Höfundur: admin

Tengiliður

Ólafur Reykdal

Verkefnastjóri

olafur.reykdal@matis.is

Vitundarvakning hefur orðið um mikilvægi þess að draga úr notkun einnota umbúða og á þetta sérstaklega við um plastnotkun.

Neytendamarkaðurinn hefur á síðustu misserum kallað á umhverfisvænar pakkningar og hávær krafa er uppi um minni notkun á plasti í virðiskeðju grænmetis. Framleiðendur og seljendur standa frammi fyrir því að plastnotkun er auðveldasta leiðin til að draga úr rakatapi grænmetis og þar með varðveita gæði þess og geymsluþol. Plastið er einnig notað til að aðgreina vörur og til að raða stykkjum saman í sölueiningar.

Starfsfólk Matís hefur unnið verkefni sem miðaði að því að draga fram staðreyndir um pökkun grænmetis. Fjallað var um grænmeti sem lifandi vef, eiginleika hinna ýmsu pökkunarefna og umhverfisáhrif, sérstaklega skaðleg áhrif efna í plasti.

Um allt þetta og meira til má lesa í skýrslu Matís:

• Í kafla 10 eru til dæmis birtar ráðleggingar um pökkun grænmetis.
• Í viðauka 3 eru ítarlegar töflur yfir kjörgeymsluskilyrði grænmetis, ávaxta og krydds.

Tengiliður

Ólafur Reykdal

Verkefnastjóri

olafur.reykdal@matis.is

Hjá Matís hafa verið unnin fjölmörg verkefni sem miða að því að efla þekkingu á grænmeti til hagsbóta fyrir almenning, matvælaiðnað og aðra hagsmunaaðila. Viðfangsefni Matís ná yfir stóran hluta af virðiskeðju grænmetis, allt frá uppskeru og alla leið á borð neytenda. Innlend grænmetisframleiðsla leggur aðeins til ríflega 40% af öllu því grænmeti sem neytt er á Íslandi. Því mætti auka fæðuöryggi landsins með aukinni grænmetisframleiðslu.

Það eru fleiri ástæður til að beina athyglinni að grænmeti. Grænmeti hefur mikið hollustugildi og er þetta staðfest í nýjum norrænum næringarráðleggingum sem sjá má hér og hér. Aukin neysla grænmetis getur dregið úr líkum á krabbameinum í maga og lungum og einnig hjarta- og æðasjúkdómum. Mælt er með neyslu á 500-800 grömmum af grænmeti, ávöxtum og berjum daglega. Þetta er mun meira en flestir Íslendingar neyta nú samkvæmt Landskönnun á mataræði. Best er að neyta fjölbreytts úrvals af þessum fæðutegundum og takmarka neyslu á unnum matvælum með viðbættum sykri. Grænmeti, ávextir og ber eru mikilvæg uppspretta næringarefna eins og trefjaefna og C-, E- og K-vítamína ásamt fólati.

Þess má geta að nú vinna starfsmenn Matís að nýrri grænmetisvefbók með stuðningi frá Þróunarsjóði garðyrkju. Vefbókin verður aðgengileg á vefsíðu Matís og fjallar sérstaklega um niðurstöður úr verkefnum Matís. Nefna má aðferðir til að hámarka gæði og geymsluþol grænmetis, aðgerðir til að draga úr sóun þess, pökkunarleiðbeiningar, næringargildi og vinnslu verðmætra efna úr hliðarafurðum grænmetisframleiðslunnar. Þessi atriði verða skýrð á aðgengilegan hátt og hlekkir verða á ítarlegri umfjöllun og skýrslurnar sjálfar. Vonast er til þess að þetta framtak auki áhuga á grænmeti og stuðli að aukinni neyslu þess. Dæmi um verkefni Matís um grænmeti má sjá hér.

Tengiliður

Jónas Rúnar Viðarsson

Áherslusviðsstjóri

jonas@matis.is

„Við þurfum að gera okkur grein fyrir því að við stöndum frammi fyrir stórum áskorunum,“ segir Jónas Viðarsson í viðtali í Morgunútvarpi Rásar 2 og nefnir vaxandi próteinskort í heiminum í því samhengi. „Þetta snýr bæði að fæðuöryggi og matvælaöryggi, þ.e. að við höfum bæði nægan og heilnæman mat fyrir okkur inn í framtíðina. Þetta er stór áskorun fyrir heiminn í heild og hluti af því sem við hjá Matís erum að vinna að á hverjum degi.“

Hann bendir á að það séu mörg verkefni í gangi á Íslandi sem snúa að því að búa til meiri mat. „Við á Íslandi getum kennt heiminum heilmikið í tengslum við fullnýtingu, sérstaklega á fiski,“ segir Jónas, en bætir þó við íslenskir neytendur hafi frekar stórt kolefnisfótspor miðað við aðrar þjóðir.

Jónas bendir á að Matís sé mjög framarlega í rannsóknum og þróun á nýpróteinum (alternative próteins) í Evrópu. „Það er eitt af því sem við sjáum að verði hluti af lausnunum, þ.e. að koma inn með nýja próteingjafa.“ Hann nefnir í því samhengi rannóknir á örþörungum, þara, bakteríum eða einfrumungum og svo skordýr.

Viðtalið má nálgast í heild sinni hér (hefst á mínútu 33:50).

Salvör Jónsdóttir var nýverið kjörin nýr stjórnarformaður Matís. Hún tekur við af Hákoni Stefánssyni, sem gegnt hefur stöðunni frá árinu 2019.

Salvör lauk meistaraprófi í skipulagsfræði við University of Wisconsin-Madison og hefur unnið við skipulagsmál í áratugi. Hún hefur meðal annars starfað við skipulag matvælakerfis í Bandaríkjunum og var um árabil sviðsstjóri skipulagssviðs hjá Reykjavíkurborg. Auk þess hefur hún gegnt stöðu aðjúnkts við HR. Salvör vinnur nú að doktorsrannsókn við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands þar sem hún skoðar þætti í náttúru- og félagsvísindum með það markmiði að bæta framleiðslukerfi í landbúnaði með tilliti til sjálfbærrar þróunar. Í rannsókninni er m.a. hugað að fæðuöryggi hérlendis.

Við þökkum Hákoni Stefánssyni fyrir vel unnin störf og bjóðum Salvöru Jónsdóttur hjartanlega velkomna.

Þriðjudaginn 6. júní fór fram vel heppnað málþing Matís um framtíð matvælaframleiðslu á Íslandi í Norðurljósasal Hörpu. Upptaka af málþinginu er nú aðgengileg hér fyrir neðan.

Ljósmyndir: Anton Brink

Ársskýrsla Matís fyrir árið 2022 er nú aðgengileg hér á vefnum.

Það er ljóst að framtíð matvælaframleiðslu á Íslandi felur í sér stórar áskoranir en jafnframt stórkostleg tækifæri. Við þurfum að tryggja að hér sé nægur öruggur og heilnæmur matur fyrir alla. Við þurfum að draga úr neikvæðum um hverfisáhrifum matvælaframleiðslu og stuðla að sjálfbærri nýtingu lands og sjávar til að auðlindirnar geti áfram þjónað komandi kynslóðum.

Ársskýrsluna má nálgast hér.