚV.

Lífhagkerfið tekur til sjálfbærrar nýtingar náttúruauðlinda og má því segja að íslenskt hagkerfi sé að verulegu leiti háð lífhagkerfinu.

Í ljósi mikilvægis sjávarins og haftengdrar starfsemi felast einstök tækifæri í umræðu, framþróun og aukinni verðmætasköpun á þessu sviði fyrir Ísland og Íslendinga.

Aukinn hagvöxtur byggðum á sjálfbærri nýtingu lífrænna auðlinda og nýsköpun sem miðar að aukinni verðmætasköpun er meginstefið á ráðstefnunni og er sérstöku ljósi beint að auðlindum hafsins í þessu sambandi.

Á ráðstefnunni mun dr. dr. Christian Patermann halda fyrirelstur sem ber heitið  „Europe route to the Bioeconomy, challenges and perspectives for the Nordic Union“.

Paterman þessi er stórt nafn í lífhagkerfismálum en hann er fyrrverandi forstjóri DG Research European Commission, Biotechnology, Agriculture, Food Research hjá ESB og talinn „faðir” lífhagkerfisins í Brussel.

Dagsetning: 11. nóvember
Staðsetning: Norræna húsið, Sturlugötu 5

Dagskrá

Conference facilitator: Hrönn Ólína Jörundsdóttir, Matís

13:00 – 13:40     Europe route to the Bioeconomy, challenges and perspectives for the Nordic Union, Dr.dr. Christian Patermann, key note speaker

13:40 – 14:00       Main results of Arctic Bioeconomy – lessons learned and the way forward
Sigrún Elsa Smáradóttir, Research group leader, Matís   
      
14:00– 14:15       Trends in the Blue Bioeconomy: A Faroese Case Study
Dr. Unn Laxá,  Research Project Manager

14:15 – 14:30       Business opportunities and rural development in the Greenlandic Bioeconomy
Inunnguaq Hegelund, chef at Hotel Arctic in Greenland

14:30 – 14:50       Access to plant varieties in the Arctic agriculture
Dr. Svein Ø. Solberg, Senior Scientist, Nordic Genetic Resource Center

14:50 – 15:20    Coffee break

15:20 – 15:40       Bioeconomy in the Nordic countries, strategy, opportunities and needs
Dr. Lene Lange, professor, Department of Biotechnology and Chemistry, Aalborg University, Denmark

15:40 – 16:00       European Bioeconomy – opportunities and challenges
Dr. Hörður G. Kristinnsson, Director of Research, Matís

16:00 – 17:00       Panel discussion
Panel leader:
Þorsteinn Tómasson, Director Public Science Administration (ret.), Iceland

Amalie A. Jessen, Ministry of Fisheries, Hunting and Agriculture, Greenland
Dr.dr. Christian Patermann, Director (ret.) European Commission, Germany
Dr. Lene Lange, professor, Aalborg University, Denmark
Kjartan Hoydal, Nordic Marine Think Tank, Faroe islands
Dr. Sveinn Margeirsson, CEO Matís, Iceland
            
Nánari upplýsingar veitir Sigrún Elsa Smáradóttir í síma 858-5113.

Næsta vika verður sannarlega hátíð fyrir Norðurlandabúa og þá sérstaklega þá sem áhuga hafa á lífhagkerfi Norðurlanda, en inni því kerfi er t.d. matur og matvælaframleiðsla.

Óhætt er að segja að sjaldan hafi jafn margir viðburðurðir, sem tengjast Norðurlandasamstarfi, verið hér á landi í einni og sömu vikunni. Flestir þessara viðburða tengjast formennsku Íslands í Norrænu ráðherranefndinni, en 2014 er ár Íslands í þeirri formennsku.

Hér að neðan má sjá þá viðburði sem í boði eru. Rúsínan í pylsuendanum er svo Matarmarkaður Búrsins, sem haldinn verður helgina 15. og 16. nóvember.

• 10. og 11. nóvember – lokafundur í Arctic Bioeconomy en fundurinn er haldinn hjá Matís (lokaður fundur).
  
• 11. nóvember – Nordic Vision Workshop
  
• 11. nóvember – 13:00 – 17:00  „Arctic Bioeconomy – Focus on West-Nordic Countries“ – ráðstefna haldin í Norræna húsinu.
  
• 11. nóvember – 9:00 – 16:00 „BoMin“ („Barn och mat så in i norden” / „New Nordic food, project food and children). –> nánari upplýsingar hér.
  
• 12. nóvember – 8:30 – 17:30 Vettvangsferð tengt Matarhandverkskeppninni.
  
• 12. og 13. nóvember – 8:00 – 19:00 Nordic Bioeconomy and Regional Innovation.
  
• 13. nóvember – 9:00 – 16:00 Matarhandverksráðstefnan en hún er haldin í Norræna húsinu.
  
• 14. nóvember – 9:00 – 15:00 Matarhandverksnámskeið og fyrirlestrar hjá Matís.

Allir viðburðir tengdir Matarhandverkinu eru öllum opnir (vettvangsferðin, ráðstefnan og matarhandverksnámskeiðin).

• 15. og 16. nóvember – Matarmarkaður Búrsins – vörum úr Matarhandverkskeppninni verða til sýnis.

Nánari upplýsingar veitir Gunnþórunn Einarsdóttir hjá Matís.

Norðmönnum hefur gengið vel með rannsóknir á fullnýtingu á síld. Rannsóknirnar hafa staðið yfir í þrjú ár og útkoman er sú að hægt er að nýta það sem til fellur eftir flökun í einar 17 ólíkar afurðir. Hér á landi eru rannsóknir af þessu einnig í gangi hjá Matís.

Í frétt í norska sjávarútvegsblaðinu FiskeribladetFiskaren segir að rannsóknin hafi miðað að því að skapa uppsjávarvinnslunni í Noregi meiri tekjur fyrir afurðir sínar með aukinni vinnslu til manneldis.

„Við horfum á þessar aukaafurðir sem hráefni til fiskmjölsframleiðslu eins og staðan er núna. Norðmenn hafa verið að reyna að búa til afurðir til manneldis úr aukahráefnunum. Við höfum verið að skoða þetta líka, hvort sem þær fara til fiskmjölsframleiðslu eða til manneldis. Verð á fiskimjöli er ævintýralega hátt og nýting á þessu síldarhráefni er mjög há í bæði mjöl og lýsi. Þetta háa verð verður þó ekki um alla eilífð og þess vegna erum við einnig að skoða leiðir til aukinnar manneldisvinnslu,“ segir Sigurjón Arason, yfirverkfræðingur hjá Matís.

Hann segir að stóri aðstöðumunurinn sé sá að Norðmenn hafi úr margfalt meira fjármagni að moða í rannsóknir.

„Rannsóknarsjóður þeirra heitir FHF. Meðan AFS-sjóðurinn okkar minnkar frá ári til árs stækkar FHF-sjóðurinn (Fiskeri og havbruk Fonden) stöðugt. Staðan er mjög ójöfn hvað þetta varðar. Við höfum náð mjög langt með samstarfi við fyrirtækin í landinu. Það hefur verið styrkur okkar Íslendinga hvað fyrirtækin hafa verið dugleg að taka þátt í þróuninni.“

Sigurjón segir að Íslendingar hafi langt því frá þurrausið þau tækifæri sem liggja í frekari nýtingu á sjávaraflanum. Þar liggi undir milljarðar króna ónýttir.

Þegar best lét fóru á um 300 milljónir króna úr AVS-sjóðnum til rannsókna. Norski FHF-sjóðurinn veitir á 215 milljónum norskra króna til rannsókna 2014 en voru 185 milljónir árið 2013, sem er hátt í fimm milljarðar íslenskra króna.  

Nánari upplýsingar veitir Sigurjón Arason, yfirverkfræðingur hjá Matís.

Viðtalið við Sigurjón Arason birtist fyrst í Fiskifréttum.

Ráðstefna um norrænt lífhagkerfi með áherslu á Ísland, Grænland og Færeyjar.

Ráðstefna verður haldin í Norræna húsinu 11. nóvember kl. 13:00 – 17:00. Ráðstefnan er styrkt af The Nordic Council of Ministers Arctic Co-operation Programme, NKJ (Nordic Joint Committee for Agricultural and Food Research) , AG-Fisk (Working Group for Fisheries Co-operation), SNS (Nordic Forest Research) and NordGen (the Nordic Genetic Resource Center),  og er hluti af verkefninu „Arctic bioeconomy“.

Ráðstefnan fer fram á ensku og er öllum opin.

Dagskrá

• 13:00 – 13:40
  Europe route to the Bioeconomy, challenges and perspectives for the Nordic Union –
  Dr.dr. Christian Patermann, keynote speaker
  
• 13:40 – 14:00
  Main results of Arctic Bioeconomy – lessons learned and the way forward –
  Sigrún Elsa Smáradóttir, Research Group Leader, Matís   
      
• 14:00– 14:15
  Trends in the Blue Bioeconomy: A Faroese Case Study –
  Dr. Unn Laksá, Research Project Manager, Syntesa
  
• 14:15 – 14:30
  Business opportunities and rural development in the Greenlandic Bioeconomy –
  Inunnguaq Hegelund, Chef at Hotel Arctic in Greenland
  
• 14:30 – 14:50
  Access to plant varieties in the Arctic agriculture –
  Dr. Svein Ø. Solberg, Senior Scientist, Nordic Genetic Resource Center
  
• 14:50 – 15:20
  Kaffihlé
  
• 15:20 – 15:40
  Bioeconomy in the Nordic countries, strategy, opportunities and needs – Dr. Lene Lange, professor, Department of Biotechnology and Chemistry, Aalborg University, Denmark
  
• 15:40 – 16:00
  European Bioeconomy – opportunities and challenges –
  Dr. Hörður G. Kristinsson, Director of Research, Matís
  
• 16:00 – 17:00  
  Panel umræður

Aðalfyrirlesarinn, dr. dr. Christian Patermann er fyrrverandi forstjóri DG Research European Commission, Biotechnology, Agriculture, Food Research og „faðir” lífhagkerfisins í Brussel. Einnig var hann starfandi í 1st German Bioeconomy Advisory Council.

Nánari upplýsingar veitir Sigrún Elsa Smáradóttir, fagstjóri hjá Matís.

Varsha Ajaykumar Kale mun verja doktorsritgerð sína í lyfjavísindum mánudaginn 3. nóvember næstkomandi. Athöfnin fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands og hefst kl.13.00.

Ritgerðin ber heitið: „Lífvirkar súlfateraðar fjölsykrur úr sæbjúganu Cucumaria frondosa og ensím sem umbreyta slíkum lífefnum.“ – „Bioactive sulfated polysaccharides from the sea cucumber Cucumaria frondosa and enzymes active on this class of biomolecules.“

Andmælendur eru dr. Ágústa Guðmundsdóttir, prófessor við Matvæla-og næringarfræðideild Háskóla Íslands, og dr. Maher Abou Hachem, lektor við Danmarks Tekniske Universitet (DTU).

Leiðbeinendur í verkefninu voru dr. Sesselja Ómarsdóttir, prófessor við Lyfjafræðideild Háskóla Íslands, dr. Guðmundur Óli Hreggviðsson, fagstjóri frá Matís og prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, og dr. Ólafur H. Friðjónsson, verkefnastjóri hjá Matís. Auk þeirra sátu í doktorsnefnd dr. Elín Soffía Ólafsdóttir, prófessor við Lyfjafræðideild Háskóla Íslands, og dr. Jóna Freysdóttir, prófessor við sömu deild.

Dr. Már Másson, deildarforseti Lyfjafræðideildar Háskóla Íslands, stjórnar athöfninni.

Ágrip

Í Asíu er löng hefð fyrir neyslu sæbjúgna og eru þau jafnframt notuð í alþýðulækningum. Margs konar lífvirkni sæbjúgnafjölsykra hefur verið lýst. Í þessu verkefni voru fjölsykrur einangraðar úr holdi sæbjúgans Cucumaria frondosa. Súlfateruðru fjölsykrurnar voru þáttaðar niður í þrjá þætti, FCF-1, FCF-2 og FCF-3. Þættirnir innihéldu allir mismunandi fjölsykrur bæði með tilliti til mólþunga og efnasamsetningu. Greining á sameindabyggingu súlfateruðu fjölsykrunnar í þætti FCF-3, sem var í mestu magni, sýndi fram á að um fúkósýlerað kondrótín súlfat (FuCS) er að ræða. Ónæmisstýrandi áhrif, andoxunaráhrif og áhrif á sykurkljúfandi meltingarensím fjölsykranna voru skimuð in vitro. Angafrumur sem voru þroskaðar í návist fjölsykrunnar FCF-1 seyttu marktækt minna af öllum mældum boðefnum. Samræktun angafrumna sem voru þroskaðar á návist FCF-1 og ósamgena CD4 jákvæðra T frumna leiddu í ljós að angafrumurnar ýttu undir sérhæfingu Th17 frumna með því að auka IL-17 seytun þeirra. In vitro rannsóknir leiddu í ljós að FCF-3  fjölsykran hafði nokkur andoxunaráhrif og sterk bæliáhrif á virkni α-glúkósídasa en minni bæliáhrif á virkni α-amýlasa í samanburði við akarbósa sykru sem notuð var sem jákvætt viðmið. Í bakteríum finnast fjölbreytilegir lífhvatar sem sundra og umbreyta fjölsykrum. Slíkar bakteríur voru einangraðar eftir in situ auðgun í fjöru og fjöruhver á æti sem innihélt kondrótínsúlfat úr hákarla- og sæbjúgnabrjóski. Erfðamengi nokkurra baktería, sem einangraðar voru eftir auðgun á kondroitinsúlfat æti, var raðgreint og gen fjölmargra sykurkljúfandi ensíma auðkennd. Þrjár gerðir ensíma voru framleiddar í E. coli með erfðatækni, þ.e. kondrótín lýsasi og súlfatasi úr Arthrobacter stofni og tveir α-L fúkósidasar úr bakteríunni Litorilinea aerolinea sem nýlega var lýst. Eiginleikar og virkni ensímanna á náttúrulegum hvarfefnum voru metin. Saman gátu fúkósidasinn, súlfatasinn og kondrótín lýasinn brotið niður fúkósýlerað kondrótínsúlfat úr sæbjúganu C. frondosa.

Þann 13. nóvember næstkomandi verður haldin fyrsta „Íslandsmeistarakeppnin í matarhandverki“ (ÍM í matarhandverki). Keppnin verður að þessu sinni opin fyrir allar Norðurlandaþjóðirnar og fer fram í Norræna húsinu.

Ráðstefna – Námskeið – Fyrirlestrar

Matís og Ný norræn matvæli II bjóða smáframleiðendum frá öllum Norðurlöndunum að taka þátt í keppninni.

Samhliða keppninni verður haldin ráðstefna, sem er opin öllum, þar sem hægt verður að fræðast um hvernig frændur okkar á Norðurlöndunum hafa stutt og markaðssett matarframleiðslu úr héraði, sjá nánar dagskrá ráðstefnunnar hér. Ráðstefnan er styrkt af Íslandsstofu, Icelandair og Norræna húsinu.

Í kringum keppnina verður boðið upp á vettvangsferð, þar sem heimsóttir verða smáframleiðendur á höfuðborgarsvæðinu og á Suðurlandi. Eins verður boðið upp á hálfs dags námskeið og stutta fyrirlestra fyrir smáframleiðendur og aðra áhugasama um matvælaframleiðslu. Þessi fræðsla er í boði verkefnisins „Nýsköpun í lífhagkerfinu” sem er hluti af Norræna lífhagkerfinu (Nordbio) sem er þáttur í formennsku-áætlun Íslands í Norrænu ráðherranefndinni.

Skráning í keppnina, ráðstefnuna og á námskeiðin fer fram hér.

Skráningu lýkur 6. nóvember.

Nánari upplýsingar veitir Gunnþórunn Einarsdóttir hjá Matís.

Dagskrá

12. nóvember
Vettvangsferð

Heimsókn til smáframleiðenda á höfuðborgarsvæðinu og á suðurlandi. Hér má sjá dagskránna.

13. nóvember
Íslandsmeistarakeppni í matarhandverki – keppni opin fyrir allar Norðurlandaþjóðirnar

Smáframleiðendur frá öllum Norðurlöndunum eru velkomin að taka þátt í keppninni.

Ráðstefna -opin fyrir almenning

Fyrirlesarar frá öllum Norðurlöndunum munu gefa góð dæmi um hvernig vel hefur tekist til við að styðja smáframleiðendur og markaðssetja vörurnar þeirra. Hér má sjá dagskránna.

Báðir viðburðir verða haldnir í Norræna húsinu.

14. nóvember
Námskeið og fyrirlestrar

Ýmis áhugaverð námskeið og fyrirlestrar fyrir smáframleiðendur og aðra áhugasama um matvælaframleiðslu verða haldnir á Matís. Sjá nánar hér.

15. – 16. nóvember

Matarmarkaður Búrsins, haldin í Hörpunni