Reports

Áhrif sýrustigs daginn eftir slátrun á gæði lambakjöts / The Effects of pH24 on Quality of Lamb Meat

Published:

12/11/2025

Authors:

Guðjón Þorkelsson, Aðalheiður Ólafsdóttir, Eva Margrét Jónudóttir and Óli Þór Hilmarsson

Supported by:

Sheep farming development capital

Contact

Guðjón Þorkelsson

Strategic Scientist

gudjon.thorkelsson@matis.is

Áhrif mismunandi sýrustigs (pH24) í lambahryggvöðva daginn eftir slátrun á bragðgæði voru rannsökuð til að geta sagt betur til um hvaða sýrustig er best að nota sem viðmið fyrir gæði kjötsins og streitu sláturlamba.

Tekin voru sýni af hryggvöðva lambaskrokka með mismunandi sýrustig daginn eftir slátrun. Sýnunum var skipt í sex hópa: pH undir 5,7, 5,70-5,79, 5,80-5,89, 5,90-5,99, 6,00-6,19 og yfir 6,2.

Litargildin L* (Ljóst, dökkt),a* (Grænt, rautt),b*(Blátt,gult) voru mæld á hráum vöðvum. Vöðvunum var pakkað í loftdregnar umbúðir og þeir látnir meyrna við 2°C í 6 daga og síðan hraðfrystir við -30°C og geymdir við -25°C.   Rýrnun við þiðnum við 4°C var mæld og rýrnum við hitum (Kjarnhiti 68°C). Lyktar-, bragð- og áferðareiginleikar eldaðs hryggvöðva voru mældir með skynmati og skurðkraftur var mældur með Warner/Bratzler aðferð. Rýrnun við þiðnum minnkaði með vaxandi sýrustigi í vöðva. Rannsóknin staðfesti að best er að halda áfram að nota sýrustigið 5,8 daginn eftir slátrun sem mælikvarða á streitu sláturlamba og dökka, stífa og þurra vöðva í lambakjöti. Lítill munur var á hryggvöðvum með sýrustig undir 5,7 og undir 5,8. Þeir voru ljósari og rauðari en vöðvar með pH24 yfir 5,8.  Einnig voru þeir meyrari, safaríkari og ljósari á litinn en  hryggvöðvar með sýrustig á bilinu 5,8-5,99.   Hryggvöðvar með sýrustig á milli 6,0-6,20 voru jafnmjúkir og jafn meyrir og vöðvar með sýrustig undir 5,8.  En þeir voru dekkri.   Hryggvöðvar með sýrustig yfir 6,2 voru þeir mýkstu í rannsókninni og fengu hæsta einkunn fyrir meyrni en þeir voru mjög dökkir og vitað er að skemmdarörverur vaxa betur við hátt sýrustig auk þess sem það er mælikvarði á óæskilega meðferð á lömbum fyrir slátrun.  
_____

The effects of different pH24 levels on eating quality and other quality parameters of lamb loin muscles were studied to underpin which value/threshold to use as an indicator of stress in slaughter lambs and dark cutting meat.

Loin muscles with different values of pH were sampled from lamb carcasses the day after slaughter (pH24).  They were divided into six groups (pH below 5.7; 5,70 – 5,79: 5.80 – 5.89: 5.90 – 5.99; 6.00 – 6.19 and pH 6,20 and above).

Instrumental colour CIE L* (Light, dark), a* (Green, red),b*(Blue, yellow) was measured on raw muscles. The muscles were vacuum packed and aged for six days before blast freezing at -30°C then storage at -25°C until further analyses. Weight loss after thawing at 4°C and cooking loss (68°C) were measured. Trained sensory panel analysed odour, colour and texture attributes and shear force was measured by the Warner Bratzler method.   Thawing loss was reduced with increased pH.  Using pH above 5,8 the day after slaughter as an indicator of dark cutting in lamb meat was confirmed. Very small differences were in quality of loin muscles with pH24 under 5,7 and under 5,8. The raw muscles had lighter colour and the cooked meat was more tender and juicier than muscles with pH between 5,80 – 5,99.  Muscles with pH24 between 6,00-6,20 were just as tender than muscles with pH24 below 5,8. But the raw muscles were darker. The muscles of the most stressed lambs (pH24 >6,20) were the most tender and the darkest. Meat with pH24 above 6,20 can however not be recommended because it is also more prone to microbial spoilage and high stress is a serious welfare issue that must be prevented. 

View report

News

NATALIE – vinnustofa um framtíðarsýn vatnsgæða og mótun aðgerða

NATALIE verkefnið snýst um að styðja samfélög við aðlögun að loftslagsbreytingum með náttúrumiðuðum lausnum (NBS, e. Nature-based solutions). Á Íslandi er verkefnið unnið í samstarfi við sveitarfélög, stofnanir og atvinnulíf á Austurlandi en í heildina eru 43 samstarfsaðilar í 13 löndum.

NATALIE vinnustofa á Reyðarfirði 28. október – framtíðarsýn, aðgerðir og vatnsgæði

Verkefnið NATALIE stóð fyrir vinnustofu á Reyðarfirði nýverið, þar sem þátttakendur mótuðu sameiginlega framtíðarsýn til 2050 hvað varðar bætt vatnsgæði, lífríki vatna og strandsvæða. Þá var horft til áhættu á þörungablóma á Austurlandi og leitast við að forgangsraða með skýrum markmiðum næstu skref og greina ábyrgðaraðila þegar kemur að innleiðingu náttúrumiðaðra lausna (NBS). Þá var rætt um æskilega þróun, helstu hindranir og tækifæri til að efla náttúrumiðaðar lausnir á Austurlandi.

Vinnustofan var sú þriðja á svæðinu síðan verkefnið hófst árið 2023 en verkefnið stendur yfir þar til í ágúst 2028. Í fyrstu vinnustofunni var áherslan lögð á kynningu á NBS lausnum og áhættugreiningu á svæðinu. Greint var hvaða loftslagsáskoranir eru brýnastar fyrir Austurland, m.a. skriðuföll, hækkað sjávarborð, flóð, þörungablómi o.fl. Í maí á þessu ári hittist hópur hagaðila á svæðinu aftur en þá var áhersla lögð á að skoða mögulegar leiðir til þess að fjármagna NBS verkefni. Sveitarfélög, ráðuneyti, fyrirtæki og bankar tóku þátt, bentu bæði á tækifæri og áskoranir tengdar fjármögnun vegna innleiðingar náttúrumiðaðra lausna en þar að auki var farið yfir stöðuna á greiningum og nýjustu niðurstöðum fyrir rannsóknarsvæði verkefnisins á Austfjörðum.

Linkur á hlaðvarp frá East Bridge.

Sjá nánar verkefnasíður NATALIE.

Sjá einnig nánar á verkefnasíða NATALIE á Matís website.

Samstarfsaðilar verkefnisins eru:



Reports

Fitusprenging í íslensku lambakjöti / Marbling of Icelandic lamb meat

Published:

04/11/2025

Authors:

Guðjón Þorkelsson, Aðalheiður Ólafsdóttir, Cecile Dargentolle og Óli Þór Hilmarsson

Supported by:

Sheep farming development capital

Contact

Guðjón Þorkelsson

Strategic Scientist

gudjon.thorkelsson@matis.is

Haldið var áfram að kanna fitusprengingu og áhrif hennar á bragðgæði lambakjöts á Íslandi. Þróaður var myndakvarði til að meta fitusprengingu í lambavöðvum og hann notaður við mat á um 500 kældum skrokkum frá þremur ræktunarbúum í sláturhúsum haustið 2023. Einnig voru tekin sýni af hryggvöðvum og innanvöðvafita mæld í þeim með NIR-mælingu. Tekin var saman skýrsla um hraðvirkar aðferðir við mælingar á innanvöðvafitu í lambavöðvum. Skynmat var gert á 52 sýnum af lambahryggvöðva til að kanna áhrif fituflokka (2,2 og 3+ samkvæmt reglum  Evrópusambandsins) og kyns á bragð, lykt og áferð.

Erfitt var vegna lítillar fitusprengingar að nota myndakvarða til að meta fitusprengingu í hryggvöðvum lamba.  Fylgni á milli sjónmats og NIR mælinga var of lítil til að hægt sé að nota sjónmatið með áreiðanlegum hætti.  Aðhvarfslíking var þróuð fyrir NIR mælingu sem mældi fitu með sæmilegri nákvæmni.  Í sumum tilfellum en ekki öllum var munur á milli hrútlamba og gimbrarlamba í fitu í hryggvöðva. Meðalfita í hryggvöðva lamba eftir bæjum var 2,0%, 2,3% og 3.0%.   Fita í hryggvöðva var á bilinu 0,4 – 8,0 % þ.e. töluverður breytileiki og hærri gildi en í fyrri mælingum. Munur á innanvöðvafitu á milli gimbrarlamda og hrútlamba var enginn á einu búi (2,01% og 1,99%) og seinni slátrun á öðru búi ( 3,11% á móti 3,07%) en töluverður á tveimur búum ( 2,94% á móti 1,99% og 2,90% á móti 2,10%).

Hryggvöðvar lamba úr fituflokki 3+ höfðu tilhneigingu til að vera örlítið mýkri, safaríkari og meyrari en kjöt af lömbum úr fituflokkum 2 og ‑2. Niðurstaðan var ekki eins afgerandi niðurstaða og í svipaðri tilraun sem gerð var árið 2022. Kjöt af hrútlömbum hafði meiri fitulykt og þyngri lykt, og hafði einnig tilhneigingu til að hafa meiri súra lykt, meira fitu- og lifrarbragð, og vera þurrara en kjöt af gimbrarlömbum.

Upplýsingar um  fitusprengingu í íslensku lambakjöti eru enn of takmarkaðar til að fá svör við því hvort taka eigi fitusprengingu inn í kynbótamarkmið. Ávinningur verkefnisins er fyrst og fremst reynsla, þekking og upplýsingar sem nýtast við frekari rannsóknir varðandi ræktunarstarf, vinnslu lambaskrokka og markaðssetningu lambakjöts.
_____

Four-point visual grading scale was used to evaluate marbling in loin muscles (m.l. dorsi) in chilled carcases of 500 lambs from three breeding farms.  Correlation with NIR analyses of intramuscular fat was low.  More training and development of NIR methodology is needed for future research and breeding for higher intramuscular fat.  Analysed intramuscular fat was between 0,4 and 8% and the average for the three farms was 2,0%, 2,3% and 3% respectively with great variation within each group. So, there may be a potential for genetic selection for higher intramuscular fat.

The influence of EUROP carcass fat grade (2, 2 and 3+) of slaughter lambs on eating quality of loin muscles (m l.dorsi) was studied.  Samples of loin muscles of carcases of ewe and ram lambs were evaluated using descriptive sensory analysis to determine eating quality.  No differences in eating quality attributes between fat grades were observed but meat from grade 3+ had the tendency to be a little juicier, softer and more tender.

The first aim of the project was to gather information and develop methodology and gain experience to be able to the answer if intramuscular fat should be a breeding goal to improve eating quality of Icelandic lamb meat.  That is too early to say. Much more work needs to be done, and information are still too limited to say so. 

Meat from ram lambs had stronger odour (fatty and heavy) the meat from ewe lambs.  No gender differences in intramuscular fat were observed in between ewe lambs and ram lambs (2,01% vs 1,99%) from two farms (2,01% versus1,99% 3,11% versus 3,07%) while a difference was observed at two farms ( 2,94% versus 1,99% and 2,90% versus 2,10%).  

The second aim was to determine if by implementing subgroups of fat grades of carcases the meat could be more separated into quality groups for processing and marketing purposes.  About 85% of the lamb carcases produced in Iceland are within main fat groups 2 and 3.   Subgroup 3+ might be 15% of the total production. Meat from that group had tendency to be juicier and more tender supporting results from the year 2022.  

View report

Reports

Value Chain of artisanal fisheries in Somalia

Published:

30/10/2025

Authors:

Gunnar Þórðarson og Margeir Gissurarson

Supported by:

The Icelandic Ministry for foreign affairs and The World Bank

Contact

Gunnar Þórðarson

Regional Manager

gunnar.thordarson@matis.is

This report is closed.

View report

Reports

Lífkol úr landeldi sem jarðvegsbætir í ræktun

Published:

30/10/2025

Authors:

Jónas Baldursson, Katrín Hulda Gunnarsdóttir og Ásdís Agla Sigurðardóttir

Supported by:

Icelandic Food Innovation Fund (is. Matvælasjóður)

Contact

Jónas Baldursson

Project Manager

jonasb@matis.is

Erfitt hefur reynst að nýta fiskeldismykju en hugmyndir hafa verið uppi um að framleiða lífkol úr henni. Lífkol eru jarðvegsbætandi efni sem hafa margvíslega eiginleika, t.d. að binda kolefni og bæta jarðvegsskilyrði. Markmið rannsóknarinnar var að bera saman áhrif lífkola framleidd úr fiskeldismykju frá ferskvatnseldi annars vegar og saltvatnseldi hins vegar við áhrif hefðbundinna lífkola framleidd úr við og trjáafgöngum. Áhrif lífkola í mismunandi hlutföllum á vöxt kálplantna voru könnuð. Niðurstöður sýndu að lífkol framleidd úr ferskvatns fiskeldismykju höfðu jákvæð áhrif á vöxt kálplantna, sambærileg áhrifum lífkola úr trjáafgöngum, en lífkol framleidd úr saltvatnsfiskeldismykju höfðu neikvæð áhrif á vöxt kálplanta og ullu mestum afföllum.
_____

Aquaculture sludge has proven to be difficult to utilise, however, there have been ideas of producing biochar from it. Biochar is a soil-improving material that has a variety of properties, such as sequestering carbon and improving soil conditions. The aim of the study was to evaluate the effects of biochar produced from freshwater sludge and saltwater sludge, with biochar produced from wood and tree residues. The effects of biochar were investigated in different concentrations on the growth of lettuce plants. Results showed that biochar made from freshwater sludge had a positive effect on the growth of lettuce and was comparable to biochar from tree residues, while biochar produced from saltwater sludge had a negative effect on the growth, causing the most losses.

View report

Reports

Neytendakönnun um saltfisk: áhrif saltmagns á upplifun neytenda / Consumer liking of desalted cod containing different levels of salt concentration

Published:

15/10/2025

Authors:

Kolbrún Sveinsdóttir, Aðalheiður Ólafsdóttir, Cecile Dargentolle

Supported by:

AG-Fisk, NORA

Contact

Kolbrún Sveinsdóttir

Project Manager

kolbrun.sveinsdottir@matis.is

Saltfiskur hefur í aldaraðir verið ein mikilvægasta útflutningsvara Íslendinga og á sér djúpar rætur í sögu og matarmenningu þjóðarinnar. Þrátt fyrir það er þekking og neysla á saltfiski innanlands takmörkuð, einkum meðal yngri kynslóða. Neytendakönnun sem Matís framkvæmdi árið 2019 sýndi skýrt að áhugi og neysla minnkaði eftir aldri, og að saltfiskur væri oft talinn of saltur. Þessar niðurstöður vöktu þörf fyrir ítarlegri könnun á upplifun neytenda af saltfiski með mismunandi saltstyrk.

Í verkefninu Saltfiskkræsingar, sem er þriggja ára norrænt samstarf Íslands, Noregs og Færeyja, var framkvæmd neytendakönnun sumarið 2025. Markmið hennar var að kanna hvernig saltmagn í útvötnuðum saltfiski hefði áhrif á geðjun og upplifun neytenda, og hvort munur væri eftir aldri. Þátttakendur voru annars vegar 18–35 ára og hins vegar 55–75 ára. Alls tóku 106 þátt í könnuninni, og smökkðu saltfisk sem var mis saltur (~1,1%, ~1,7% og ~2,5%). Metin var heildargeðjun, saltbragð og hentugar matreiðsluaðferðir, auk þess sem þátttakendur svöruðu spurningum um þekkingu, reynslu og neysluvenjur tengdum saltfiski.

Niðurstöðurnar gefa mikilvægar vísbendingar um að útvatnaður saltfiskur sem inniheldur um ~2,5% salt sé of saltur, sérstaklega að mati yngri neytenda, en að ~1,1% saltstyrkur sé of lágur. Saltmagn hefur afgerandi áhrif á geðjun og um 1,7% saltstyrkur virðist vera hæfilegt jafnvægi milli bragðs, áferðar og væntinga neytenda. Mikil dreifing í svörum sýnir að ekki er til eitt „rétt“ saltmagn, heldur þarf að huga að fjölbreyttu vöruúrvali sem höfðar til ólíkra hópa. Þekkingar- og reynslumunur á milli kynslóða kallar á aukna fræðslu og kynningu, sérstaklega með áherslu á að gera saltfisk aðgengilegan og áhugaverðan fyrir yngra fólk.
_____

Salt-cured fish has long been one of Iceland’s most valuable export products, yet domestic knowledge and consumption remain limited, particularly among younger generations. A consumer survey conducted by Matís in 2019 indicated declining interest with age and frequent perceptions of the product as overly salty. To address these issues, a consumer test was carried out in 2025 within the Trendy-Cod project, a three-year Nordic collaboration between Iceland, Norway, and the Faroe Islands.

The consumer survey aimed to evaluate consumer perceptions of desalted fish with different salt levels and to identify potential generational differences. A total of 106 participants, aged 18–35 and 55–75, assessed fish samples with ~1.1%, ~1.7%, and ~2.5% residual salt. Participants rated overall liking, saltiness, and preferred cooking methods, and provided information on their knowledge and consumption habits. Findings show that salt level strongly influences liking. Fish with ~2.5% salt was often considered too salty, particularly by younger consumers, whereas ~1.1% was judged too bland. A concentration around 1.7% appears to represent the best compromise between taste, texture, and consumer expectations. The results highlight the need for diversified product ranges and improved education to increase acceptance, especially among younger consumers.

View report

Reports

Myndun sveppaeiturefna í korni  – Ógn við matvælaöryggi? / Formation of mycotoxins in cereals – A challenge for food safety

Published:

21/10/2025

Authors:

Ólafur Reykdal

Supported by:

Atvinnuvegaráðuneytið

Contact

Ólafur Reykdal

Project Manager

olafur.reykdal@matis.is

Skýrsla þessi er greining á stöðu innlendrar þekkingar varðandi sveppaeiturefni (e. mycotoxins) í matvælum á Íslandi, sérstaklega korni. Sveppaeiturefni eru eiturefni sem myndast í sumum tegundum sveppa og eru alvarleg ógn við matvælaöryggi (e. food safety) vegna slæmra áhrifa á heilsu fólks. Sveppaeiturefni geta skaðað dýr og dregið úr afurðum í búfjárrækt.

Mjög takmörkuð gögn eru til um sveppaeiturefni í innlendu korni. Oftast sýna niðurstöður að engin eða fá sveppaeiturefni eru mælanleg í innlenda korninu. Sveppaeiturefni hafa mælst við eftirlit með innfluttu fóðri, yfirleitt í mjög litlu magni ef þau hafa greinst. Lagt hefur verið mat á sveppaeiturefni í fæðu Íslendinga með mælingum á þvagi. Í ljós kom að Íslendingar voru útsettir fyrir sveppaeiturefnum í samræmi við niðurstöður frá öðrum Evrópulöndum en gildi fyrir eitt efnið var þó lægra fyrir Ísland en hin löndin.

Vænta má veðurfarsbreytinga á Íslandi á komandi árum. Í kjölfar slíkra breytinga er viðbúið að breytingar verði á vexti sveppa í kornökrum og mögulegri myndun sveppaeiturefna. Einnig skiptir máli að stefnt er að aukinni kornrækt á Íslandi. Í ljósi þessa er mjög mikilvægt að rannsóknir fari fram á myndun sveppaeiturefna við íslenskar aðstæður til að tryggja öryggi kornsins bæði fyrir búfé og til manneldis.

Upplýsingar skortir um áhrif umhverfisaðstæðna á myndun sveppaeiturefna á Íslandi. Þörf er á að rannsaka samsetningu sveppaflórunnar í korni á akri og í geymslum. Leiða þarf í ljós hvaða áhrif íslenskar umhverfisaðstæður hafa á myndun þessara efna. Með þekkingu af þessu tagi verður hægt að beita sveppavarnarefnum (e. fungicides) markvisst og forðast óþarfa notkun þeirra.

Eftirlit með sveppaeiturefnum er enn of takmarkað á Íslandi. Nú þegar ætti að taka upp árlegt eftirlit með sveppaeiturefnum í innlendu og innfluttu korni í ljósi aukinnar áherslu á kornframleiðslu innanlands.
____

This report is an analysis of the current state of domestic knowledge regarding mycotoxins in food in Iceland, particularly in cereals. Mycotoxins are toxic compounds produced by certain fungi and represent a serious threat to food safety due to their harmful effects on human health. Mycotoxins can also harm animals and reduce productivity in livestock production.

Very limited data are available on mycotoxins in domestic cereals. Most results indicate that no, or only few, mycotoxins are detectable in Icelandic grain. Mycotoxins have been detected during monitoring of imported feed, usually at very low levels if present. Human exposure to mycotoxins in Iceland has been assessed through measurements in urine. The results showed that Icelanders were exposed to mycotoxins at levels comparable to findings in other European countries, although values for one mycotoxin were lower in Iceland than elsewhere.

Climatic changes are expected in Iceland in the coming years. Such changes are likely to affect fungal growth in cereal fields and the potential formation of mycotoxins. Moreover, plans exist to increase cereal cultivation in Iceland. In light of this, it is of great importance to conduct research on the formation of mycotoxins under Icelandic conditions in order to ensure the safety of cereals, both for livestock feed and human consumption.

Information is lacking on the impact of environmental conditions on mycotoxin formation in Iceland. Research is needed on the composition of fungal communities in cereals in the field and during storage. It is also essential to determine how Icelandic environmental conditions influence the formation of these compounds. Such knowledge would enable the targeted use of fungicides and help to avoid unnecessary applications.

Monitoring of mycotoxins in Iceland is still too limited. Annual monitoring of mycotoxins in cereals should already be implemented, given the increasing emphasis on domestic cereal production.

View report

News

Sjálfbærari fiskveiðar og verndun vistkerfa

Hvernig eflum við sjálfbærar fiskveiðar og stuðlum að verndun sjávarvistkerfa?

Haraldur Arnar Einarsson, sérfræðingur á Hafrannsóknastofnun og Sveinn Margeirsson, framkvæmdastjóri nýsköpunar og loftlagsmála hjá Brim komu til okkar í Matvælið og ræddu meðal annars hafrannsóknir, sjálfbærar fiskveiðar, verndun vistkerfa og aðlögunarhæfni í sjávarútvegi.

MarineGuardian verkefnið hefur það að markmiði að efla sjálfbærar fiskveiðar og stuðla að verndun sjávarvistkerfa í Atlantshafi og Norðuríshafi, með aukinni þekkingu og þróun lausna sem draga úr meðafla, brottkasti, olíunotkun, neikvæðum áhrifum á botnvistkerfi, auka afla á sóknareiningu, og tryggja bætta gagnaöflun og úrvinnslu til ákvarðanatöku og framsetningu sjálfbærniskýrslna.

Reports

The effect of dietary microalgae on growth and oxidative stress of juvenile Atlantic salmon (Salmo salar)

Published:

13/08/2025

Authors:

Fredrik Marthinsen, David Sutter, Sven-Ole Meiske, Wolfgang Koppe, Georges Lamborelle

Contact

Georges Lamborelle

Station manager of Matís Aquaculture Research Station

georges@matis.is

This report is closed.

View report

Peer-reviewed articles

Nutrient recovery from trout pond and catfish recirculating aquaculture systems through vermifiltration and composting

Contact

Sven-Ole Meiske

Trial Coordinator of Matís Aquaculture Research Station

sven-ole@matis.is

The particulate nutrient loads from fed aquaculture organisms are disposed of rather than being harnessed as a valuable nutrient resource. Vermifiltration and vermicomposting of solid wastes are promising approaches for minimising environmental impacts of aquaculture and optimizing productivity. The present study tested the suitability of particulate nutrient loads from a warm-water African catfish Clarias gariepinus aquaculture recirculation system and a cold-water rainbow trout Oncorhynchus mykiss flow-through system as food sources for compost worms Eisenia fetida in a 6 wk controlled feeding trial. Throughout the experimental phase, the worms demonstrated a preference for utilizing aquaculture sludge as their primary food source, exhibiting growth and generating nutrient-rich vermicompost. Worms fed with catfish solids exhibited a higher growth rate. A mixed application of both solid types may enhance worm growth. Heavy metal analysis showed cadmium and lead levels within legal limits for feed use, suggesting no immediate safety barrier to including worm biomass in animal feed. However, while these findings support the potential use of worm meal as a feed ingredient, its efficacy as a fish meal substitute must be confirmed through feeding trials.

EN