Höfundur: hilduryr@matis.is

Tengiliður

Ólafur Reykdal

Verkefnastjóri

olafur.reykdal@matis.is

Bygg hefur verið ræktað á Íslandi með góðum árangri. Ræktun á höfrum er nýleg viðbót og lofar hún mjög góðu. Í verslunum má finna íslenskt bygg á ýmsu formi en einnig haframjöl. Bygg og hafrar hafa mikla sérstöðu meðal korntegunda, þessar korntegundir eru ríkar af trefjaefnum eins og beta-glúkönum sem eru í mjög takmörkuðum mæli í hveiti. Korn er mjög mikilvægt fyrir fæðuöryggi á Íslandi og er þá bæði átt við korn sem fóður og til matvælaframleiðslu. Manneldiskorn er langveikasti hlekkurinn í fæðuöryggi á Íslandi. Nú standa vonir til aukinnar kornræktar á Íslandi og því er full ástæða til að nota meira af íslenska korninu í matvæli.

Nú í júní 2023 voru gefnar út nýjar norrænar næringarráðleggingar, sem finna má hér og hér. Þær eru mikið framfaraskref og byggðar á traustum vísindalegum grundvelli. Umfjöllunin um korn vekur sérstaka athygli þar sem neysla á heilkorni er tengd við heilsufarslegan ávinning. Mælt er með að neyta að minnsta kosti 90 gramma af heilkorni á dag en ekki sakar að neyta meira magns. Heilkornavörur með minnst 50% heilkorni teljast með í ráðleggingunum. Umtalsverð neysla á heilkorni minnkar hættu á hjarta- og æðasjúkdómum, ristilkrabbameini, gerð 2 sykursýni og ótímabærum dauðdaga.

Heilkorn inniheldur hýðið og þau bætiefni sem því fylgja. Hvítt hveiti og hvít hrísgrjón geta augljóslega ekki fallið undir heilkorn. Hvítt hveiti getur þó gegnt mikilvægu hlutverki fyrir fólk sem þarf mikla orku.

Fólk sem hefur glútenóþol þarf eftir sem áður að forðast heilkorn með glúteni. Þess má þó geta að til eru hafrar sem hafa verið staðfestir glútenlausir.

Matvælaiðnaðurinn hefur ekki hagnýtt heilkorn eins og vert væri. Hægt væri að nýta íslenskt bygg og hafra í mun meiri mæli. Í verkefnum Matís hefur verið sýnt fram á notagildi íslenska kornsins:

Hér eru tækifæri fyrir matvælaiðnaðinn til að skapa sér sérstöðu og ná betur til neytenda.

Greinarhöfundur: Ólafur Reykdal, olafur.reykdal@matis.is

Tengiliður

Anna Berg Samúelsdóttir

Verkefnastjóri

annab@matis.is

Vinnustofa verkefnisins Örverur til auðgunar fiskeldisseyru var haldin fimmtudaginn 8. júní sl. í húsnæði Sjávarklasans. Verkefnið er unnið af Matís í samstarfi við, Sjávarklasann og Samherja. Megin tilgangur verkefnisins er að fá kannað hvort örverur sem þrífast í fiskeldisseyru séu nýtanlegar til þess að auðga næringarefnin sem eru í seyrunni svo hægt sé að nýta hana sem áburð.

Á vinnustofuna voru boðnir aðilar sem starfa á sviði fiskeldis hér á landi. Fjórir fyrirlestrar voru um verkefnið, skammstöfunina ÖAF, seyruna, efnasamsetningu hennar og áskoranir tengdar notkun hráefnanna seyru og annarra hliðarafurða frá fiskeldi. Að loknum fyrirlestrum var hópavinna þar sem þátttakendur vinnustofunnar unnu með viðfangsefnið og fóru yfir tækifærin sem og áskoranir tengdar framtíðarmöguleikum fiskeldisseyrunnar og öðrum hliðarafurðum frá fiskeldi.

Vel mætt var á vinnustofuna en þátttakendur töldu ríflega 20 manns og mynduðust góðar umræður hjá þátttakendum um viðfangsefnið sem þeir vinna með alla daga. Hluti verkefnisins „Örverur til auðgunar fiskeldisseyru“ er svo að vinna með niðurstöður úr vinnustofunni þ.e. hugmyndir og reynslu þátttakenda.

Eitt af niðurstöðum vinnustofunnar er að tækfæri seyrunna sem og annarra hliðarafurða frá fiskeldi eru fjölmörg s.s. nýting hráefnisins sem áburð og jarðvegsbætir fyrir landbúnað. En samhliða þeim tækifærum eru áskoranir tengdar regluverki og það að gera hráefnið fýsilegt til notkunar út frá hagkvæmni. Hagkvæmnin er tvíþætt þ.e. söfnun og meðhöndlun hráefnisins hjá fyrirtækjunum svo úr verði eftirsótt afurð.

Verkefnið er einn liður í stóru púsli til þess að efla hringrásarhagkerfið og er styrkt af Hringrásarsjóði.

Anna Berg Samúelsdóttir
Sérfræðingur Matís á sviði sjálfbærni og eldi.

Viltu taka þátt í rannsókn á áhrifum efna úr þangi á öldrunareinkenni heilbrigðrar húðar?

Rannsóknin felur í sér samanburð á teygjanleika, raka og húðfitu í andliti fyrir og eftir um 12 vikna notkun á andlitskremi. Helmingur þátttakenda fær krem með efnum úr þangi en hinn helmingurinn sama krem án efna úr þangi. Eftir að rannsókn lýkur verður dregið úr hópi þátttakenda tvö 20.000 kr. peningaverðlaun.

Þú getur tekið þátt ef þú ert:

• á aldrinum 40 til 60 ára
• með heilbrigða húð og ekki með þekkt undirliggjandi húðvandamál

Hvað þarf þú að gera?

• Nota andlitskremið tvisvar á hverjum degi, kvölds og morgna.
• Ekki nota önnur andlitskrem meðan á rannsókn stendur
• Mæta þrisvar í mælingu til Matís, Vínlandsleið 12, 113 Reykjavík: fyrir notkun, eftir um 6 vikna og um 12 vikna notkun á andlitskreminu
• Svara spurningakönnun um upplifun á kreminu eftir síðustu mælingar

Hvernig skráir þú þig?

• Sendir tölvupóst til Aðalheiðar Ólafsdóttur adalheiduro@matis.is með eftirfarandi upplýsingum:
• nafni
• fæðingarári
• netfangi
• símanúmeri
• stuttri lýsingu á því hvaða húðvörur þú notar reglulega á andlit (t.d. andlitskrem, tóner, serum, hreinsivörur)

Rannsóknin er hluti af verkefninu MINERVA sem miðar að því að auka og bæta nýtingu stórþörunga sem framleiddir eru á sjálfbæran hátt og þróa nýjar verðmætar vörur úr þeim. Verkefnið er styrkt af ERA-NET Cofund Blue Bioeconomy og er samstarfsverkefni fyrirtækja, háskóla og rannsóknafyrirtækja á Írlandi, Íslandi og í Svíþjóð.

Nánari upplýsingar eru sendar ef áhugi er fyrir þátttöku.

Verið öll hjartanlega velkomin á sumarhátíð Matís þann 7. júní næstkomandi kl 16:00 – 18:00 að Vínlandsleið 12.

Það verður sannkölluð skemmtun fyrir alla fjölskylduna, þar sem Stjörnu Sævar mun mæta á svæðið, andlitsmálning fyrir börnin ásamt spennandi vísindastöðvum fyrir unga sem aldna.

Smelltu á myndina hér fyrir neðan til að fara á viðburðinn á Facebook.

Sjáðu myndirnar frá sumarhátíðinni:

Verkefnið NextGenProteins, sem unnið er að hjá Matís, hefur efnt til myndasamkeppni fyrir nemendur á aldrinum 8-10 ára (3-4. bekkur grunnskóla). Viðfangsefni keppninnar er matur framtíðarinnar, en krakkarnir eru hvattir til þess að láta hugan reika og setja niður á blað hvernig þeir sjá fyrir sér mat framtíðarinnar. Það má senda teikningu, málverk eða aðra myndræna útfærslu. Hámarksstærð mynda er A3 og skulu þær berast til Matís í bréfpósti.

Helstu upplýsingar: 

• Opnar:  1. maí 2023
• Hverjir mega taka þátt? Krakkar á aldrinum 8-10 ára
• Lokar: 1. júní 2023

Til mikils að vinna!
Verðlaun:

1. Nintendo Switch Light
2. 15.000 króna gjafabréf í Smáralind
3. 10.000 króna gjafabréf í Spilavini

Með því að taka þátt í keppninni, er veitt samþykki fyrir birtingu myndanna á miðlum verkefnisins. Þegar myndum er skilað, skal nafn þátttakanda og nafn myndar fylgja.

Nánari upplýsingar veitir Katrín Hulda Gunnarsdóttir, sérfræðingur hjá Matís í netfang: katrinh@matis.is

Þriðjudaginn næsta, 18. apríl, mun Hang Thi Nguyen verja doktorsverkefni sitt í matvælafræði. Verkefnið ber heitið: Ný prótein til manneldis úr hliðarstraumum fiskvinnslu og vannýttum fisktegundum.

Doktorsvörnin fer fram í hátíðarsal aðalbyggingar HÍ og hefst kl 13:00.

Andmælendur:

Dr. Heidi Nielsen, rannsóknarstjóri Nofima í Tromsö, Noregi

Dr. Ida-Johanne Jensen, aðstoðar  prófessor við NTNU/UiT í Þrándheimi, Noregi.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi:

Umsjónarkennari var María Guðjónsdóttir og leiðbeinandi Sigurjón Arason, prófessor og yfirverkfræðingur hjá Matís.

Einnig í doktorsnefnd: Ólöf Guðný Geirsdóttir, prófessor og Ingibjörg Gunnarsdóttir, prófessor.

Dr. María Guðjónsdóttir, prófessor og deildarforseti Matvæla- og næringarfræðideildar, stjórnar athöfninni.

Frekari upplýsingar má finna með því að smella hér.