Flokkur: Fréttir

Fundur á vegum Nordic Marine Innovation Programme 2.0 var haldin í Kaupmannahöfn nú fyrir stuttu. Sjóðurinn er á vegum Nordic Council of Ministers og er hugsaður til að efla rannsóknir og þróun í sjávartengdum verkefnum á Norðurlöndunum og efla sjálfbæran vöxt og auka frumkvöðlastarf og samkeppnishæfni á svæðinu.

Matís kemur að mörgum þeim verkefnum sem þarna voru til umfjöllunar og stýrir nokkrum þeirra.

• Kolbrún Sveinsdóttir kynnti verkefni um þörunga – „Seaweed bioactive ingredients with verifiedin-vivo bioactivitiesbioactive“
• Margrét Geirsdóttir kynnti verkefni um collagen framleiðslu – „Production of hydrolysed collagen from fishery by products“
• Guðmundur Stefánsson kynnti verkefni um gæði og virði á Makríl afurðum fyrir alþjóðamarkað – „Improved Quality and Value of Nordic Mackerel Products for the Global Market“
• Gunnar Þórðarson stýrði verkefni um ofurkælingu í fiskvinnslu sem lauk á síðasta ári – „Super-Chilling of Fish“

Matís var einnig með aðkomu að verkefni um nýtingu á ræktuðum þörungum „MacroValue: Improving the understanding of seasonal variation in cultivated macroalgae“.

Öll þessi verkefni eru unnin til að efla verðmætasköpun framtíðar og eru unnin í náinni samvinnu atvinnulífsins, þekkingariðnaðarins og háskólasamfélagsins. En það er ekki nóg að hafa góða hugmynd heldur þarf að vera geta til að breyta henni í verðmæta framleiðslu framtíðar. Til þess þarf réttan mannauð og fjárhagslegan styrk. Með náinni samvinnu aðila sem hafa víðtæka þekkingu og reynslu ásamt skipulagi og fjármagni er hægt að koma hugmyndum áfram og skapa með því verðmæti í framtíðinni.

Rannsóknir og þróun eru forsenda framfara og velgengni fyrirtækja og almennings eru undir því komin að vel takist til.

Báðir aðilar hafa hlutverk samkvæmt lögum sem horfir til bætts hags á víðum grundvelli og framþróunar á sviði sprota og nýsköpunar. Samstarfið miðar að því að treysta þetta hlutverk.

Samstarf af þessum toga er nýtt af nálinni þar sem koma saman annars vegar leiðandi rannsóknarfyrirtæki í líftækni- og matvælaiðnaði og hins vegar fjárfestingarsjóður á sviði sprota/nýsköpunarfjárfestinga.  

Báðir aðilar binda vonir við að ný fjárfestingarverkefni spretti af samstarfinu og sprotafyrirtækjum fjölgi á því sviði sem Matís ohf. sérhæfir sig sérstaklega,  í sjávarútvegi og í landbúnaði og öðrum hlutum lífhagkerfisins.

Bæði félögin eru í eigu hins opinbera og vinna í samræmi við sjálfbærnimarkmið Sameinuðu þjóðanna.  Þau hafa einnig mikla tengingu við háskólaumhverfið í landinu með ýmsu móti.

Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins

Hlutverk Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins er að stuðla að uppbyggingu og vexti íslensks atvinnulífs með því að taka þátt í fjárfestingum í sprota- og nýsköpunarfyrirtækjum. Þá veitir sjóðurinn lán samhliða kaupum á eignarhlutum. Í starfsemi sinni tekur Nýsköpunarsjóður mið af stefnu Vísinda- og tækniráðs. Þá er sjóðnum heimilt að leita samstarfs við aðra aðila á sviði áhættufjármögnunar. 

Matís

Hlutverk Matís er að efla verðmætasköpun í lífhagkerfinu, stuðla að bættu matvælaöryggi og bættri lýðheilsu. Matís hefur á liðnum árum lagt áherslu á umbyltandi nýsköpun og rannsóknir og hefur í því augnamiði m.a. komið á fót sprotafyrirtækjum. Alþjóðlegar tengingar Matís eru umfangsmiklar og hefur félagið verið leiðandi í sókn íslensks þekkingarsamfélags í alþjóðlegu rannsóknasamstarfi.

Nánari upplýsingar

Upplýsingar um samstarfið veita Huld Magnúsdóttir framkvæmdastjóri Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins og Sveinn Margeirsson forstjóri Matís, en hér fyrir ofan má sjá þau við undirritun viljayfirlýsingarinnar. 

Um þessar mundir er Matís að fara af stað með verkefni, í samvinnu við Háskóla Íslands, IM ehf. og sláturleyfishafa, þar sem ætlunin er að skoða hvaða vannýttu tækifæri leynast í hrossakjötinu og bæta stöðu þess á innanlandsmarkaði.

Meginmarkmið verkefnisins er að afla upplýsinga hjá sláturhúsum, kjötvinnslum, verslunum, veitingahúsum og neytendum til að skýra út litla neyslu og lágt verð á hrossakjöt. Upplýsinga verður aflað með lestri heimilda og viðtölum við lykilaðila í vinnslu og sölu á hrossakjöti.

Spurningar um viðhorf kaupenda og neytenda verða samdar út frá greiningu á þeim upplýsingum. Eftir það verður ósk um netkönnun send annars vegar til nokkur hundruð einstaklinga sem verða valdir með slembiúrtaki úr þjóðskrá og hins vegar til áhrifaaðila í dreifikerfi hrossakjöts á Íslandi. Upplýsingarnar úr könnunum verða greindar á tölfræðilegan hátt til að kanna áhrif alls konar þátta á framboð og eftirspurn á hrossakjöti. Niðurstöður og hugmyndir/tillögur til úrbóta verða síðan kynntar á opnum umræðufundi með hagsmunaðilum.

Verkefnið hlaut nýverið styrk frá Framleiðnisjóði landbúnaðarins.

Nokkrir nemendur í doktorsnámi/starfsmenn Matís fóru nú fyrir stuttu með í vorleiðangur Hafrannsóknastofnunar, rannsókna- og ráðgjafarstofnun hafs og vatna. Ýmislegt gekk á í þessum leiðangri og þá kannski einna helst allar þær lægðir sem þustu framhjá og komu með hverja bræluna á fætur annarri. 

Sem betur fer gekk þó flestum vel að aðlagast veðri og sjógangi og eftir því sem best er vitað þá komu allir heilir heim.

Tilangur ferðar starfsmanna Matís var að safna gögnum vegna verkefnisins Örverur á Íslandsmiðum sem styrkt er af Rannís.

Coastal Fisheries, eða strandveiðar, er nafn á verkefni sem hófst hjá Matís og samstarfsaðilum árið 2014. Tilgangur verkefnisins var að vekja athygli á strandveiðum í Norður-Atlantshafi, frá Noregi í austri og alla leið til Kanada í vestri en einnig að efla samskipti, kanna samlegðaráhrif, athuga nýsköpunarmöguleika og stuðla að miðlun upplýsinga á milli aðila á þessum mikilvæga svæði bláa lífhagkerfisins.

Sem hluta af verkefnalokum var sett saman myndband (á ensku) um þessar strandveiðar. 

Einnig var gefin út skýrsla þar sem strandveiðar á norðurslóðum voru greindar. 

Nánari upplýsingar veitir Jónas R. Viðarsson hjá Matís.

Nýtt verkefni er nú rétt nýhafið hjá Matís. Verkefnið kallast „Þang sem fóðurbætir fyrir mjólkurkýr“ og er markmið verkefnisins þríþætt; í fyrsta lagi að auka nyt mjólkurkúa og kanna gæði og efnainnihald kúamjólkur eftir þanggjöf, í öðru lagi að nota þang sem steinefnagjafa í fóður og í þriðja lagi að fá joðríka mjólk frá kúnum.

Í rannsókninni verða áhrif þanggjafar á nyt kúa og innihald mjólkur skoðuð. Þegar fóðurtilraun hefst verður fylgst með nyt og innihaldsefnum mjólkur til samanburðar við mælingar sem voru gerðar áður en þangmjöl var gefið.

Verkefnið er unnið í samstarfi Matís og tilraunabúsins að Stóra-Ármóti og þangið kemur frá Þörungaverksmiðjunni Reykhólum.

Verkefnastjóri er Ásta Heiðrún Pétursdóttir, auk hennar frá Matís koma Helga Gunnlaugsdóttir og starfsmenn efnamælinga að verkefninu

Verkefnið hófst 1. Mars sl. og því lýkur 31. desember 2018 og er styrkt af Framleiðnisjóði landbúnaðarins.

Matís og Advania vilja efla viðskipti með landbúnaðarafurðir með lausn sem byggir á blockchain-tækni. Lausnin mun stuðla að rekjanleika svo neytendur verði upplýstir um uppruna og ferðalag vörunnar.

Matís og Advania hafa gert með sér samkomulag um að nota hina byltingakenndu blockchain-tækni til að skapa vettvang fyrir viðskipti með íslenskar landbúnaðarafurðir. Blockchain eða bálkakeðja er tæknin sem viðskipti með Bitcoin-rafmynt byggir á. Einn helsti kostur hennar er að sýna nánast óvéfenglegan rekjanleika. Þess vegna hentar tæknin afar vel í viðskiptum þar sem uppruni og ferðalag vöru skiptir öllu, svo sem í viðskiptum með landbúnaðarafurðir.

Neytendur vilja vera upplýstir um uppruna matvæla og hafa lengi kallað eftir því að geta átt milliliðalaus viðskipti með landbúnaðarafurðir við bændur. Advania og Matís hyggjast því skapa nýjan vettvang sem byggir á blockchain-tækni og verður aðgengilegur almenningi í haust. Þá gefst fólki kostur á að fá yfirlit yfir framleiðslu lambakjöts af vefsíðunni www.matarlandslagid.is sem hefur að geyma ítarlegar upplýsingar um sérstöðu bænda og ræktun þeirra. Einnig verður horft til þess að nýta lausnina á nýjum matarmarkaði á Hofsósi. 

Hugmyndin er að efla möguleika til nýsköpunar og sérhæfingar í landbúnaði. Vettvangurinn stuðlar auk þess að gagnsæi og heiðarleika í viðskiptum með matvæli. Samkvæmt samkomulaginu útvegar Advania kerfi sem byggir á blockchain-tækni og notað verður til að skrá á öruggan máta upplýsingar um bændaafurðir úr gagnagrunni Matís.

„Það er spennandi að nýta framúrstefnulega tækni til að stuðla að nýjum viðskiptaháttum í matvælaframleiðslu og auka valkosti bænda og neytenda. Sérfræðingar Advania ætla að smíða sína fyrstu lausn með blockchain fyrir þetta skemmtilega verkefni og við ætlum okkur að verða leiðandi afl í notkun á þessari tækni á Íslandi,“ segir Ægir Már Þórisson forstjóri Advania. 

„Það er svo sannarlega ástæða til að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu lambakjöts. Það var því augljós kostur þegar Advania stakk upp á samvinnu á sviði blockchain, enda teljum við tæknina geta aukið samtal milli bænda og neytenda verulega, minnkað líkur á matvælaglæpum og verkefni af þessu tagi verið stökkpallur fyrir íslenska matvælaframleiðendur og tæknifyrirtæki“, segir Sveinn Margeirsson forstjóri Matís.

Á síðari stigum verkefnisins stendur til að nýta blockchain-tæknina til að skrásetja beit sauðfjár með og koma í veg fyrir ofbeit á landi, en Landgræðslan hefur þegar hafið vinnu við undirbúnings slíks verkefnis í samstarfi við sauðfjárbændur.

Nýtt verkefni er nýhafið hjá Matís. Verkefnið snýr að bestun í blæðingu laxfiska enda umtalsverð verðmæti sem skapast og aukast við góða blæðingu.

Markmið verkefnisins Bestun í blæðingu laxfiska er að bæta blæðingu laxfiska með endurbótum á núverandi aðferðum og þróa hagkvæma leið til að hreinsa vinnsluvatn sem verður til við slátrun, blóðgun og slægingu. Ætlunin er að þróa aðferð sem varðveitir lífvirk efni úr vinnsluvatni sem hægt verður að nýta í verðmætar afurðir en slíkt aðferð tryggir gæði afurða og stuðlar að umhverfisvænni framleiðslu. 

Byrjað verður á gangasöfnun þar sem meðal annars verður skoðað það sem Norðmenn hafa verið að gera þegar kemur að blæðingu laxfiska. Skoðaður verður mismunur á milli mismunandi blæðingaraðferða en auk þess verður efnasamsetning blóðsins rannsökuð með efnagreiningum sem unnar eru á efnarannsóknastofu Matís.

Verkefnið er unnið í samstarfi við Arnarlax, Arctic Protein og Háskóla Íslands en verkefnastjóri er Gunnar Þórðarson hjá Matís. Auk hans koma að verkefninu frá Matís Magnea G. Karlsdóttir, Hildur Inga Sveinsdóttir, Ásbjörn Jónsson og Sigurjón Arason.

Verkefnið hófst í apríl sl. og lýkur í september 2020 og er styrkt af Umhverfissjóði sjókvíaeldis.

Ný grein var  að koma út í alþjóðlega vísindaritinu Icelandic Agricultural Sciences. Greinin, sem er yfirlitsgrein, heitir Mæði-visnuveira og HIV: Margt er líkt með skyldum og er eftir Valgerði Andrésdóttur. Í yfirliti greinarinnar segir: Mæði-visnuveira sýkir kindur og veldur aðallega lungnabólgu (mæði) og heilabólgu (visnu). Veiran er lentiveira, sem veldur hæggengum sjúkdómi, og er náskyld alnæmisveirunni HIV. 

Veirurnar eiga margt sameiginlegt, svo sem skipulag erfðaefnis, virkni og gerð veirupróteina, fjölgunarferli, viðbrögð hýsils við sýkingu og dvalasýkingu, sem hýsillinn losnar aldrei við. Báðar veirur sýkja frumur ónæmiskerfisins; mæði-visnu veira sýkir átfrumur, en HIV sýkir bæði átfrumur og T-eitilfrumur. Í yfirlitsgreininni eru ýmis líkindi með þessum veirum reifuð.  

Visna og mæði eru sauðfjársjúkdómar sem bárust til landsins með innflutningi á Karakúlfé árið 1933 og ollu miklum búsifjum í íslenskum sauðfjárbúskap. Þetta varð til þess að árið 1948 var Tilraunastöðin á Keldum stofnuð til þess að hafa með höndum rannsóknir á þessum og öðrum dýrasjúkdómum en visnu og mæði var útrýmt með niðurskurði sem lauk 1965. Björn Sigurðsson, fyrsti forstöðumaður Tilraunastöðvarinnar stjórnaði rannsóknum á þessum sjúkdómum, og setti fram kenningar um nýjan flokk smitsjúkdóma, hæggenga smitsjúkdóma. Mæði-visnu veiran er í þessum flokki en einnig HIV veiran og hafa rannsóknir á mæði-visnu veirunni gefið mikilsverðar upplýsingar um líffræði HIV.

Það er mikill fengur að hafa fengið þessa yfirlitsgrein sem í grunninn byggir á einhverjum merkilegustu rannsóknum og uppgötvunum sem komið hafa frá íslenskum fræðimönnum.

Nýtt verkefni er nú nýhafið hjá Matís. Verkefnið snýst um verðmæti úr hitakærum bakteríum er 3ja ára rannsóknaverkefni þar sem kannað er hvort hægt er að nýta kolvetni unnin úr þangi til að framleiða verðmæt efnasambönd.

Eitt af mikilvægustu verkefnum líftækni dagsins í dag er að þróa hagkvæmar og skilvirkar framleiðsluaðferðir fyrir verðmæt lífefni úr sjálfbærum lífmassa, til þess að draga úr mengun og vinna á móti ofnýtingu náttúruauðlinda sem ekki eru óþrjótandi. Hingað til hafa stórþörungar ekki verið nýttir sem hráefni í framleiðslu verðmætra efna í líftækniiðnaði. Þeir eru ríkir af kolvetnum og sem slíkir eru þeir ákjósanlegir í framleiðslu á margvíslegum verðmætum.

Verkefnið er styrkt af Rannsóknasjóði Rannís og fléttast verkefnið inn í tvö önnur verkefni hjá Matís, verkefnin MacroFuel og ThermoFactories og byggir verkefnið á áratuga rannsóknum og reynslu sérfræðinga Matís í líftækni hitakærra baktería

Verkefnið hófst formlega 1. apríl 2018 sl. og því lýkur 31. mars 2021.

Hluti verkefnisins er til doktorsgráðu Antoine Moenaert hjá Matís en leiðbeinandi Antoine er Guðmundur Óli Hreggviðsson og faglegur leiðtogi yfir verkefninu er Ólafur Héðinn Friðjónsson.

Yfirlitsmynd fyrir verkefnið – höfundur Antoine Moenaert.