Flokkur: Fréttir

Þann 5. júní hélt Matís, ásamt Austurbrú, vinnustofu á vegum Evrópuverkefnisins NATALIE á Reyðarfirði. Í lok síðasta árs hófst Evrópuverkefnið NATALIE, sem Matís og Austurbrú eru þátttakendur í. Megin áhersla verkefnisins er að þróa svokallaðar náttúrutengdar lausnir (e. Nature-based solutions; NBS). Lausnum þessum er ætlað að bregðast við þeim vandamálum sem loftslagsbreytingar hafa í för með sér. Þar má nefna aukna skriðuhættu, hækkandi sjávarstöðu, þörungablóma og fleira.

Markmið vinnustofunnar var að kynna verkefið fyrir helstu hagsmunaaðilum svæðisins og fá þeirra sýn á þá möguleika sem verkefnið býður upp á. Í tilfelli NATALIE eru hagsmunaaðilar allir þeir aðilar sem þurfa að glíma við einhvers konar áskoranir tengdar loftslagsbreytingum og það er því fjölbreyttur hópur sem kemur að verkefninu. Þátttakendur vinnustofunnar voru 11 og komu frá sveitarfélögum, fyrirtækjum og stofnunum á svæðinu. Verkefnið NATALIE var kynnt fyrir þátttakendum  og hópavinna fór svo fram samkvæmt stöðluðu vinnulagi verkefnisins. Unnið var með loftslagsáskoranir, mögulegar náttúrutengdar lausnir og hindranir sem gætu staðið í vegi fyrir innleiðingu þeirra. Lykilatriði er að fá sjónarhorn hagsmunaaðila áður en hafist er handa við innleiðingu náttúrutengdra lausna. Þeir eru sérfræðingar þegar kemur að þeim vandamálum sem svæðið stendur frammi fyrir og geta því lagt til þekkingu sem  ekki er augljós utanaðkomandi aðilum, t.d. um stöðu aðgerða, fyrirhugaðar lausnir og mikilvægi ákveðinna innviða.

Vinnustofan gekk vel og ánægjulegt að sjá hve virkir þátttakendur voru og viljugir til þess að leggja sitt af mörkum svo markmiðum NATALIE verði náð. Hagaðilar svæðisins eru þegar meðvitaðir um þær loftslagstengdu áskoranir sem Austurland stendur frammi fyrir og vilja auka viðnámsþrótt svæðisins varðandi þær. Þessi mikli áhugi fyrir loftslags- og umhverfismálum hjá hagsmunaaðilum á Austurlandi er dýrmætur fyrir NATALIE verkefnið og Matís og Austurbrú hlakka til frekari samvinnu.

NATALIE er fimm ára verkefni og eru þátttakendur alls 43, víðsvegar að úr Evrópu, allt frá Rúmeníu til Íslands. Áskoranirnar sem þessi svæði glíma við eru mismunandi en eiga það allar sameiginlegt að tengjast hringrás vatns. Verkefnið er umfangsmikið en Matís hefur umsjón með rannsóknarsvæði 7 (e. Case study 7) sem snýr að norðurslóðum. Matís og Austurbrú munu, í góðu samstarfi við hagsmunaaðila á svæðinu, taka þátt í þróun nýrra NBS lausna á svæðinu. Lausnirnar eru unnar í samstarfi við sérfræðinga hjá Exeter háskóla og Heimskautaháskólanum í Tromsö (UiT).

Verkefnið NATALIE er fjármagnað af Horizon Europe áætlun Evrópusambandsins undir styrk N° 101112859.

Dagana 22.-23. maí fór fram í Kaupmannahöfn upphafsfundur í evrópska rannsóknar- og nýsköpunarverkefninu BioProtect, sem leitt er af Matís og Hafrannsóknastofnun. Verkefnið mun standa yfir næstu 4 ár, þar sem saman koma 18 fyrirtæki og stofnanir víða að úr Evrópu með það að markmiði að þróa lausnir til að takast á við loftslagsbreytingar og ógnun manna við líffræðilegan fjölbreytileika sjávar. Verkefnið hefur hlotið 8 milljón evra stuðning frá Horizon Europe rammaáætlun Evrópu um rannsóknir og nýsköpun og er því á meðal stærstu verkefna sem íslenskir aðilar hafa stýrt innan rammaáætlana Evrópu.

Þennan upphafsfund sóttu um 40 lykil-fulltrúar þátttakenda, ásamt fulltrúum Evrópusambandsins og utanaðkomandi ráðgjöfum. Á fundinum var sérlega jákvætt andrúmsloft þar sem allir hlutaðeigandi eru spenntir fyrir komandi verkefnum, og nýttu meðal annars fundinn til að skipuleggja í þaula þá vinnu sem fram mun fara á komandi misserum.

Í aðalhlutverki á fundinum voru þau Sophie Jensen hjá Matís, sem stýrir verkefninu (e. coordinator), og Julian Burgos hjá Hafró, sem er vísindalegur leiðtogi verkefnisins (e. scientific manager), en saman mynda þau frábært stjórnunarteymi fyrir þetta áhugaverða og þarfa verkefni.

Matís fékk á dögunum boð um að heimsækja húsakynni sendinefndar Evrópusambandsins og kynna verkefni Matís sem hlotið hafa styrk frá ESB, með sérstakri áherslu á verkefnið BioProtect sem nýlega hlaut styrk úr Horizon Europe áætluninni.

Sendiherra ESB, Lucie Samcová-Hall Allen, og starfsfólk sendinefndarinnar tók á móti hópnum sem skipaður var verkefnastjórum og sviðsstjóra Matís ásamt Julian Burgos, sjávarvistfræðingi hjá Hafrannsóknastofnun en hann er vísindalegur leiðtogi BioProtect verkefnisins.

Í heimsókninni gafst kostur á að ræða þau fjölbreyttu rannsóknar- og nýsköpuarverkefni sem styrkt hafa verið af Evrópusambandinu og Matís hefur unnið að í gegnum árin. Einnig sagði Lucie frá helstu verkefum sendinefndarinnar og þróun þeirra starfa hér á landi undanfarin ár.

Megin áhersla heimsóknarinnar var þó kynning á rannsóknarverkefninu BioProtect sem hófst formlega í gær, þann 1. maí 2024. Sophie Jensen, verkefnastjóri hjá Matís leiðir verkefnið og Julian Burgos er vísindalegur leiðtogi þess og kynntu þau áætlanir sínar um vinnu næstu fjögurra ára.

Verkefnið snýst um að þróa aðferðafræði og tæknilegar lausnir til að auðvelda ákvarðanatöku um auðlindanýtingu eða verndun hafsvæða. Áhersla er lögð á gott samstarf við hagaðila en þeir eru til dæmis útgerðaraðilar og sjávarútvegssamtök, sveitarfélög og þá sérstaklega sjávarbyggðir, innlend og alþjóðleg stjórnvöld, náttúruverndarsamtök, rannsóknaraðilar, stefnumótandi aðilar og sérfræðingar.

Líffræðilegur fjölbreytileiki sjávar verður vaktaður svo hægt verði að gera grein fyrir stöðu hans og spá fyrir um mögulegar breytingar. Einnig verður farið í víðtæka kortlagningu á nýtingu og áhrifum manna á einstök hafsvæði og tegundir í hafinu. Þá verður gerð aðgerðaáætlun fyrir forgangsröðun verndunar- og endurheimtunaraðgerða, sem og mat á vistfræðilegum, félagslegum og hagfræðilegum áhrifum þessara verndaraðgerða á fimm hafsvæðum þ.e. við Ísland, Noreg, Írland, Portúgal og Azor eyjar.

Við þökkum kærlega fyrir frábærar móttökur og vonumst eftir áframhaldandi góðum tengslum við sendinefnd ESB á Íslandi.

Þér er boðið að taka þátt í rannsóknarverkefni um staðbundin matvælakerfi sem unnið er innan Evrópuverkefnisins Cities2030. Cities2030 er styrkt af Horizon2020 áætlun Evrópusambandsins. Í því eru 41 þátttakandi sem deila svipaðri sýn á það hvernig hægt er að bæta matvælakerfi. Könnunin er þróuð af Cities2030 verkefninu og samræmd af Ca’ Foscari háskólanum í Feneyjum (frekari upplýsingar má finna á: www.cities2030.eu).

Tilgangur

Könnunin miðar að því að bera kennsl á hindranir og veikleika staðbundinna matvælakerfa með borgar-matvælakerfanálgun (e. city-region food system approach). Sem hluti af þessari rannsókn erum við að safna skoðunum fólks í fjölmörgum Evrópulöndum og reynslu þeirra af staðbundnum matvælakerfum. Gögnin verða notuð af Cities2030 verkefninu til að þróa framtíðarráðleggingar með ítarlegum rannsóknum.

Þátttaka

Könnunin er rafræn og algjörlega nafnlaus. Þátttaka þín í könnuninni er valfrjáls og ætti að taka um 10 mínútur að svara henni. Þú getur neitað að taka þátt í könnuninni eða hætt í henni hvenær sem er (án refsingar). Að svara hverri spurningu er skilyrði.

Smelltu hér til að taka þátt.

Ársskýrsla Matís fyrir árið 2023 er nú aðgengileg hér á vefnum.

Rannsóknir Matís hafa alla tíð gegnt lykilhlutverki í framþróun íslenskrar matvælaframleiðslu og líftækni og hafa þær myndað mikilvæga brú á milli vísinda og atvinnulífs sem tengir rannsóknir og nýsköpun við þarfir atvinnuveganna.

Rannsóknir Matís eru jafnframt til þess að mæta bæði tækifærum og áskorunum, bæði í nútíð og framtíð. Þá sérstaklega þegar litið er til aukinnar sjálfbærni, verðmætasköpunar og fæðuöryggis. Ef við viljum halda áfram að framleiða matvæli til eigin neyslu og taka þátt í að efla matvælaframleiðslu alþjóðlega þurfum við að viðhalda þeim tengslum á milli rannsókna og iðnaðar sem Matís hefur byggt upp. Þessi tengsl eru því ekki aðeins mikilvæg fyrir núverandi framleiðslu, heldur leggja þau grunninn að því hvernig við munum framleiða og neyta matvæla í framtíðinni

Ársskýrsluna má nálgast hér.

Fiskeldisteymi Matís heimsótti Stolt Sea Farm í apríl og þökkum við fyrir góðar móttökur. Meginþorri Íslendinga er sennilega ekki vel upplýstur um þetta flotta fyrirtæki sem staðsett er yst úti á Reykjanesi.

Um er að ræða alþjóðlegt fyrirtæki, með höfuðstöðvar á Spáni, sem framleiðir sandhverfu (turbot) og Senegal flúru (Senegal sole), en á síðasta ári var framleiðsla fyrirtækisins um 6.900 tonn af sandhverfu og 1.700 tonn af Senegal flúru. Stolt er með framleiðslu á 16 stöðum á heimsvísu, en hér á Íslandi er einungis framleidd Senegal flúra og var framleiðslan á síðasta ári um 250 tonn. Flúran er hlýsjávarfiskur og nýtir fyrirtækið sér kælivatn frá virkjun HS Orku, sem staðsett er við hlið fiskeldisins, til að halda á fiskunum kjörhitastigi, sem er um 23°C.

Stolt hyggur á framleiðsluaukningu á komandi árum. Sú aukning mun að líkindum ekki fara fram hér á landi en fyrirtækið hefur verið að auka við innviði sína á Spáni og í Portúgal á síðustu misserum. Eins og sjá má á grafinu hér að neðan er fyrirtækið með markmið um að þrefalda framleiðslu sína á næstu 10 árum.

Hvað framleiðslu á Senegal flúru varðar þá stefnir Stolt á að auka framleiðslu sína úr 1.700 tonnum í 4.700 tonn til ársins 2028, eins og sjá má á myndinni hér að neðan.

Solt Sea Farm er framsækið fyrirtæki sem fjárfesti 10,7% af tekjum sínum í Rannsóknum og Þróun, sem er hlutfall sem við hjá Matís kunnum að meta. Matís óskar þessu flotta fyrirtæki gæfu á komandi árum og væntir þess að samstarf fyrirtækjanna muni vaxa og dafna.